Examendoelstellingen.
Dit arrangement Bedrijfsovername /-Bedrijfsopvolging wordt aangeboden aan de 3e klassers niveau 4 veehouderij te Almelo, schooljaar 2013-2014. De studenten doen in principe examen in 2015. Zij zijn gestart met de opleiding in 2011. Tot dat cohort behoren ze dan ook en de bijbehorende examenstandaard uit de Groene Standaard is het formele doel van de opleiding.
Doelstellingen.
Doelstellingen.
- In de eerste plaats: Bedrijfsovername / bedrijfsopvolging binnen de familie, binnen de agrarische sector en binnen Nederland.
- Inzicht in de mogelijke bedrijfsovername in de eigen situatie van de student. (als dat aan de orde is)
- Voldoende kennis van het onderwerp en betrokkenheid met het onderwerp ook al zit de student niet persoonlijk in een bedrijfsovernamesituatie.
- Andere aspecten van bedrijfsovername. Andere situaties.
We gaan er hierbij van uit dat de agrarische sector voor het overgrote deel nog bestaat uit familiebedrijven die, indien mogelijk, binnen de familie worden voortgezet. Tegelijk stellen wij vast dat de vermogensbehoefte van de over te nemen bedrijven sterk groeit waardoor ook andere vormen van bedrijfsopvolging / -overname aan de orde moeten komen. Zie ook Ondernemingsvormen.
Wij behandelen bedrijfsovername / bedrijfsopvolging in het kader van de veehouderij niveau 4 opleiding dierhouderij. 2014/ Het arrangement "Ondernemingsvormen, rechtspersonen, natuurlijke personen" ging vooraf aan bedrijfsovername.
Uiteindelijk gaat het erom dat je het Bewijsstuk behaald met de bijbehorende scores voor de werkprocessen voor je portfolio. Kijk bij toetsen en bewijzen.
voor 5 oktober 2013
Vóór 5 oktober 2013 ronden we dit arrangement bedrijfsovername / bedrijfsopvolging af met minimaal voldoende. Inclusief de excursie.
Dat betekent dat we allen er voor zorgen dat we voor 5 oktober 2013 het bewijsstuk in ons bezit hebben.
Oefensituatie.
Het eigen bedrijf en / of het BPV bedrijf vormen de oefensituatie.
We gaan op excursie naar een boer, en / of een andere ondernemer, die ervaring heeft met bedrijfsopvolging / -overname en ook dat is een oefensituatie.
Werkprocessen
werkprocessen cohort 2011
3 Managet het bedrijf(sonderdeel)
3.5 Bepaalt personeelsbehoefte
4 Onderneemt
4.1 Bepaalt vestigingsplaats
4.2 Onderzoekt ondernemingsvorm
4.3 Innoveert de onderneming
4.4 Analyseert de financiele situatie
4.5 Stelt marketingplan op
4.6 Verzorgt financiële administratie
4.7 Bepaalt beleid op het gebied van kwaliteit, veiligheid,
milieu en arbo
4.8 Profileert en promoot de onderneming
4.10 Berekent tarieven
Als dit arrangement in een ander cohort wordt gebruikt kunnen andere werkprocessen aan de orde zijn. Dan maken wij daarover op dat moment afspraken.
Belangrijke aspecten van bedrijfsovername
Door het groter worden van bedrijven en daarmee ook het toenemen van de kapitaalsbehoefte groeit ook de belangstelling voor nieuwe oplossingen voor de financiering van bedrijfsopvolging /-overname.
Naast het financiële aspect zijn heel veel zaken die meespelen bij bedrijfopvolging.
Maar het begint allemaal bij de mensen die betroken zijn.
Belangrijke aspecten van bedrijfsovername:
of anders gezegd: Waar moet je allemaal rekening mee houden?
- De mensen; ............de persoonlijke aspecten:
1.1 De opvolger. Heeft hij / zij de wens tot overname? Heeft hij / zij de benodigde talenten?
1.2 De huidige ondernemers, (meestal de ouders) Welke wensen hebben zij?
1.3 De broers en zussen. Hoe staan zij er tegenover dat jij (of je broer of zus) het bedrijf gaat over nemen? Welke wensen hebben zij?
1.4 De opvolger nog een keer. Welke wensen heb jij als beoogde opvolger?
- De zakelijke aspecten: Beoordeel het bedrijf in de huidige situatie. (zie ook de eindopdracht)
Hoe ziet het bedrijf er nu uit en is het een nu een rendabel bedrijf?
Is het bedrijf renderend in relatie tot de tijd die er in wordt gestoken? (een deeltijdbedrijf mag ook een deelinkomen genereren)
- Het ondernemingsplan. Geeft een richting aan voor het bedrijf in de toekomstige situatie. Is het bedrijf rendabel (te maken) in de toekomst.
- Fiscale aspecten.
Andere woorden: Hoeveel vermogen (geldwaarde) mag de overnemer over nemen en hoeveel belasting moet er worden betaald?
- Het Erfrecht. Heeft ook te maken met belastingen. De rechten van de andere kinderen?
- De financiële situatie ná overname. (is een resultante van voorgaande).
- Stel, je komt samen tot de conclusie dat de bedrijfsopvolging mogelijk is en wenselijk. Dan valt het besluit tot bedrijfsovername.
- Dan ga je werken aan een stappenplan.
Een jarenlange samenwerking met de huidige ondernemers, meestal de ouders, is een mogelijke en veelgekozen weg naar volledige overname.
- Juridische aspecten. De benodigde afspraken moeten worden gemaakt en vastgelegd.
- Je gaat het ondernemingsplan voor de toekomst uitvoeren. De benodigde investeringen worden gedaan.
- Daarna kom je in de fase van de feitelijke bedrijfsovername, de afronding.
- De ondernemer, de bedrijfsovernemer, blijft steeds werken aan zijn / haar ontwikkeling en die van het bedrijf.
Neem ook kennis van de vele bronnen die beschikbaar zijn. LTO, NAJK, De Rabobank en vele accountants-adviseurs besteden ruime aandacht aan dit onderwerp.
Hoe gaan we het onderwerp behandelen?
We proberen op een afwisselende manier kennis te maken met al die aspecten. Uiteindelijk zou dat kunnen en moeten leiden naar inzicht in de mogelijke bedrijfsovername in de eigen situatie van de student als dat relevant is.
Mogelijke werkvormen:
- Groepsgesprekken in de klas.
- Uitleg door de docent. Er zijn gezien de complexheid van een bedrijfsovername aspecten die uitleg behoeven. Juridisch, fiscaal, sociaal.
- We bezoeken een ondernemer op zijn / haar bedrijf die een bedrijfsovername achter de rug heeft en die ook bereid is daarover uitvoerig en openhartig te praten.
- Een workshop met een ondernemer of een adviseur.
- We maken een persoonlijk dossier waarin dit arrangement wordt uitgewerkt. Zo mogelijk toegesneden op de eigen situatie.
- Het onderwerp kan een plek krijgen in de eindopdracht, het ondernemingsplan.
- In geval een student zelf niet verkeert in een overnamesituatie is het wenselijk om de overnamesituatie van een concrete case, het leerbedrijf, onder de loep te nemen.
- We vinden de werkvormen concreet terug in de opdrachten.
>>> OPDRACHTEN 1 tm 11-bewijsstuk
Noem de belangrijkste aspecten bij bedrijfsovername.
Zorg dat je (mondeling) toelichting kunt geven op elk van die aspecten. ?
1 / Mensen, de belangrijkste factor.
Nog even terugkomen op de belangrijkste aspecten van bedrijfsovername.
Het gaat in de eerste plaats om mensen.
Welke mensen zijn er bij betrokken?
Wie is / zijn het belangrijkste daarbij?
1.2 Andere aspecten bij bedrijfsovername
De belangrijkste zakelijke vragen:
a / Is het bedrijf nu gezond voor zover jij dat nu kunt beoordelen? Of vraag het de ondernemer.
b / Is het bedrijf kansrijk voor de toekomst? (.... en daarom geschikt voor overname?)
c / Waar liggen de kansen?
d / Waar liggen de knelpunten voor de toekomst van dit bedrijf?
3 / Intervieuw ouders / huidige ondernemer(s).
Opdracht intervieuw met ouder(s) over bedrijfsovername.
Ga thuis (of op een leerbedrijf) een intervieuw houden over bedrijfsovername.
Goed doorvragen en luisteren, geen discussie. (dat komt later).
-
Vraag welke dingen volgens je ouders (de ondernemer(s) belangrijk zijn bij bedrijfsovername. Zet die op een rijtje.
-
Wat verwacht de ondernemer van de bedrijfsopvolger? ?
- Is er twijfel over de mogelijkheid om het bedrijf voort te zetten? Waar zit die twijfel?
- Gaat het bedrijf in de huidige vorm worden voortgezet of gaan er nog grote veranderingen plaatsvinden de komende (10) jaren.
- Gaat het bedrijf op de huidige locatie worden voortgezet?
- Wie heeft over 10 jaar de leiding op dit bedrijf. (wat is de verwachting van de ondernemer)
Misschien is het goed om je ouders // cq de ondernemer(s) van het leerbedrijf dit arrangement bedrijfsovername voorafgaand aan het intervieuw te laten lezen. Je kunt in dit intervieuw de andere opdrachten als achtergrondinformatie erbij betrekken. geef hen de link.
agrarische bedrijfsovername / notariaat Meijer
Agrarische bedrijfsoverdracht is bijzondere overdracht.
Overdracht van een agrarisch bedrijf is een bijzondere vorm van overdracht. Boven op de over te dragen eigendom, rechten en verplichtingen – zoals ook in andere branches – zijn bij de agrarische bedrijfsoverdracht specifieke rechten en vrijstellingen in het geding.
opdracht: Benoem een aantal zaken waarbij je de notaris zeker nodig hebt bij bedrijfsopvolging en bij agrarische bedrijfsovername.
4 / Excursie of workshop
We gaan een excursie houden naar een ondernemer die ervaring heeft met bedrijfsovername; die het bedrijf heeft ontwikkeld en bereid is daar openhartig daarover met ons te praten.
Daarbij praat hij / zij ook over zijn / haar eigen ontwikkeling naar het zelfstandig ondernemerschap in de landbouw.
De klas regelt zelf deze excursie; doet voorstel aan de docent;
- De klas kiest een voorzitter en secretaris voor deze excursie.
- Zij maken samen met de klas een plan voor die excursie.
- Zoek een geschikte ondernemer.
- Er wordt agenda geformuleerd samen met die boer.
- Via de voorzitter (samen met de secretaris?)worden afspraken wordengemaakt met die ondernemer, ook over de kosten. Wat moet je allemaal nog meer afspreken?
- De afspraken worden vastgelegd en bevestigd en er wordt een uitnodiging opgesteld en rondgestuurd. (levert score op voor de uitvoerders) Vooraf goedkeuring nodig van de docent.
- Er worden goede vragen bedacht die tijdens de excursie aanvullend gesteld kunnen worden.
- Vervoer wordt geregeld. Wie doet dat? Welke afspraken maken we over het vervoer. Vastleggen hoe en wie. Je betaalt samen de kosten van vervoer. Regel het maar.
- De excursie zelf: De excursie wordt netjes geopend en ook met dank weer afgesloten. Presentje.
- Elk van de deelnemers zet een kort verslag op KISS. (je mag samenwerken). De leerpunten worden in de klas nabesproken.
- De kosten worden afgehandeld.
- Tot slot.
Tijdens het voorbereiden en uitvoeren van deze excursie houden de vz en de secr. een logboek bij waarin zijn aangeven wat er gebeurd is en zij geven aan dat zij deze excursie als, vz en scr. hebben uitgevoerd.
- De inzet van vz. en secr. kan extra scores opleveren voor het portfolio.
----------------------------------------
zorg in elk geval dat tijdens de excursie de volgende zaken en werkprocessen aan de orde komen:
4.1 Vestigingsplaats van het bedrijf.
4.2 De gekozen ondernemingsvorm.
4.3 Innoveren (= vernieuwen) van de onderneming.
5 / Heb ik te maken met bedrijfsovername?
Beantwoord kort voor jezelf of en wanneer jij misschien wel of misschien niet te maken krijgt of zou kunnen krijgen met bedrijfsopvolging -/ bedrijfsovername.
Met mooie woorden: Hoe relevant is voor jou dit onderwerp bedrijfsovername?
6 / De rol van de notaris.
6.1
Noem minimaal 5 producten / diensten van de notaris.
Je kunt het ook anders zeggen: Wat is een notaris en noem 5 dingen waar de notaris zich mee bezig houd.
6.2
Noem 5 belangrijke diensten die de notaris kan leveren en die verband kunnen houden met bedrijfsopvolging / bedrijfsovername.
7 / Schenken en Erven.
Opdracht: 7.1
Erven doe je van iemand die is overleden.
Schenken doe je bij leven. Je geeft iets of je krijgt iets en je bent er zelf levend bij aanwezig.
Als iemand na zijn / haar overlijden vermogen 'na laat' zijn er regels wie dat verkrijgt en hoe dat verdeeld moet worden. Ook moet je daarover belasting betalen. Hoe meer je familie bent van de overledene hoe minder belasting je moet betalen. Andersom geldt juist: Hoe verder je van iemand af staat wat betreft familieverband hoe meer belasting je moet betalen als je iets erft.
Een testament.
Als iemand zelf tijdens zijn / haar leven bepaald wie wel en wie niet deelt in de erfenis, en hoe, noemen we dat een testament. Ook dat ligt vast bij de notaris. Niet alles mag je zelf bepalen in een testament. Ook daarover gelden regels en wetten.
Opdracht: Wat zijn de belangrijkste regels die gaan over erven? Waar ga je dat opzoeken?
Opdracht: 7.2
Schenken doe je bij leven.
Opdracht: Wat zijn de belangrijkste regels die gaan over schenken?
Welke belastingregels horen daar bij? Waar kun je dat vinden?
Workshop met een deskundige. Een bedrijfsadviseur; of een (medewerker van) de notaris; NAJK, accountant, ....
We gaan dit als klas met elkaar voorbereiden zoals we ook een excursie voorbereiden. Het initiatief ligt bij de groep. De docent ondersteunt. Zie daarvoor opdracht 2.
Deze workshop is facultatief / optioneel. Hij kan ook plaatsvinden in klas 4.
We proberen deze workshop onder te brengen tijdens praktijleren.
8 / Fiscus en Bedrijfsovername.
bedrijfsopvolgingsregeling 2013
http://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/themaoverstijgend/brochures_en_publicaties/erf_en_schenkbelasting_en_de_bedrijfsopvolgingsregeling_2013
aangifte_schenkbelasting_2013
http://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/themaoverstijgend/programmas_en_formulieren/aangifte_schenkbelasting_2013
Opdracht:
Bestudeer de bedrijfsopvolgingsregeling van de belastingdienst.
- Wat is het doel van deze regeling?
- Benoem de belangrijkste punten.
9 / Puur zakelijk.
Biedt het bedrijf perspectief? Heb je al nagedacht over deze vraag? Zorg dat je een antwoord krijgt op deze vraag ruim voordat je de 4e klas verlaat. Vooral als jij thuis het bedrijf wilt overnemen.
Kan ik het bedrijf overnemenen wil ik dat ook?
Geef in ca 10 regels hoe je omgaat met deze vraag. Heb je er over nagedacht? Heb je deze vraag al eens aan de orde gesteld?
Wanneer en met wie? En hoe is nu de stand van zaken als het gaat om deze belangrijke toekomstvraag?
10 / Reflectie, Toetsen.
11 / BEWIJSSTUK Bedrijfsovername bedrijfsopvolging.
De beschreven opdrachten moeten worden uitgevoerd. Ook schrijf je een reflectie. Dat is ook één van de opdrachten. De resultaten komen op KISS. (of een ander digitaal systeem dat er zit aan te komen dit jaar)
De resultaten moeten minimaal voldoende zijn.
Tot slot worden de resultaten overlegd en vindt per persoon een afrondend toets-gesprek plaats over bedrijfsovername waarbij zowel de resultaten van de opdrachten alsmede kennis en samenhang worden besproken.
Bij voldoende wordt het bewijsstuk Bedrijfsovername/ bedrijfsopvolging getekend door de docent . Hieraan zijn werkprocessen gekoppeld.
Die werkprocessen zijn: // voor cohort 2011
4.1 Bepaalt vestigingsplaats
4.2 Onderzoekt ondernemingsvorm
4.3 Innoveert de onderneming
BEWIJSSTUK Bedrijfsovername 2013-2014
Bronnen; sites; links
belastingdienst / bedrijfsovername
LTO-Noord over bedrijfsopvolging
LTO-Noord over bedrijfsopvolging.
Persoonlijk advies.
NAJK Bedrijfsovername Portal
NAJK Bedrijfsovername Portal
agrarische bedrijfsovername / notariaat Meijer
Agrarische bedrijfsoverdracht is bijzondere overdracht.
Overdracht van een agrarisch bedrijf is een bijzondere vorm van overdracht. Boven op de over te dragen eigendom, rechten en verplichtingen – zoals ook in andere branches – zijn bij de agrarische bedrijfsoverdracht specifieke rechten en vrijstellingen in het geding.
opdracht: Benoem een aantal zaken waarbij je de notaris zeker nodig hebt bij bedrijfsopvolging en bij agrarische bedrijfsovername.
Rabobank. Agrarische bedrijven
Er is heel veel informatie en kennis bij de RABO- organisatie. Ook als het gaat over bedrijfovername of ook wel bedrijfsopvolging genoemd
Voorlopige conclusie?
Tot slot; ............. over bedrijfsovername / bedrijfsopvolging.
We hebben kennis genomen van vele aspecten en we hebben gesproken met ervaringsdeskundigen.
Is ons lijstje van aspecten die te maken hebben met bedrijfsovername nu compleet?
Hebben we onze (leer-) doelen bereikt?
Zijn we nu klaar om het bedrijf over te nemen?
Of moeten we vaststellen dat je niet in een keer het hele proces van bedrijfsopvolging in beeld kunt hebben?
Voorlopige conclusie?
Wat kunnen we nu wél concluderen bij het afronden van deze leergang over bedrijfsopvolging?
