Excel is software die overal ter wereld gebruikt wordt. En dat komt omdat je in Excel je gegevens goed kunt ordenen, mooie grafieken kunt maken, maar vooral: omdat je in Excel kunt rekenen.
In het filmpje zie je dat Excel eigenlijk een rekenblad is met hokjes. Als je je cursor beweegt spring je van hokje naar hokje.
Je kunt de hokjes groter en kleiner maken of een kleurtje geven. Maar vooral kun je er in typen. Je kunt er tekst in zetten en getallen. Die tekst of getallen kun je opmaken: groter of kleiner maken, een kleur geven enzovoorts.
Maar het belangrijkste in Excel zijn de getallen. En met die getallen kun je in Excel rekenen.
Wat is een tabel?
Een tabel is een lijst met gegevens die netjes geordend zijn. Bijvoorbeeld een lijst van alle leerlingen in de klas, op alfabet. Of een lijst van alle cijfers die je behaald hebt.
Een tabel kent rijen en kolommen.
Eén hokje in zo'n tabel noem je (in Excel) een cel.
In Excel kun je zo'n geordende lijst heel gemakkelijk maken.
OPDRACHT 1: Tabel cijfers
Maak de tabel hierboven na in Excel. Denk erom dat je de kolommen breed genoeg maakt.
Sorteer daarna de tabel op alfabetische volgorde
Zorg dat de kopregel opvalt
Open het bestand hieronder om te zien hoe het moet.
In de eerste kolom zet je de namen van alle leerlingen
In de tweede kolom zet je hun lengte.
Maak de tabel netjes op. Denk aan de breedte van de kolommen, een kleurtje voor je kolomkoppen en het gebruik van randen.
Sorteer de tabel zodat de kortste leerling bovenaan staat en de langste leerling onderaan.
Noteren lengte
De lengte noteer je als een getal. Je zet in de cel alleen 1,52 en niet 1,52 m.
Zet je die m erachter dan raakt Excel in de war: Excel gaat er dan vanuit dat je tekst hebt ingetypt. Zet dus onder de kop ‘lengte in m’ alleen maar getallen.
Als je opdracht 1 goed hebt uitgevoerd, weet je hoe dit moet. Iets vergeten? Zoek het dan op in de handleiding van opdracht 1.
Sleep het bestand naar het mapje ‘gedeeld met iedereen’.
Zoek het bestand op in het mapje ‘gedeeld met iedereen’. Klik met de rechtermuisknop.
Het volgende scherm verschijnt:
Als je de link kopieert en aan iemand geeft, kan die persoon jouw document zien en bewerken.
Delen via OneDrive (als je geen MocDrive hebt)
Simpel delen via OneDrive
In de vorige opdracht heb je gegevens verzameld van de hele klas en op het bord geschreven. Daarna heb je de gegevens overgenomen in Excel.
Maar dat kan ook veel sneller en simpeler door je gegevens direct met de hele klas in te typen in één spreadsheet dat je deelt via OneDrive. Daarvoor is het nodig dat minimaal één persoon in je klas (dus één van de leerlingen of de docent) een Microsoft account heeft.
sla het excelsheet op in OneDrive
zoek het Excelsheet op met de verkenner en klik erop met de rechtermuisknop
kies voor 'delen met' en selecteer OneDrive
je ziet nu een aantal mogelijkheden om te delen. Je kunt mensen specifiek uitnodigen, maar je kunt ook kiezen voor 'koppeling maken'. Je krijgt dan een link. Iedereen die jij de link stuurt kan dan in jouw Excelspreadsheet kijken of wijzigingen aanbrengen.
OPDRACHT 2b: Tabel schoenmaat
Verzamelen gegevens
Maak in de klas één Excel spreadsheet aan, sla het op in OneDrive en maak een koppeling.
Zorg dat iedereen de koppeling heeft.
Iedereen roept nu het spreadsheet op via de koppeling
Vul in kolom A je naam in.
Vul in kolom B je schoenmaat in.
Het spreekt vanzelf dat je je sociaal gedraagt! Deel alleen de gegevens waarom gevraagd wordt.
Verwerken gegevens
Sla de gegevens nu onder je eigen naam op.
Zet een kopregel boven de gegevens, voeg lijnen toe om de cellen, en maak de tekst van de kopregel vet. Voeg bij de kopregel een achtergrondkleur toe.
Sorteer de gegevens zodat de leerling met de kleinste schoenmaat bovenaan staat.
Sla je wijzigingen op.
2. Formules
Vulgreep, kopieren en formules
formule in excel
Je kunt een heleboel cellen tegelijk vullen met de vulgreep, het kleine vierkantje dat je rechtsonder ziet als je op een cel gaat staan. Excel denkt bij het vullen met je mee.
Je kunt ook de inhoud van cellen kopieren (net als in Word) met kopieren en plakken. Ook dan denkt Excel mee.
In Excel kun je formules maken. Een formule begint altijd met een = teken.
OPDRACHT 3: tafels
3a. Tafel van 79
Maak de tafel van 79 in Excel.
Maak de kolommen breed of smal genoeg
Maak de tekst bovenaan vet
Geef de kop bovenaan een mooie kleur
Let op: in de kolom antwoord gebruik je een formule.
Typ niet alles in maar kopieer wat je nodig hebt of gebruik de vulgreep.
Kopieer ook je formule
Controleer of de antwoorden kloppen.
3b. Tafel van 54301
Kun je nu in 10 seconden de tafel van 54301 maken?
Verander je tabel uit opdracht 3a zo dat je de tafel van 54301 krijgt.
Werken met + - * en /
Je hebt geleerd dat een formule in Excel altijd begint met =.
Je hebt ook gezien dat je in Excel kunt vermenigvuldigen door het sterretje * te gebruiken.
Je kunt in Excel op dezelfde manier ook aftrekken, vermenigvuldigen en delen.
OPDRACHT 4: Rekenen
3. Grafieken
Grafiek maken in Excel
Grafiek in Excel
Grafieken zijn een goed hulpmiddel om gegevens in één klap duidelijk te presenteren. Er zijn verschillende soorten grafieken. De bekendste soorten zijn de kolomgrafiek, de lijngrafiek en het cirkeldiagram. In Excel kun je die grafieken gemakkelijk maken. In het filmpje zie je:
Gemakkelijk een grafiek maken
Werken met 'aanbevolen grafieken'
De opmaak van een grafiek aanpassen
OPDRACHT 5: Bloedsuiker I
Antoinette meet een aantal weken haar bloedsuikersspiegel. Ze vult de scores elke keer in een spreadsheet in. Om de waarden te kunnen bepalen prikt ze iedere dag twee keer bloed: vóór het avondeten en ná het avondeten.
Open het excelbestand bloedsuiker. Je ziet dit bestand onderaan deze pagina.
In het excelbestand bloedsuiker vind je een tabel. Maak op basis van die tabel onderstaande grafiek.
Hoe het moet lees je in het worddocument bloedsuiker onderaan de pagina.
In de vorige opgave heb je een kolomgrafiek gemaakt van de bloedsuikerspiegel van Antoinette. Je hebt alleen de bloedsuikerspiegel vóór het eten in de grafiek gezet. Je gaat nu verder met de grafiek die je hebt gemaakt in opgave 5.
Nu ga je de grafiek uitbreiden. Je gaat óók de bloedsuikerspiegel na het eten in je grafiek opnemen. Je gebruikt daarvoor een ander grafiektype: de gegroepeerde kolomgrafiek.
Hoe het moet lees je in het wordbestand onderaan deze bladzijde.
Als je klaar bent ziet je grafiek er ongeveer zo uit:
Grafieken worden in veel vakken gebruikt, bijvoorbeeld in de biologie, economie en wiskunde. Er zijn diverse soorten grafieken. De drie meest gebruikte zijn het cirkeldiagram (soort taartgrafiek), kolomgrafieken/staafdiagrammen en lijngrafieken.
Niet ieder type grafiek is even geschikt voor ieder doel.
Belangrijk om te weten is dat de namen die Excel gebruikt voor de grafieken soms net even anders zijn dan bij wiskunde gebruikelijk is.
Met een staafdiagram kun je onderzoeksresultaten onderling snel vergelijken. De staven staan los van elkaar.
In Excel vind je dit diagram onder het kopje ‘kolomdiagram’. Kies daaruit het juiste type. Afhankelijk van het aantal gegevensreeksen wordt steeds één of meer kolommen getoond.
Staafdiagram / kolomdiagram 2
In een samengesteld staafdiagram zijn er a.h.w. twee of meer staafdiagrammen in één figuur getekend. Daarbij kunnen de staven zowel naast als op elkaar getekend zijn. Staan ze op elkaar dan noem je dit ook wel een stapeldiagram. Je kunt op die manier in één oogopslag bijvoorbeeld resultaten uit verschillende jaren, resultaten per leeftijdsgroep e.d. met elkaar vergelijken.
n Excel vind je deze types grafieken onder de kolomgrafieken.
Lijndiagram
Een lijndiagram laat zien hoe een verschijnsel zich door de tijd heeft ontwikkeld.
Je ziet dat er verbindingsstreepjes tussen de meetpunten staan. Dat kan alleen bij continue gegevens. Als je groeit door de tijd, dan gebeurt dat continu. Je meet 1x per maand, maar je weet dat je ondertussen doorgroeit. Dan is een lijndiagram goed te gebruiken.
Krijg je 1x per maand een hoeveelheid geld en ertussendoor niets, dan is dat geen continu proces en kun je geen lijngrafiek gebruiken.
In Excel kies je voor 'lijndiagram'.
Cirkeldiagram
Een cirkeldiagram geeft een goed beeld van een verdeling in percentages.
Ook in Excel heet dit een cirkeldiagram. Kies de vorm die jij het duidelijkst vindt:
In de vorige opgave heb je de bloedsuikerspiegel weergegeven met staven (in Excel heet dat een kolomgrafiek of een gegroepeerde kolomgrafiek).
Je gaat nu een grafiek maken met een lijn. Je neemt ook meteen alle gegevens mee.
5. Meer formules
Som, gemiddelde, minimum, maximum, tellen, tekst samenvoegen
Tot nu toe heb je gezien dat je met Excel kunt optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen. Er is echt nog veel meer mogelijk. Een paar van de meest gebruikte formules vind je hier.
Som, gemiddelde, maximum, minimum, aantal
Tekst samenvoegen
TIP: Excel kan bijna alles. We gaan hier maar een paar formules behandelen. Maar als je Excel iets wilt laten uitrekenen, kijk dan in het lint bij 'formules' en zoek zelf op welke formule je nodig hebt.
OPDRACHT 9: Schaatsen
Tjibbe Lemstra is bezig met een nieuwe uitvinding: de Topschaats. Hij denkt dat op deze schaatsen een topschaatser gemiddeld wel een seconde per rondje sneller kan gaan dan op de huidige klapschaatsen en de vroegere Noren.
Hij gaat met zijn uitvinding naar het Thialf-stadion en laat in de loop van 3 weken een aantal topschaatsers 10 rondjes rijden op achtereenvolgens oude Noren, Klapschaatsen en zijn nieuwe uitvinding, de Topschaatsen.
De benodigde tijd over elke ronde van 400 meter wordt gemeten. De uitkomsten worden gemiddeld. De omstandigheden zijn uiteraard zoveel mogelijk gelijk gehouden om zo zuiver mogelijke meetresultaten te verkrijgen.
In de tabel hiernaast zie je de resultaten.
Open het excelbestand hieronder.
Maak een nieuwe rij aan en noem die: Totale tijd.
Maak een tweede nieuwe rij aan en noem die: gemiddelde rondetijd.
Maak een derde nieuwe rijd aan en noem die: snelste rondetijd.
Bepaal nu m.b.v. een formule voor zowel Noren, Klapschaats als Topschaats de totale tijd, de gemiddelde rondetijd en de snelste rondetijd.
Welke schaats doet het 't best over 10 rondjes? Waarop baseer je die opvatting? Zet je antwoord onder je spreadsheet. Wees zo duidelijk mogelijk.
Welke schaats zal het waarschijnlijk 't best doen over 5 kilometer? Waarop baseer je die opvatting? Zet je antwoord onder je spreadsheet. Wees zo duidelijk mogelijk.
OPDRACHT 10: Planeten
Gegevens zoeken en tabel maken
Maak een tabel waarin je 3 eigenschappen van de planeten in ons zonnestelsel vergelijkt. Eén van de eigenschappen, nl. de middellijn van de planeten in km, is gegeven (zie hieronder).
Je mag zelf kiezen welke andere 2 eigenschappen je gebruikt. Let op: de eigenschappen moeten WEL kloppen!
Zoek de informatie die je nodig hebt op internet
Werk je tabel netjes af
Formules
Creëer extra betekenisvolle informatie in je tabel door formules te gebruiken.
Bereken in ieder geval de gemiddelde middellijn van de planeten
Laat ook met behulp van een formule zien welke planeet de grootste middellijn heeft.
Laat met een formule zien hoeveel planeten er in ons zonnestelsel zijn
Bedenk ook voor de andere gegevens die je hebt opgezocht betekenisvolle formules.
OPDRACHT 11: Namen
Hieronder zie je een Excelbestand 'namen'. Open dit bestand en voer de volgende opdrachten uit:
1. Maak kolom E breder en zet randen om de cellen
2. Geef de kolom als titel 'volledige naam'
3. Zet m.b.v. de formule TEKST.SAMENVOEGEN de volledige naam in kolom E
In het filmpje zie je hoe je cellen die aan een bepaalde voorwaarde voldoen kunt markeren. Je kunt die cellen extra laten opvallen door bijvoorbeeld een afwijkende kleur.
Je gebruikt hiervoor voorwaardelijke opmaak. Afhankelijk van de waarde die in de cel staat, krijgt de cel dan dus automatisch een andere kleur.
TIP: na klikken op 'markeringsregels voor cellen' zie je een aantal mogelijke voorwaarden. Staat er niet bij wat je zoekt? Klik dan op 'meer regels'.
OPDRACHT 12: Collectanten
Een aantal leerlingen heeft gecollecteerd voor een goed doel. De bedragen die ze hebben opgehaald, zijn in een Excel spreadsheet gezet.
Alle collectanten die meer dan € 20,-- hebben opgehaald, krijgen een sleutelhanger. Collectanten die minder dan € 10,-- hebben opgehaald, krijgen nog een extra straat om te collecteren.
Open het Excelbestand collectanten en sla het op onder je eigen naam.
Zorg dat alle bedragen worden getoond met twee cijfers achter de komma en een euroteken.
Gebruik voorwaardelijke opmaak om alle bedragen van meer dan € 20,-- lichtgroen met donkergroene rand te tonen.
Gebruik voorwaardelijke opmaak om alle bedragen van minder dan € 10,-- lichtrood met donkerrode rand te tonen.
Test je voorwaardelijke opmaak door het bedrag van Dounia te veranderen naar € 41,70. Als het goed is, wordt de achtergrond nu groen in plaats van rood.
Verzin 10 vragen. Let op: zorg ervoor dat je vragen bedenkt waar een kort antwoord op gegeven kan worden, dus bijvoorbeeld ja/nee, een getal of een kort woord.
Zet de vragen onder elkaar in een Excel-spreadsheet. Geef de kolom als titel vragen.
Maak een tweede kolom en geef die als titel antwoorden.
Zorg er nu met behulp van voorwaardelijke opmaak voor dat de cel achter je vraag groen wordt bij het juiste antwoord.
Laat de cel 'antwoord' blanco.
Kies voor 'voorwaardelijke opmaak', 'markeringsregels voor cellen' en dan voor 'is gelijk aan'.
Typ bij de voorwaarde het juiste antwoord en zorg dat de cel dan lichtgroen wordt met een donkergroene rand.
Probeer je quiz uit.
Sla je quiz op onder je eigen naam.
Beveiligen
Als jij je best hebt gedaan om handige formules te verzinnen en een mooi spreadsheet te maken, wil je niet dat iemand anders je formules per ongeluk kan wijzigen of wissen.
In Excel is het daarom mogelijk om bepaalde stukken van je spreadsheet te beschermen.
Vaak wil je dat mensen die je spreadsheet gaan gebruiken WEL bij sommige cellen kunnen om daar bijvoorbeeld gegevens in te voeren, maar NIET bij andere. Dat regel je als volgt:
Selecteer de cellen die WEL mogen worden bereikt
Klik op de rechter muisknop en kies 'celeigenschappen'
Kies voor 'bescherming'
Zet het vinkje 'geblokkeérd' uit en klik op 'ok'.
Ga nu in het lint naar het tabje 'controleren' en klik op 'blad beveiligen'
Zorg dat ontgrendelde cellen selecteren aangevinkt is.
Geef een wachtwoord op. Daardoor kun jij alleen zelf de beveiliging weer opheffen.
OPDRACHT 14: Maak je quiz mooier
In opdracht 13 heb je een quiz gemaakt. Wel aardig, maar als je de quiz door iemand laat spelen, kan die persoon gemakkelijk de juiste antwoorden opzoeken.
Daarom ga je die antwoorden verbergen.
Roep je quiz op.
Zet de juiste antwoorden in een aparte kolom
Wijzig nu je voorwaardelijke opmaak:
Kies voor 'voorwaardelijke opmaak'
Kies voor 'regels beheren'
Roep je regel op door erop te klikken. Wijzig de voorwaarde. In plaats van het juiste antwoord klik je op de cel waarin je het juiste antwoord hebt opgenomen. Er staat dan $g$3 of iets soortgelijks in de voorwaarde.
Sla de voorwaarde op.
Doe dit voor al je vragen.
Nu staan de juiste antwoorden gewoon in je spreadsheet en iedereen kan ze zien. Dat is niet de bedoeling. Verberg de antwoorden door de tekst wit te maken.
Het is nog niet goed, want iemand die op de cel klikt waarin een antwoord staat, zie nog steeds het goede antwoord. Dit ga je voorkomen door de cellen te beveiligen.
Selecteer de cellen met voorwaardelijke opmaak.
Klik met de rechtermuisknop en kies voor celeigenschappen.
Kies voor 'bescherming'
Zet het vinkje 'geblokkeérd' uit en klik op 'ok'.
Ga nu in het lint naar het tabje 'controleren' en klik op 'blad beveiligen'
Zorg dat ontgrendelde cellen selecteren aangevinkt is.
Geef een wachtwoord op. Daardoor kun jij alleen zelf de beveiliging weer opheffen.
Test je quiz.
Ruil je quiz met die van een klasgenoot en speel elkaars quiz.
7. Lineaire functies / grafieken
Benodigde voorkennis en start
Benodigde voorkennis
Deze opgaven kun je maken als:
je hoofdstuk 1, 2, 3, 4 en 6 hebt doorgewerkt
je met wiskunde begonnen bent met woordformules en lineaire functies
Opgaen en antwoorden
De antwoorden op de 27 opgaven kun je opnemen in een Excel-antwoordblad.
Ga nu naar de volgende pagina
Open het Excel-antwoordblad
Sla het antwoordblad op onder je eigen naam.
Maak de opgaven en werk de antwoorden uit in je antwoordblad
Vergeet niet om regelmatig je antwoordblad op te slaan!
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Excel / spreadsheets worden zeer breed gebruikt in de maatschappij. Het is daarom van belang dat leerlingen goed leren omgaan met Excel. Lesmateriaal inclusief instructiefilmpjes en opdrachten m.b.t. Excel. Behandelde onderwerpen: tabellen, simpele formules, grafieken, soorten grafieken, voorwaardelijke opmaak, opdrachten als combinatie met lineaire functies/woordformules uit de wiskunde, als-formules.
Leerniveau
VWO 2;
VMBO theoretische leerweg, 1;
HAVO 1;
VMBO theoretische leerweg, 4;
VMBO theoretische leerweg, 2;
VWO 1;
HAVO 3;
VWO 3;
VMBO theoretische leerweg, 3;
HAVO 2;
Leerinhoud en doelen
Rekenen/wiskunde;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Studiebelasting
8 uur en 0 minuten
Trefwoorden
als-formules, excel, formules, gedeeld_door_mondriaan_college, grafieken, informatiekunde, lineaire functies, mediawijsheid, wat als, what if
Excel / spreadsheets worden zeer breed gebruikt in de maatschappij. Het is daarom van belang dat leerlingen goed leren omgaan met Excel. Lesmateriaal inclusief instructiefilmpjes en opdrachten m.b.t. Excel. Behandelde onderwerpen: tabellen, simpele formules, grafieken, soorten grafieken, voorwaardelijke opmaak, opdrachten als combinatie met lineaire functies/woordformules uit de wiskunde, als-formules.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Kies het grafiektype
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Opdracht 1 Maak tabel cijfers.pdf
In een samengesteld staafdiagram zijn er a.h.w. twee of meer staafdiagrammen in één figuur getekend. Daarbij kunnen de staven zowel naast als op elkaar getekend zijn. Staan ze op elkaar dan noem je dit ook wel een stapeldiagram. Je kunt op die manier in één oogopslag bijvoorbeeld resultaten uit verschillende jaren, resultaten per leeftijdsgroep e.d. met elkaar vergelijken.
Een lijndiagram laat zien hoe een verschijnsel zich door de tijd heeft ontwikkeld.
Een cirkeldiagram geeft een goed beeld van een verdeling in percentages.
Tjibbe Lemstra is bezig met een nieuwe uitvinding: de Topschaats. Hij denkt dat op deze schaatsen een topschaatser gemiddeld wel een seconde per rondje sneller kan gaan dan op de huidige klapschaatsen en de vroegere Noren.
Gegevens zoeken en tabel maken
