Welkom
Welkom op deze webquest over de VOC. Deze periode is een van de meest belangrijke uit de Nederlandse geschiedenis. Stap in je bootje en vaar mee op deze spannende ontdekkingsreis!
Over de VOC
De Verenigde Oostindische Compagnie was een van de eerste grote bedrijvan van ons land. Het logo van de VOC is zelfs het oudste bedrijfsmerk ter wereld! De Voc heeft bestaan van 1602 tot 1799 en was vooral in het begin een groot succes! Nederland beleefde toen een 'Gouden Eeuw'.
Klik op de kopjes voor meer informatie.
Het ontstaan
Het ontstaan van de VOC
In de 16e eeuw werd de wereld meer en meer ontdekt. Schepen vaarden de hele wereld over op zoek naar nieuwe gebieden. De wereld werd steeds beter in kaart gebracht. In deze tijd werd de vraag naar spullen uit deze nieuw ontdekte landen steeds groter.
Zo kwam het dat in Nederland aan het einde van de 16e eeuw verschillende bedrijfjes startten die handel met Azië voerden. Eerst maakten deze bedrijfjes veel winst op de gewilde producten uit het verre oosten, maar door de concurrentie van de verschillende bedrijven, daalde deze winst al snel. Er was soms letterlijk een moordende concurrentie.
Johan van Oldenbarneveldt besloot een einde te maken aan de concurrentie en de verschillende bedrijven samen te voegen tot 1. Dit gebeurde in 1602 en de Verenigde Oost-Indische Compagnie was geboren.
Johan van Oldenbarneveldt
De handel
De Handel
Het belangrijkste doel van de VOC was handelen. Het bestuur van Nederland, de Staten Generaal, gaf de VOC het alleenrecht op de handel met Azie. Dat betekende dat alleen Nederland met deze landen handel mocht drijven. Heel handig dus, want hiermee werd in een klas de concurrentie van andere landen uitgeschakeld. Met de lokale bevolking werden afspraken gemaakt over dit monopolie. En er zwaaide wat als deze afspraken niet werden nagekomen. In 1621 richtte de VOC onder leiding van Jan Pieterszoon Coen een bloedbad aan op de Banda - eilanden. De Banda-eilanden waren erg speciaal voor de VOC, omdat dit een van de weinige plaatsen was waar ze foelie en nootmuskaat vandaan haalden. De bevolking was het niet eens met de strenge regels van de VOC. Ze wilden zelf bepalen met wie ze gingen handelen. De VOC liet het er niet bij zitten en een leger soldaten moordde vervolgens de hele bevolking uit.
Aandelen
Het geld voor de schepen en het inkopen van de producten kreeg de VOC door aandelen te verhandelen. Iedereen kon zo’n aandeel kopen. Als er winst werd gemaakt, kreeg de aandeelhouder daarvan een percentage. De VOC kreeg daardoor zoveel geld binnen dat ze meer schepen dan andere Europese landen naar Azië konden sturen.
Forten en Factorijen
Als de VOC een gebied veroverd had, werden er forten gebouwd en factorijen gesticht. In 1619 werd de Oost-Indische stad Jacarta veroverd. Jan Pierszoon Coen noemde de stad Batavia en hij maakte van deze stad het hoofdkwartier van de VOC. Alle schepen uit Nederland moesten eerst via Batavia, voor ze verder gingen. Zo werd het gebied een kolonie van Nederland die men Nederlands-Indië noemde. Langs veel plaatsen aan de Aziatische kust werden factorijen of handelsposten gesticht. Vanuit deze factorijen werden de specerijen en andere spullen in de schepen geladen. Om ervoor te zorgen dat andere landen en de lokale bevolking de Nederlanders niet zouden aanvallen werden er forten gebouwd waar de VOC soldaten heen stuurde. In sommige gebieden werden de Nederlanders er zelfs de baas in het land, zoals in Nederlands-Indië.
Producten
Eerst werden er vooral specerijen en peper naar Europa gebracht, later kwamen daar andere producten bij:
- Peper uit Nederlands Indië
- Kaneel uit Ceylon (Sri Lanka)
- Kleurstof indigo (uit India)
- Katoen (India)
- Porselein (uit China)
De handelspost in Batavia (Jakarta)
Handel
De weg nar Azië
De route naar Azië
De route naar Azië was lang en niet zonder gevaar. De route liep via het zuidelijkste puntje van Afrika, waar de Nederlanders Kaap de Goede Hoop stichtten. Dit was een tussenstation voor de schepen naar Azië. Hier kon de bemanning even op kracht komen en werd er vers voedsel ingeslagen. De reis duurde gemiddeld zo’n acht maanden en dat is natuurlijk niet zonder gevaar.
Een aantal gevaren die men tegen kon komen op een reis:
- Scheurbuik en andere ziektes door vitaminetekort
- Windstilte bij de evenaar
- Ruzie aan boord
- Zware straffen
- Heel vies eten
- Stormen
- Oorlog met andere schepen
?
Kaart van de wereld uit 1664
De route van de VOC
De WIC
Fort Elmina
De WIC
Na het succes van de VOC wilde Nederland meer. Er werd in 1621 de opdracht gegeven voor het monopolie op de handel met Amerika en West-Afrika. Een nieuw bedrijf werd opgericht met als naam WIC, West Indische Compagnie. Net als de VOC was dit eerst een bedrijf uit Holland en Zeeland.
De WIC verschilde veel van de VOC. Het belangrijkste doel was de oorlog met Spanje en Spanje was vooral actief in het Zuid-Amerikaanse gebied. De WIC kreeg als opdracht het kapen van de Spaanse schepen. Het grootste succes hierbij was dat van Piet Hein 1628.
De handel in slaven
In 1637 veroverde de WIC het Portugeese fort Elmina in Ghana. Vanuit dit fort ging de WIC de slavenhandel organiseren. Met Europese wapens en andere kostbaarheden werden slaven gekocht bij Afrikaanse stamhoofden. Vervolgens werden de slaven in het fort bijeen gehouden, totdat er genoeg waren om een schip vol te landen. Het slavenschip ging vervolgens naar Curaçao, waar een slavenmarkt was. Daar werden de slaven verkocht aan plantage-eigenaren. Vervolgens moesten de slaven zwaar werk doen op koffie-, cacao -, suikerriet -, tabak – en katoenplantages. De WIC had plantages in Suriname en op de Antillen. Deze handel wordt ook wel driehoekshandel genoemd.
Einde van de WIC
De WIC was minder succesvol dan de VOC. Vooral omdat de concurrentie van Portugal en Spanje in het westen te groot was. De WIC kon het monopolie niet behouden en langzaam ging het bedrijf ten onder in 1734.
Opdrachten
Voordat je met de opdrachten kunt beginnen, maak je eerst de vragen. Deze kun je kopieren naar word en/of printen en invullen.
Vragen
- Wanneer en door wie werd de VOC opgericht?
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
- Waar staan de letters VOC voor?
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
- Hoe kwam de VOC aan geld voor schepen en bemanning voor de reizen naar Azië?
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
- Leg in je eigen woorden uit wat een aandeel is.
............................................................................................................
............................................................................................................
- Leg in je eigen woorden uit wat handelskapitalisme is.
............................................................................................................
............................................................................................................
- Bedenk hoe de VOC bijdroeg aan de welvaart in Nederland.
............................................................................................................
............................................................................................................
- De reis naar Azië was lang. Bedenk wat de rol van Kaap de Goede Hoop was.
............................................................................................................
............................................................................................................
- Vind je het terecht dat de Nederlanders zo reageerden op de Banda-eilanden? Leg uit waarom wel of niet
............................................................................................................
............................................................................................................
9. a. Bedenk twee voordelen aan een reis op een VOC schip.
............................................................................................................
............................................................................................................
b. Bedenk twee nadelen aan een reis op een VOC schip.
............................................................................................................
............................................................................................................
10.Vergelijk de WIC met de VOC. Wat is het grootste verschil in doelstelling tussen deze twee?
............................................................................................................
............................................................................................................
11.Zet in het volgende schema bij elke compagnie drie producten waar ze in handelden.
Opdracht 1
Opdracht 1 VOC
Stel je voor: We zijn in het Nederland van de 17e eeuw. De handel bloeit en er is geld en eten in overvloed. Het is een goede tijd om een eigen bedrijf te beginnen, net als de VOC. De VOC krijgt zijn geld door aandelen te verhandelen. Een aandeel is eigenlijke een stukje van een bedrijf. Als je een aandeel koopt, ben je mede-eigenaar van het bedrijf. Als de VOC winst maakt, krijgen de aandeelhouders ook een deel van de winst.
Nu is het dus een goede tijd om een eigen bedrijf te beginnen. Dit ga je dus ook doen.
Werkwijze:
- Je gaat in een groepje van maximaal 4 personen samen een eigen bedrijfje oprichten in de 17e eeuw.
- Bedenk wat je voor het bedrijf nodig hebt. Ga je iets verhandelen? Of ga je de scheepvaart in? Bedenk dan waar je heen gaat en wat je daar vandaan haalt. En tegen welke prijs je inkoopt en verkoopt. Ga je zelf iets maken? Bijvoorbeeld kleding of meubels. Bedenk dan wat het kost om te maken en tegen welke prijs je het wilt verkopen.
- Zoek de informatie op in je boek of op het internet. Dit doe je thuis.
- De VOC heeft een logo. Maak voor je bedrijf ook een logo.
- Maak van je bedrijf een reclamefolder en poster of een reclamefilmpje.
- Presenteer deze poster met je groep voor de rest van de klas. Je klasgenoten krijgen de kans om aandelen in jouw bedrijf te nemen. Het is het beste als je zoveel mogelijk aandelen voor je bedrijf verhandelt. Want hoe meer aandelen, hoe meer geld je hebt om je bedrijf te runnen. Je moet de rest van de klas dus overtuigen dat het goed is om in jouw bedrijf te investeren.
- Wie de meeste aandelen heeft verzameld heeft gewonnen en krijgt een prijs.
- Maar er valt ook nog iets anders te winnen..... Je krijgt een cijfer voor deze opdracht dat twee keer telt.
?
Logo van de vOC
Opdracht 2
Opdracht 2 VOC
Maken: Poster + reisverslag
De opdracht: maak een poster over een reis van de VOC of WIC en schrijf er een reisverslag bij.
Stel je voor: je leeft in de gouden eeuw in Nederland en je gaat meevaren op een echt VOC-schip of een WIC-schip. Jij mag van de kapitein de bestemming kiezen.
Wat ga je doen:
- Kies eerst een bestemming uit. Let op: dit moet wel een land zijn waar de VOC of WIC vroeger naartoe ging.
- Zoek informatie op over dit land in de VOC/WIC -tijd. Zoek uit wat voor spullen er uit dit land werden meegenomen naar Nederland.
- Zoek er plaatjes bij.
- De informatie en plaatjes kun je op de poster plakken.
- Schrijf een reisverslag over je avonturen aan boord en over het land dat je bezoekt. Dit verslag moet ongeveer 1 a-4 zijn.
Je mag zelf weten of je deze opdracht alleen doet of in een groepje. Let op: de groepjes mogen niet groter zijn dan drie personen.
Beoordeling
Beoordelingsformulieren voor presentatie en werkstuk
Reflectie/Leerdoelen
Na deze webquest kun je:
- Weten wat de VOC was en wat de VOC deed.
- Hoe en waarom de VOC zo succesvol kon zijn.
- In welke tijd dit zich allemaal afspeelt.
- Wat voor invloed dit heeft gehad op Nederland.
- Een poster maken in een groepje en een reisverslag maken, waarbij je je moet inleven in de VOC-tijd.
- Een bedrijfje bedenken in de VOC-tijd.
- Deze opdrachten presenteren.
Docent
Onderwerp: Deze webquest kan als educatief leermiddel in worden gezet bij het onderwerp VOC.
Niveau: De webquest is geschikt voor Havo/VWO klas 2
Tijdsduur: maximaal 10 lesuren
Benodigdheden:
- Deze webquest
- Computers / pc-lokaal met internetverbinding en printmogelijkheden
- A2-papier
- schaar, lijm, stiften, etc.
- Presentatieruimte met beamer.
Leerdoelen:
- De leerling kan zich een beeld vormen van de VOC en daarbij de volgende vragen beantwoorden: Hoe, wanneer en door wie is de VOC opgericht?
- De leerling kan uitleggen wat de VOC deed en op welke manier.
- De leerling kan uitleggen welke invloed de VOC heeft gehad op de Nederlandse samenleving.
- De leerling kan zich inleven in personen uit de VOC-tijd en met deze informatie een reisverlag, poster en bedrijf maken.
- De leerling kan samenwerken met andere leerlingen.
- De leelring kan zijn of haar werkstukken verantwoorden in een presentatie.
