Waar komt onze informatie over vroeger eigenlijk vandaan?
Er zijn veel soorten bronnen die ons iets vertellen of laten zien van het verleden.
Van oeroude voorwerpen tot pas verschenen boeken.
Zonder bronnen is er geen bewijs voor al die mooie verhalen!
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je
benoemen welke soorten bronnen er zijn voor onze kennis over vroeger.
in eigen woorden uitleggen waarom het belangrijk is om bronnen goed en kritisch te onderzoeken.
zelf voorbeelden van bronnen zoeken voor een werkstuk over het verleden.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Na het lezen van teksten over verschillende soorten bronnen kun je vertellen of een bron primair of secundair is.
Stap 2
Aan de hand van foto's kun je bepalen welk type bron je ziet.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippenlijst
Hier vind je de begrippen die passen bij deze opdracht.
Eindopdracht A
Als je kiest voor eindopdracht A maak je een toets.
Eindopdracht B
Als je kiest voor eindopdracht B ga je verschillende soorten bronnen in een werkdocument zetten en beschrijven.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Benodigdheden
Geen bijzonderheden.
Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Hiërogliefen
We beginnen met een voorbeeld van een beroemde bron, die ons veel nieuwe informatie gaf over het oude Egypte.
Napoleons leger was in 1799 in Egypte. Toen zijn soldaten aan het werk waren bij een oud fort, ontdekten ze onder het zand een oeroude, zwarte steen van graniet. De steen was van boven naar onder bedekt met drie verschillende stukken tekst.
De bovenste twee teksten kon niemand lezen: het waren twee soorten oud-Egyptisch schrift dat je ook in de grafkamers en tempels kon vinden. Tot nu toe was niemand er ooit in geslaagd hiërogliefen te vertalen.
Maar de derde tekst was goed leesbaar. Deze was in oud-Grieks geschreven. De Franse professor Champollion ging de drie teksten vergelijken. Er moest toch ongeveer hetzelfde staan!
Na heel veel studie en hulp van anderen kon hij met behulp van de Griekse tekst de oude hiërogliefen vertalen. Voor het eerst konden mensen echt lezen wat de oude Egyptenaren hadden geschreven!
Soorten bronnen
Tegenwoordig weten we heel veel over het leven van de oude Egyptenaren, dankzij de ontdekking van de Steen van Rosetta. Deze steen is nu nog te zien in het British Museum in Londen.
De Steen van Rosetta is een geschreven bron: hij is bedekt met tekst.
Uit het oude Egypte kennen we ook veel ongeschreven bronnen, zoals piramides, mummies, stenen messen, enz. Deze geven ons ook informatie, maar lang niet zoveel als geschriften.
De Steen van Rosetta is ook een primaire bron: hij komt uit de tijd zelf waar de tekst over gaat. Primair betekent: eerste.
Er zijn ook veel secundaire bronnen over Egypte: dat zijn bronnen die later zijn geschreven, zoals een boek over Egypte uit 2002. Dat boek gaat wel over het oude Egypte, maar is niet in die tijd gemaakt zoals de Steen van Rosetta. Secundair betekent: tweede.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Kies samen een onderwerp uit tijdvak 1.
Denk bijvoorbeeld aan:
Rendierjagers: hoe leefden ze?
Hunebedbouwers in Drenthe.
Leven na de dood in het oude Egypte.
Grotschilderingen in Spanje en Frankrijk.
Stonehenge, de geheimen van een monument uit de steentijd.
Vraag je docent om meer ideeën!
Ga nu aan de slag om bronnen te zoeken bij dit onderwerp.
Zoek er minstens 12, die je kunt verdelen in geschreven / ongeschreven bronnen en in primaire / secundaire bronnen.
Van elke bron plak je een kopie in je werkdocument.
Gebruik 1 bladzijde per bron.
Schrijf bij de kopie in je werkdocument steeds:
waar je deze bron gevonden hebt.
wat er is te zien of te lezen (korte omschrijving).
wanneer en waar de bron is gemaakt.
wie de maker is (of wat we daarover weten).
welke informatie deze bron ons geeft over het onderwerp (ongeveer tien regels maximaal).
waarom je denkt dat deze bron betrouwbaar is (max. drie zinnen).
Klaar?
Lever je document ondertekend met jullie namen in bij je docent.
Beoordeling
Je krijgt een goede beoordeling voor de opdracht als:
de bronnen goed passen bij het onderwerp.
de herkomst van de bronnen is weergegeven.
bij elke bron wordt benoemd welke informatie deze geeft over het onderwerp.
de bronnen duidelijk en overzichtelijk zijn afgebeeld.
de toelichting is geschreven in goed Nederlands, zonder spelfouten.
Terugkijken
Intro
Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Vind je het moeilijk om onderscheid te maken tussen betrouwbare en
onbetrouwbare bronnen?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je alle soorten bronnen benoemen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de keuze die je had tussen de eindopdrachten?
Als je hebt gekozen voor eindopdracht A: Vind je het moeilijk om aan te duiden of
een bron primair of secundair is?
Als je hebt gekozen voor eindopdracht B: Lukte het om voldoende foto's bij elkaar te vinden?
Het arrangement Soorten bronnen - hv123 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo en vwo voor leerjaar 1. Dit is tijdvak 1 met het onderwerp Soorten bronnen. Het materiaal bespreekt geschreven en ongeschreven bronnen, zowel als primaire en secondaire bronnen. Een vorm van schrift is hiërogliefen, het oude schrift van de Egyptenaren. Bij elke bron moet nagegaan worden hoe betrouwbaar het is om als bron te kunnen gebruiken.
Leerniveau
VWO 2;
HAVO 1;
VWO 1;
HAVO 3;
VWO 3;
HAVO 2;
Leerinhoud en doelen
Levenswijze van jagers en verzamelaars;
Geschreven bronnen ontbreken;
De tijd van jagers en boeren (tot 3000 v C);
Geschiedenis;
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo en vwo voor leerjaar 1. Dit is tijdvak 1 met het onderwerp Soorten bronnen. Het materiaal bespreekt geschreven en ongeschreven bronnen, zowel als primaire en secondaire bronnen. Een vorm van schrift is hiërogliefen, het oude schrift van de Egyptenaren. Bij elke bron moet nagegaan worden hoe betrouwbaar het is om als bron te kunnen gebruiken.
Waar komt onze informatie over vroeger eigenlijk vandaan?
Napoleons leger was in 1799 in Egypte. Toen zijn soldaten aan het werk waren bij een oud fort, ontdekten ze onder het zand een oeroude, zwarte steen van graniet. De steen was van boven naar onder bedekt met drie verschillende stukken tekst.
Kies samen een onderwerp uit tijdvak 1.
Intro
