Inleiding
Een vulkaan is een opening in het oppervlak van een planeet waar gesmolten gesteente (magma), gas en brokstukken van vast gesteente door naar buiten komen. Rond zulke openingen wordt vaak een berg gevormd en men sprak vroeger dan ook wel van een vuurspuwende berg. De momenten waarop materiaal door een vulkaan wordt uitgestoten worden uitbarstingen of erupties genoemd.
Wat ga je doen?
Van ver af ziet het er mooi uit een vulkaanuitbarsting maar hoe werkt dat nu eigenlijk? Dat ga jij in deze leeractiviteit ontdekken.
Met hoeveel personen?
Je doet deze opdracht alleen.
Wat ga je leren?
Na het maken van deze leeractiviteit heb je het volgende geleerd:
Je weet ...
- waar de naam vulkaan vandaan komt.
- wat er gebeurt tijdens een vulkaanuitbarsting.
Je kunt ...
- vragen beantwoorden over de geschiedenis van de naam vulkaan.
- onderdelen van een vulkaan benoemen.
Wat heb je nodig?
Benodigdheden
Bij de opdrachten heb je naast de computer de volgende algemene materialen nodig:
- pen
- schrijfpapier
- tekenpapier A4 + A5
- (kleur) potloden
- internetverbinding
- A3 tekenpapier
Benodigde tijd
Ongeveer 1 uur.
Aanpak
Bij deze leeractiviteit ga je als volgt te werk:
- Bekijk bij "Wat weet je al" of je de basiskennis hebt om de opdrachten te maken.
- Lees de opdrachten bij deze leeractiviteit goed.
- Maak 1 of meerdere opdrachten na overleg met je leerkracht.
- Beantwoord bij 'Evaluatie' de vragen en lever je antwoorden in bij je leerkracht.
- Bij 'Meer in Acadin' staan eventuele volgende leeractiviteiten die aansluiten bij dit onderwerp.
Veel leerplezier!
Opdrachten
In dit deel staan de opdrachten bij deze leeractiviteit. Onder 'Aanpak' heb je kunnen lezen welke volgorde je kunt aanhouden met het maken van deze leeractiviteit.
Opdrachten Pas op: de vulkaan barst uit!
Wat weet je al?
Om deze opdrachten te doen, moet je onderstaande vragen kunnen beantwoorden. Lukt je dat niet, bekijk dan eerst de theorie bij deze leeractiviteit.
- Hoe is de naam vulkaan ontstaan?
- Wat gebeurt er in de vulkaan tijdens een uitbarsting?
Vulcanus wordt vulkaan
1. Wat hebben Vulcanus en Jupiter met elkaar te maken?
2. Wie was de moeder van Vulcanus?
3. Mars is ook een bekende van Vulcanus. Waarom?
4. Stel dat jij in de tijd van de Romeinen geleefd had en een God had mogen bedenken. Waarvoor zou jij een God bedenken en hoe zou die heten?
Binnenin de vulkaan
1. Vind de 12 woorden die verstopt zijn in de woordzoeker die hiernaast staat. Alle woorden hebben met een vulkaanuitbarsting te maken.
2. Zet de 12 gevonden woorden in de tekst die hieronder staat zodat de uitleg van een vulkaanuitbarsting klopt.
Onder een vulkaan bevindt zich roodgloeiend, vloeibaar gesteente. Dit vloeibare gesteente heet magma en dit verzamelt zich in de ……………….. . Door hete gassen ontstaat druk, die het magma naar boven stuwt door de ……………….. heen. Het vloeibare gesteente beweegt naar boven en vloeit naar buiten. Dit naar buiten stromen kan ook gebeuren door een ……………….. waardoor je laag bij de grond een ……………….. kunt waarnemen. Als het magma naar buiten vloeit, ontstaat er een ………………... Lagen ……………….. lava en afgekoeld …………… ….. vormen een ……………….. berg rondom een centrale ……………….., waar de lava door naar buiten stroomt. Een vulkaan is dus een gat in de aardkorst waardoor lava, gas en stenen (ook wel vulkanische ……………….. genoemd) naar buiten komen en dat dus gepaard gaat met een zeer grote ………………... Ook de berg die op die manier ontstaat, wordt een vulkaan genoemd. Soms heb je een actieve vulkaan en een ……………….. vulkaan naast elkaar staan.
3. Geef nu elk woord zijn eigen nummer volgens het plaatje.
- ...
- ...
- ...
- ...
- ...
- ...
- ...
- ...
- ...
- ...
- ...
- ...
4. Ga terug naar de woordzoeker. Als je alle overgebleven letters achter elkaar zet, valt je dan wat op?
Wat zou jij doen?
De inwoners van Pompeii hadden vroeger geen tijd om weg te vluchten omdat er geen waarschuwing gegeven kon worden omdat die toen nog niet bestonden. Stel dat jij nu aan de voet van de Vesuvius zou wonen en je bent gewaarschuwd voor een nieuwe uitbarsting en je hebt 10 minuten de tijd om in een auto weg te vluchten. Wat zou jij doen in die laatste 10 minuten voordat je weg moet en je weet dat je huis verwoest zal worden door de lavastromen ? Beschrijf, minuut voor minuut, wat jij zou doen. Zou je nog spullen meenemen, zou je andere mensen waarschuwen, zou je je huisdier alvast in de auto zetten, wat zou je echt doen?
Houd er wel rekening mee dat je de dingen ook echt in 1 minuut kan doen want je hebt een tijdslimiet. De vulkaan wacht niet op je!
1e minuut ...
2e minuut ...
3e minuut ...
4e minuut ...
5e minuut ...
6e minuut ...
7e minuut ...
8e minuut ...
9e minuut ...
10e minuut ...
Evaluatie
Klaar met de door jou gekozen opdracht? Sta dan eens stil bij het onderwerp en bij wat je geleerd hebt.
Wat vind je van het onderwerp?
- Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ...
Wat heb je van deze opdracht geleerd?
- Het belangrijkste wat ik nieuw geleerd heb in deze leeractiviteit is …
Theorie
In dit deel vind je informatie over het onderwerp van deze leeractiviteit.
Bekijk en lees de informatie goed. Het helpt je bij de uitvoering van de opdrachten.
Oorsprong naam
De naam vulkaan komt van Vulcano, een eilandje in Italië ten noorden van Sicilië. Dit eiland is al heel lang vulkanisch actief en de oude Romeinen noemden hun god van het vuur dan ook “Vulcanus”.
Vulcanus was de smid van de goden. Hij had zijn smederij onder de vulkaan Etna. Hierdoor dachten de Romeinen dan ook dat de rook en het vuur dat uit de bovenkant van de vulkaan kwam van Vulcanus was die hard aan het werk was. Vulcanus wordt altijd afgebeeld met een hamer of met een bliksem in zijn hand. In zijn smederij op het eiland Vulcano smeedde hij het ijzer om tot zwaarden en bijlen. Maar hij maakte ook menigmaal een schep of hoefijzers voor de paarden.
In de 2 filmpjes hieronder kun je de etna van alle kanten bekijken.
Etna_3D_version1.gif
Etna_3d_version2.gif
De uitbarsting
Zo klinkt een vulkaanuitbarsting
Soms verschijnt een rookwolk boven de krater van de vulkaan. De grond begint te trillen. Daarna klinken er enorme knallen. De lavaprop vliegt uit de kraterpijp, zoals de kurk van een champagnefles. Stenen en as worden meters hoog de lucht in geslingerd. De as is zo licht, dat hij soms kilometers verderop pas naar beneden komt. Dit noemen we een asregen. Doordat de stenen gloeiend heet zijn als ze de lucht in geslingerd worden, krijgen ze vreemde vormen. Meestal zijn deze vulkanische bommen bolvormig. Ze variëren van een paar centimeter tot één meter grootte. Als de prop uit de kraterpijp is, kan het magma naar buiten. Een borrelende lavazee vult de krater van de vulkaan en fonteinen met roodgloeiende lava spuiten soms hoog de lucht in. De lava stroomt uit de vulkaan als een rivier van vuur langs de hellingen naar beneden.
Zo gauw het magma het aardoppervlak heeft bereikt, wordt het lava genoemd. De temperatuur van die lava ligt tussen de 600°C en 1200°C. Alles wat de lava op zijn weg naar onder tegenkomt, wordt verschroeid. De bovenste laag van de lava koelt heel snel af. De onderste laag blijft nog een tijdje doorstromen. Als alle lava weer gestold is, raakt de kraterpijp weer verstopt. Zo kan de aarde zich weer vullen tot er genoeg magma is voor een nieuwe uitbarsting.
Meer informatie
Nog meer informatie vind je op de volgende websites:
Google
zoekprogramma
Wikipedia
zoekprogramma
Davindi
zoekprogramma
Volcanoes
welke vulkaan is actief?
Meer in Acadin
Vond je deze leeractiviteit leuk vanwege het onderwerp? Kijk dan binnen Acadin of je nog meer leeractiviteiten die met dit onderwerp te maken hebben, wilt maken.
Hieronder vind je alvast wat leeractiviteiten die je ook zou kunnen maken:
- Als magma lava wordt.
- Beland jij op een vulkanisch eiland?
- Nooit een slapende vulkaan wakker maken.
- Spring jij mee over de aardplaten?
Voor de leerkracht
De antwoorden van de opdrachten zijn in onderstaand document te vinden.
Handleiding Pas op: de vulkaan barst uit!
Etna_3D_version1.gif
Etna_3d_version2.gif
