Inleiding
Een vulkaan is altijd actief, of toch niet? Soms zie je de activiteit van een vulkaan tot uitbarsting komen, soms is die activiteit bezig maar zie je het niet en soms is een vulkaan helemaal niet meer actief.
Het verschil tussen deze 3 verschillende activititeiten van een vulkaan ligt niet helemaal vast. Daardoor is er vaak verwarring, want er zijn geen algemene regels in de hele wereld van de vulkanologie die aangeven hoe lang een vulkaan in rust moet zijn voordat deze niet langer als actieve vulkaan wordt gezien. Dit komt onder andere door de zeer verschillende 'levensduur' van vulkanen (enkele maanden tot miljoenen jaren). Ook is het zo dat de term 'activiteit' op verschillende manieren kan worden opgevat. Sommige vulkanen veroorzaken regelmatig aardbevingen en spuwen gassen de atmosfeer in, maar ze barsten niet daadwerkelijk uit. Zo'n vulkaan is dan niet in slaap maar is hij dan in ruste of gewoon actief?
Wat ga je doen?
Je gaat ontdekken welke 3 activiteiten vulkanen kunnen hebben.
Met hoeveel personen?
Je doet deze opdracht alleen.
Wat ga je leren?
Na het maken van deze leeractiviteit heb je het volgende geleerd:
Je weet ...
- dat er 3 verschillende soorten activiteiten van vulkanen zijn.
- welke soort activiteit wanneer in een nieuwe fase zit.
Je kunt ...
- zelf laten zien welke activiteiten vulkanen kunnen hebben.
- zelf een vulkaan bouwen en hem laten uitbarsten.
- jouw mening over 1 bepaalde activiteit verwoorden.
Wat heb je nodig?
Benodigdheden
Bij de opdrachten heb je naast de computer de volgende materialen nodig:
- pen
- lijm
- schaar
- tijdschriften
- schrijfpapier
- tekenpapier A4 + A5
- (kleur) potloden
- internetverbinding
- A3 tekenpapier
- een stuk (water) slang van ongeveer 1 meter
- een pluk watten of een kurk
- een stevig stuk karton van 30 bij 30 cm
- klei
- zand en kleine kiezelsteentjes
- rode en zwarte verf
- 2 kwasten
Benodigde tijd
Ongeveer 1 uur.
Aanpak
Bij deze leeractiviteit ga je als volgt te werk:
- Bekijk bij "Wat weet je al" of je de basiskennis hebt om de opdrachten te maken.
- Lees de opdrachten bij deze leeractiviteit goed.
- Maak 1 of meerdere opdrachten na overleg met je leerkracht.
- Beantwoord bij 'Evaluatie' de vragen en lever je antwoorden in bij je leerkracht.
- Bij 'Meer in Acadin' staan eventuele volgende leeractiviteiten die aansluiten bij dit onderwerp.
Veel leerplezier!
Opdrachten
In dit deel staan de opdrachten bij deze leeractiviteit. Onder 'Aanpak' heb je kunnen lezen welke volgorde je kunt aanhouden met het maken van deze leeractiviteit.
Opdrachten nooit een slapende vulkaan wakker maken
Wat weet je al?
Om deze opdrachten te doen, moet je onderstaande vragen kunnen beantwoorden. Lukt je dat niet, bekijk dan eerst de theorie bij deze leeractiviteit.
- Welke 3 verschillende soorten vulkanen heb je m.b.t. hun activiteit?
- Wat zorgt ervoor dat een vulkaan uitbarst?
Maak 3 muurkranten
Maak een muurkrant over elke soort activiteit van een vulkaan. Verzamel zo veel mogelijk informatie over de 3 verschillende activiteiten en voeg dit samen in een muurkrant met als doel uitleg te geven over deze 3 soorten activiteiten.
TIP:
Gebruik eventueel de WIJZER muurkrant maken.
Beweging in powerpoint
Welke van de 3 soorten activiteit van een vulkaan vind jij het meest interessant? Maak over die ene activiteit een uitgebreide powerpoint presentatie. In deze presentatie moet je in ieder geval jouw antwoorden op onderstaande vragen verwerken:
- Welke 3 soorten activiteiten van een vulkaan zijn er?
- Welke activiteit vind jij het meest interessant?
- Waarom heb jij die activiteit uitgekozen?
- Zou jij vlakbij zo'n vulkaan willen wonen, zo ja/nee, waarom?
Laat hem uitbarsten!
Maak zelf een vulkaan en laat hem daarna uitbarsten! TIP: doe dit buiten!
Je hebt nodig:
- een stuk (water)slang van ongeveer een meter
- een pluk watten of een kurk
- een stuk karton van 30 x 30 cm
- klei
- zand en kleine kiezelsteentjes
- rode en zwarte verf
- 2 kwasten
Maak een gat in het midden van het karton waar de slang precies doorheen past. Laat deze ongeveer 10 cm naar boven uitsteken. Bouw om de slang een bergje van klei en zorg ervoor dat de bovenkant ongeveer gelijk is met de bovenkant van de slang. Trek nu voorzichtig de slang een paar centimeter naar beneden. Doe de kurk of de watten op een propje in het uiteinde van de slang. Vul nu de holte in de kleiberg boven de slang met zand en kiezelsteentjes. Met de rode verf kleur je de ‘hete’ lava. Met de zwarte verf laat je het vulkanische as zien.
Als je nu het andere uiteinde van de slang in je mond steekt en héél hard blaast zul je zien dat de prop uit de ‘vulkaan’ wordt geblazen en dat het zand mee omhoog wordt geblazen. Pas er wel op dat je geen zand of stenen in je ogen krijgt en doe dit nadat de verf is opgedroogd!
Evaluatie
Klaar met de door jou gekozen opdracht? Sta dan eens stil bij het onderwerp en bij wat je geleerd hebt.
Wat vind je van het onderwerp?
- Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ...
Wat heb je van deze opdracht geleerd?
- Het belangrijkste wat ik nieuw geleerd heb in deze leeractiviteit is …
Theorie
In dit deel vind je informatie over het onderwerp van deze leeractiviteit.
Bekijk en lees de informatie goed. Het helpt je bij de uitvoering van de opdrachten.
Soorten
Vulkanen ontstaan door scheuren in de aardkorst die ontstaan door het bewegen van de aardplaten. Wanneer de platen waarop de continenten liggen tegen elkaar aan botsen of uit elkaar getrokken worden, ontsnapt vloeibaar gesteente (magma) uit het binnenste van de aarde op de plaats van de breuk. Er zijn ongeveer 850 actieve vulkanen op de wereld. Ook in oceanen kunnen zich onder water vulkanen vormen en uitbarsten.
Je kunt drie verschillende soorten vulkanen onderscheiden:
- Een actieve vulkaan stoot as, lava of gassen uit of heeft dat nog niet zo lang geleden nog gedaan.
- Een slapende/rustende vulkaan is nu rustig, maar is nog niet zo lang geleden uitgebarsten en zal dat over een tijdje waarschijnlijk weer doen.
- Een uitgedoofde/dode vulkaan heeft al sinds mensenheugenis niet meer gewerkt en zal dat waarschijnlijk ook in de toekomst niet meer doen.
Actieve vulkaan
Een actieve vulkaan kan ieder ogenblik en zonder waarschuwing uitbarsten. Gloeiende rook en aswolken spuiten boven uit de krater van de vulkaan en roodgloeiende lava stroomt langs de hellingen, waar alles verschroeit en in brand vliegt. Het is onmogelijk om precies te voorspellen wanneer een vulkaan zal gaan uitbarsten. Als het binnen in een vulkaan rommelt en er worden gassen en as uitgestoten, dan is de kans groot dat hij binnenkort gaat uitbarsten. Mensen die in de buurt wonen, kunnen er dan op voorbereid worden dat ze hun huizen moeten verlaten.
Bij veel vulkanen zit de kraterpijp verstopt met lava en stenen. De uitgang naar buiten is dus geblokkeerd. Daardoor wordt de druk van het magma steeds groter. Op een gegeven moment klinkt een onderaards gerommel, net als onweer. Klik maar eens op het geluidsfragment!
Zo klinkt een vulkaanuitbarsting
Soms verschijnt een rookwolk boven de krater van de vulkaan. De grond begint te trillen. Daarna klinken er enorme knallen. De lavaprop vliegt uit de kraterpijp, zoals de kurk van een champagnefles. Stenen en as worden meters hoog de lucht in geslingerd. De as is zo licht, dat hij soms kilometers verderop pas naar beneden komt. Dit noemen we een asregen. Doordat de stenen gloeiend heet zijn als ze de lucht in geslingerd worden, krijgen ze vreemde vormen. Meestal zijn deze vulkanische bommen bolvormig. Ze variëren van een paar centimeter tot één meter grootte. Als de prop uit de kraterpijp is, kan het magma naar buiten. Een borrelende lavazee vult de krater van de vulkaan en fonteinen met roodgloeiende lava spuiten soms hoog de lucht in. De lava stroomt uit de vulkaan als een rivier van vuur langs de hellingen naar beneden.
Zo gauw het magma het aardoppervlak heeft bereikt, wordt het lava genoemd. De temperatuur van die lava ligt tussen de 600°C en 1200°C. Alles wat de lava op zijn weg naar onder tegenkomt, wordt verschroeid. De bovenste laag van de lava koelt heel snel af. De onderste laag blijft nog een tijdje doorstromen. Als alle lava weer gestold is, raakt de kraterpijp weer verstopt. Zo kan de aarde zich weer vullen tot er genoeg magma is voor een nieuwe uitbarsting.
Bekijk onderstaand filmpje goed want je krijgt er een opdracht over!
Meer informatie
Nog meer informatie vind je op de volgende websites:
Google
zoekprogramma
Wikipedia
zoekprogramma
Davindi
zoekprogramma
Volcanoes
welke vulkaan is actief?
Meer in Acadin
Vond je deze leeractiviteit leuk vanwege het onderwerp? Kijk dan binnen Acadin of je nog meer leeractiviteiten die met dit onderwerp te maken hebben, wilt maken.
Hieronder vind je alvast wat leeractiviteiten die je ook zou kunnen maken:
- Pas op: de vulkaan barst uit!
- Als magma lava wordt.
- Beland jij op een vulkanisch eiland?
- Spring jij mee over de aardplaten?
Voor de leerkracht
Hoe beoordeel je deze leeractiviteit? Omdat het opdrachten zijn die juist de creativteit van de leerling bevorderen, is er geen vast criterium om op te kunnen beoordelen.
Let bij het resultaat wel altijd op of de opdracht begrepen is, of het netjes uitgevoerd is, of het eigen creativiteit is, of er met aandacht aan gewerkt is qua inhoud en uitvoering. Bovendien is er natuurlijk altijd de perfecte gelegenheid om het onderwerp breder te trekken door het klassikaal te gaan organiseren waardoor de leerling zijn kennis en vaardigheden op een goede manier kan benutten.
Extra punten om op te letten per opdracht:
MAAK 3 MUURKRANTEN:
In de muurkranten moet de leerling de 3 soorten activiteiten van een vulkaan laten zien. Deze activiteiten moeten natuurlijk wel kloppen, dus let hier goed op. Verder moet de muurkrant zelf natuurlijk ook voldoen en kan er gelet worden op vormgeving, zorgvuldigheid, creativiteit, inhoud.
BEWEGING IN POWERPOINT:
De leerling moet 1 soort activiteit van een vulkaan uitkiezen die hij/zij het meest interessant vindt. Deze activiteit moet in een powerpoint presentatie gepresenteerd worden. De onderstaande vragen moeten beantwoord worden door de leerling in deze presentatie. Hierbij is natuurlijk de uitvoering ook een criteria ter beoordeling. Is het netjes gedaan, zorgvuldig, goed uitgevoerd, duidelijk, goed verwoord.
- Welke 3 soorten activiteiten van een vulkaan zijn er?
- Welke activiteit vind jij het meest interessant?
- Waarom heb jij die activiteit uitgekozen?
- Zou jij vlakbij zo'n vulkaan willen wonen, zo ja/nee, waarom?
LAAT HEM UITBARSTEN:
Dit is een leuke actieve doe-opdracht. Het is vooral heel leuk om dit, indien mogelijk, klassikaal te doen. De leerling gaat zelf aan de slag met het maken van een vulkaan en als het goed gedaan is, spreekt het resultaat voor zich: de vulkaan barst uit. Het is natuurlijk wel zo dat de uitvoering van belang is, dus dat er met zorgvuldigheid gewerkt wordt.
Handleiding nooit een slapende vulkaan wakker maken
