Kies Gezond met de Schijf van Vijf

Kies Gezond met de Schijf van Vijf

Introductie

Schijf van Vijf
Schijf van Vijf

Deze les gaat over gezond en bewust eten met hulp van de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum. De Schijf van Vijf is een hulpmiddel bij het kiezen van de juiste voeding. Voor jezelf, maar ook voor mensen die je bij je stage of werk verzorgt.

Wat ga je doen?

  • Je bekijkt de Schijf van Vijf met de vijf vakken om uit te kiezen.
  • Je leert over hoeveelheden voeding die je per dag nodig hebt.
  • Je test of je zelf gezond eet.
  • Je ontdekt hoeveel energie je op een dag nodig hebt.
  • Je test of je na deze les voldoende weet over voeding kiezen.
  • Je speelt de super snack battle.

Hoe gebruik je deze lessenserie?
Je kunt deze les gebruiken om je kennis op te frissen of om nieuwe dingen te leren.

Je maakt in ieder geval de opdrachten A tot en met E. Soms is het een opdracht die je alleen moet doen en soms in een tweetal of groepje. Alle opdrachten stuur je uiteindelijk in op ITs learning vaklokaal PFC. Voor iedere opdracht is een aparte plek om in te sturen.

Veel succes!

Schijf van vijf

De Schijf van Vijf helpt je wanneer je voor jezelf, voor je cliënten of gasten een gezonde maaltijd wilt bereiden.

Belangrijk zijn deze vijf regels:

  1. Eet gevarieerd
  2. Eet niet te veel en beweeg
  3. Gebruik weinig verzadigd vet
  4. Eet volop groente, fruit en brood
  5. Ga veilig met voedsel om

Als je kiest uit alle vakken, eet je gevarieerd. In de vakken vind je:

  1. Groente en fruit
  2. Brood, (ontbijt)granen, aardappelen, rijst, pasta en peulvruchten
  3. Zuivel, vlees(waren), vis, ei en vleesvervangers
  4. Vetten en olie
  5. Dranken

Extra's
Voedingsmiddelen zoals sauzen, snacks, koek, snoep en gebak, staan niet in de Schijf van Vijf. Het zijn extra’s die niet noodzakelijk zijn voor een gezond eetpatroon. Ze leveren al snel veel calorieën. Wat en hoeveel je hiervan kan eten, hangt af van de hoeveelheid calorieën die je verbruikt.

Meer weten?

Hierna kun je oefenen door het spel 'Schijf van vijf' te doen.

Opdracht A: Een vakje van de 'Schijf van Vijf' uitwerken

Bij Biologie heb je misschien al iets geleerd over voeding.

In de 'Schijf van Vijf' zie je 5 vakjes voedingsstoffen die je het beste bij elke maaltijd en iedere dag binnen kunt krijgen

Iedere groep leerlingen krijgt een vakje toegewezen en gaat daarover het volgende uitzoeken en uitvoeren. Schrijf de uitkomsten op in het formulier Opdracht A.

  1. Welke voedingsstoffen zitten in in jullie vak?
  2. Geef voorbeelden van voedingsmiddelen die in dit vak passen. Kies voor producten die je tijdens een lunch kunt kiezen.
  3. Maak een tekening van ieder voedingsmiddel dat in het vak thuis hoort en bewaar dit in een envelop. Je moet dit straks in een werkstuk gebruiken, dus doe je best
  4. Wat zijn de gevolgen van een tekort of een teveel van voeding uit dit vak.
  5. Zoek een leuk, makkelijk en lekker recept uit waarbij een voedingsmiddel de hoofdrol speelt.

 

 

Gezond kiezen

 

Je denkt misschien dat je gezond kiest bij het samenstellen van je maaltijden. En je denkt misschien dat je best genoeg eet. Dan ga je uitzoeken:

Voor elk eetmoment van de dag geef je aan welke produkten jij eet en in welke hoeveelheid. Uiteindelijk krijg je in de resultaten te zien of je inderdaad voldoende voedingsstoffen binnen krijgt iedere dag. Of is er nog iets dat beter kan?

Voordat je deze opdracht kunt maken, moet je eerst een dag lang bijhouden wat je precies allemaal hebt gegeten. Dus het aantal boterhammen, welk soort brood, welk soort beleg (margarine, halvarine, melkchocoladehagelslag of puur, halfvolle melk of volle melk etc.) Met behulp van de gemaakte lijst vul je dan de eetmeter in. Het advies sla je op in een word document.

Ga naar De Eetmeter, registreer jezelf met je schoolmail en wachtwoord en ga aan de slag!

Opdracht B De Eetmeter

Als je later iemand een diëet advies moet geven, is het belangrijk om duidelijk te krijgen wat die persoon dagelijks binnen krijgt. Dat is best lastig, maar er zijn hulpmiddelen.

Zo kun je gebruik maken van 'De Eetmeter'. Deze kun je vinden op de site van het Voedingscentrum.

Registreer je met je schoolmail om een account aan te maken. Hou een dag precies bij wat je eet en drinkt. Zo ervaar je hoe het is om dit precies bij te houden. Twee dagen of meer mag natuurlijk ook. Leuk om meerdere dagen te vergelijken.

Vergeet niet om op het laatst op 'advies' te klikken. Dan zie je meteen wat heel goed gaat en wat beter kan.

Vul bij deze opdracht het formulier C in en stuur dit in op ITs learning. Je gegevens blijven natuurlijk privé en hoef je zeker niet te presenteren voor de groep.

Maaltijden

Regelmatig eten en gezonde keuzes maken is belangrijk om je goed te voelen. Dit is ook belangrijk voor cliënten en gasten tijdens je werk of stage. Het Voedingscentrum adviseert per dag drie maaltijden en maximaal vier keer iets tussendoor te gebruiken. Het aantal calorieën per dag wordt verdeeld over deze eetmomenten. Zo kun je voor een warme maaltijd bijvoorbeeld,de volgende richtlijnen aanhouden:

  • Warme maaltijd inclusief voor- en nagerecht: 550-900 kcal
  • Hoofdgerecht bij de warme maaltijd (inclusief bijgerechten): 400-700 kcal
  • Toetje max. 200 kcal

Gezond eetpatroon

In een gezond eetpatroon zorgen de aanbevolen hoeveelheden voedingsmiddelen per dag voor het grootste deel van de calorieën: ca. 2100 bij mannen en ca. 1700 bij vrouwen. Daarnaast kan een gemiddelde volwassen man maximaal 400 kilocalorieën per dag aan extraatjes (tussendoortjes) nemen, afhankelijk van de leefstijl (hard werken, veel bewegen of juist niet). Voor een volwassen vrouw is dat maximaal 300 kilocalorieën per dag.

Hoe zie jij eruit over 10 jaar?
Kun je je voorstellen hoe je er over 10 jaar uitziet?
Doe de Eettest en je weet het!
Zoek alvast een foto op waar je gezicht goed opstaat. Die heb je nodig!?

Opdracht C richtlijnen en 3 dagen dagboek

Opdracht

  • Je hebt in een opdracht hiervoor (eten in de pubertijd) al uitgezocht wat de aanbevolen hoeveelheden voor iemand van jouw leeftijd en geslacht zijn. Schrijf precies op wat je elke dag mag/moet eten, dus welk voedingsmiddel en de juiste hoeveelheid per maaltijd en eventueel tussendoor. Denk ook aan drinken en aan de tussendoortjes. Vul dit in op het werkblad bij deze opdracht
  • Overleg thuis en leg uit wat je moet doen.
  • Hou drie dagen bij wat je hebt gegeten en hoe het ging. Dus wat viel mee, wat was moeilijk die dag enzovoorts. Vul dit in op je werkblad en vergeet niet thuis te overleggen en te laten ondertekenen.

Keuze binnen de vakken

Binnen de vakken van de Schijf van Vijf zijn er producten die gezonder zijn dan andere. Om mensen te helpen een gezonde keuze te maken, heeft het Voedingscentrum de producten binnen elk vak verdeeld in drie categoriën: bij voorkeur, middenweg en uitzondering. Deze komen terug in de keuzetabel.

Bekijk de keuzetabel. Lees daarna de uitleg over gezond kiezen. Kijk op deze pagina vooral ook naar het stukje over een gezonde lunch en de menutips voor lunch. Msscien zit daar iets voor jou bij.

Opdracht D: De gezonde brunch

Nu je meer weet over voorkeursproducten en een gezonde lunch, kun je plannen gaan maken met je groepje voor een gezonde lunch. Denk bij het samenstellen hiervan er aan dat het dus de bedoeling is om producten uit het van het groene vak 'voorkeur' te kiezen.

Opdracht D

Je gaat met je groepje bij elkaar zitten en bedenkt het volgende:

  1. Wat gaan wij klaarmaken/kopen voor de lunch (kies altijd voor de voorkeursproducten die je kunt terugvinden in de module Schijf van Vijf en de site van het Voedingscentrum.
  2. Leg uit waarom je voor deze producten kiest.
  3. Maak een budget om te zien of je uitkomt met je geld.
  4. Maak een tijdplanning, zodat je voor het einde van de les klaar bent.
  5. Maak een taakverdeling. Denk bij punt 4 en 5 ook aan klaarzetten, schoonmaken en opruimen. Alles moet weer netjes worden achtergelaten.
  6. Bedenk vooraf wat je straks nodig hebt voor je presentatie (foto's maken enzovoorts)

Energie

Eten en drinken leveren energie. Die energie wordt uitgedrukt in kilocalorieën. Zo levert een gram koolhydraten of eiwit vier kilocalorieën en een gram vet negen. Een gram alcohol levert zeven kilocalorieën.

Energiebalans
Je hebt energie nodig om te kunnen functioneren en te bewegen. Maar het is wel belangrijk dat je niet meer energie binnenkrijgt dan je nodig hebt. Je zegt wel eens: de energiebalans moet in evenwicht zijn. Als je meer calorieën binnenkrijgt dan je nodig hebt, worden de calorieën omgezet in lichaamsvet. Daardoor neemt je gewicht toe, en dat heeft nadelen voor je gezondheid. Om je te helpen je lichaam in balans te houden, kun je een Balansdag doen. Kijk voor meer uitleg hierover bij de balansdag van het Voedingscentrum.

Batterij
Je lijf is eigenlijk gewoon een batterij: je moet je lijf opladen met energie, om het daarna weer te gebruiken. Kijk bij het Voedingscentrum hoe je lijf als batterij werkt.

Energiebalans
Energiebalans

Eten en drinken leveren de energie die je lichaam nodig heeft om te kunnen functioneren en te bewegen. Om een gezond gewicht te houden, moet er een evenwicht zijn in de hoeveelheid energie die je voeding levert en de hoeveelheid energie die je lichaam verbruikt. De hoeveelheid energie wordt uitgedrukt in kilojoules of kilocalorieën, meestal calorieën genoemd. In Wikipedia lees je meer over de achtergrond van de term calorieën.

 

Voorkom overgewicht

Wanneer je lichaamsgewicht constant blijft, is het aantal calorieën dat je lichaam nodig heeft in evenwicht met de hoeveelheid die via eten en drinken binnenkomt. Eet je teveel of beweeg je te weinig, dan ontstaat er een teveel aan energie. Dit wordt opgeslagen als lichaamsvet, waardoor je gewicht stijgt. Is er te weinig energie beschikbaar uit eten, dan zal het lichaam energie vrijmaken uit lichaamsvet, waardoor je gewicht afneemt. Door je gewicht regelmatig te controleren en je eet- en bewegingspatroon op tijd aan te passen, voorkom je dat je overgewicht krijgt.

 

 

 

Logo's en keurmerken

Op veel produkten in de winkel zie je keurmerken en logo's. Een aantal ervan zeggen iets over hoe gezond dat produkt is. Het is niet zo dat dat produkt op zichzelf heel gezond is. Het zegt iets over hoe gezond het is in vergelijking met produkten uit dezelfde groep. Gezond eten doe je immers door variatie aan te brengen in je voeding.

Een voorbeeld: als een gezondheidskeurmerk op een zak chips staat, betekent het dat die zak chips gezonder is dan andere zakken chips. Het betekent dus niet per se dat een zak chips op zichzelf gezond is. 

We hebben een aantal van die keurmerken voor je op een rijtje gezet.

Ik Kies Bewust

Ik kies bewust
Ik kies bewust

Op voedingsmiddelen in de supermarikt vind je regelmatig het Ik Kies Bewust-logo. Dit kan je helpen bij het kiezen voor een gezond produkt. Produkten met het logo bevatten minder suiker, zout, en verzadigd vet dan dezelfde soorten produkten zónder dit logo.

Criteria
Fabrikanten van voedingsmiddelen kunnen voor hun produkten zo'n logo aanvragen als hun produkten voldoen aan de eisen (criteria) voor minder suiker, zout en vet. Een fabrikant kan hiervoor een aanvraag indienen bij de Stichting Ik kies bewust. Om het logo te mogen gebruiken moet een product aan heldere, wetenschappelijk bewezen criteria voldoen.

Wil je meer weten over het logo, kijk dan nog eens rond op de site van Stichting Ik kies bewust.

Meer over het 'vinkje'

In november 2011 is bekend geworden dat de logo's van Ik Kies Bewust en de Gezonde Keuze Klavertjes van Albert Heijn samengevoegd worden in twee nieuwe logo's! Het Ik Kies Bewust-logo heet voortaan 'het Vinkje'.

Sinds maart 2012 moet op alle verpakkingen het Vinkje staan en géén klavertjes of oude Ik Kies Bewust? logo's.

Logo's Ik Kies Bewust
Logo's Ik Kies Bewust

Groen en blauw
Er zijn twee kleuren. Het groene Vinkje staat voor een gezondere keuze binnen een groep van basisproducten als brood en melk. Het blauwe Vinkje staat voor een bewuste keuze binnen andere groepen zoals soepen en sauzen.

Verschil groen (gezond) en blauw (bewust) logo
Het groene logo met de tekst ‘gezondere keuze’ staat op basisvoedingsmiddelen (Schijf van Vijf-producten) die veel nuttige voedingsstoffen bevatten. Ze bevatten minder verzadigd vet, suiker en zout en soms meer vezel dan andere producten uit dezelfde productgroep.

Het blauwe logo met daarop  ‘bewuste keuze’ staat op producten die geen basisvoedingsmiddel zijn, maar wel minder verzadigd vet, suiker, zout en soms meer vezel bevatten dan andere producten uit dezelfde productgroep. Omdat deze producten minder belangrijk voor de gezondheid zijn, is hier een ander woord gekozen.

Alles met een logo is gezond?
Je denkt misschien dat produkten met een groen of blauw logo gezond zijn. Maar dat is niet zo. Het zijn de gezondere producten binnen een groep. Dus als je bijvoorbeeld een snack wilt eten, helpt het logo je een snack te kiezen, waar minder of weinig verzadigde vetten, suiker en zout in zitten. Aan het blauwe logo kun je zien dat zo’n product geen basisvoedingsmiddel is. Je kunt het dus missen in een gezond voedingspatroon.

Meer weten?
Kijk bij de veelgestelde vragen.?

Energielogo

Op steeds meer verpakkingen van levensmiddelen kom je de Dagelijkse Voedingsrichtlijn tegen in de vorm van een Energielogo. Dit logo is gemaakt door de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI). Het laat zien hoeveel calorieën een produkt bevat. Het makkelijke eraan is, dat je de hoeveelheid calorieën per portie kunt aflezen. En niet alleen per 100 gr, zoals je op de meeste verpakkingen ziet.

Wil je meer weten over dit logo, kijk dan bij de Dagelijkse Voedingsrichtlijn.

Test jezelf

Wat weet je over je eten?
Wat weet je over je eten?

Oefenen en testen

Weet je nu genoeg over gezond eten en gezond kiezen?
Test het zelf met de Eettest!
Of kijk in het verzorgingslokaal bij de oefeningen, oefentoetsen en webquests over voeding.

Succes!

Brunch maken

De lekkere Brunch
De lekkere Brunch

Aan het einde van deze les ga je met je groepje plannen maken voor een lekkere en verantwoorde brunch.

Denk aan:

1. Hoeveel geld hebben we?

2. Wat moeten we inkopen?

3. Welk materiaal hebben we nodig?

4. Wat is de tijdplanning?

5. Wat is de taakverdeling (ook het schoonmaken en afwassen)?

Overleg ook met je docent hoe je dit moet aanpakken.

Veel succes en eet smakelijk!

 

  • Het arrangement Kies Gezond met de Schijf van Vijf is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Alieke Barmentloo
    Laatst gewijzigd
    2017-05-16 09:07:19
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    - Kopie zoekresultaat - De Schijf van Vijf is een goed uitgangspunt bij het kiezen van gezonde voeding. Voor jezelf, maar ook voor je cliënten en gasten als je werkt of een (maatschappelijke) stage doet in de zorg of horeca. Je moet weten hoe je voor jezelf en anderen een gezonde maaltijd bereid.
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld

    Bronnen

    Bron Type
    https://youtu.be/B8ed_JGjqfg
    https://youtu.be/B8ed_JGjqfg     		Video

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    Blokland, Florina. (2010).

    Kies Gezond met de Schijf van Vijf

    https://maken.wikiwijs.nl/25060/Kies_Gezond_met_de_Schijf_van_Vijf

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van