Een reis om de wereld in 12 maanden

Ekeko

Zo'n pop zul je in de meeste huizen van Bolivia aantreffen: een glunderende dikkerd in pak met hoed en volgehangen met allerlei kleine oorwerpen, variërend van sieraden, geldbiljetten, auto's tot voedselwaren. De pop stelt Ekeko voor, de geluksgeest van de Aymara indianen, die hen welvaart moet brengen en waakt over het wel en wee van het huis, winkel of marktkraam. Hij is tevens het symbool van de vruchtbaarheid, de god van de liefde en de god van het lot, die rijkdom kan brengen maar ook armoede. Aan hem offert men cocablaadjes, sigaretten, bloemen of een kaarsje om ellende te voorkomen.

De Aymara wonen op de Altiplano van Peru en Bolivia rondom het Titicacameer, waar zij een zeer hard en onzeker bestaan leiden als landbouwers. In die barre omgeving voelen zij zich afhankelijk van de willekeur van de natuur, die zij met behulp van magie en ceremonies proberen te beheersen en gunstig te stemmen. In hun geloofsvoorstellingen komen verschillende soorten geesten voor, goede en kwade.

Ekeko is een geluksgeest en zijn beeld staat bij veel Bolivianen thuis, behangen met voorwerpen, die zij zich wensen, in miniatuur.
Hoewel Ekeko van inheemse oorsprong is, is zijn uitbeelding volkomen Spaans. Het is dus zeer tegenstrijdig, dat juist deze figuur van een soort Spaanse marskramer - die zich ten koste van de indianen verrijkte - een gedaantewisseling heeft ondergaan en veranderd is in het symbool van voorspoed en rijkdom voor diezelfde indianen.
De verering van Ekeko dateert uit de 17e eeuw en was aanvankelijk in het geheim. Later werd het zelfs verboden vanwege de ermee gepaard gaande losbandigheid tijdens de bijbehorende feesten, waar aan de jongelui een grote mate van seksuele vrijheid was toegestaan. Vandaar ook dat de Ekeko als vruchtbaarheidssymbool en liefdesgod geldt. In 1781 werd deze traditie weer in ere hersteld ter ere van de Virgen de la Paz, die geholpen had bij het neerslaan van een indianenopstand.

De huidige feesten, 'feria alacitas', worden door duizenden mensen bezocht. 'Alacitas', afkomstig van een woord uit het Aymara met de betekenis 'koop bij mij', was oorspronkelijk een landbouwceremonie maar is nu vooral een commercieel feest. In La Paz worden de 'alacitas' gehouden
van 24 tot en met 31 januari als onderdeel van het feest ter ere van de Virgen de la Paz maar in andere plaatsen op andere data; bijvoorbeeld in Puno (in Peru) rond 3 mei. Tijdens deze feesten wordt er ook een jaarmarkt gehouden, waar je ekeko's kunt kopen in alle maten en van diverse materialen. Vroeger was dat goud of zilver nu de minder kostbare materialen tin of gips, zoals de hier getoonde popen. Ook de dingen die je graag zou willen hebben, kun je daar aanschaffen (weliswaar in miniatuur) om de ekeko mee te 'bekleden'. Deze minivoorwerpen worden later aan kinderen gegeven om mee te spelen.

 

Ekeko, collectie Tropenmuseum, inv.nr. 4294-304

Ekeko, collectie Tropenmuseum, inv.nr.
4294-304

 

Ekeko, collectie Museum Volkenkunde, inv.nr. 4623-56

Ekeko, collectie Museum Volkenkunde, inv.nr.
4623-56

Colofon

Het arrangement Een reis om de wereld in 12 maanden is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

Auteur
Corine Bliek Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2013-09-04 12:43:45
Licentie
CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie

Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

  • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
  • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
  • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

De Stichting Volkenkundige Collectie Nederland (SVCN) is een samenwerkingsverband van het Museon, Museum Volkenkunde, het Tropenmuseum en het Afrika Museum. De SVCN heeft ten doel om gezamenlijke activiteiten en initiatieven op het gebied van het verzamelen, behouden, beheren, onderzoeken en presenteren van de collecties van de bij de stichting aangesloten musea te ondersteunen. Ook de collecties van het inmiddels gesloten Museum Nusantara en de Volkenkundige Collectie van de Universiteit Groningen (de collectie Museum Gerardus van der Leeuw), zijn nog steeds opgenomen in de totale volkenkundige collectie Nederland. De stichting tracht haar doelstellingen te bereiken door de toegankelijkheid van deze collecties te optimaliseren door middel van de opbouw en het beheer van een thesaurus en door het creëren en beheren van een aankoopfonds waaruit aankopen gefinancierd worden. De collecties omvatten gezamenlijk meer dan 400.000 voorwerpen en zijn doorzoekbaar op de website van de SVCN (www.svcn.nl).

Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

Toelichting
In de collecties van de volkenkundige musea treffen we een groot aantal objecten die betekenis geven aan gebeurtenissen die elk jaar opnieuw herdacht en gevierd worden. Ze vertellen ons iets over gemeenschappelijke vreugde en aspiraties van groepen mensen en wij nemen u graag mee langs een aantal van deze objecten.
Leerniveau
MBO, Niveau 2: Basisberoepsopleiding; VMBO gemengde leerweg, 2; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 1; VWO 2; WO - Bachelor; WO - Master; VO; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 2; Volwasseneneducatie; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO gemengde leerweg, 3; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 1; Volwasseneneducatie, Niveau 1; MBO, Niveau 3: Vakopleiding; Volwasseneneducatie, Niveau 4; HAVO 4; HAVO 1; VMBO theoretische leerweg, 4; VWO 6; VMBO gemengde leerweg, 1; MBO, Niveau 4: Middenkaderopleiding; VMBO theoretische leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 2; HAVO; MBO, Niveau 1: Assistentenopleiding; VWO 1; VWO; HAVO 3; VWO 3; WO; HBO; VMBO; HAVO 5; Praktijkonderwijs; Volwasseneneducatie, Niveau 3; HBO - Master; Volwasseneneducatie, Niveau 2; VWO 4; VMBO theoretische leerweg, 3; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 3; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 4; HAVO 2; VMBO gemengde leerweg, 4; VWO 5; HBO - Bachelor; MBO; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Trefwoorden
antropologie, collectie, ethnologie, etnologie, feestdagen, feesten, gebeurtenissen, gebruiken, kennis van kunst en cultuur, musea, museum, rituelen, svcn, vieringen, volkenkunde, volkenkundig, volkenkundige collectie
close
gemaakt met Wikiwijs van kennisnet-logo
Een reis om de wereld in 12 maanden
open