Welkom
Op 10 oktober 2013 is het de Dag van de Duurzaamheid. Op deze dag laat heel Nederland zien hoe de wereld schoner, mooier en eerlijker kan. Ook kinderen hebben veel vragen en ideeën over milieu, verdeling van rijkdom, natuur, geluk en samenleven.
Daarom wordt op Dag van de Duurzaamheid op honderden basisscholen voorgelezen uit de verhalenbundel 'Nog lang en gelukkig'. Leerkrachten, burgemeesters, wethouders, ouders, pabo-studenten, professionals en bekende Nederlanders lezen voor en gaan in gesprek te gaan met leerlingen over duurzaamheid.
Hier vindt u de handleiding voor de Dag van de Duurzaamheid. De handleiding geeft tips om met de kinderen in gesprek te gaan en aanvullende lessuggesties. Uiteraard staat het u volledig vrij om het voorlezen op uw eigen manier te doen. U kunt de handleiding ook downloaden als pdf of e-book. De buttons hiervoor vindt u onder de menubalk.
Contact met de voorleesactie? Mail naar scholen@dagvandeduurzaamheid.nl
Volg ons op Twitter @voorleesactie, #dvdd13 of Facebook.
De voorleesactie op de Dag van de Duurzaamheid is een initiatief van:
Wat hebt u nodig?
Wat hebt u nodig?
- Boek 'Nog Lang en Gelukkig'
- Poster voor de brainstorm (meegestuurd met het boek)
- Extra posters om zelf uit te printen, wanneer meerdere klassen mee doen.
- Voorbeeld-persbericht voor het informeren van de lokale media over de voorleesactie op uw school of kinderboerderij (indien gewenst):
Wat hebt u zelf tot uw beschikking?
· Plakband of punaises om de poster mee op te hangen
· Fotocamera / telefoon met camera-functie
· Twitter/e-mail
U ontvangt van ons kosteloos een boek. Als tegenprestatie vragen wij dat u een foto van uw voorleesactie en/of de ideeën van de kinderen twittert (met hashtag #dvdd13).
Heeft u geen twitter, mail dan de foto naar scholen@dagvandeduurzaamheid.nl met vermelding van de naam van de school en de groep.
Workshop
Hoe ziet de workshop er uit?
U kiest een verhaal uit 'Nog lang en gelukkig'. Het boek is verdeeld in verhalen voor de onder-, midden- en bovenbouw. U leest voor en gaat met kinderen in gesprek over hoe we op een duurzame manier met de aarde om kunnen gaan en houdt een brainstorm over welke duurzame acties de klas kan gaan ondernemen. De duurzame acties van de klas worden op de poster geschreven.
Praktische gegevens
Duur: ± 45 minuten
1. Start van de workshop
Leg uit waarom u er bent: Aanleiding is de Dag van de Duurzaamheid. Nederland laat vandaag met honderden duurzame activiteiten zien hoe de wereld schoner, mooier en eerlijker kan.
Leg uit wat jullie vandaag gaan doen:
- Voorlezen van een verhaal.
- Met elkaar praten over het verhaal
- Ideeën verzamelen over welke duurzame acties de klas kan ondernemen dit jaar.
2. Ga na het voorlezen met de kinderen in gesprek
Vul het gesprek in op de manier die bij u past. Bij elk verhaal zijn voorbeeldvragen opgenomen die u kunt gebruiken om het gesprek te starten.
3. Ideeën verzamelen (of uitkiezen uit de lessuggesties) en met de groep opschrijven op de poster.
Hang de poster voor duurzame acties, bijgeleverd bij het boek, op in de klas.
Hierop kunt u met de kinderen duurzame acties opschrijven.
Dit kunnen ideeën zijn uit de groep zelf (bijvoorbeeld: ‘We zetten alle computers uit in plaats van op stand-by’), maar jullie kunnen ook kijken bij de lessuggesties bij de verhalen.
4. Verspreid ideeën of foto’s van de poster via Twitter of e-mail
Maak een foto van uw voorleesactie en/of van de ingevulde poster. Verspreid de foto of de acties die de klas gaat ondernemen via Twitter (met de hashtag #dvdd13). Heeft u geen Twitter? Verstuur dan aan scholen@dagvandeduurzaamheid.nl (o.v.v. naam school, woonplaats en groep).
4. Na de Dag van de Duurzaamheid
Wilt u verder werken aan het thema duurzaamheid?
Als het goed is, heeft u met de klas opgeschreven welke duurzame activiteiten jullie dit jaar gaan doen. Hebben jullie nog inspiratie nodig, bekijk dan de lessuggesties bij de verhalen of neem contact op met de organisaties van de voorleesactie via scholen@dagvandendeduurzaamheid.nl
Het boek 'Nog lang en gelukkig' is bedoeld voor de school. Wilt u het boek geven aan de school? Op deze manier kan er nog veel vaker uit worden (voor-) gelezen!
Een nieuw huis voor Nieuwsgierige Aagje
Nieuwsgierige Aagje is heel nieuwsgierig naar de dieren, planten en de natuur. Vragen die aan de leerlingen gesteld kunnen worden om over het onderwerp en verhaal te praten:
- Hoe ruikt het bos?
- Heb jij wel eens dieren gezien in het bos?
- Welke dieren zie je bij jou in de tuin of op je balkon?
- Vind jij de natuur mooi? Vind je dat er genoeg natuur is in de buurt van de school? Wat zou je willen veranderen?
- Van Nieuwsgierige Aagje mogen de dieren bij haar wonen. Hoe kunnen we op school de dieren helpen?
- Nieuwsgierig Aagje zorgt goed voor de dieren, maar niet goed voor zichzelf. Hoe zou ze goed voor de dieren én goed voor zichzelf kunnen zorgen?
Aanvullende lessuggesties:
Help de dieren helpen op het schoolplein!
Maak van het schoolplein en/of schoolplein een goede plek voor vogels, bijen en vlinders.
Vogels: Maak uw schoolplein aantrekkelijk voor vogels en voor uw leerlingen aan de hand van de checklist met 10 tips.
Bijen: maak samen met de leerlingen een bijenhotel en plant bijvriendelijke bloemen.
Vlinders: maak een vlindervriendelijke schooltuin.
Natuur- en milieueducatie in de buurt van de school. Bekijk het aanbod in GroenGelinkt - www.groengelinkt.nl
Een activiteit in de natuur met de groep? Een leskist op school? Er is in Nederland een groot aanbod natuur- en duurzaamheidseducatie. Zoek in GroenGelinkt wat er in de omgeving van school te doen is. Of neem contact op met het natuur- en milieuedcatiecentrum in de buurt.
Natuurwijs - www.natuurwijs.nl
NatuurWijs is een concreet lesprogramma voor basisscholen. Kern van het programma zijn de buitendagen: drie schooldagen waarop de klas samen met een NatuurWijzer een natuurgebied in trekt. Tijdens de buitendagen doen de kinderen afwisselende, uitdagende activiteiten. In elke activiteit komen de componenten 'hoofd, hart en handen' terug. De buitendagen worden aangevuld met voorbereidende en verwerkende lessen in de klas.
Ben jij OERRR? - www.natuurmonumenten.nl
Zodra een kind de deur uitstapt, stapt 'ie in OERRR. Op straat, in het bos en in de tuin. Gezond, gratis en altijd beschikbaar. Er is buiten een prachtige wereld te ontdekken en er zijn talloze spannende dingen te beleven. Ontvang kaarten waarmee kinderen zelf de natuur kunnen ontdekken.
Een pakketje zon
Vragen die aan de leerlingen gesteld kunnen worden om over het onderwerp en verhaal te praten:
- Bij Ravi en Mare wordt thuis het afval gescheiden. Glas bij glas, papier bij papier, etc. Scheiden jullie thuis het afval? En op school? Wat zouden we op school kunnen verbeteren?
- Waarom is het beter om zuinig te zijn met water? Hoe kunnen we op school zuiniger zijn met water?
- Kun je slootwater of regenwater drinken? Waarom niet?
- Waarom maakt de fabriek van oud papier weer nieuw papier? En van oud glas nieuw glas? Waarom zouden ze dat doen?
Aanvullende lessuggesties:
Knutselen met afval! Hergebruik glas, papier en plastic.
Verzamel afval op school dat bruikbaar is om mee te knutselen. Mooie knutselideeën vind je op Afvaljuf en SchoolTV.
Maak van oud papier nieuw papier
Recycle zelf met de groep. Laat zien hoe je van oud papier nieuw papier kunt maken. Tips bij juf Jannie en School TV.
Hoe kan school een nuttige bijdrage leveren aan het milieu? Begin bij de vuilnisbak!
Scheid papier, klein chemisch afval, electrische apparaten, GFT en plastic op school. Afval op school bestaat voor groot deel uit drinkpakjes. Stimuleer leerlingen een beker te gebruiken. Laat leerlingen met Pakje kans zien hoeveel afval er wordt weggegooid. Het afval op school wordt flink verminderd! Nog meer suggesties voor het verminderen vindt u op Afval op school.
Blikjes, blikjes en nog meer blikjes
Vragen die aan de leerlingen gesteld kunnen worden om over het onderwerp en verhaal te praten:
- Het meisje is heel blij met haar poppenhuis dat door muis en spin gemaakt is van blikjes. Heb jij wel eens iets nieuws gemaakt van afval?
- Waarom gooien mensen rommel op de grond?
- Wat voor rommel zie je vaak op de straat liggen?
- Gooi jij wel eens iets op weg op straat of op het schoolplein?
- Waarom is het niet goed dat de rommel op straat en in de natuur ligt?
- Wat kun je beter doen met je rommel? En waarom?
- Hoe kun je ervoor zorgen dat mensen geen rommel meer op straat gooien?
Aanvullende lessuggesties:
Ruim met de kinderen het schoolplein op
Flesjes, papiertjes, blikjes. Kijk wat er aan zwerfafval ligt op het schoolplein of de directe omgeving van de school. Ruim het op en sorteer het afval met de kinderen. Voorbeeld.
Knutselen met afval! Hergebruik glas, papier en plastic.
Verzamel afval op school dat bruikbaar is om mee te knutselen. Mooie knutselideeën vind je bijvoorbeeld op Afvaljuf en SchoolTV.
Kunst van het recyclen
De Kunst van recyclen is een workshop waarin inzameling en recycling van afgedankte elektrische en elektronische apparaten centraal staat. Informeer naar de mogelijkheiden voor workshops in uw gemeente, op uw school of bedrijf.
De griezel van het hunebed
Vragen die aan de leerlingen gesteld kunnen worden om over het onderwerp en verhaal te praten:
- Wouter helpt Melvin. Heb jij wel eens iemand geholpen. En waarmee?
- Ben je zelf wel eens geholpen?
- Wouter wordt gepest door Melvin. Hoe kun je er samen met de groep voor zorgen dat er niemand gepest wordt?
Aanvullende lessuggesties:
Expeditie Geluk - www.expeditiegeluk.nl
Als kinderen goed voor zichzelf leren zorgen is dat de beste basis om ook zorg te dragen voor een ander en voor de omgeving. In deze tijd is het belangrijk om kinderen te leren om vanuit hun innerlijke kracht het verschil te maken in de wereld. Als je altijd weer op kan staan en verder kunt, dan geeft dat zelfvertrouwen. Kinderen staan zo steviger in hun schoenen en hebben een positiever beeld van zichzelf en van de wereld om hen heen.
Via Expeditie Geluk willen we de situatie van 400.000 kwetsbare kinderen in Nederland die meer geluk nodig hebben verbeteren en ze ook de toegang geven tot duurzaam geluk. Dit najaar, voor, tijdens en na de Dag van de Duurzaamheid, zal Expeditie Geluk overal in Nederland aandacht vragen voor het geluk van kinderen middels een expeditie langs de landsgrenzen. Doe mee als school! En ontvang het educatieve pakket 'Expeditie geluk in de klas' en een gratis geluksboekenpakket van uitgeverij Zwijsen (nb: op = op).
Het eerste kind op de maan
Vragen die aan de leerlingen gesteld kunnen worden om over het onderwerp en verhaal te praten:
- Kinderen mogen niet mee doen van meneer Zuur. Vind jij dat kinderen wel of niet mee kunnen denken over de problemen van de aarde?
- Sanne en Floris worden geïnterviewd door de krant. Is dat een goed idee om meer aandacht voor hun plan te krijgen? Waar zou je de krant of het jeugdjournaal voor kunnen gebruiken - voor welk plan of idee dat jij hebt?
Aanvullende lessuggesties:
Missie André Kuipers - www.ruimteschipaarde.nl
Astronaut André Kuipers is twee keer naar de ruimte geweest. Vanuit de ruimte uit keek hij op de aarde en zag de aarde veranderen. Laat de leerlingen onderzoeken hoe de wereld is veranderd (Als voorbeeld-opdracht, inzenden is niet meer mogelijk).
Groene experimenten - www.greenenergytoys.nl
Bak een eitje met de zon, bouw je eigen windmolen of vervang de batterij van je wekker door een aardappel.
Proefjes - www.proefjes.nl
Zelf bliksem maken, hoe laat je een spaarlamp branden met een ballon of op welke kant valt een boterham met pindakaas? Proefjes.nl is een website met eenvoudige proefjes om kinderen vanaf 8 jaar op een leuke manier kennis te laten maken met natuurkunde, scheikunde en biologie.
Goedkoopzaam
Vragen die aan de leerlingen gesteld kunnen worden om over het onderwerp en verhaal te praten:
- Wat zou je met regenwater op school kunnen doen?
- Op het huis van Janna liggen zonnepanelen. Wie weet wat dat zijn? Is er iemand die ze thuis heeft?
- Wat zijn windmolens? Wie heeft ze wel eens zien staan?
- Hoe kunnen we water besparen op school. En thuis?
Aanvullende lessuggesties:
Waterspaarders - www.waterspaarders.nl
WaterSpaarders is een initiatief van Unilever, het Wereld Natuur Fonds en de Missing Chapter Foundation en wordt gesteund door Eneco en Vitens. Wij willen dat het normaal wordt om niet langer dan 5 minuten per dag te douchen, om zo energieverbruik substantieel terug te dringen. Door ons energieverbruik komt er teveel CO2 in de lucht. Zoveel dat de aarde opwarmt. Hierdoor verandert het klimaat en zijn de mens en de natuur in gevaar. Energie verspillen is dus slecht voor de aarde, waardoor dieren, mensen en hun leefomgeving worden bedreigd. Daarom hebben wij samen met leraren, onderwijsdeskundigen en kinderen het WaterSpaarders lesprogramma ontwikkeld. Hiermee gaan kinderen in heel Nederland, samen met hun gezin, niet langer dan 5 minuten douchen. Kinderen krijgen de concrete instrumenten in handen om het gesprek thuis aan te gaan en te helpen gedragsverandering teweeg te brengen binnen het gezin. Op deze manier participeren kinderen op een actieve manier in het actuele vraagstuk van warm waterverspilling en laten ze zien dat kleine acties samen het verschil maken.
Het lesprogramma is bedoeld voor groepen 6, 7 en 8 en sluit naadloos aan bij verschillende kerndoelen: taal, rekenen (meten), digitale vaardigheden en duurzaamheid. Het het lesprogramma prikkelt leerlingen om na te denken over klimaatverandering, energie en water, en geeft hen de instrumenten om binnen het gezin de dialoog hierover aan te gaan en gedrag te veranderen. Dus doe mee met WaterSpaarders!
Natuur- en milieueducatie in de buurt van de school. Bekijk het aanbod in GroenGelinkt. www.groengelinkt.nl
Een les over duurzame energie? De waterzuivering bezoeken? Er is in Nederland een groot aanbod natuur- en duurzaamheidseducatie. Zoek in GroenGelinkt wat er in de omgeving van school te doen is. Of neem contact op met het natuur- en milieuedcatiecentrum in de buurt.
KRNWTR. Spaar het milieu: drink kraanwater - www.kraanwateruniversiteit.nl
Door thuis en op school kraanwater te drinken in plaats van bronwater uit een
pak of flesje help jij mee om milieuvervuiling op aarde tegen te gaan. Dat is een
hele logische keuze, want Nederland heeft één van de beste kraanwaters ter
wereld.
Lady Gaga zoekt vriend
Vragen die aan de leerlingen gesteld kunnen worden om over het onderwerp en verhaal te praten:
- Waarom zou Donna een nieuwe vriend voor haar moeder willen?
- Harrie is nogal een fanatieke vegetariër. Wist je dat Sjors (Inge Schrama) en Nina (Marly van der Velden) uit Goede Tijden, Slechte Tijden vegetariër zijn? Ze zijn zelfs verkozen tot Meest Sexy Vegetariërs! Ook Brad Pitt en Wouter Bos zijn bijvoorbeeld vegetariër.
- Waarom is vlees eten minder goed voor het milieu? Wat zijn goede alternatieven?
- Is iemand in de klas vegetariër?
- Het lijkt erop dat de moeder van Donna verliefd wordt op de meester. Is het doel van Donna bereikt?
Aanvullende lessuggesties:
Gelukskoffer - www.gelukskoffer.nl
De Gelukskoffer is een wetenschappelijk onderbouwd lesprogramma voor basisscholen. In zeven lessen werken de kinderen aan een solide, zonnig eigen gedachtegoed. De filosofie erachter is simpel: kinderen met zelfvertrouwen staan steviger in hun schoenen en hebben een positiever beeld van zichzelf en van de wereld om hen heen. Het programma is met name geschikt voor kinderen uit groep 7 en 8 van de basisschool, omdat het hen waardevolle bagage meegeeft bij de overgang naar de puberteit. Met de gelukslessen wil de Gelukskoffer bijdragen aan een goede balans tussen IQ, EQ en HQ (Happiness Quotiënt) in het onderwijs.
Kerstmaaltijd, Paasontbijt of BBQ op school?
Is er een maaltijd op school? Organiseer de maaltijd eens vegetarisch.Op het internet zijn genoeg recepten te vinden. Of kies alleen voor biologisch vlees of duurzame vis. Of misschien willen de leerlingen wel eens 'het eten van de toekomst' proberen: een sprinkhaan met chocolade bijvoorbeeld. Nog een tip: gebruik geen wegwerpservies, maar laat de kinderen hun eigen bord, beker en bestek meenemen. Of zoek een duurzaam alternatief voor het wegwerpservies.
De warmste klas van Nederland
Vragen die aan de leerlingen gesteld kunnen worden om over het onderwerp en verhaal te praten:
- Hoe wordt energie opgewekt?
- Welke verschillende manieren zij er om energie op te wekken?
- Hoe hoog is de energierekening van onze school?
- Hoe zouden we minder energie kunnen gebruiken ( en zo minder betalen)?
- Hoe duurzaam is onze school?
Warme Truiendag - www.warmetruiendag.nl
De Greenchoice Warme Truiendag wordt gehouden op 7 februari 2014. De bedoeling van deze dag is om heel Nederland te activeren om massaal en structureel energie te besparen. Zo verminderen we samen de uitstoot van broeikasgassen die leiden tot klimaatverandering. Het idee van de Greenchoice Warme Truiendag is simpel. Trek een warme trui aan, zet de verwarming lager, bespaar 7% energie per graad en dus 7% CO2 uitstoot. Daarnaast kun je de actie aankleden met leuke en energiezuinige acties om het belang van energiebesparing bij zoveel mogelijk mensen onder de aandacht te brengen.
Hoe duurzaam is onze school?
Laat leerlingen zelf onderzoeken hoe duurzaam de school is en advies uitbrengen aan de directeur. Kinderen kunnen onderzoek naar afval, energie en hout. Of doe de BREEAM-NL Junior–Milieuscan Basisschool. Dit is een lespakket met een set van 10 scorekaarten waarmee leerlingen zelfstandig de duurzaamheid van de school in kaart brengen.
Energieproject - www.duurzamepabo.nl
Wilt u voor school, uw bedrijf of bijvoorbeeld de scholen in uw gemeente een energieproject op maat? Duurzame PABO kan voor u een project verzorgen over duurzame energie of andere duurzame onderwerpen. Neem contact op met Duurzame PABO voor de mogelijkheden.
Doneer de zon - www.doneerdezon.nl
Doneer de Zon is een platform waarmee scholen, verenigingen en goede doelen door middel van 'crowdfunding' geld bij elkaar kunnen sparen om over te stappen op zonnestroom. Vrienden, familie, kennissen, buurtbewoners: iedereen kan doneren voor een stukje zonnepaneel voor zijn goede doel of organisatie. Een maatschappelijke organisatie met zonnepanelen toont ambitie om zelf te verduurzamen. Als de energierekening van een school omlaag gaat, komt er meer geld beschikbaar voor onderwijs of sport en geven organisaties het goede voorbeeld zonder zelf grote bedragen te investeren. Via Doneer de Zon kunnen mensen samen meer zonnepanelen op de daken laten schitteren, samen zijn we sneller duurzaam! Doneer de Zon is een gezamenlijk initiatief van stichting Urgenda en Zonline.nu.
Energielespakket van Greenpeace - www.greenpeacekids.nl of mail naar educatie.nl@greenpeace.org
Wat is energie nou precies? Wat voor soorten energiebronnen zijn er? En wat is er eigenlijk op de Noorpool en met de ijsbeer aan de hand? Met het Klimaat & Energie lespakket van Greenpeace gaan leerlingen op ontdekkingstocht. Aan de hand van vragen, opdrachten, filmpjes en geografie ontdekken de leerlingen wat klimaatverandering is. En belangrijker, ze leren wat zij zelf kunnen doen om energie te besparen.
In de wolken
Vragen die aan de leerlingen gesteld kunnen worden om over het onderwerp en verhaal te praten:
- Wat is duurzaam volgens jou?
- 'Wij eten altijd biologische groenten. Dat is duurzaam', zegt Lisa. 'Insecten zijn het eten van de toekomst', zegt Daan. Wat heeft voedsel met duurzaamheid te maken?
- Lars en Maarten hebben een auto op zonnepanelen. Bestaat zo'n auto? En een oplaadstation met zonnepanelen?
- Hoe kunnen we op school duurzamer worden?
Lessuggesties:
Zonne-energie
Leer in de groep alles over over zonne-energie en maak een zonnebloem die draait op zonne-energie. Of organiseer een of auto-race of botenrace op zonne-energie met de groep.
Voorlichting Greenpeace - www.greenpeace.nl
Informeren, maar vooral inspireren. Dat is wat de enthousiaste voorlichters van Greenpeace doen. Wil je het met de klas hebben over duurzaamheid? De voorlichters vertellen over het werk van Greenpeace en over de campagnes. En ze gaan met de leerlingen in gesprek over de oplossingen voor milieu-problemen en duurzaamheid. Op het aanvraagformulier kunt u uw wensen aangeven. Bijvoorbeeld dat de voorlichting over een specifieke campagne gaat of misschien kan er wel een kleine actie opgezet worden met de leerlingen?
Suggestie voor schoolteam: Prise – www.duurzamepabo.nl
PRISE is een instrument voor stapsgewijze invoering van Leren voor Duurzame Ontwikkeling in uw basisschool. Hoe duurzaam is uw basisschool? Kom het te weten en krijg meer houvast in uw traject naar een duurzame basisschool door gebruik van PRISE. Hiermee kunt u uw eigen ambities definiëren en heeft u steun om deze te verwezenlijken.
Duurzame school
Is uw school bezig met met duurzaamheid? Laat zien wat voor fantastische initiatieven hier uit voort komen!
Meld uw school aan op Duurzaam Onderwijs. Het motto van dit platform is show and share! Samen laten we zien dat duurzame onderwijs mooi en innovatief is. U kunt uw school aanmelden als duurzame school als jullie op een of meer van de niveaus werk maken van duurzaamheid.
De Kariboe uit Heemskerk is een mooi voorbeeld van een duurzame basisschool.
Bekijk een uitzending van het Jeugdjournaal of lees schoolportretten van andere duurzame scholen.
Verder lezen? Lees 'Duurzame ontwikkeling op de basisschool' of bekijk de lijst met publicaties over duurzaam onderwijs.
Voorbeeld-persbericht Dag van de Duurzaamheid.docx
