Maatschappelijke functie van groen in de stad

Introductie

Groen is niet alleen een kleur. Groen staat ook voor natuur, een park of een binnentuin. In groen kunnen kinderen scharrelen, werknemers maken er in hun middagpauze een ommetje, en de fietser in de Randstad vindt dagelijks zijn route in de binnentuin van het Groene Hart. Groen is dus niet alleen een kleur.

Groen staat ook voor ontspanning en is een impuls voor gezondheid, een sterke regionale economie, een aantrekkelijk vestigingsklimaat en een schoon milieu. Groen is dus belangrijk voor het welzijn en de welvaart van de mens. Groen, en daarmee de kwaliteit van de leefomgeving, heeft het Kabinet dan ook hoog op de agenda staan. We werken bijvoorbeeld hard aan de verbetering van de kwaliteit van het landelijk gebied en de verbindingen tussen stad en platteland. En dat moet u heel breed zien. Immers, de waarde van groen voor de stad begint bij het woonhuis, de straat en de buurt. Maar het loopt daarna verder door tot over de stadsgrenzen naar het omringende platteland. En al die maatregelen, ideeën en groenprojecten die we voor het verbeteren van de leefomgeving hebben ontwikkeld, zijn verzameld in het programma Groen en de Stad. Een programma dat is bedoeld om de stad gezonder, rendabeler, schoner en mooier te maken.

In de meeste Nederlandse steden is het inmiddels duidelijk dat groen een bijdrage levert aan gezondheid, leefbaarheid, economie, klimaat en stad-land verbindingen. Groene plekken in en om een stad horen daarom een integraal onderdeel te vormen van de stedelijke omgeving. Dat is de filosofie van het programma Groen en de stad, inmiddels in de praktijk gebracht via verschillende impulsprojecten. Die projecten zijn het onderwerp van dit boekje Groene impuls.

Groen in de stad kent naast die van gezichtsbepalende factor in de openbare ruimte vele betekenissen. Met groen kunnen vele doelen (mede) gerealiseerd worden.

Zo verlaagt groen de kosten van de  volksgezondheid. De aanwezigheid van groen heeft een positief effect op  de gezondheid van mensen, het werkt zowel preventief als curatief. Ook  draagt groen bij aan sociale cohesie in de buurt en aan de leefbaarheid van een wijk.

Een groene omgeving is een plaats waar bedrijven zich graag vestigen en waar haar medewerkers graag wonen. In een groene  omgeving is onroerend goed gewilder en zorgt daarmee voor een hogere  waarde van het vastgoed. Groen versterkt hiermee de economische groei  van een stad.

Groen verbetert het milieu, het vermindert de  luchtvervuiling, zorgt voor waterberging, dempt geluidshinder en  verkoelt in warme periodes. Dat in een groene omgeving sprake is van een rijke biodiversiteit spreekt bijna vanzelf. Kortom, groen is essentieel voor een klimaatbestendige en duurzame omgeving.

Het rendement van  investeren in groen in de stad is buitengewoon hoog. De vele positieve  effecten van groen zorgen ervoor dat elke geïnvesteerde euro zich vele malen kan terug verdienen.

Alterra doet onderzoek naar deze en  andere aspecten van de groene openbare ruimte in de stedelijke omgeving  en hoe deze kunnen bijdragen aan een leefbare, bedrijvige en gezonde  omgeving. Ons onderzoek biedt nieuwe ideeën en ondersteunt de ontwikkeling van de bebouwde omgeving. Stadsontwikkeling met een groene component!

Groen is groen - Groen om naar te kijken
In dit hoofdstuk lees je wat de functie is van stedelijk groen. Je leert welke functies het openbaar groen heeft, hoe de overheid het openbaar groen vormgeeft en je leert over de belangrijkste beurzen en tentoonstellingen op dit gebied.

Functioneel groen

Wat leer ik hiervan?

Op deze site leest u alles over het project “Toepassen van Functioneel Groen”. Dit project richt zich op de vergroten van de kennis over en, zoals de naam al zegt, op de toepassing van vegetatiestructuren die bijdragen aan de leefkwaliteit.

Luchtkwaliteit (fijnstof en uitlaatgassen), de klimaatsveranderingen (temperatuur en neerslag) en sociale aspecten zijn binnen dit project de hoofdonderwerpen. Lucht en klimaat zijn op het moment een hot item met betrekking tot de duurzame leefomgeving. Bij sociale aspecten valt te denken aan gebruikerskwaliteit, beeldkwaliteit, gezondheid, sociale cohesie en veiligheid. Als we de mogelijkheden van groen bekijken dan is de toepassing heel divers. We kunnen de volgende functies onderscheiden:
- esthetisch groen
- recreatie en ontspanning in het groen
- gezondheid en welzijn in het groen
- ecologisch groen
- klimatologisch groen
- funtioneel groen
- sociaal groen
- luchtgroen

Ongetwijfeld zullen er nog meer functies zijn? Deze kun je aanvullen in de uitwerking van deze leereenheid. Je kunt diverse functies van groen in de stad benoemen en weet welke invloed groen kan hebben op mens en omgeving.

Wereldwijd leeft al meer dan de helft van de mensen in steden. In veel landen groeien steden zeer snel, vaak met alle negatieve effecten van dien. Ook Nederland is een dichtbevolkt land.

Om groen in een stedelijke omgeving alle  positieve functies (leefbaarheid, gezondheid, klimaatbestendigheid,  biodiversiteit) te kunnen laten vervullen moet het groen goed beheerd  worden. Professionele organisatie van het beheer, goede uitvoering en  betrokkenheid van burgers en bedrijven zijn hierbij sleutelbegrippen.

Onderzoek naar stedelijk groenbeheer is behulpzaam voor al deze facetten. Een  belangrijke onderzoeksvraag is de integratie van ontwerp en beheer: hoe  kan groen (en grijs) zo ontworpen worden, dat het groen optimaal zijn  functies vervuld en efficiënt beheerd kan worden. Het creëren en  behouden van een goede standplaats voor bomen en beplantingen is hier  een voorbeeld van. Hoe kan het beheer duurzaam worden uitgevoerd,  waarbij ongewenste milieu-effecten worden beperkt? Bijvoorbeeld het  verminderen van het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen op  bestratingen. Andere beheersvragen liggen op het vlak van  overlastbestrijding, zoals het omgaan met plagen als de  eikenprocessierups.

Nationale Ruimtelijke Ordening; VINEX
De toegenomen aandacht voor natuur, milieu en veranderende maatschappelijke ontwikkelingen maakte een verdere aanscherping en uitbreiding van de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening onvermijdelijk.In de VINEX (Vierde Nota Extra ) wordt het beleid geschetst tot het jaar 2015.

Vogels en vlinders houden klimaatverandering niet bij
Vogels en vlinders kunnen de klimaatverandering niet meer bijhouden. De laatste twintig jaar lopen vlinders 135 kilometer achter op hun leefgebieden die verschuiven als gevolg van klimaatverandering. Vogels zelfs meer dan tweehonderd. Dit blijkt uit een recentelijk gepubliceerde studie van Europese wetenschappers in het tijdschrift Nature Climate Change.

De ecologische hoofdstructuur; iets voor jou?
Na het uitwerken van deze opdracht kun je de hoofdlijnen van het beleid achter de ecologische hoofdstructuur uitleggen. Ook kun je aangeven wat de relatie is met Europees beleid en een toelichting geven op een voorbeeld van ontwikkeling van de ecologische hoofdstructuur in Nederland.

Natuur in Nederland
In deze leereenheid leer je meer over de natuur in Nederland en de verschillende landschappen die er zijn in Nederland. Daarnaast kom je meer te weten over de redenen waarom we zuinig moeten zijn op de natuur en welke natuurbeschermingsorganisaties er zijn. Tot slot leer je meer over de manieren waarop boeren kunnen doen aan natuurbeheer en -ontwikkeling.

Werken in het groot groen; Beplantingsvormen en functies
Om een bepaalde functie te kunnen vervullen moet de beplanting soms aan specifieke eisen voldoen.De vorm van de beplanting is hierbij bepalend.

Wat heb ik hiervan geleerd?

Dat is moeilijk te zeggen.

Je hebt gezien dat er verschillende functies met de bijbehorende invloeden van groen aan de orde zijn. Vele functies zijn vanzelfsprekend, maar hebben niets met deze genoemde functies te maken.

Maatschappelijk groen kan ook gerealiseerd worden als verkeersgroen of verkeergeleidend groen. Daarnaast heeft het een rustgevend effect op de mens. Een voorbeeld hiervan is dat een snelweg langs een woonwijk vrij veel geluidslawaai veroorzaakt. Als daar (snelgroeiende) bomen worden geplant en forse heestervakken dan ervaart het publiek als prettig en minder lawaai. Metingen hebben aangegeven dat de hoeveelheid lawaai niet veel minder is geworden. Je ziet dus dat groen in die gevallen een belangrijke functie heeft.

Langs vele wegen wordt beplanting aangeplant om het verkeer te geleiden of om de snelheid van het verkeer eruit te halen. Hier heeft het dus een andere functie, maar geen onbelangrijke.

Bomen een verademing voor de stad

Slim openbaar groen

De waarde van het groen

Gezonde wijk in praktijk

Groen loont

Bloemkoolwijken toekomstbestendig maken

Afronding

Je bent aan het einde gekomen van de leereenheid. Maatschappelijk groen in de stad kan door ieder mens anders geïnterpreteerd worden. Vanuit het midden van de stad naar de randen toe kan het groen bekeken worden. Over het algemeen wordt het groen in de stadskern anders aangelegd en later ook beheerd dan aan de sradsrand. Er zal meer meer kleur en vorm in zitten terwijl aan de rand gebruik wordt gemaakt van bosplantsoen en verrijkt materiaal.

Bezoek eens diverse stadswijken van grotere steden en kijk hoe die zijn ingericht. Om een goed overzicht te hebben is het zaak dat je meerdere steden bezoekt en dat je op zoek moet gaan naar de onderstaande typen:
- Een woonwijk met een hofjesstructuur.
- Een woonwijk met een bloemkoolstructuur.
- Een Vinex-woonwijk.
- Een oude stadswijk of de kern van de stad.
- Een modern opgezette stadswijk.

Gebruik daarvoor de links die je hiervoor hebt gelezen en die je mogelijk een bepaalde richting aangeven van woonwijken zoals hierboven is gekenschetst.

 

 

Landschap en ecologie
Door de te verwachte klimaatverandering zal de Nederlandse flora en fauna gaan veranderen. In deze opdracht leer je hierover.

Natuurspeelplaatsen