Brandaan was een onverschrokken Ierse monnik die in de zesde eeuw volgens de overlevering gedurende zeven jaar op de Atlantische Oceaan rondreisde en misschien zelfs Amerika ontdekte, duizend jaar vóór Columbus. Zijn belevenissen zijn op schrift gesteld en vormen de bron van een van de eerste West-Europese reisverhalen.
Welke leeractiviteit gaat vooraf?
Deze leeractiviteit sluit aan op de leeractiviteit "Zijn de avonturen van Brandaan echt waar?".
Wat ga je doen?
Je onderzoekt welke landen op de evenaar liggen en maakt van één van de landen een reisgids. Je kunt ook een fantasievol verhaal schrijven over de avonturen die je kunt beleven op IJsland. Of je zoekt alle (ei)landen op waar Brandaan geweest is en knipt deze na op schaal.
Met hoeveel personen?
Deze opdracht doe je alleen of met een groepje.
Wat ga je leren?
Na het maken van deze leeractiviteit heb je het volgende geleerd:
Je weet ...
welke landen op de evenaar liggen
welke onderwerpen beschreven worden in een reisgids
welke toeristische attracties er zijn in IJsland
welke (ei)landen Brandaan bezocht
Je kunt ...
een reisgids maken
een fantasievol verhaal bedenken met werkelijke elementen
de vorm en grootte van (ei)landen opzoeken
(ei)landen op schaal uitknippen
Wat heb je nodig?
Benodigdheden
Bij de opdrachten gebruik je de volgende materialen:
Opdracht A:
atlas, globe of internet
schrijfpapier
tekenpapier
(kleur)potloden of stiften
Opdracht B:
computer
schrijf- en tekenmateriaal
papier
Opdracht C:
atlas, globe of internet
papier of karton
schaar
gekleurd papier of stiften
cocktailprikkers (voor de vlaggen)
Benodigde tijd
Ongeveer 1 uur.
Aanpak
Bij deze leeractiviteit ga je als volgt te werk:
Bekijk bij "Wat weet je al" of je de basiskennis hebt om de opdrachten te maken.
Lees alle opdrachten bij deze leeractiviteit goed.
Kies en maak 1 opdracht na overleg met je leerkracht.
Beantwoord bij 'Evaluatie' de vragen en lever je antwoorden in bij je leerkracht.
Bij 'Meer in Acadin' staan eventuele volgende leeractiviteiten die aansluiten bij dit onderwerp.
Tip: Wil je meer opdrachten maken? Laat deze leeractiviteit dan nogmaals toekennen in Acadin door je begeleider.
Veel leerplezier!
Opdrachten
Beantwoord eerst de vragen bij "Wat weet jij al?"
Bekijk daarna de creatieve of open opdrachten hieronder.
Kies de opdracht die je het meest aanspreekt, of waar je het meest van denkt te leren. Of durf jij te kiezen voor een opdracht waarbij je iets moet doen of maken wat je nog nooit hebt gedaan?
Tip: Wil je meer opdrachten maken? Laat deze leeractiviteit dan nogmaals toekennen in Acadin door je begeleider.
Wat weet je al?
Wat weet jij al over het onderwerp van deze leeractiviteit?
Na het beantwoorden van onderstaande vragen kun je aan de door jou gekozen opdracht beginnen.
A: Maak een reisgids van een land op de evenaar
Zoek in een atlas, op een globe, of op internet de landen op die op de evenaar liggen. Zijn er landen bij waar je iets van weet?
Kies één land op de evenaar uit en maak hier een klein reisgidsje van. In de reisgids staat iets over het land en het klimaat, de hoofdstad, de taal en enkele toeristische attracties.
Wil je meer weten over het maken van een reisgids? Bekijk dan de Wijzer 'Een reisgids schrijven'.
B: Schrijf een fantasievol reisverhaal over IJsland
Hoe heet de hoofdstad van IJsland? Zoek op wat de belangrijkste toeristische attracties van IJsland zijn.
Maak hiervan een reisverhaal zoals het verhaal van Brandaan (zie de theorie): er zit een kern van waarheid in, maar het klinkt wel erg fantasievol!
Maak ook tekeningen van de bijzondere natuurverschijnselen of dieren die je tegenkomt.
Geisers en vulkanen in IJsland
C: Hoe groot zijn de (ei)landen van Brandaan?
Zoek in een atlas of op een wereldbol de volgende (ei)landen op die Brandaan volgens Tim Severin bezocht heeft: Iona, de Hebriden, Fär Öer, IJsland, Newfoundland.
Teken de vorm van deze eilanden na op schaal en knip de eilanden uit. Vergelijk de oppervlaktes met elkaar. Teken of zet op elk (ei)land de vlag van het land waar het bij hoort.
Evaluatie
Klaar met de door jou gekozen opdracht? Sta dan eens stil bij het onderwerp en bij wat je geleerd hebt. Bedenk wat je anderen kunt leren en kijk vooruit naar wat je nog meer wilt leren.
Wat vind je van het onderwerp?
Het onderwerp van deze leeractiviteit vind ik … omdat …
Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ...
Ik wil nog wel andere leeractiviteiten doen over dit onderwerp JA/NEE
Wat heb je van deze opdracht geleerd?
Het belangrijkste wat ik nieuw geleerd heb in deze leeractiviteit is …
Het leukste onderdeel van deze opdracht vind ik ...
De belangrijkste vaardigheid die ik voor mijzelf verbeterd heb met deze leeractiviteit is …
Wat kun je anderen leren?
Wat andere leerlingen zouden moeten weten over dit onderwerp is …
Wat ik in deze leeractiviteit zelf geleerd heb kan ik overdragen aan de klas door ...
Mijn onderwerp is geschikt voor een presentatie aan jongere leerlingen JA/NEE
Wat wil je nog meer leren?
Wat ik nog wil weten over dit onderwerp is … omdat …
Een vaardigheid die ik nog verder wil verbeteren is …
Ik wil deze vaardigheid verbeteren door ...
Theorie
In dit deel vind je informatie over het onderwerp van deze leeractiviteit.
Bekijk en lees de informatie goed. Het helpt je bij de uitvoering van de opdrachten.
Aardas en evenaar
De aardbol
De seizoenen zijn niet overal op de wereld hetzelfde. Op het zuidelijk halfrond zijn de seizoenen precies omgekeerd. Als het in Zuid-Afrika herfst wordt, begint in Noord-Europa de lente. Dit komt door de baan van de aarde om de zon en door de schuine stand van de aardas. De aardas is de lijn die loopt van Noord- naar Zuidpool. De evenaar is de cirkel over de aarde die precies tussen de Noordpool en de Zuidpool loopt. Het gebied ten noorden van de evenaar noemt men het noordelijk halfrond. Het gebied dat ten zuiden van de evenaar ligt, noemt men het zuidelijk halfrond.
Dag en nacht: waarom is het 's winters langer donker?
De avonturen van Brandaan
Brandaan is abt (de baas) van het klooster in Clonfert. Op een dag krijgt hij bezoek van een reizende monnik die vertelt over een eiland dat hij het Beloofde Land van de Heiligen noemt. Het ligt ten westen van Ierland in de oceaan. Het is een land van melk en honing waar eten en drinken in overvloed is. Brandaan is meteen enthousiast en zoekt veertien monniken bij elkaar om een boot te bouwen om dat Beloofde land te gaan zoeken. In de tijd van Brandaan lag Ierland zo’n beetje aan de rand van de bekende wereld. In de oceaan lagen alleen wat eilanden. Nu weten we dat als je vanuit Ierland naar het westen vaart, je vanzelf in New York aankomt.
Hij liet een schip bouwen met een houten geraamte. Daaromheen werden ossenhuiden gespannen die in een bad van de schors van eikenbomen waren gelooid. Vervolgens werden ze ingesmeerd met wolvet om ze waterdicht te maken. Daar zit één groot nadeel aan: het stinkt een uur in de wind. Dat maakte trouwens niet zo heel veel uit. In die tijd waren de mensen niet zo hygiënisch. Ze wasten zich nooit, dus ze stonken zelf ook. Het soort boot waarin Brandaan zijn reizen maakte heette een curragh. Ze werden gemaakt van een kano-achtig houten geraamte. Daar overheen werden aan elkaar genaaide ossenhuiden gespannen. Om vooruit te komen waren ze voorzien van een vierkant wollen zeil en riemen waarmee geroeid werd. Vandaag de dag kun je ze nog steeds zien in Ierland. Ze worden niet meer van ossenhuiden gemaakt maar van canvas, bestreken met teer om de huid waterdicht te maken. Hoewel ze klein en licht zijn, kun je er prima mee de zee op.
Er werd flink wat proviand ingeladen en de monniken vertrokken. Al snel werden ze belaagd door een zeedraak. Gelukkig komt een vliegend hert hen te hulp en verjaagt de zeedraak. En zo gaat het de hele reis door.
Brandaan ontmoet op zijn reis de meest fantastische dieren en mensen. Zo ontmoet hij een piepklein mannetje dat moederziel alleen op een blad op zee drijft. Met een al even klein schepje is hij bezig de zee te meten, druppel voor druppel. Brandaan zegt tegen de dwerg dat het zinloos is wat hij doet. Het lukt op die manier nooit om te meten hoeveel water er in de zee zit. Het mannetje antwoordt dat het voor Brandaan net zo onmogelijk is om alles wat God geschapen heeft te leren kennen. Oftewel: de wonderen van de schepping zijn zo talrijk als de zandkorrels in de woestijn of waterdruppels in de zee of de sterren aan de hemel.
Maar Brandaan komt nog veel meer vreemde zaken tegen: de Schapeneilanden, het Vuureiland en de Glazen Pilaren. Iemand gooit brandende rotsen naar hen. En Sint Brandaan belandt met zijn metgezellen op de eilandvis. Een grote walvis met een bos op zijn rug. Ze gaan aan land en stoken een vuurtje op de rug van de vis om eten te koken.
Plotseling duikt de vis onder water en Brandaan en zijn medereizigers kunnen maar net op tijd in hun boot vluchten.
Alles bij elkaar zijn ze zeven jaar onderweg. Ze gaan regelmatig aan land op een van de eilanden die ze onderweg tegenkomen. Daar blijven ze dan een tijdje om uit te rusten en eten en drinken in te slaan.
Na zeven jaar vinden ze eindelijk het eiland waarnaar ze op zoek zijn. Daar blijven ze veertig dagen. Daarna varen ze meteen terug naar Ierland. Kort daarna sterft Brandaan.
Fantasie of werkelijkheid
Het verhaal van Brandaans reis is een van de eerste reisboeken en avonturenverhalen in Europa. Het is een spannend reisverhaal vol wonderen, vreemde dieren en buitenissige verschijnselen. Voor middeleeuwse mensen was het smullen en huiveren geblazen. Brandaan en zijn tijdgenoten hadden nog nooit ijsbergen, vulkanen, walvissen en walrussen gezien.
Heel lang dacht men dat het verhaal van Brandaans reis een parabel was: een niet echt gebeurd verhaal. Maar ongeveer 25 jaar geleden werd de Engelsman Tim Severin zo gegrepen door het verhaal dat hij besloot om te kijken of het mogelijk was om zo’n zelfde zeereis te maken. Volgens hem konden al die fantastische gebeurtenissen best op waarheid berusten. Het Schapeneiland zou bijvoorbeeld best een van de Fär Öer eilanden geweest kunnen zijn. Het woord Fär Öer betekent zelfs Schapeneiland. En de snoodaard die brandende rotsen gooide zou best eens een beschrijving kunnen zijn van een vulkaanuitbarsting op IJsland. En die glazen pilaren zouden best eens ijsbergen geweest kunnen zijn.
Met de informatie uit het verhaal bouwde Tim Severin zo’n zelfde boot. Op de naamdag van Sint Brandaan in 1976 vertrok hij met vier metgezellen in het bootje uit Brandon Cove, in het zuidwesten van Ierland. Na veel ontberingen lukte het hun via de Shetland eilanden in Schotland en de Fär Öer eilanden in IJsland te komen. Daar overwinterden ze. Ook Brandaan zeilde niet zeven jaren lang rond over zee. Het volgende jaar wisten ze Newfoundland te bereiken. Daarmee was het bewijs geleverd dat het mogelijk was om met een bootje zoals Brandaan gebruikt had Amerika te bereiken. En dus zou Brandaan best eens Amerika ontdekt kunnen hebben…
Wil je meer weten over reizen of over eilanden? Zoek binnen Acadin dan in deze reeks ook eens de leeractiviteiten over:
IJsland
Vulkanen
Robinson Crusoe
Piet Hein
Bontekoe
Kompas
Onbewoonde eilanden
Nova Zembla
Willem Barentz
Voor de leerkracht
Hoe beoordeel je deze leeractiviteit? Omdat het open opdrachten zijn die de creativteit van de leerling bevorderen, zijn er geen vaste criteria om de opdracht te kunnen beoordelen.
Let er bij het resultaat wel altijd op of:
de opdracht begrepen is,
het netjes uitgevoerd is,
het eigen creativiteit is,
er met aandacht aan gewerkt is qua inhoud en uitvoering.
Het arrangement Ik ga op reis en neem mee ... is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Deze leeractiviteit is speciaal ontwikkeld voor gebruik binnen Acadin, dé digitale leeromgeving voor talentvolle leerlingen in het basisonderwijs. Deze leeractiviteit is gebaseerd op de lesbrieven \'Lente\' en \'De reis van Sint Brandaan\' uit de serie Per Dag Wijzer, uitgegeven door het Centrum voor Mondiaal Onderwijs (CMO) in samenwerking met Kennisnet.
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
