We kunnen veel zeggen over het klimaat. Feit is dat we net zo veel regen per jaar krijgen als vele jaren geleden. Echter zien we steeds meer extremen. Langere periodes met droog en warm weer, maar ook hevige regenbuien. Ht klimaat veranderd en wat kunnen we in ons vak hier tegen doen? Zie de volgende 2 video's...
onder bijna elke weg ligt een riool. Het riool is een gangenstelsel, waarbij vervuild water van huizen en regenwater naar een waterzuiveringsinstallatie wordt gepompt. Hier wordt het water via bezinkbakken weer gereinigd, zodat het als drinkwater weer terug kan.
Langs de wegen zitten putten. Op de foto zie je dat de putten aangesloten worden op het buizenstelsel.
put
opbouw put
gemengd en gescheiden riool
gemengd.jpg
In oudere woonwijken zie je dat niet aleen afvalwater van het huis (douche, wc, keuken) op het riool is aangesloten, maar ook regenwater. Regenwater is betrekkelijk schoon water. Voordeel van het gemengde systeem is dat het riool vaak doorspoelt en dus niet snel verstopt raakt. Nadeel is dat schoon water door de menging ook vervuilt en helemaal het zuiveringsproces moet doorlopen. Dit kost geld.
In een gescheiden waterafvoer wordt regenwater afgekoppeld van het systeem en wordt in de tuin opgevangen. Minder water hoeft gezuiverd te worden. De bodem kan het water redelijk goed afvoeren, omdat de grond een bufferende werking heeft. Maar er zijn grenzen aan dit systeem en het bufferende vermogen is afhankelijk van de grondsoort!
gescheiden.jpg
het nut van water opvangen
woonwijk gemengd1.png
Zoals al eerder is geschreven; In oudere woonwijken zie je dat niet aleen afvalwater van het huis (douche, wc, keuken) op het riool is aangesloten, maar ook regenwater. Regenwater is betrekkelijk schoon water. Voordeel van het gemengde systeem is dat het riool vaak doorspoelt en dus niet snel verstopt raakt. Nadeel is dat schoon water door de menging ook vervuilt en helemaal het zuiveringsproces moet doorlopen. Dit kost geld.
Maar er is nog een nadeel..
gemengd2.png
Afkoppelen regenwater
In de video's zie je hoe je regenwater kunt afkoppelen. De 1e video zie je leerlingen Groenewelle Zwolle aan het werk om de klus uit te voeren.
Met dit systeem komt regenwater niet meer rechtstreeks in het rioleringssysteem. Bij afkoppeling gebruikt men de volgende kleurcodes voor de verschillende buizen: groen = schoon water, bruin is vuil water, grijs is gemengd.
aa landen voorbeeld afkoppelen
afkoppelen regenwater
opvangen regenwater in tank onder of naast huis
Op de afbeeldingen hieronder zie je systemen om regenwater op te vangen in een tank onder of naast het huis.
Je kunt het regenwater gebruiken voor de wc door te laten spoelen om de wasmachine te laten wassen en de tuin. Volgens de Nederlandse wet mag je het niet gebruiken als drink water en om te douchen. In het buitenland (Frankrijk bijvoorbeeld) wil men bewoners verplichten om een minimum aantal kuubs water op te vangen.
wateropvang nieuwbouw
opvang bestaande bouw in kruipruimte
waterpasserende verharding
waterpasserende verharding
Bij waterpasserende verharding heb je wat grotere afstand tussen de stenen.
Je kunt deze ruimtes opvullen met een halfverharding of zelfs beplanting.
Voordeel is dat water tussen de verharding beter wegloopt.
Op de video zie je de werking van ZOAK.
Deze klinker kan water in de steen snel afvoeren.
zoak zeer open afval klinker
achtergrond waterpasserende opsluitbanden
waterpasserende opsluitbanden aanleggen
infiltratiekratten
waterberging Wavin
Om water tijdelijk op te slaan, zodat het riool de hoeveelheid water beter op kan vangen, is het systeem van infiltratiekratten er 1. Onder parkeerplaatsen kun je de kratten in de grond stapelen. Rondom de kratten zit een zeil, die het water vasthoudt. De kratten zijn zo sterk, dat ze de druk van de grond en auto's aan kunnen. De kratten zijn hol van binnen en daar kan dus water in lopen bij een stortbui. Na de bui zal het water alsnog afgevoerd worden. Als alle kratten zijn gevuld zal het water via een overstortbuis afgevoerd worden.
infiltratie1.jpg
infiltratie2.jpg
achtergrondinfo infiltratiekratten
3x meer waterberging
reiniging werking
Ter info: De kratten hebben 3x zo veel opslagcapaciteit als grind. Zie afbeelding linksboven. Voorwaarde is wel dat de kratten boven het grondwaterpeil worden aangelegd. Anders heb je geen berging.
Daarnaast zijn er systemen op de markt, die het water ook zuiveren. Dit systeem is in Duitsland al verplicht in drinkwatergebieden. Met het regenwater komt ook vervuiling in het infiltratiesysteem. Denk aan zand en olie. Zand is zwaarder dan water en zakt via een bezinkput (A) naar beneden. De buis tussen punt A en B loopt licht omhoog. Olie is lichter dan water en zal op het water drijven. Vanwege de zwanehals in het 2e punt (B), zal de olie in de rechter put blijven. Het gezuiverde water loopt in de infiltratiekratten. Naast milieuvoordeel bespaart dit ook in onderhoudskosten, omdat je de kratten minder vaak hoeft te reinigen.
Wadi
Wadi's zijn lager gelegen gedeeltes in een grasveld. Bij een regenbui zal het water naar het laagste punt stromen en in de Wadi lopen. Na enige tijd zal het water opdrogen. In droge periodes wordt het gras gewoon gemaaid.
Soms wordt bij de aanleg een hoger gelegen afvoerput geplaatst. Als de Wadi vol zit, zal het overtollige water alsnog in het riool komen.
wadi1.jpg
wadi2.jpg
wadi met kruiden in plaats van gras
In plaats van gras kun je ook kruiden inzaaien. Meer bloemen, meer biodiversiteit, minder maaien en mooier!
wadi Deventer met kruiden
wadi met tuinplanten
Het centrum van Nijverdal was altijd een drukke plek met veel verkeer. Met de aanleg van de Salland-Twentetunnel kwam er de mogelijkheid om het centrum helemaal opnieuw in te richten. Het centrum is nu niet alleen een stuk rustiger en groener, maar met haar wadi's ook een stuk klimaatrobuuster.
wadi nijverdal
waterinfiltratiegebieden
waterinfiltratiegebied Holten
In deze wijk zijn Wadi's aangelegd. Ook is er een gescheiden rioolsysteem aangelegd. Dat zie je aan de putdeksels met een waaiervorm. Desondanks kon dit gebied niet een enorme hoosbui aan.
achtergrondinformatie. waterberging is hot! (intratuin, ACO)
Waterberging is een belangrijk thema.
Intratuin in Lochem heeft een inspiratietuin aangelegd.
ACO, heeft 12tips voor waterberging opgenomen in een folder.
Bij de meeste open verharding loopt het water over de tegel en kan regenwater alleen via de voegen in de grond zakken. Dan komt dus heel veel water in de riolering. Bekijk de video en zie hoe bij deze tegel ook water in de tegel wordt opgezogen.
morssinkhof
achtergrondinfo: voorbeeld klimaat actieve stad
In de link hieronder een video over een renovatieproject in een woonwijk in Zwolle.
Er was veel grijs, weinig groen in de wijk. Bij het opknappen is meteen gekeken naar meer waterberging. Resultaat is goed geslaagd!
Hieronder links met veel achtergrondinformatie. Bijvoorbeeld manieren om water op te vangen, wetgeving met betrekking tot afkoppelen van regenwater van het riool en waterbergen in je tuin enzovoort.
Het klimaat veranderd. De temperaturen stijgen. Er valt steeds meer regenwater, maar we zien dat het soms lange tijd droog is en dat er dan stortbuien komen. Ons rioolstelsel is niet berekend op veel afvoer van water in korte tijd. Dus moeten we op zoek naar andere manieren om water bij (stort)buien op te vangen.
Ook de steeds hogere temperaturen zijn zorgwekkend. Maar wist je dat bomen naast schaduw ook zorgen voor een daling van de temperatuur? In een berkenbos is het in de zomer een stuk frisser dan in een naaldbomenbos. De reden? Volwassen berken drinken wel een kuub (1m3) water per dag! Een deel van het opgenomen water "zweten" ze via de huidmondjes er weer uit. Hierdoor koelt de lucht af.
Beplanting neemt water op en beplanting zorgt voor verkoeling. Alleen al hierom is het verstandig om minder bestrating te leggen en meer planten toe te passen. En wie heeft er verstand van planten? DE HOVENIER!!!
In de links hieronder meer info over de klimaatverandering.
Operatie steenbreek probeert mensen er van bewust te maken dat veel verharding zorgt voor wateroverlast. Tegels er uit en planten er in dus! In de link heel veel info en inspirerende voorbeelden.
Hier een voorbeeld van stenen met een afstandshouder. In de kieren groeit gras. Hierdoor lijkt de verharding minder hard en kan er veel meer regenwater afgevoerd worden. Dit is eigenlijk een moderne versie van wat Mien Ruys ook al toe heeft gepast in het verleden.
struyk verwa groen stenen
zoak
zoak demo
Zoak is een verharding, die een open structuur heeft. Hierdoor kan de steen water opnemen.
sedumdak
sedum.jpg
De aanleg van sedumdaken is een specialistisch werkje. In de tekening zie je hoe een sedumdak is opgebouwd. De planten en de grond bufferen het water. Sedum is een plant die heel goed tegen droogte kan. Zelfs na maanden geen water zal de plant wel verdrogen, maar bij het eerste water weer opnieuw gaan groeien. De grond zorgt ook voor een isolerende werking. In de winter zal minder warmte uit het huis verdwijnen en in de zomer blijft een huis koeler!
Hieronder een film met de aanleg van sedumvegetatie op een dak.
jiffy green
aanleg sedum dak door Curatio Dalen
Aanleg sedum dak Curatio Dalen
drainage
drainagebuis
Drainagebuizen kun je gebruiken om bomen water te geven. Zie afbeelding rechtsboven. Water komt rechtstreeks bij de boomwortels met dit systeem waarbij je water aanvoert. Normaliter wordt drainage ingezet voor waterafvoer.
Bij slecht doorlatende grond, of een grond met een storende laag, zal water slecht afgevoerd worden. Door op een storende laag een drainagebuis te leggen, kun je de waterafvoer verbeteren.
De drainagebuis is van plastic. In de buis zitten gaatjes. Rondom de buis zit kokosvezel of een ander materiaal. Het omhulsel zorgt er voor dat vuil achterblijft en dat alleen water in de buis komt. De drainagebuis wordt aangesloten aan een afvoer.
Door de buis in grind of geel zand te leggen, voorkom je ook dat er vuil in de buis komt.
Op de foto zie je dat een machine een sleuf graaft. In de sleuf wordt grind gestort. Dan wordt de buis gelegd en wordt ook boven de buis grind gestort. Daarna wordt de grond afgewerkt met teelaarde.
drainage leggen
sleuf parkweg.png
drainage voliere
Bij het onderhoud van het park bleek dat regenwater onvoldoende snel wegliep, met name achter de voliere. Gemeente Hardenberg heeft de firma Donker Groen opdracht gegeven om extra drainagebuizen aan te leggen. Op de foto's zie je hoe dit in zijn werk ging.
3. andere hoek
1. grint en doek
2. detail put
achtergrondinfo. verticale drainage
Drainage leggen we meestal vlak, dus horizontaal. Soms boven een storende laag. Een andere manier is om de drainagebuizen naar beneden, dus verticaal te leggen. In de afbeelding zie je dat de drainagebuizen door een kleilaag gaan en op zandgrond uitkomen. Bij een regenbui kan via deze buizen het water meteen diep in de grond wegspoelen. Hierdoor hou je meer lucht in de bodem en minder vocht na een regenbui.
afvoergoten
Afvoergoten zijn halve buizen, die onder een rooster liggen. De buis wordt aangesloten aan een afvoer. Voordeel is dat je de buis gemakkelijk kunt schoonmaken, mocht er blad of andere rotzooi in terecht komen. Hoe je een dergelijke goot aanlegt zie je op de video.
Je ziet dat de waterpas nodig is. Water moet zo langzaam mogelijk weglopen. Het advies is om de buis 1 centimeter per strekkende meter af te laten lopen. We noemen dit afschot. Op de waterpas lees je dan tegen de streep af....
aanleg waterafvoer (goot)
wateropvang op erfafscheiding
In de tuin en landschap stond onderstaand artikel. Regenwater wordt opgevangen in bakken die aan een schutting of muur geplaatst worden. Bij overvloed aan water sla je het water op. Bij droog weer gebruik je het water om planten water te geven. meer info in het artikel.
hydrorock systeem
een blok
verwerking blokken
In de Tuin en Landschap van april 2014 staat het Hydrorock systeem beschreven. Het zijn units van steenwol, omgeven met een filterend membraam. Door dit systeem spoelt de steenwol niet dicht en gaat zeker 20 jaar mee. De units worden met koppelstukken aan elkaar verbonden. Bij regen slaan ze het water op. Bij droogtre geven ze het water af aan de bodem. Voor een berekening van het aantal units, kijk op de link hieronder.
In de Tuin en Landschap van maart 2014 staat een artikel over de bufferklinker. De klinker slaat overtollig regenwater tijdelijk op. Onder de stenen zitten holtes, die per m2 80 liter water kunnen bergen. De stenen zijn in totaal 22 centimeter hoog. Door gebruik van deze stenen worden extra regenputten en waterputten vermeden. Daarmee wordt bespaart op de rioleringskosten. Meer info op de volgende link:
Helofytenfilters maken gebruik van planten. Riet is een veelgebruikte plant, omdat Riet ook nog de eigenschap heeft dat het voeding uit het water haalt, zodat het water wordt gezuiverd. In de tekening zie je de opbouw van een helofytenfilter.
Aanleg helo.jpg
Aanleg helo2.jpg
helo3.jpg
drainstabiel
Een systeem wat kan met big bags, maar ook los gestort.
Het arrangement Aanleg riolering en drainage is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Johan Schuppert
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2024-10-06 17:21:31
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
intratuin voorbeeldtuin waterberging
