De aardkorst verandert voortdurend van vorm door natuurkrachten.
Er zijn krachten die van binnenuit op de aardkorst inwerken, denk aan vulkanisme en aardbevingen.
Er zijn krachten die van buitenaf op de aardkorst inwerken.
In deze opdrachten kijk je naar twee krachten die van buitenaf op de aardkorst inwerken: erosie en verwering.
Op de afbeelding zie je gesteente waarin diepe kloven zijn gesleten door modder- en waterstromen.
Is dit een vorm van erosie of van verwering?
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
exogene krachten beschrijven als krachten die van buiten op de aardkorst inwerken. Je kunt voorbeelden noemen van exogene krachten.
de begrippen erosie en verwering omschrijven, zodat het verschil tussen beide begrippen duidelijk wordt.
omschrijven wat wordt verstaan onder vorstverwering, verwering door planten/bomen en chemische verwering. Van iedere soort verwering kun je een afbeelding vinden.
aangeven dat erosie wordt veroorzaakt door ijs, wind en water en uitleggen dat door erosie sedimentatie kan plaatsvinden.
Wat ga ik doen?
De activiteiten in deze opdracht dragen bij tot het volgende leerdoel:
Je beschrijft verwering, erosie en sedimentatie als exogene processen.
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je bestudeert de Kennisbank over exogene en endogene krachten. Je maakt een oefening waarin je afbeeldingen combineert met exogene en endogene krachten.
Stap 2
Je leert wat het verschil is tussen erosie en verwering. Je bekijkt video's over erosie en sedimentatie. Je maakt een combinatieoefening over verwering en erosie.
Stap 3
en
Je zoekt met Google Earth verschillende plekken op aarde en onderzoekt waar erosie of verwering plaatsvindt.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippen
De begrippenlijst gaat over de items die met erosie en verwering te maken hebben.
Eindopdracht A
Je maakt de toets 'Erosie en verwering'.
Eindopdracht B
en
Je maakt twee posters, waarbij duidelijk het verschil naar voren komt tussen erosie en verwering.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Benodigdheden
de Bosatlas
een computer met Google Earth
Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 uur nodig.
Aan de slag
Stap 1: Endogeen en exogeen
Voorbeeld van erosie
De aardkorst wordt beïnvloed door twee krachten.
Van buitenaf wordt de aardkorst veranderd door exogene krachten, van binnenuit door endogene krachten.
In de video zul je zien dat de aardkorst kan veranderen door exogene krachten.
We maken een onderscheid tussen verwering en erosie.
Verwering is het afbrokkelen van gesteente. Verwering kan gebeuren door planten, bomen, vorst en zure regen. Erosie is het afslijten van gesteente. Erosie gebeurt door wind, water en ijs.
Als het gesteente dan wordt meegevoerd en ergens anders wordt neergelegd, noem je dat sedimentatie.
Bekijk de volgende video's en maak daarna de opdracht.
Maak de volgende opdracht.
Geef van de zes afbeeldingen aan of je te maken hebt met verwering of met erosie.
Stap 3: Erosie of verwering?
Jullie gaan met behulp van Google Earth een aantal plekken op aarde bezoeken.
Je bekijkt welke vorm van erosie of verwering er plaatsvindt.
Zorg dat Google Earth op jullie computer staat.
Ga op zoek naar de volgende plekken:
De Morteratchgletscher (Zwitserland)
De kust bij Dover (Engeland)
Wave Rock (Australië)
Karstgebergte Guilin Yangshuo (China)
Boeddha van Leshan (China)
Geef per plek aan of er sprake is van erosie of van verwering.
Zoek eventueel met Google naar afbeeldingen van deze plekken.
Geef ook aan waardoor de erosie/verwering is ontstaan.
Jullie hebben nu vijf soorten van erosie/verwering bekeken.
Verzamel van alle plaatsen die jullie bezocht hebben, afbeeldingen voor in jullie eindproduct.
Endogene krachten
Krachten van binnenuit de aarde.
Exogene krachten
Krachten van buitenaf die ervoor zorgen dat de aardkorst verandert.
Verwering
Het breken en loskomen van gesteente aan het aardoppervlak door invloeden van planten, bomen, vorst en zure regen.
Erosie
Het uitschuren, afslijten van een vast oppervlak en het afvoeren van los materiaal van de aardkorst naar een andere plek door wind, stromend water en ijs.
Sedimentatie
Het afzetten van sedimenten zoals zand, grind en klei in een ander gebied dan de plek van herkomst.
Wind
De verplaatsing van lucht over het aardoppervlak veroorzaakt door verschillen in luchtdruk.
IJs
De vaste vorm van water.
Gletsjer
Een ijsbekken met daarbij een langzaam naar het dal glijdende ijstong.
Zandsteen
Gesteente ontstaan door op elkaar gedrukte lagen zand.
Kalksteen
Gesteente ontstaan uit op elkaar gedrukte lagen met kalkskeletten van zeedieren.
Eindopdracht A: Toets
In deze stap maak je de toets 'Erosie en verwering'.
De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen.
Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Je gaat aan de slag met het eindproduct.
Het eindproduct bestaat uit twee posters op A4-formaat.
Op één poster staat erosie centraal. Op de andere poster verwering.
Als je de twee posters naast elkaar legt, moet je duidelijk verschil zien tussen erosie en verwering.
Maak op de posters gebruik van korte tekstjes en van afbeeldingen.
Je kunt de afbeeldingen uit Stap 3 ook gebruiken.
Klaar?
Bekijk in de gereedschapskist aan welke beoordelingscriteria de posters moeten voldoen.
Lever de posters in bij je docent.
De docent zal de posters beoordelen.
Hij let daarbij op:
de inhoud: zijn de verschillen tussen erosie en verwering goed in beeld gebracht?
de vorm: is het eindproduct origineel en met zorg gemaakt?
Op een informatieve poster kun je laten zien wat de belangrijkste delen van de lesstof zijn. Ook kun je weergeven hoe bepaalde delen zich tot elkaar verhouden.
Terugkijken
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je het verschil omschrijven tussen erosie en verwering?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn. Klopt dat?
Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je al veel over erosie en verwering?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht B
Wat vond je van de eindopdracht?
Vond je het leuk om de posters te maken? Heb je goed het verschil aan kunnen geven tussen erosie en verwering?
Het arrangement Erosie en verwering - hv123 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze opdracht hoort bij het thema ''Krachten der aarde'', en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor aardrijkskunde voor HAVO leerjaar 1, 2 & 3. Deze opdracht legt het verschil uit tussen endogene en exogene krachten. Er wordt vervolgens ingegaan op de begrippen erosie, verwering en sedimentatie. Voorbeelden van krachten die erosie veroorzaken, zoals wind, ijs en water, worden genoemd, en er wordt beschreven hoe gletsjers bijdragen aan erosieprocessen. je kijkt hier video's over en maakt oefeningen waar je moet aangeven of iets verwering is of erosie.
Leerniveau
HAVO 1;
HAVO 3;
HAVO 2;
Leerinhoud en doelen
Systeem aarde;
Endogene processen;
Werking van endogene krachten wereldwijd;
Relaties tussen endogene processen;
Aardrijkskunde;
Werking van exogene processen;
Exogene processen;
Deze opdracht hoort bij het thema ''Krachten der aarde'', en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor aardrijkskunde voor HAVO leerjaar 1, 2 & 3. Deze opdracht legt het verschil uit tussen endogene en exogene krachten. Er wordt vervolgens ingegaan op de begrippen erosie, verwering en sedimentatie. Voorbeelden van krachten die erosie veroorzaken, zoals wind, ijs en water, worden genoemd, en er wordt beschreven hoe gletsjers bijdragen aan erosieprocessen. je kijkt hier video's over en maakt oefeningen waar je moet aangeven of iets verwering is of erosie.
De aardkorst verandert voortdurend van vorm door natuurkrachten.
Jullie gaan met behulp van Google Earth een aantal plekken op aarde bezoeken.
Kan ik wat ik moet kunnen?
