De Rijn is met 1233 km een van de langste rivieren van Europa.
De Rijn stroomt door verschillende landen en taalgebieden.
'Een reisje langs de Rijn' is een zeer populaire trip.
Je gaat in deze opdracht een poster maken, die je voor zo'n reisje langs de Rijn bij een reisbureau zou kunnen hangen. Natuurlijk moet er van alles opstaan over de Rijn en die gegevens ga je in deze opdracht verzamelen.
Kijk vast naar een video over de Rijn. Deze video laat zien waar de Rijn ontstaat en hoe de loop van de rivier is tot aan Bazel.
In welk gebergte ontstaat de Rijn?
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
uitleggen dat er in een rivier vaak sprake is van een boven-, midden- en benedenloop.
uitleggen dat je rivieren kunt onderverdelen in regenrivieren, gletsjerrivieren of gemengde rivieren.
de begrippen stroomgebied, waterscheiding en delta omschrijven.
de begrippen erosie, sedimentatie, verval en verhang omschrijven.
Wat ga ik doen?
De activiteiten in deze opdracht dragen bij tot het volgende leerdoel:
Je onderzoekt van de rivier de Rijn o.a. oorsprong, boven-, midden- en benedenloop, meandering, verval en verhang.
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je gaat informatie verzamelen over het ontstaan en de loop van de Rijn. Je maakt een begin met de A3-poster.
Stap 2
Je leert over de onderverdeling in rivieren. Je zoekt informatie over wat voor soort rivier de Rijn is en verwerkt dat in je poster.
Stap 3
Je leert over stroomgebieden, deltagebieden en waterscheidingen van de Rijn. Je gaat dit op de poster aangeven.
Stap 4
Je leert begrippen als boven-, midden- en benedenloop en je kijkt naar een video. Daarna maak je een tekst hierover compleet.
Stap 5
Je kijkt naar een video over bochten in de rivier en hoe die ontstaan en veranderen. Daarna maak je er een oefening over.
Stap 6
Je leert begrippen als verval en verhang van een rivier. Je verwerkt dit op je poster en zoekt er foto's bij.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippen
In de begrippenlijst vind je begrippen terug die gaan over rivieren.
Eindopdracht
Je gaat je A3-poster afmaken.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Benodigdheden
de Bosatlas
materiaal voor het maken van de poster
Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 uur nodig.
Aan de slag
Stap 1: De Rijn
Ga op internet en in je atlas op zoek naar informatie over de rivier de Rijn.
Zorg dat je in ieder geval antwoord vindt op de volgende vragen.
Teken nu op een vel A3-papier heel precies de loop van de Rijn na.
Dit wordt het begin van een poster over de Rijn.
Zet de antwoorden op de vragen, die je net over de Rijn gegeven hebt, op de poster.
Schrijf er ook namen bij van een aantal steden die langs de Rijn liggen.
We gaan de poster in de volgende opdrachten steeds verder aanvullen.
Stap 2: Soorten rivieren
Rivieren kun je onderverdelen in
regenrivieren,
gletsjerrivieren of
gemengde rivieren.
Een regenrivier krijgt zijn water vooral van van regenwater, een gletsjerrivier krijgt zijn water van gesmolten gletsjerijs en een gemengde rivier van allebei.
Gletsjers vind je alleen in het hooggebergte en gebieden in de polen, zoals bijvoorbeeld IJsland, Groenland en Antarctica. Het smeltwater van een gletsjer is het begin van een gletsjerrivier.
Onder welke soort rivier valt de Rijn?
Geef antwoord op de volgende vragen en vul de poster die je in de vorige stap gemaakt hebt, aan.
Stap 3: Zijrivieren
De stad Koblenz. Aan de monding
van de Moezel in de Rijn
In de Kennisbank vind je ook een onderdeel over rivieren.
Bestudeer uit de Kennisbank Rivieren, Rivier-1.
Een rivier kan behalve regenwater en smeltwater van een gletsjer ook water uit zijrivieren krijgen. En die zijrivieren krijgen op hun beurt ook weer water van zijriviertjes en die op hun beurt ook weer.
Het hele gebied waar de hoofdrivier zijn water uit krijgt, noem je het stroomgebied van de rivier.
De scheiding tussen twee stroomgebieden noem je een waterscheiding. Een waterscheiding is vaak een gebergte of een heuvelrug. Aan de ene kant van het gebergte stroomt het water in een ander stroomgebied dan aan de ander kant van het gebergte.
In Nederland is iets geks aan de hand. Daar stromen geen nieuwe riviertjes in de Rijn, maar daar vertakt de Rijn zich in verschillende rivieren. Het gebied van de Rijn in Nederland noem je een delta.
Geef op de poster het volgende aan:
het stroomgebied van de Rijn
het deltagebied van de Rijn
de waterscheiding tussen Maas en Rijn.
Stap 4: Boven-, midden- en benedenloop
Een rivier kun je in drie stukken verdelen:
de bovenloop
de middenloop
de benedenloop
Lees de tekst in pagina Rivier - 2 in de Kennisbank.
Bekijk de video over de loop van de rivier de Rijn.
Hierdoor krijg je een beter beeld over de hoogteverschillen en stroomsnelheid van de Rijn.
Je kunt op je poster ook de verdeling van boven-, midden- en benedenloop aangeven.
Daarna maak je een opdracht, waarin je een tekst over het verloop van de Rijn compleet maakt.
Stap 5: Bochten in de rivier
Meanders zijn bochten in een rivier, die steeds van vorm veranderen.
De snelheid waarmee het water in de rivier stroomt, heeft invloed op de vorming van deze bochten.
Bekijk het volgende filmpje op Schooltv.
De oefening die je daarna maakt, gaat over het filmpje.
Je kunt in de bovenloop van de Rijn zien, dat deze meandert.
Op je poster kun je dat ook aangeven.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Het verval van een rivier is het hoogteverschil tussen twee punten in een rivier. Als je het verval per kilometer uitrekent, spreek je van het verhang.
Kijk ter verduidelijking naar deze video. De video laat zien hoe je het verval en verhang uitrekent.
Stroomgebied
Het gebied waaruit een rivier (plus zijrivieren) het overtollige water afvoert.
Waterscheiding
Een grens tussen twee stroomgebieden.
Rivierloop
Beschrijft het verval van een rivier van de bron van de rivier tot de monding.
Bovenloop
Dit is het deel van de rivier bij de bron dat meestal het verst van de kust afligt. Het verval is in de bovenloop het grootst en het water stroomt het snelst.
Middenloop
Dit is het deel van de rivier waar de stroomsnelheid afneemt. Het grind dat in de bovenloop is meegevoerd, wordt hier afgezet (sedimentatie).
Benedenloop
Dit is het deel waarbij de rivier bij de monding aankomt. De benedenloop voert meestal door laagland.
Rivierdelta
Een stelsel van aftakkingen van de rivier voordat deze in een zee of in een groot meer uitmondt.
Soorten rivieren
Een regenrivier krijgt zijn water van regenwater. Een gletsjerrivier krijgt zijn water van gesmolten gletsjerijs. Een gemengde rivier van allebei.
Verval Het hoogteverschil tussen twee punten in een rivier.
Verhang Verval per kilometer.
Erosie
In de bovenloop van de rivier worden door de grote stroomsnelheid en harde wind grond en keien meegevoerd. Dit noem je erosie.
Sedimentatie
Als de stroomsnelheid in de rivier afneemt, blijft het grind en de keien in de middenloop van de rivier achter. Dit noem je sedimentatie.
Meander
Een kronkel of lus in de natuurlijke waterloop van een rivier.
Hoefijzermeer
Een meer dat is ontstaan door het afsnijden van een meander van een rivier. Dit komt door erosie in de buitenbocht, waardoor deze steeds wijder en uiteindelijk een meer wordt.
Eindopdracht: Poster maken
Als het goed is ben je al bijna klaar met je eindproduct: een A3-poster voor een reisbureau waarop je een Rijnreis aanprijst.
Op de poster wordt duidelijk:
door welke landen de Rijn stroomt;
hoe lang de Rijn is;
dat de Rijn in verschillende landen een verschillende naam heeft;
in welk gebergte de Rijn begint;
dat er sprake is van een boven-, midden- en benedenloop;
wat het stroomgebied van de Rijn is;
dat er een waterscheiding is tussen de Rijn en de Maas;
waar sedimentatie en waar erosie plaatsvindt;
hoe groot het verhang is tussen Bazel en een plaats in de middenloop;
hoe groot het verhang is tussen Bazel en een plaats in de benedenloop.
Daarnaast komen er op de poster foto's en een korte omschrijving van twee of drie interessante plaatsen die langs de Rijn liggen.
Natuurlijk vermeld je op de poster ook hoelang de reis duurt en hoe duur de reis is.
Klaar?
Laat de poster beoordelen door je docent.
In de gereedschapskist zie je de beoordelingscriteria.
Zorg dat je de poster op tijd inlevert.
Beoordeling
Je docent zal de inhoud van de poster conform de omschrijving van de eindopdracht beoordelen.
Op een informatieve poster kun je laten zien wat de belangrijkste delen van de lesstof zijn. Ook kun je weergeven hoe bepaalde delen zich tot elkaar verhouden.
Terugkijken
Intro
Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Kun je aangeven door welke landen de Rijn stroomt?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je uitleggen wat de beneden-, midden- en bovenloop van een rivier zijn?
Hoe ging het?
Inhoud
Wist je zelf al veel over de Rijn voor je aan de opdracht begon?
Noem twee punten die echt nieuw voor je waren.
Eindopdracht
Is je poster mooi geworden?
Denk je dat je het eindresultaat zo in een reisbureau zou kunnen ophangen?
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze opdracht hoort bij het thema ''Water'', en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor aardrijkskunde voor HAVO leerjaar 1, 2 & 3. Deze opdracht beschrijft de rivier de Rijn en de eigenschappen ervan. Vervolgens wordt besproken dat er drie soorten rivieren zijn: gletsjerrivieren, regenrivieren en gemengde rivieren. De waterkringloop wordt herhaald en er wordt uitgelegd welke rol zijrivieren spelen bij het afvoeren van water. De bovenloop, middenloop en benedenloop van een rivier worden besproken, evenals de grootte van het verhang en verval bij elk deel. Tot slot wordt uitgelegd dat bochten in een rivier meanderen worden genoemd.
Leerniveau
HAVO 1;
HAVO 3;
HAVO 2;
Leerinhoud en doelen
Water;
Aardrijkskunde;
Werking van exogene processen;
Exogene processen;
Deze opdracht hoort bij het thema ''Water'', en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor aardrijkskunde voor HAVO leerjaar 1, 2 & 3. Deze opdracht beschrijft de rivier de Rijn en de eigenschappen ervan. Vervolgens wordt besproken dat er drie soorten rivieren zijn: gletsjerrivieren, regenrivieren en gemengde rivieren. De waterkringloop wordt herhaald en er wordt uitgelegd welke rol zijrivieren spelen bij het afvoeren van water. De bovenloop, middenloop en benedenloop van een rivier worden besproken, evenals de grootte van het verhang en verval bij elk deel. Tot slot wordt uitgelegd dat bochten in een rivier meanderen worden genoemd.
De Rijn is met 1233 km een van de langste rivieren van Europa.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
Benodigdheden
Teken nu op een vel A3-papier heel precies de loop van de Rijn na.
Een rivier kun je in drie stukken verdelen:
Meanders zijn bochten in een rivier, die steeds van vorm veranderen.
Het verval van een rivier is het hoogteverschil tussen twee punten in een rivier. Als je het verval per kilometer uitrekent, spreek je van het verhang.
Als het goed is ben je al bijna klaar met je eindproduct: een A3-poster voor een reisbureau waarop je een Rijnreis aanprijst.
Intro
