Nederland en water zijn twee zaken die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.
De afgelopen eeuwen hebben wij door dijken en kribben aan te leggen de loop van rivieren naar onze hand proberen te zetten.
Dat heeft echter niet kunnen voorkomen dat er in 1993 en 1995 overstromingen zijn geweest.
Rijkswaterstaat werkt aan een aantal projecten om rivieren meer ruimte te geven onder de naam 'Ruimte voor de rivier'.
In deze opdracht staan de grote rivieren in Nederland centraal. In Nederland stromen meerdere grote rivieren. Kun je er drie noemen?
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
met behulp van drie voorbeelden uitleggen wat Nederland doet om de overstromingskans van rivieren te verkleinen en het water in de rivieren beheersbaar te houden.
de begrippen herkennen: stroomgebied van een rivier, waterscheiding en rivierverloop (verval).
de begrippen herkennen: bovenloop, middenloop, benedenloop van een rivier en rivierdelta.
Wat ga ik doen?
De activiteiten in deze opdracht dragen bij tot het volgende leerdoel:
Je beschrijft de gevolgen van het menselijk ingrijpen in de Nederlandse watersituatie en oplossingen.
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je leert allerlei begrippen die met rivieren te maken hebben. Je kijkt naar een video over een overstroomde rivier en wat dat teweeg brengt. Daarna beantwoord je vragen over evacueren.
Stap 2
en
Je bekijkt video's over negen mogelijkheden om overstroming van rivieren tegen te gaan.
Stap 3
en
Kijk naar een video over beheersing van water in de grote rivieren en beantwoord je vragen over de video's uit stap 2 en 3.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippen
In de begrippenlijsten vind je de begrippen terug die gaan over rivieren en maatregelen om overstroming van rivieren tegen te gaan.
Eindopdracht A
Kies je voor Eindopdracht A: dan maak je een toets over dit onderwerp.
Eindopdracht B
Kies je voor Eindopdracht B: dan ga je een kaart van Nederland maken met daarop de grote Nederlandse rivieren en voeg je afbeeldingen en omschrijvingen toe.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Benodigdheden
een kaart van Nederland
(kleur)potloden
Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 uur nodig.
Aan de slag
Stap 1: We zijn gewaarschuwd!
Bestudeer in de Kennisbank de twee pagina's Rivier-1 en Rivier-2.
In 1993 en 1995 heeft een periode van aanhoudende regen zulke hoge waterstanden veroorzaakt in de rivieren dat overstromingen plaatsvonden.
Met name in het stroomgebied van de Maas kwamen grote gebieden in Limburg onder water te staan.
Bekijk het volgende filmfragment en beantwoord hierna de vragen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De afgelopen eeuwen is het aantal inwoners in Nederland sterk toegenomen.
Ook in de buurt van de grote rivieren wonen steeds meer mensen.
De gevolgen van een eventuele overstroming worden steeds groter.
Het is daarom belangrijk dat de rivieren stromen zoals wij dat willen.
Bestaat de oplossing dan alleen uit het verhogen of verbreden van dijken?
Of zijn er nog meer mogelijkheden?
Op 34 plekken in Nederland werkt Rijkswaterstaat aan projecten om de rivieren meer ruimte te geven onder de naam 'Ruimte voor de rivier'.
Deze projecten hebben als doel het water in de rivieren beheersbaar te houden en de kans op overstromingen te verkleinen.
Bekijk de volgende filmpjes:
1. Zomerbed verdieping
2. Waterberging
3. Uiterwaard vergraving
4. Rivierverruiming
5. Obstakel verwijdering
6. Kribverlaging
7. Hoogwatergeul
8. Dijkverlegging
9. Dijkverbetering
Stap 3: Waterbeheersing
Waterbeheersing van rivieren in Nederland
Via de Maas en de Rijn wordt er een enorme hoeveelheid water door de Nederlandse delta naar zee afgevoerd.
De laatste decennia zijn de rivieren veranderd om ze als verkeersader goed bevaarbaar te houden.
Stedelijke bebouwing en ontbossing hebben de watertoevoer versneld.
Bovendien krijgen rivieren meer regen- en smeltwater te verwerken.
Meer ruimte voor de rivier, is het devies.
Bekijk de volgende video en beantwoord daarna de vraag.
Stroomgebied
Het gebied waaruit een rivier (plus zijrivieren) het overtollige water afvoert.
Waterscheiding
Een grens tussen twee stroomgebieden.
Rivierloop
Beschrijft het verval van een rivier van de bron van de rivier tot de monding.
Bovenloop
Dit is het deel van de rivier bij de bron dat meestal het verst van de kust afligt. Het verval is in de bovenloop het grootst en het water stroomt het snelst.
Middenloop
Dit is het deel van de rivier waar de stroomsnelheid afneemt. Het grind dat in de bovenloop is meegevoerd, wordt hier afgezet (sedimentatie).
Benedenloop
Dit is het deel waarbij de rivier bij de monding aankomt. De benedenloop voert meestal door laagland.
Rivierdelta
Een stelsel van aftakkingen van de rivier voordat deze in een zee of in een groot meer uitmondt.
Verval Het hoogteverschil tussen twee punten in een rivier.
Eindopdracht A: Toets
In deze stap maak je de toets 'Ruimte voor de rivier'.
De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen, waarbij je het juiste antwoord moet kiezen.
Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Als eindopdracht maak je een kaart van Nederland.
Op de kaart geef je de loop van de grote rivieren aan en geef je aan welke gebieden risico lopen om getroffen te worden door een (rivier)overstroming.
Op de kaart geef je ook aan hoe er wordt geprobeerd overstromingen te voorkomen.
Je kunt zelf een kaart downloaden van internet of gebruikmaken van deze kaart van Nederland. Ga opnieuw naar www.google.nl
Tik in het zoekvak 'ruimte voor de rivier' in. Kies voor 'Afbeeldingen'.
Kies vijf verschillende afbeeldingen uit. Van de afbeeldingen moet je weten waar ze gemaakt zijn.
Plaats nu ook deze afbeelding op de kaart van Nederland.
Schrijf bij iedere afbeelding ook welke manier bedacht is om overstromingen tegen te gaan.
Klopt het dat:
de grote rivieren op de kaart staan aangegeven?
er vijf afbeeldingen op de kaart staan die iets vertellen over de overstromingen in 1993 of 1995?
er vijf afbeeldingen op de kaart staan die iets laten zien over de manier waarop overstromingen tegen gegaan worden?
Heb je alle drie de vragen met 'ja' beantwoord, laat je eindproduct dan beoordelen door je docent.
De beoordelingscriteria voor de kaart kun je ook terugvinden in de gereedschapskist.
Zorg dat je je kaart op tijd inlevert.
Beoordeling
Je krijgt een goede beoordeling voor je eindopdracht als:
Op je kaart de grote rivieren zijn ingetekend.
Op je kaart vijf afbeeldingen staan die iets vertellen over de overstromingen in 1993 of 1995.
Op je kaart vijf afbeeldingen staan die laten zien wat er gedaan wordt om overstromingen te voorkomen.
Je kaart met zorg gemaakt is.
Je kaart op tijd klaar is. Maak afspraken met je docent.
Op een kaart kun je aangeven waar een gebeurtenis heeft plaatsgevonden of gaat plaatsvinden.
Terugkijken
Intro
Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Wat wordt bedoeld met 'Ruimte voor de rivier'?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je uitleggen wat wordt bedoeld met de bovenloop, de middenloop en de benedenloop van een rivier?
Hoe ging het?
Eindopdracht B
Wat vond je van de eindopdracht?
Heb je op de kaart aangegeven waar in Nederland al maatregelen genomen zijn om de kans op overstromingen te verkleinen?
En waar die maatregelen uit bestaan?
Het arrangement Ruimte voor de rivier - hv123 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze opdracht hoort bij het thema ''Water'', en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor aardrijkskunde voor HAVO leerjaar 1, 2 & 3. Deze opdracht beschrijft het overstromingsgevaar van de rivieren en hoe het project "Ruimte voor de rivier" dit risico kan verminderen. Methoden hiervoor zijn rivierbedverbreding, uiterwaardvergraving, waterberging, rivierverruiming, obstakelverwijdering, kribverlaging, dijkverlegging, dijkverbetering of een hoogwatergeul. Je bekijkt meerdere video's over deze onderwerpen en maakt een opdracht over overstromingen.
Leerniveau
HAVO 1;
HAVO 3;
HAVO 2;
Leerinhoud en doelen
Waterproblematiek;
Water;
Nederland waterland;
Aardrijkskunde;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Studiebelasting
2 uur en 0 minuten
Trefwoorden
arrangeerbaar, dijkverleggen, havo123, kribverlagen, obstakelverwijdering, ruimte voor de rivier, stercollectie, uiterwaardvergraving, water, waterberging
Deze opdracht hoort bij het thema ''Water'', en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor aardrijkskunde voor HAVO leerjaar 1, 2 & 3. Deze opdracht beschrijft het overstromingsgevaar van de rivieren en hoe het project "Ruimte voor de rivier" dit risico kan verminderen. Methoden hiervoor zijn rivierbedverbreding, uiterwaardvergraving, waterberging, rivierverruiming, obstakelverwijdering, kribverlaging, dijkverlegging, dijkverbetering of een hoogwatergeul. Je bekijkt meerdere video's over deze onderwerpen en maakt een opdracht over overstromingen.
Nederland en water zijn twee zaken die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
Benodigdheden
Bestudeer in de Kennisbank de twee pagina's Rivier-1 en Rivier-2.
Als eindopdracht maak je een kaart van Nederland.
Intro
