Er wordt steeds meer onderzoek in complete ecosystemen gedaan. Waar voorheen de nadruk lag op de studie van organismen en populaties, krijgt men nu steeds meer oog voor de samenhang, waarbij al die organismen en populaties in relatie tot elkaar worden bestudeerd. En zeker in een tijd waarin ecosystemen door de toename van de menselijke bevolking en haar ingrepen onder druk komen te staan, is onderzoek heel belangrijk. Ook de mens kan immers een onderdeel zijn van ecosystemen.
Centrale vraag voor hoofdstuk 7
In hoofdstuk 7 ga je je bezighouden met de vraag:
Kan de mens de biodiversiteit in een ecosysteem beïnvloeden?
7.1 Onderzoek in de Waddenzee
Jeltje Jouta is een jonge biologe, die een promotieonderzoek uitvoert op het NIOZ (Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek). Zij heeft zichzelf een ambitieus doel gesteld: het voedselweb op verschillende delen van de Waddenzee in kaart brengen. Met deze kennis hoopt ze een antwoord te kunnen geven op de vraag, hoe de mens de biodiversiteit in de Waddenzee kan beïnvloeden. Waarom verdwijnen er in bepaalde delen van de Waddenzee soorten en waarom kunnen andere soorten (bijv. exoten) zich in dit gebied vestigen. Kan de mens in dit proces ingrijpen?
Welke positie planten, vogels en andere organismen in het voedselweb innemen bepaalt Jeltje op basis van de verhouding tussen de stabiele stikstofisotopen 15N en 14N. Om die te meten, gebruikt ze de isotoop-ratio massa spectrometer (IRMS). De verhouding 15N/14N kan informatie geven over de positie van het organisme in het voedselweb. Is het bijvoorbeeld een producent, of een consument van de 1e of 2e orde. “Hoe hoger het stabiel stikstofsignaal (De verhouding 15N/14N), hoe hoger het organisme zich bevindt in de voedselketen. Algen zitten bijvoorbeeld heel laag, lepelaars hoog.’’ Daarnaast bepaalt ze de verhouding 13C/12C. Die geeft informatie over de vraag of een organisme voedsel vindt op zee of op land. Op land is die verhouding bij vergelijkbare organismen namelijk veel lager.
Hoe gaat de methode met stabiele stikstofisotopen in zijn werk? Wat men doet is de verhouding in het bestudeerde monster van een plant of dier vergelijken met een standaardverhouding in een monster uit de levenloze natuur. Uit de delta-waarde, het positieve of negatieve verschil met die standaard, kan een inschatting gemaakt worden over de positie van het organisme in het voedselweb.
In formule:
δ (15N/14N) = ((15N/14N)monster /(15N/14N)standaard - 1) x 103 (promille)
en
δ (13C/12C) = ((13C/12C)monster /(13C/12C)standaard - 1) x 103 (promille)
Bekijk de film hierboven over haar werk.
Opdracht 7.2
Jeltje Jouta verzamelt bloedmonsters van jonge lepelaars over een gebied lopend van de Nederlandse oostelijke Waddenzee tot de westelijke Waddenzee. Kijk maar naar de video.
Uit haar onderzoek blijkt dat de isotopensamenstelling van de lepelaars op Schiermonnikoog verschilt met die van de lepelaars op Texel.
Iemand beweert dat dit verschil verklaard kan worden doordat lepelaars op het ene deel van Waddenzee met name consumenten van de 1e orde eten en op het andere deel met name consumenten van de 2e orde.
De voedselketens in de Waddenzee kunnen in twee typen worden onderscheiden. Het ene type begint met levende planten, het andere met plantaardige detritus (dood organisch materiaal).
De relatie tussen een aantal vogels en bepaalde ongewervelden in het waddengebied is in bovenstaande tekeningen weergegeven.
In het schema hieronder zijn beide energiestromen getekend in de vorm van een aantal vijfhoekige vakken. Op verschillende plaatsen vindt overdracht van stoffen binnen en tussen beide hoofdstromen plaats. Wanneer die overdracht in de vorm van pijlen worden toegevoegd, ontstaat een schema van een voedselweb.
Neem onderstaand schema over in een Word-document en maak dit schema compleet door de vakken waartussen overdracht van organisch materiaal plaatsvindt met pijlen te verbinden.
Maak bij samenstellen van het voedselweb gebruik van de ecomare-encyclopedie: http://www.ecomare.nl/nl/ecomare-encyclopedie/. Informatie over voedselconsumptie van de dieren is te vinden in het paspoort van elk dier (kader linksonder).
Maak deze opdracht op de computer en bewaar je resultaten in je digitale portfolio.
klik op de afbeelding om deze te vergroten.
7.2 Duurzame visserij
Natuurbeheer is ook belangrijk als de mens oogst uit de natuur, bij voorbeeld door te vissen of te jagen. Om te voorkomen dat bepaalde populaties uitsterven en misschien andere populaties in hun val meeslepen, worden er maatregelen genomen om dat te voorkomen.
16. de ontwikkeling van een ecosysteem beschrijven;
17. opeenvolgende veranderingen in een ecosysteem beschrijven en verklaren hoe daarbij overgangen tot stand komen;
18. beargumenteren met welke maatregelen de mens ecosystemen kan beïnvloeden.
Reflectie
Schrijf hier de vraag. Maak een link van 'plaats hier je uw' en vul wel de title/mouseover, maar nier de URL. Bij mouseover wordt nu de antwoordindicatie getoond.
Het arrangement 7 H7 De Waddenzee: Onderzoek aan een ecosysteem is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Bètapartners
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2015-05-08 11:02:17
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Dit materiaal is achtereenvolgens ontwikkeld en getest in een SURF-project (2008-2011: e-klassen als voertuig voor aansluiting VO-HO) en een IIO-project (2011-2015: e-klassen&PAL-student). In het SURF project zijn in samenwerking met vakdocenten van VO-scholen, universiteiten en hogescholen e-modules ontwikkeld voor Informatica, Wiskunde D en NLT. In het IIO-project (Innovatie Impuls Onderwijs) zijn in zo’n samenwerking modules ontwikkeld voor de vakken Biologie, Natuurkunde en Scheikunde (bovenbouw havo/vwo). Meer dan 40 scholen waren bij deze ontwikkeling betrokken.
Organisatie en begeleiding van uitvoering en ontwikkeling is gecoördineerd vanuit Bètapartners/Its Academy, een samenwerkingsverband tussen scholen en vervolgopleidingen. Zie ook www.itsacademy.nl
De auteurs hebben bij de ontwikkeling van de module gebruik gemaakt van materiaal van derden en daarvoor toestemming verkregen. Bij het achterhalen en voldoen van de rechten op teksten, illustraties, en andere gegevens is de grootst mogelijke zorgvuldigheid betracht. Mochten er desondanks personen of instanties zijn die rechten menen te kunnen doen gelden op tekstgedeeltes, illustraties, enz. van een module, dan worden zij verzocht zich in verbinding te stellen met de programmamanager van de Its Academy (zie website).
Gebruiksvoorwaarden: creative commons cc-by sa 3.0
Handleidingen, toetsen en achtergrondmateriaal zijn voor docenten verkrijgbaar via de bètasteunpunten.
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les maakt onderdeel uit van de e-klas 'Dynamische ecologie' voor VWO 5 voor het vak biologie.
Leerniveau
VWO 5;
Leerinhoud en doelen
Ecologisch denken;
Dynamisch evenwicht;
Biologie;
Zelforganisatie van ecosystemen, dynamiek en evenwicht;
Invloed van de mens;
Duurzaamheid;
Ecosysteem;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Trefwoorden
e-klassen rearrangeerbaar
7 H7 De Waddenzee: Onderzoek aan een ecosysteem
en
Bètapartners
2015-05-08 11:02:17
Deze les maakt onderdeel uit van de e-klas 'Dynamische ecologie' voor VWO 5 voor het vak biologie.
Jeltje ringen stern.m4v
