De manier waarop een landgoed in de middeleeuwen werd beheerd, werd het hofstelsel genoemd. Belangrijke begrippen in dit verband zijn vroonland, hoeveland en horige. In deze opdracht staat dat hofstelsel centraal.
Kijk maar eens naar de volgende video.
Hierin wordt uitgelegd wat het hofstelsel is. Let goed op de betekenis van de verschillende onderstreepte termen. Ze komen later deze opdracht terug.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
de benaming verklaren van de periode die begon na de val van het West-Romeinse Rijk in 476 en duurde tot 1500: de middeleeuwen.
in eigen woorden uitleggen waarom de steden uit de tijd van Romeinen verdwenen en beschrijven hoe de handel in verval raakte.
illustreren hoe het hofstelsel werkte.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Na het bestuderen van Kennisbank 'Hofstelsel' kun je vragen beantwoorden over de vroege middeleeuwen en het hofstelsel.
Stap 2
Je kunt met behulp van een bron hoe het hofstelsel werkt.
Stap 3
Je kunt de 'pauze' tussen de grote pestepidemieën verklaren aan de hand van het hofstelsel.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippen
Hier vind je de kennisbank en de begrippen die horen bij deze opdracht.
Eindopdracht
Je kunt in een tekening of collage uitleggen hoe het hofstelsel werkt.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 lesuur nodig.
Aan de slag
Stap 1: Val Romeinse Rijk
Val Romeinse Rijk en begin middeleeuwen
Bestudeer uit de Kennisbank geschiedenis het onderdeel over het hofstelsel.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Na de val van het West-Romeinse Rijk was er in West-Europa steeds minder geld in omloop.
Het gebrek aan geld werd onder andere opgevangen door het hofstelsel.
Oefening: Hofstelsel
0%
Over boerderijen van de abdij St.-Bertin uit Saint Omer in Frankrijk omstreeks het jaar 850
zijn de volgende gegevens verzameld:
De mannelijke horigen van deze boerderijen zijn verplicht om twee of drie dagen per week op het land van de abdij te werken, zesmaal per jaar karrendienst verrichten om wijn naar het klooster te rijden en om elk jaar te leveren:
± 600 kg gemout graan voor het maken van bier
± 350 kg meel
3 kuikens en 20 eieren.
De vrouwen moeten een bepaald gewicht aan vlas spinnen.
Deze bron is een goed voorbeeld van het hofstelsel in de vroege middeleeuwen.
Beantwoord de volgende vragen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Volksverhuizingen
Het Romeinse Rijk kreeg aan de noordgrens vanaf 300 n.C. te maken met verschillende invallen van Germaanse stammen: de volksverhuizingen.
Hofstelsel
In het rijk van Karel de Grote waren grote landgoederen die zelfvoorzienend waren, Zo’n landgoed heet een domein of hof. Het hofstelsel ontstond vanaf de vijfde eeuw, was een economisch stelsel en deed zich voor op dorpsniveau.
Domeinen - horigheid
Op het landgoed leefden en werkten boeren. Zij zijn horigen: gebonden aan de grond en verplicht om diensten te leveren aan de heer (herendiensten) en delen van de oogst aan hem af te staan. In ruil daarvoor kregen ze van de heer bescherming.
Middeleeuwen
Tijdsperiode van 500 tot 1500 n.Chr.
Vroonland
Vanaf het vroonland bestuurde de leenman het domein of landgoed. Het vroonland bestond uit bouwland, weideland en onontgonnen gebieden.
Hoeveland
Op het hoeveland woonden horige boeren op kleine boerderijen met een kleine lap grond. Ze waren verplicht om werk te verrichten en in ruil voor veiligheid aan hun heer belasting te betalen. Dat betaalden ze met een deel van de opbrengst van hun stukje grond.
Eindopdracht: Tekening/Collage
Eindproduct - hofstelsel
Als eindproduct van deze opdracht maak je een tekening of collage.
Met behulp van de tekening/collage leg je uit hoe het hofstelsel werkt.
De tekening/collage moet duidelijk maken:
in welke periode het hofstelsel de manier was waarop het land werd beheerd.
wat het verschil is tussen vroonland en hoeveland.
wat het verschil is tussen een boer en een horige.
Natuurlijk maak je de tekening/collage met zorg en zorg je ervoor dat je de tekening op tijd klaar hebt. Maak hierover afspraken met je docent.
Beoordeling
Je krijgt een goede beoordeling voor je tekening/collage als:
duidelijk is in welke periode het hofstelsel de manier was waarop het land werd beheerd.
duidelijk is wat het verschil is tussen vroonland en hoeveland.
duidelijke is wat het verschil is tussen een boer en een horige.
de tekening/collage met zorg is gemaakt.
de tekening/collage op tijd klaar is.
Klaar?
Laat de tekening/collage beoordelen door je docent.
Met een tekening kun je informatie presenteren. Je kunt je tekening eventueel combineren met stukjes tekst. Door je tekening kun je bijvoorbeeld ook laten zien welk standpunt je inneemt en hoe je over iets denkt.
Een collage bestaat uit knipsels die op een ander papier geplakt zijn en samen een nieuwe afbeelding vormen.
Terugkijken
Intro
Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Kon je al veel informatie uit de video halen? Was dit handig voor de verdere opdracht?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je het ontstaan van de middeleeuwen uitleggen en illustreren hoe het hofstelsel werkt?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Heb je tijd te kort gehad?
Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht?
Heb je gekozen voor de tekening of de collega? Vond je het lastig om de betekenis van de verschillende begrippen duidelijk te maken in je werk?
Het arrangement Hofstelsel - hv123 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo en vwo, leerjaar 1. Dit is tijdvak 3 met het onderwerp Hofstelsel. Het is de manier waarop een landgoed in de Middeleeuwen werd beheerd. Het materiaal bespreekt de naam Middeleeuwen. Na de val van het Romeinse Rijk, verlieten mensen de steden en west-Europa werd weer een agrarische samenleving en waren zelfvoorzienend. Doordat de romeinse communicatie stopte en wegen werden onveilig door bendes, raakten de handel en bestaande steden in verval. Bestaande stammen en culturen richtten hun eigen Koninkrijk op. De koning gaf aan leenheren stukken land om die te beheren. Dit heet het domeinstelsel of hofstelsel. Het stuk land van een leenheer bestond uit vroonland, waar de leenheer woonde en het land bestuurde, en hoeveland, waar horigen werkten.
Leerniveau
VWO 2;
HAVO 1;
VWO 1;
HAVO 3;
VWO 3;
HAVO 2;
Leerinhoud en doelen
De tijd van monniken en ridders (500 - 1000);
Hofstelsel en horigheid;
Geschiedenis;
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo en vwo, leerjaar 1. Dit is tijdvak 3 met het onderwerp Hofstelsel. Het is de manier waarop een landgoed in de Middeleeuwen werd beheerd. Het materiaal bespreekt de naam Middeleeuwen. Na de val van het Romeinse Rijk, verlieten mensen de steden en west-Europa werd weer een agrarische samenleving en waren zelfvoorzienend. Doordat de romeinse communicatie stopte en wegen werden onveilig door bendes, raakten de handel en bestaande steden in verval. Bestaande stammen en culturen richtten hun eigen Koninkrijk op. De koning gaf aan leenheren stukken land om die te beheren. Dit heet het domeinstelsel of hofstelsel. Het stuk land van een leenheer bestond uit vroonland, waar de leenheer woonde en het land bestuurde, en hoeveland, waar horigen werkten.
De manier waarop een landgoed in de middeleeuwen werd beheerd, werd het hofstelsel genoemd. Belangrijke begrippen in dit verband zijn vroonland, hoeveland en horige. In deze opdracht staat dat hofstelsel centraal.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
Tijd
Val Romeinse Rijk en begin middeleeuwen
Eindproduct - hofstelsel
Intro
