1 H1 De dierenwinkel (1): Biotische en abiotische factoren
1 H1 De dierenwinkel (1): Biotische en abiotische factoren
1 De dierenwinkel (1): Biotische en abiotische factoren
Een min of meer begrensd gebied met alle organismen die daar in leven heet een ecosysteem. Zo is de Noordzee een ecosysteem, evenals de Waddenzee. Zelfs een aquarium of een vijver in je tuin zou je een ecosysteem kunnen noemen.
Centrale vraag voor hoofdstuk 1
In hoofdstuk 1 ga je een relatief simpel ecosysteem bestuderen. Als modelsysteem neem je een aquarium met vissen. Centraal staat de vraag:
Welke materialen heb je nodig om een aquarium samen te stellen en hoe beïnvloeden deze materialen het leven in een aquarium?
1.1 Een aquarium vullen
Welke materialen heb je nodig om een aquarium samen te stellen en hoe beïnvloeden deze materialen het leven in dat aquarium? Om deze vraag te beantwoorden bekijk je onderstaande video over een dierenwinkel.
Verkoopster Karen vertelt wat er allemaal komt kijken bij de aanschaf van een aquarium. Je moet rekening houden met heel veel factoren, elke soort stelt eigen speciale eisen aan de leefomgeving. Zo is voor een vis water heel belangrijk: zonder water geen leven. Maar ook factoren als temperatuur, het zuurstofgehalte, de zuurgraad, de hoeveelheid zouten, het zonlicht en de bodem spelen een belangrijke rol in het leven van een vis. Al deze factoren noemen we niet-levende of abiotische factoren.
Een vis in een aquarium kan ook te maken krijgen met soortgenoten, andere vissoorten, waterplanten, slakken en bacteriën. Dit noemen we levende of biotische factoren.
Opdracht 1.1
Groepsopdracht (2 personen)
Vul een aquarium met biotische en abiotische factoren. Ieder beschikt over een eigen computer.
Een van de twee personen klikt op het icoon ‘Create a new pad’. Je bevindt je nu in een webomgeving waarbinnen je met meerdere personen aan een document kunt werken.
Mail het webadres van het document door aan het andere groepslid.
Controleer of je allebei online bent door een paar testwoorden te typen. Je bent individueel herkenbaar door een eigen tekstkleur.
Verwijder de bestaande voorbeeldtekst in het document.
Open de chat (rechtsonder) en spreek een startmoment af voor de opdracht.
(c) Jullie gaan nu een leeg aquarium vullen.
Noteer in het document binnen vijf minuten om de beurt alle abiotische factoren die een rol spelen in een aquarium. Je mag elkaar via de chat op ideeën brengen.
(d) Ben je klaar, herhaal dan de opdracht, maar nu met alle biotische factoren.
Opdracht 1.2
De aanwezigheid van vissen kan van invloed zijn op zowel biotische als abiotische factoren in het aquarium.
(a) Noteer in het document binnen vijf minuten om de beurt een abiotische factor die door de aanwezigheid van vissen kan veranderen.
Noteer ook de aard van de verandering (bijv. gaat de factor omhoog of omlaag?).
Een voorbeeld is: vissen verbruiken zuurstof in het water → zuurstofgehalte daalt.
(b) Herhaal de opdracht, maar nu met de biotische factoren.
(c) Zijn jullie klaar? Exporteer het document naar Word en sla het document op onder het kopje 'Portfolio e-klas ecologie'.
Je kunt zeggen dat een vis een ‘systeem’ is: een uit verschillende onderdelen opgebouwd geheel, dat in verbinding staat met zijn omgeving. Sommige factoren kunnen invloed uitoefenen tot in het systeem van de vis, omgekeerd kan ook de vis haar omgeving beïnvloeden.
Hieronder zie je een schema (model) van een aquarium met een vis in het centrum.
Opdracht 1.4
Kopieer bovenstaand schema naar een Word-document. De blauwe lijn rond de vis geeft de grens aan tussen de vis en zijn omgeving.
(a) Noteer in het schema alle biotische en abiotische factoren uit opdracht 1.1 die een vis kunnen beïnvloeden. Noteer daarna alle biotische en abiotische factoren uit opdracht 1.2 die door een vis beïnvloed kunnen worden.
(b) Geef net als in de video bij opdracht 1.3 met pijlen de relatie aan tussen de vis en de factoren en ook tussen de factoren onderling.
(c) Ben je klaar? Sla het document op onder het kopje 'Portfolio e-klas ecologie'.
klik op de afbeelding om deze te vergroten.
1.3 Wat heb je geleerd?
Leerdoelen
Je kunt:
beschrijven wat onder een ecosysteem wordt verstaan en welke componenten daarvan deel uitmaken;
veranderingen van abiotische en biotische factoren en hun onderlinge wisselwerking in een ecosysteem beschrijven.
Reflectie
Schrijf hier de vraag. Maak een link van 'plaats hier je uw' en vul wel de title/mouseover, maar nier de URL. Bij mouseover wordt nu de antwoordindicatie getoond.
Het arrangement 1 H1 De dierenwinkel (1): Biotische en abiotische factoren is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Bètapartners
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2014-11-28 19:10:06
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Dit materiaal is achtereenvolgens ontwikkeld en getest in een SURF-project (2008-2011: e-klassen als voertuig voor aansluiting VO-HO) en een IIO-project (2011-2015: e-klassen&PAL-student). In het SURF project zijn in samenwerking met vakdocenten van VO-scholen, universiteiten en hogescholen e-modules ontwikkeld voor Informatica, Wiskunde D en NLT. In het IIO-project (Innovatie Impuls Onderwijs) zijn in zo’n samenwerking modules ontwikkeld voor de vakken Biologie, Natuurkunde en Scheikunde (bovenbouw havo/vwo). Meer dan 40 scholen waren bij deze ontwikkeling betrokken.
Organisatie en begeleiding van uitvoering en ontwikkeling is gecoördineerd vanuit Bètapartners/Its Academy, een samenwerkingsverband tussen scholen en vervolgopleidingen. Zie ook www.itsacademy.nl
De auteurs hebben bij de ontwikkeling van de module gebruik gemaakt van materiaal van derden en daarvoor toestemming verkregen. Bij het achterhalen en voldoen van de rechten op teksten, illustraties, en andere gegevens is de grootst mogelijke zorgvuldigheid betracht. Mochten er desondanks personen of instanties zijn die rechten menen te kunnen doen gelden op tekstgedeeltes, illustraties, enz. van een module, dan worden zij verzocht zich in verbinding te stellen met de programmamanager van de Its Academy (zie website).
Gebruiksvoorwaarden: creative commons cc-by sa 3.0
Handleidingen, toetsen en achtergrondmateriaal zijn voor docenten verkrijgbaar via de bètasteunpunten.
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les maakt onderdeel uit van de e-klas 'Dynamische ecologie' voor VWO 5 voor het vak biologie.
Leerniveau
VWO 5;
Leerinhoud en doelen
Interactie;
Systeem;
Wisselwerking met abiotische en biotische omgeving;
Biologie;
Samenstelling van ecosystemen;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Trefwoorden
e-klassen rearrangeerbaar
1 H1 De dierenwinkel (1): Biotische en abiotische factoren
en
Bètapartners
2014-11-28 19:10:06
Deze les maakt onderdeel uit van de e-klas 'Dynamische ecologie' voor VWO 5 voor het vak biologie.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
