Het Voortplantingsstelsel van een man en een vrouw
Vruchtbaar
In de puberteit vinden er in je lichaam veel veranderingen plaats zowel lichamelijk als emotioneel. In deze periode word je vruchtbaar. Bij jongens gaan de teelballen zaadcellen maken (afb. 2). Meisjes worden ongesteld.
Afbeelding 1: De hypofyse
Jongens
Vruchtbaar worden begint door afgifte van hormonen uit de hypofyse (afb. 1), namelijk het follikelstimulerend hormoon (FSH). Bij jongens stimuleert FSH de productie van zaadcellen. De gemaakte zaadcellen gaan van de teelballen (testis) naar de bijballen (afb. 2). In de bijballen worden de zaadcellen opgeslagen. Het tweede effect van FSH is dat de teelballen het geslachtshormoon testosteron gaan produceren. Testosteron zorgt voor het ontstaan van secundaire geslachtskenmerken. Naast haargroei o.a. in de oksels en rondom geslachtsdelen, krijgen jongens hun eerste zaadlozing.
Afbeelding 2: Het voortplantingsstelsel van de man
Een zaadlozing
Bij aanraking van gevoelige plekken in het lichaam van de man kan een man opgewonden raken. De penis wordt stijf doordat er extra bloed naar de zwellichamen wordt afgevoerd. De man krijgt dus een erectie. Tijdens geslachtsgemeenschap brengt een man zijn penis in de vagina van een vrouw. Door de beweging van man en vrouw wordt de penis in de vagina op en neer bewogen. De eikel wordt daardoor voortdurend geprikkeld. De man kan daardoor zaadlozing krijgen. Zaadlozing houdt in dat er sperma met schokken uit de penis komt. Het sperma komt dan in de vagina van de vrouw. Zaadlozing geeft een lekker gevoel bij de man. Dit wordt klaarkomen of het krijgen van orgasme genoemd. Sperma bestaat uit vocht uit de prostaat en uit de zaadblaasjes met zaadcellen uit de bijballen.
Het sperma wordt via de urinebuis naar buiten gestoten doordat de spieren in de wand van de zaadleiders zich krachtig samentrekken. De urinebuis heeft dus twee functies, namelijk het vervoeren van urine en van sperma. Tijdens zaadlozing kom er geen urine in de urinebuis terecht doordat de prostaat opzwelt en de urinebuis ten hoogte van de urineblaas afknijpt.
Meisjes
Een meisje is vruchtbaar als er eicellen rijp worden. Een meisje wordt hierdoor voor het eerst ongesteld. Zoals je eerder in de basisstof van het thema Voortplanting & Ontwikkeling hebt geleerd, heeft een meisje bij haar geboorte ongeveer 200.000 onrijpe eicellen. Deze eicellen zitten in een blaasje, de zogenaamd follikels. De follikels bevinden zich in de eierstokken. Vanaf de puberteit tot aan de menopauze of overgang (ongeveer 50 jarige leeftijd) kunnen in eierstokken follikels rijpen. Onder invloed van hypofysehormonen, namelijk follikels stimulerend hormoon (FSH) en luteïniserend hormoon (LH) gaan de follikels in de eierstokken het geslachtshormoon oestrogeen produceren. Oestrogenen zorgen voor het ontstaan van de secundaire geslachtskenmerken bij meisjes.
Abeelding 3: Het voortplantingsstelsel van de vrouw
Menstruatiecyclus
In een rijpe follikel ontstaat een holte met vocht. Deze vocht word door het follikel opgenomen. Op een gegeven moment barst het follikel open en de eicel wordt uitgestoten. Dit wordt ovulatie of eisprong genoemd. In beide eierstokken vindt er ovulatie plaats, maar gemiddeld een keer in de vier weken komt maar één eierstok aan de beurt.
Tijdens het rijpen van de follikel wordt het baarmoederslijmvlies aan de binnenkant van de baarmoeder dikker en er groeien meer bloedvaten in. Zo wordt de baarmoeder klaargemaakt voor de ontwikkeling van een baby. De cellen van het lege follikelblaasje groeit uit tot het gele lichaam.
De uitgestoten eicel (bij de ovulatie) wordt vervolgens door het trechtervormige uiteinde van de eileider opgevangen.
Een eicel wordt vervoerd door de eileiders in de richting van de baarmoeder (uterus), want uit zichzelf kan een eicel zich niet voortbewegen. De rijpe eicel blijft na de eisprong nog 12 tot 24 uur leven.
Afbeelding 4: Menstruatiecyclus en de concentratie van hormonen in bloed.
Hormonen Oestrogeen en Progestoron
In afbeelding 4 zie je dat het rijpen van de eicel, het veranderen van de eicel en het veranderen van het baarmoeder slijmvlies ongeveer twee weken duurt.
Als de eicel niet bevrucht wordt gaat de eicel dood. Het baarmoederslijmvlies is dan niet meer nodig en gaat te grond. Ongeveer twee weken na de ovulatie wordt baarmoederslijmvlies hierdoor los gemaakt. Door he samentrekken van de spieren in de baarmoederwand komt het afgestoten baarmoederslijmvlies en bloed via de vagina naar buiten. Dit heet menstruatie of ongesteld zijn. De menstruatie vindt gemiddeld 14 dagen na de ovulatie plaats. Bij sommige meisjes kan de menstruatie een tot drie dagen duren, maar bij anderen kan de menstruatie tot een week duren. De samentrekking van spieren in de baarmoederwand tijdens de menstruatie kan pijn veroorzaken, zogenaamd menstruatiepijn. De menstruatiecyclus duurt van de ene menstruatie tot de volgende menstruatie. De menstractiecyclus duurt 28 dagen. Hierna begint alles weer opnieuw.
De menstruatiecyclus wordt geregeld door hormonen (afb. 4).
Bevruchting
Bij geslachtsgemeenschap kan sperma in de vagina komen. De zaadcellen zullen zich dormiddel van zweepstaart voortbewegen in de richting van de baarmoeder en de eileiders. Er is maar één zaadcel nodig om de eicel te bevruchten. Alleen de kop met daarin de kern dringt de eicel binnen. De kern van de eicel en de kern van de zaadcel versmelten tot één kern. Dit wordt bevruchting genoemd (afb.5). Als er bevruchting plaatst heeft gevonden, is de wand van de eicel ondoordringbaar voor andere zaadcellen. De bevruchte eicel gaat zich meteen een aantal keer delen. Er ontstaat hierdoor een klopje cellen. Tijdens het delen gaat de bevruchte eicel door de eileider op weg naar de baarmoeder. Na ongeveer zes dagen gaat het klompje cel in de baarmoederwand vastzitten. Dat heet innesteling (afb. 5). Vanaf dat moment heet het klompje cel een embryo. Na de innesteling geeft de placenta hormonen af, het zwangerschapshormoon humaan choriongonadotrofine(HCG). Hierdoor vindt er geen eisprong meer plaats, de vrouw is zwanger. Bij een zwangerschapstest is het hormoon HCG dat aantoont dat een vrouw zwanger is.
Aangezien de bevruchting meestal twee weken na de eerste dag van de laatste menstruatie plaatsvindt, telt men voor het gemak deze twee weken ook mee. De zwagerschap begint daarom op de eerste dag van de laatste menstruatie, hoewel er in de praktijk nog geen sprake is van een zwangerschap. Na de bevruchting duurt het nog maar 38 weken totdat de baby volgroeid is en geboren wordt.
Afbeelding 5: Bevruchting
Zwangerschap
Drie weken na de bevruchting heeft het embryo al een hart en bloedvaten. Op de plaats waar het embryo ingenesteld zit, groeit de placenta of moederkoek (afb.6). Door de navelstreng lopen de bloedvaten van het embryo naar de placenta. In de navelsteng liggen bloedvaten van het embryo dicht tegen de bloedvaten van de moeder. Van het bloed van de moeder gaan voedingstoffen en zuurstof via de placenta door de navelstrengslagader naar het embryo. Koolstofdioxide en ander afvalstoffen gaan van het embryo door twee navelstrengslagaders naar het bloed van de moeder. In de eerste 12 weken van het embryo ontstaan alle onderdelen van het lichaam. In deze fase spreek je van foetus in plaats van embryo. De foetus zal vooral nog groeien.
Een vrouw kan ook zwanger zijn van een tweeling. Daarbij onderscheiden we een ééneiige tweeling (identiek) en een twee-eiige tweeling. De naam ééneiig of twee twee-eiig geeft aan hoe de tweeling is ontstaan. Een ééneiige tweeling ontstaat uit één bevruchte eicel daarom lijkt deze tweeling sprekend op elkaar. Deze tweeling zijn ook altijd van hetzelfde geslacht.
Het arrangement Voortplanting en ontwikkeling is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Ivis Cambungo
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2015-06-11 13:49:02
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Het voortplantingsstelsel van een man
Het voortplantingsstelsel van een vrouw
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
