Implementatie van digitale geletterdheidLogo Link030

Implementatie van digitale geletterdheid

Implementeren van digitale geletterdheid

 

De implementatie van digitale geletterdheid is een veranderproces en vraagt om een doordachte inzet.

Met deze pagina helpen we je op weg om digitale geletterdheid in jouw school op een goede manier te implementeren.

Hieronder vind je de links naar de verschillende onderdelen waar dit arrangement uit bestaat.
Klik op een blok en je vindt meer informatie.

 

Implementatiefases
Fase 0- We doen niets of nauwelijks iets
Fase 1- In de kinderschoenen
Fase 2- Eningzins ontwikkeld
Fase 3- Voldoende ontwikkeld
Goe dsontwikkeld en geborgd
Good practices
Veranderproces- achtergrondinforrmatie
 

Implementeren van digitale geletterdheid

De implementatie van digitale geletterdheid is een veranderproces en vraagt om een doordachte inzet.

Met deze pagina helpen we je op weg om digitale geletterdheid in jouw school op een goede manier te implementeren.
We vertellen je graag welke fases er zijn in dat proces, hoe dat er in je school uit zou kunnen zien en welke stappen je kunt nemen om de implementatie van digitale geletterdheid op jouw school naar een volgende fase te brengen.

Daarnaast delen we graag de succesvolle activiteiten die we hebben ondernomen binnen onze scholengroep PCOU Willibrord.

Bij elke fase van implementatie delen we activiteiten die je zou kunnen doen en waar wij goede ervaringen mee hebben. Veel van deze activiteiten zijn uitgeprobeerd tijdens de pilot "Hoe krijg ik mijn collega's mee?", die we binnen onze scholengroep PCOU Willibrord hebben uitgevoerd, samen met de Marnix Academie en hogeschool Utrecht.

Sommige activiteiten vind je bij meerdere fases terug, omdat je deze op meerdere momenten zou kunnen uitvoeren.
Uiteraard maak je zelf de keuze welke activiteit op welk moment uitvoert. Kijk daarbij goed naar je team en wat het team op dat moment nodig heeft.


We maken bij dit veranderproces zoveel mogelijk gebruik van evidence-informed innoveren.

Literatuur:

- Magazine Evidence Informed werken - Vo Raad

- Wetenschapscollege's- Expertisepunt Digitale geletterdheid:
       - 1. Taal en lezen als fundament voor digitale geletterdheid- Anneke Smits
       - 2. Digitale Inclusie- Alexander Smit
       - 3. Digitale weerbaarheid en kansengelijkheid- Esther Rozendaal
       - 4. 17 november 2025: Digitale geletterdheid met focus op AI - Haroon Sheikh
       - 5. 8 december 2025: Digitale geletterdheid in wereldoriënterende vakken- Björn Wansink, David van Alten en                 Saro Lozano Parra

Implementatiefases

Implementatiefases:

Een implementatieproces bestaat uit verschillende fases.

Implementatiefase DG

 

 

Fase 0: Niet of nauwelijks.

Er is niets of nog nauwelijks iets (incidenteel of toevallig) met digitale geletterdheid gedaan. De school wacht bijvoorbeeld het nieuwe curriculum af of voorziet grote problemen bij de implementatie.
  Fase 1: In de kinderschoenen (Adoptie en planning).

Er is geaccepteerd dat digitale geletterdheid in het curriculum geïmplementeerd moet worden. De houding ten opzichte van digitale geletterdheid is (overwegend) positief of er zijn plannen gemaakt om een visie op digitale geletterdheid in het onderwijs op school te gaan ontwikkelen.
  Fase 2: Enigzins ontwikkeld (Eerste pogingen).

Eerste pogingen tot implementatie. Er zijn eerste ervaringen opgedaan met het implementeren van digitale geletterdheid in de onderwijspraktijk, maar vaak nog als losstaande activiteiten.
  Fase 3: Voldoende ontwikkeld (Implementatie).

Er is aardig wat ervaring opgedaan met het implementeren van digitale geletterdheid in de praktijk. Digitale geletterdheid heeft bijvoorbeeld prioriteit, er zijn ondersteunende middelen gepland of beschikbaar (bijvoorbeeld apparatuur of een scholingsplan) en een deel van de leerkrachten volgde professionaliseringstrajecten.
  Fase 4: Goed ontwikkeld en geborgd (Institutionalisatie).

Digitale geletterdheid is een vast onderdeel in het curriculum dat volledig (meer dan 3 jaar) geïntegreerd is. Het is bijvoorbeeld opgenomen in het beleid, de leerlijn en schooleigen leerdoelen. Daarnaast is onder andere tijd gereserveerd voor leerkrachten om lessen in digitale geletterdheid te ontwikkelen en zichzelf te professionaliseren. Ook worden de vaardigheden van leerlingen gemonitord en geëvalueerd.

 

Allereerst is het natuurlijk belangrijk om in te schatten in welke implementatiefase jullie school zich op dit moment bevindt. Daarvoor zijn we op dit moment een tool aan het ontwikkelen.
Afhankelijk van de fase waarin het proces zich bevindt, kun je andere activiteiten initiëren.

 

 

De fases die we gebruiken zijn gebaseerd op het onderzoek Peil digitale geletterdheid dat in maart 2024 gepubliceerd is.
We hebben ervoor gekozen om de fases anders te noemen omdat we denken dat dat duidelijker is.

Implementatiefases DG

Uit het onderzoek blijkt dat het grootste deel van de scholen die deel hebben genomen aan het onderzoek in Fase 1 (Adoptie/ In de kinderschoenen) zitten (maart 2024).

Bron: digitale geletterdheid - SLO

Stappenplan

Bij de implementatie kun je grofweg uitgaan van 3 stappen:


1. Vorm een gemeenschappelijk beeld van digitale geletterdheid
2. Ontwikkel een gezamenlijke visie op onderwijs in digitale geletterdheid
3. Maak een plan van aanpak en ga aan de slag met digitale geletterdheid

Fase 0- We doen niets of nauwelijks iets

Omschrijving fase 0: Niet of nauwelijks.

Er is niets of nog nauwelijks iets (of alleen incidenteel of toevallig) met digitale geletterdheid gedaan.
De school wacht bijvoorbeeld het nieuwe curriculum af of voorziet grote problemen bij de implementatie.

Een klein onderzoek in de school:

Als er in jullie school nog niets of nauwelijks iets aan digitale geletterdheid wordt gedaan, is het belangrijk om eerst even stil te staan bij de reden waarom er nog niks gebeurd.

  • Vind het team dat er geen goede materialen aanwezig zijn?
    -> Breng in kaart welke materialen aanwezig zijn en welke activiteiten je met deze materialen zou kunnen doen. Onderzoekt samen welke materialen er aangeschaft moeten worden. Dat kan bijvoorbeeld tijdens een studiedag waarbij een circuit wordt aangeboden met verschillende materialen.
  • Weet het team wat digitale geletterdheid inhoudt?
    -> Speel samen de Kahoot quiz of organiseer een kennissessie over digitale geletterdheid.
  • Wordt de urgentie van digitale geletterdheid gezien?
    -> Bespreek met elkaar waarom digitale geletterdheid belangrijk is voor jullie leerlingen. Bij het kopje 'Activiteiten' vind je meer informatie.
  • Is er een grote groep die zichzelf niet vaardig vindt op het gebied van digitale geletterdheid?
    Zij zeggen bijvoorbeeld: "Ik ben helemaal niet technisch.", of "De kinderen zijn al zo vaardig, daar heb ik niks aan toe te voegen.".
    -> Erken het gevoel of de overtuiging en vraag door over dit gevoel. Onderzoek samen wat deze onderwijsprofessional nodig heeft om aan de slag te gaan. Is dat bijvoorbeeld een workshop, iemand die in zijn klas een workshop komt geven, samen met iemand een materiaal uitproberen of co teaching? Neem vooral kleine stappen, en laat diegene zien wat hij of zij al doet. Vier de successen.

Activiteiten:


Om te komen van niet of nauwelijks iets doen aan digitale geletterdheid tot Fase 1 "In de kinderschoenen", kun je de volgende activiteiten ondernemen:

Vorm een gemeenschappelijk beeld van digitale geletterdheid:

  • Kartrekker:
    Is er iemand enthousiast binnen het team over digitale geletterdheid? Maak diegene kartrekker Digitale geletterdheid! Bij voorkeur heeft deze kartrekker een aantal uren vrijgeroosterde tijd per week, zodat hij/ zich in de klassen kan kijken, zelf dingen kan uitproberen, workshopjes kan voorbereiden en via Kahoot quiz onderwijsprofessionals kan ondersteunen. Fijn als deze kartrekker een opleiding tot Specialist DG kan volgen.

Neem vooral ook contact op met de bovenschools ICT-coördinator of werkgroep digitale geletterdheid. Deze kan je vaak op weg helpen om de eerste stappen te zetten, en je ook ondersteunen bij het organiseren van activiteiten.

  • Urgentie: - door de schoolleider en/of de kartrekker
    Ga met elkaar in gesprek over de urgentie van digitale geletterdheid.

    Wat drijft jullie team om aan de slag te gaan met digitale geletterdheid? Uiteraard komen de kerndoelen eraan, maar nog beter is het om op zoek te gaan naar waar jullie leerlingen op voor willen bereiden en waarom dat van belang is. Tip: gebruik hierbij het strategisch beleidsplan of koersplan van je organisatie. Daarin wordt vaak een scherp beeld van de omgeving en van jullie ambities geschetst.

    Bronnen:

 


 

  • Studiedag: - door de kartrekker digitale geletterdheid en/of externe experts
    Organiseer een studiedag waarop jullie je verdiepen in wat digitale geletterdheid is.
    Vul deze met informatie over digitale geletterdheid en en biedt praktische workshops aan, die onderwijsprofessionals meteen in de praktijk kunnen gebruiken.
    Verken gezamenlijk welk beeld ieder teamlid heeft van digitale geletterdheid. Dat kan bijvoorbeeld door Blikwisseling te gebruiken, een blik met allemaal verschillende afbeeldingen. Ieder teamlid kiest een afbeelding en vertelt daarbij zijn blik op digitale geletterdheid.
    Vraag (indien aanwezig) de bovenschoolse adviseur of werkgroep digitale geletterdheid wat de mogelijkheden zijn voor het verzorgen van een studiedag.
Blikwisseling
   
Blikwisseling,
onderdeel van het visiespel digitale geletterdheid van SLO

 

 

 

Praktijkverhaal:

"Vanuit de werkgroep Link030 verzorgen we regelmatig workshops op scholen.
Zo'n workshop stemmen altijd af op de vraag van de school,
en de fase van implementatie waarin de school zit.

Zit de school in fase 0 en gebeurt er nog nauwelijks iets aan digitale geletterdheid,
dan beginnen we met een korte introductie van wat digitale geletterdheid is.

Aansluitend spelen we een Kahoot quiz die altijd voor heel veel hilariteit zorgt.
Daarnaast nemen we ook altijd leskisten mee,
en organiseren we een circuit met materialen waarmee de mensen zelf aan de slag kunnen."

 

 

Kahootquiz DG
De Kahootquiz spelen we meestal niet digitaal,
maar met vier gekleurde kaarten die de deelnemers opsteken.
  • Ga aan de slag!: - door de kartrekker digitale geletterdheid en/of externe experts
    Om echt een stap te maken, is het belangrijk om ook echt aan de slag te gaan.
    Dat kun je doen door samen met het team een paar laagdrempelige tools of materialen te verkennen.
    Kies hiervoor een studiedag of een teamvergadering en kies een of twee tools waarmee je op dat moment mee aan de slag gaat. Laat zien hoe de tool werkt, laat de collega's zelf met de tool werken, en bedenk samen hoe je deze tool in de klas kunt gebruiken.
    Maak er een gezellig moment van, waarop alles kan en mag. Fouten maken hoort erbij!
    Ga met elkaar door de leerkuil en help elkaar waar nodig.

    Maak afspraken dat iedereen de tool minimaal één keer voor een bepaald moment in de klas gaat uitproberen. Check of iedereen ook echt met de tool aan de slag kan, of dat er meer nodig is. Voor sommige mensen is bijvoorbeeld co-teaching een goed middel om toch met een tool aan de slag te gaan, of werkt het goed om met iemand samen de les voor te bereiden.
    Kom na de afgesproken datum terug tijdens een gezamenlijk moment en bespreek de opgedane ervaringen. Wat ging goed? Wat zou verbeterd kunnen worden? Hoe reageerden de leerlingen? Is dit een tool die we in ons repertoire op willen nemen?

    We hebben een paar laagdrempelige tools voor je geselecteerd, waar je meteen mee aan de slag kunt.Voor deze tools heb je weinig extra materialen nodig.

Bookcreator

Afbeeldingsresultaten voor levend programmeren

Stop Motion Video Logo
Bookcreator:
een tool om zelf boeken te maken.
Geschikt voor alle leeftijden/ fases.		 Levend programmeren:
bij levend programmeren heb je niet veel materialen nodig (en vaak ook geen scherm). Voor elke leeftijd/ fase is er een geschikte activiteit te vinden.
Tip!: Leuk om met het team zelf te doen is Olaf de Hagelslagrobot: gegarandeerd veel lol en het wordt meteen duidelijk hoe belangrijk gericht instructies geven is als je gaat programmeren.		 Stopmotion:
Een stopmotionvideo maken kan heel eenvoudig. Je hebt alleen een tablet nodig en wat leuke poppetjes (die je natuurlijk ook zelf kunt maken of tekenen). Een activiteit die met elke leeftijd/ fase uitgevoerd kan worden.

 

- Bookcreator kan op de computer, laptop, Chromebook of tablet.
- Bij levend programmeren heb je geen scherm nodig, maar werk je met bijvoorbeeld hoepels of andere materialen.
- Voor Stopmotion is een tablet handig maar ook laptop of Chromebook met een camera aan de achterkant, of een losse webcam, werkt prima.

  • Deel good practices: - door de kartrekker digitale geletterdheid

Zie je in de school dat er aan digitale geletterdheid wordt gewerkt? Ook al zijn het hele kleine activiteiten, deel ze met het team. Zo breng je elkaar op ideeën en werk je aan het creëren van een beeld van digitale geletterdheid.
Zien wat een ander doet, is erg inspirerend.
Laat de collega zelf vertellen wat hij heeft gedaan en hoe hij dit heeft aangepakt. Als een leuke resultaten zijn van de kinderen, of foto's of een video, laat deze dan zien.

 

 

Fase 1- In de kinderschoenen

Omschrijving fase 1: In de kinderschoenen.


Er is geaccepteerd dat digitale geletterdheid in het curriculum geïmplementeerd moet worden. De houding ten opzichte van digitale geletterdheid is (overwegend) positief of er zijn plannen gemaakt om een visie op digitale geletterdheid in het onderwijs op school te gaan ontwikkelen.

Activiteiten:

Om je te ontwikkelen als school tot Fase 2 "Enigzins ontwikkeld", kun je de volgende activiteiten ondernemen:

Vorm een gemeenschappelijk beeld van digitale geletterdheid:

  • In kaart brengen wat er al op school gebeurt: - door de kartrekker digitale geletterdheid
    Om een stap te kunnen maken met leerkrachten hebben we gemerkt dat het belangrijk is om te starten bij wat er al in de school, in een bouw, in een klas gebeurt. Vanuit de visie van Waarderend veranderen (Appreciative Inquiry) ga je aan de slag vanuit wat er al is. Dat kan op verschillende manieren. Belangrijk is dat degene die dit in kaart gaat brengen voldoende op de hoogte is van de Inhoudslijnen Digitale geletterdheid.

    Aan de hand van de Inhoudslijnen/ aanbodsdoelen ga je doelgericht een rondje door de school lopen. We raden je aan om foto's te maken van de verschillende activiteiten die je tegen komt in de verschillende groepen. Deze foto's kun je dan gebruiken voor een presentatie aan je collega's.

    Daarnaast kun je een lijst gebruiken en aantekeningen maken wat er al gebeurd of je kunt de lijst door de onderwijsprofessionals zelf in laten vullen.
    Door deze Excel-bestanden te gebruiken, maak je het jezelf in een later stadium makkelijk, om de leerlijn binnen jullie school vorm te geven.

    We maakten Excelbestanden die je kunt gebruiken:
    - Wat doe je al- Fase 1
    - Wat doe je al- Fase 2
    - Wat doe je al- Fase 3
    - Wat doe je al- Fase 4
    - Wat doe je al- Fase 5
  • Studiedag Wat is digitale geletterdheid?: - door de kartrekker digitale geletterdheid en/of door externe experts
    Organiseer een studiedag rondom digitale geletterdheid, waarin je start met "Wat is digitale geletterdheid?". Vertel kort iets over de 4 onderdelen van digitale geletterdheid en de (concept) kerndoelen.
    Gebruik hierbij zoveel mogelijk voorbeelden uit jullie eigen praktijk (die je hebt verzameld tijdens het in kaart brengen wat er in de school al gebeurd), zodat mensen de activiteiten herkennen en het gevoel krijgen dat er al best iets gebeurd!
    Laat iedereen aansluitend een aantal workshops volgen waarmee ze meteen de volgende dag aan de slag kunnen.

    Heb je in fase 0 ook al een studiedag georganiseerd?
    Dan zoom je bij deze studiedag meer in op wat er in jullie school al gebeurd, en kies je andere materialen/tools voor de workshops. Stem deze materialen/tools af op wat jullie in huis hebben.

    Tip: wellicht worden er binnen jullie scholengroep leskisten verhuurt?
    Laat een selectie daarvan dan komen voor deze studiedag. Zo kun je dingen uitproberen, zonder dat je meteen hoeft aan te schaffen.

 

Praktijkverhaal door Denise Evers-SBO Belle van Zuylen:

"Voor de week van de mediawijsheid huren wij bij de werkgroep digitale geletterdheid
een verzameling leskisten.
Met die leskisten kunnen onze collega's tijdens de week van de mediawijsheid aan de slag.
Mijn collega Roman en ik maak een schema, welke groep met welk materiaal aan de slag gaat en zorgen voor laagdrempelige opdrachten en uitleg.
De eerste keer hebben we gekozen voor leskisten die eenvoudig in te zetten waren
en voor groot enthousiasme zorgen bij de leerlingen.
Bij de tweede keer hebben we ook wat andere leskisten gekozen, die voor meer diepgang zorgen.
Iedereen gaat tijdens een week enthousiast aan de slag
en door deze ervaringen zijn een aantal materialen aangeschaft
en opgenomen in ons lesprogramma."

 

  • Vaardigheid van het team: - door de kartrekker digitale geletterdheid
    Hoe vaardig voelen jullie je als het gaat over digitale geletterdheid?
    Ga het gesprek hierover met elkaar aan. Dit gesprek kun je starten door nog even te herhalen wat digitale geletterdheid is, zodat iedereen hetzelfde beeld voor ogen heeft. Vraag dan aan iedereen op een lijn te gaan staan van helemaal niet vaardig naar heel vaardig.

    Hoe vaardig voel jij je?



    Ga aansluitend het gesprek met elkaar aan:
    - Kun je uitleggen waarom je op dit punt op de lijn staat?
    - Kun je daar voorbeelden van geven?
    - Staat hij/zij volgens jou op het goede punt op de lijn? Zo nee, waar zou hij/zij dan moeten staan?
    - Wat is er nodig om te zorgen dat jij een stapje verder richting heel vaardig opschuift?

    Dit gesprek kun je aangaan voor digitale geletterdheid in zijn algemeen of voor elk van de vier onderdelen van digitale geletterdheid.
    Zorg voor een veilige sfeer en vraag als gespreksleider door, zodat je met elkaar helder krijgt wie wat nodig heeft als het gaat over digitale geletterdheid. Met elkaar weet je na deze werkvorm, wie je om hulp kunt vragen en wie je kunt vragen of je hem of haar kunt helpen.

 

  • Doe een nulmeting: - door de kartrekker digitale geletterdheid, samen met schoolleider
    Een nulmeting is een inventarisatie van de huidige situatie als uitgangspunt voor verder onderzoek of planvorming. Een zelfscan is een vaak gebruikte vorm voor een nulmeting, waarbij de onderwijsprofessional zelf een inschatting geeft van zijn eigen vaardigheden, op basis van een vooraf vastgestelde set vragen of te beoordelen vaardigheden.  
Literatuur:
  • Korte praktische workshops op team- of bouwniveau: - door de kartrekker digitale geletterdheid en door onderwijsprofessionals
    Biedt regelmatig een nieuwe tool aan tijdens een team- of bouwvergadering.
    Laat iedereen er zelf mee experimenteren en maak afspraken hoe deze tool in de klassen uitgeprobeerd gaat worden. Kom op een volgend overleg terug op de ervaringen en bespreek met elkaar of deze tool deel gaat uitmaken van jullie aanbod.

    Mogelijke materialen die je aan kunt bieden:

 

Beebot

Foto of video maken

Lego
Beebot/ Bluebot:
Kleine robots die zeer geschikt zijn als leerlingen nog niet zoveel aan programmeren hebben gedaan. Zowel de Beebot als de Bluebot kunnen geprogrammeerd worden met de knoppen op hun rug. De Bluebot kan ook met een app of de Tactile Reader geprogrammeerd worden.		 Foto's/videos maken:
Kijk met elkaar hoe je het
maken van foto's of video in kunt zetten in de school.		 Lego:
Met Lego Spike, WeDo of Mindstorm kun je bouwen en programmeren tegelijk. Bij het bouwen word je begeleid door een app, die je stapsgewijs helpt.

 

  • Deel good pratices: - door de kartrekker digitale geletterdheid en door onderwijsprofessionals
    Als je mooie voorbeelden hebt gezien in de school, vraag of die collega wil laten zien wat hij/ zij doet.
    Maak er een vast moment van op de agenda tijdens een team- of bouwvergadering.

 

 

 

 

Fase 2- Enigzins ontwikkeld

Omschrijving fase 2: Enigzins ontwikkeld.

 

Er zijn eerste ervaringen opgedaan met het implementeren van digitale geletterdheid in de onderwijspraktijk, maar vaak nog als losstaande activiteiten.

 

Activiteiten:

 

Om je te ontwikkelen als school tot Fase 3 "Voldoende ontwikkeld", kun je de volgende activiteiten ondernemen:

Vorm een gemeenschappelijk beeld van digitale geletterdheid:

  • In kaart brengen wat er in de school al gebeurt: - door de kartrekker digitale geletterdheid
    Om een stap te kunnen maken met leerkrachten hebben we gemerkt dat het belangrijk is om te starten bij wat er al in de school, in een bouw, in een klas gebeurt. Vanuit de visie van Waarderend veranderen (Appreciative Inquiry) ga je aan de slag vanuit wat er al is. Dat kan op verschillende manieren. Belangrijk is dat degene die dit in kaart gaat brengen voldoende op de hoogte is van de Inhoudslijnen Digitale geletterdheid.
    Aan de hand van de Inhoudslijnen/ aanbodsdoelen ga je doelgericht een rondje door de school lopen. Je kunt kiezen voor het maken van foto's in de verschillende groepen, met een lijst rondlopen en aantekeningen maken wat er al gebeurd of je kunt een lijst door de onderwijsprofessionals zelf in laten vullen.
    We maakten hiervoor Excelbestanden die je kunt gebruiken:
    - Wat doe je al- Fase 1
    - Wat doe je al- Fase 2
    - Wat doe je al- Fase 3
    - Wat doe je al- Fase 4
    - Wat doe je al- Fase 5

 

  • Studiedag Wat is digitale geletterdheid?: - door de kartrekker digitale geletterdheid en/of door externe experts
    Organiseer een studiedag rondom digitale geletterdheid, waarin je start met "Wat is digitale geletterdheid?". Vertel kort iets over de 4 onderdelen van digitale geletterdheid en de (concept) kerndoelen. Gebruik hierbij zoveel mogelijk voorbeelden uit jullie eigen praktijk, zodat mensen de activiteiten herkennen en het gevoel krijgen dat er al best iets gebeurd!
    Laat iedereen aansluitend een aantal workshops volgen waarmee ze meteen de volgende dag aan de slag kunnen.

 

  • Korte praktische workshops op team- of bouwniveau: - door de kartrekker digitale geletterdheid en door onderwijsprofessionals
    Biedt regelmatig een nieuwe tool aan tijdens een team- of bouwvergadering. Als je mooie voorbeelden hebt gezien ind e school, vraag of die collega wil laten zien wat hij/ zij doet.
    Laat iedereen er zelf mee experimenteren en maak afspraken hoe deze tool in de klassen uitgeprobeerd gaat worden. Kom op een volgend overleg terug op de ervaringen en bespreek met elkaar of deze tool deel gaat uitmaken van jullie aanbod.

 

  • Co-teaching: door de kartrekker digitale geletterdheid of I-coach
    Ga met onzekere collega's mee de klas in. Geef eerst zelf de les en laat steeds meer over aan de collega.

 

  • Peer-tutoring:
    Leidt leerlingen binnen de school op tot Expert digiale geletterdheid en laat hen in klassen workshops geven aan kleine groepjes of de hele klas. Lees meer.
Literatuur:

 

Ontwikkel een gezamenlijke visie op onderwijs in digitale geletterdheid:

 

  • Stel een visie op Digitale geletterdheid op: - door adviseur DG, samen met een afspiegeling van het team
    Als iedereen een beeld heeft van wat digitale geletterdheid is en ermee heeft kunnen experimenteren, is het tijd om een Visie op digitale geletterdheid op te stellen.
    Met behulp van het Visiespel Digitale geletterdheid ontstaat er een mooi gesprek over wat jullie als team belangrijk vinden. Aan het einde van het Visiespel hebben jullie stellingen gekozen die samen een visie op digitale geletterdheid vormen. Bij de visie hoort ook een plan van aanpak, zodat jullie weten waarmee je aan de slag moet.

Maak een plan van aanpak en ga aan de slag met digitale geletterdheid:

  • Vertaal de visie naar een plan van aanpak. Hiermee maak je concreet wat en hoe je de implementatie van digitale geletterdheid gaat uitvoeren.
  • Beschrijf voor de aspecten van het curriculair spinnenweb wat je wilt zien in school en klas op het gebied van digitale geletterdheid.
  • Definieer welke acties je moet ondernemen om de gewenste situatie te bereiken. Bespreek het met je team, stem dit op elkaar af en zet de acties uit in de tijd. Houd het overzichtelijk en realistisch, pak niet alles tegelijk aan.
  • Monitor en evalueer samen de ontwikkeling en stel plannen bij waar nodig.

 

Literatuur:

Fase 3- Voldoende ontwikkeld

Omschrijving fase 3: Voldoende ontwikkeld.

 

​​​​​​​Er is aardig wat ervaring opgedaan met het implementeren van digitale geletterdheid in de praktijk. Digitale geletterdheid heeft bijvoorbeeld prioriteit, er zijn ondersteunende middelen gepland of beschikbaar (bijvoorbeeld apparatuur of een scholingsplan) en een deel van de leerkrachten volgde professionaliseringstrajecten

 

Activiteiten:

Om je te ontwikkelen als school tot Fase 4 "Goed ontwikkeld en geborgd", kun je de volgende activiteiten ondernemen:

  • Kwaliteitsimpuls voor het onderwijs in digitale geletterdheid - door de kartrekker digitale geletterdheid of schoolleiding of adviseur DG
    Met de Reflectiewijzer kun je het onderwijs in digitale geletterdheid een kwaliteitsimpuls geven. Je kunt met het team in gesprek gaan over (de kwaliteit van) het onderwijs in digitale geletterdheid op jullie school.
    De Reflectiewijzer bevat richtinggevende vragen over verschillende aspecten van het onderwijs in digitale geletterdheid. De antwoorden op de vragen kunnen hnet startpunt zijn voor een kwaliteitsimpuls voor het onderwijs in digitale geletterdheid en voor verbreding en verdieping van bestaande praktijken.
    Download: https://www.onderwijsinspectie.nl/onderwerpen/peil-onderwijs/peil.digitale-geletterdheid-po/reflectiewijzer

Fase 4- Goed ontwikkeld en geborgd

Omschrijving fase 4: Goed ontwikkeld en geborgd.

 

Digitale geletterdheid is een vast onderdeel in het curriculum dat volledig (meer dan 3 jaar) geïntegreerd is. Het is bijvoorbeeld opgenomen in het beleid, de leerlijn en schooleigen leerdoelen. Daarnaast is onder andere tijd gereserveerd voor leerkrachten om lessen in digitale geletterdheid te ontwikkelen en zichzelf te professionaliseren. Ook worden de vaardigheden van leerlingen gemonitord en geëvalueerd.
.


Activiteiten:

 

  • Kwaliteitsimpuls voor het onderwijs in digitale geletterdheid - door de kartrekker digitale geletterdheid of schoolleiding
    Met de Reflectiewijzer kun je het onderwijs in digitale geletterdheid een kwaliteitsimpuls geven. Je kunt met het team in gesprek gaan over (de kwaliteit van) het onderwijs in digitale geletterdheid op jullie school.
    De Reflectiewijzer bevat richtinggevende vragen over verschillende aspecten van het onderwijs in digitale geletterdheid. De antwoorden op de vragen kunnen hnet startpunt zijn voor een kwaliteitsimpuls voor het onderwijs in digitale geletterdheid en voor verbreding en verdieping van bestaande praktijken.
    Download: https://www.onderwijsinspectie.nl/onderwerpen/peil-onderwijs/peil.digitale-geletterdheid-po/reflectiewijzer

  • Inspiratie:
    Verzorg regelmatig inspiratieactiviteiten waarin je met elkaar nieuwe tools of materialen uitprobeert.
    Zo blijf je als team up-to-date en geinspireerd.
    Je kunt dit binnen je team doen door steeds iemand anders iets te laten presenteren of nodig af en toe een expert uit. Natuurlijk kun je je ook laten inspireren tijdens een netwerkbijeenkomst of congres.

Good practices

We delen graag de good practices die we binnen onze scholengroep hebben opgedaan.
Heb jij ook een good practice die je hier zou willen delen? Neem dan even contact met ons op.

 

Leerlingen als expert digitale geletterdheid

Opleiding specialist digitale geletterdheid

 

 
Leerlingen als expert digitale geletterdheid Interne opleiding specialist digitale geletterdheid (volgt binnenkort)  

 

Verhalen van scholen:

2e Marnixschoo

De Schakel

Implementatie digitale geletterdheid in hetSBO
Digitale geletterdheid op de 2e Marnixschool- JSW

Digitaal geletterd en mediawijs-zijn, zijn de afgelopen jaren belangrijker geworden in onze maatschappij en daarmee ook in het onderwijs. Jacqueline de Jong (ICT-coördinator op de Tweede Marnixschool in Utrecht) werkt met haar collega's aan digitale geletterdheid.

"Op stap met de Beebot", in de Didactief special "Digitale geletterdheid op de   schoolagenda" (pagina 8).

"Bij elk thema hanteren alle zeventien leerlingen van De Jong wel een keer de Beebot. ‘Het is een hele laagdrempelige manier om al in groep 1/2 aan de slag te
gaan met digitale geletterdheid,’ vertelt ze. ‘En makkelijk te integreren met andere vakken zoals woordenschat of rekenen. De kinderen vinden het hartstikke leuk en je kunt de Beebot-mat vullen met plaatjes bij het thema waar je net aan werkt.’

 Implementatie digitale geletterdheid in het SBO

 

Praktijkverhalen:

     

Achtergrondinformatie veranderproces

Het implementeren van digitale geletterdheid is een veranderproces, waar je tijd en middelen voor moet vrijmaken.

Op deze pagina vind je meer informatie over hoe een veranderproces rond digitale geletterdheid er uit kan zien en welke dingen daarbij belangrijk zijn.

We maken bij dit veranderproces zoveel mogelijk gebruik van evidence-informed innoveren.
 

Literatuur:

 

Innoveren met een team:


Werken aan onderwijsvernieuwing met digitale vaardigheden en ict is geen lineair proces met een voorspelbare uitkomst. Ontwikkelingen gaan razendsnel, waardoor de enige constante de verandering zelf lijkt te zijn.

Een visie ontwikkelen op de inbedding van DG in het curriculum is een gemeenschappelijk vraagstuk. Tijdens het visietrajectdat Kennisnet en SLO uitvoerden, bleek echter dat ict-coördinatoren en i-coaches doorgaans in hun eentje deze zware last dragen. Toch zijn er om een verandering te realiseren echt meerdere actoren nodig. Het vraagt om professionalisering en ict-bekwaamheid van iedereen: zowel de bestuurder, de stafmedewerker, de schoolleider, de ict-coördinator als de leraar.

 

De stip op de horizon

Om als betrokkene om te kunnen omgaan met deze continue verandering heeft het schoolteam een stevig innerlijk kompas nodig. Dat kompas bestaat uit een visie op onderwijs, een heldere veranderstrategie en een passende leiderschapsstijl. Met andere woorden: welke stip zetten we aan de horizon? Hoe willen we daar komen (en wat hebben we daarin zelf nog te leren) en met welke begeleiding?



Tip: Stuur je i-coach niet op een ict-training of i-coachtraining, maar laat de i-coach zich bekwamen in verandermanagement.Dat kan bijvoorbeeld via een traject van Ruimtehouders. Want het implementeren van DG heeft niet alleen te maken met het kennen van de inhoud, maar ook met het kunnen meenemen van je team.


Transitie, innoveren, duurzaam vernieuwen;  het zijn processen die tijd en ruimte nodig hebben. Dit lukt niet met een verouderde veranderstrategie, een klankbord en het uitrollen van een stappenplan.
Door te werken aan een golfbeweging, een creatief proces kun je met het team in beweging komen.

 

Bron: Ruimtehouders - Innovatie door co-creatie

 

Model van Knoster


Om een verandering succesvol te maken, zijn er verschillende onderdelen nodig.
Mist 1 van de onderdelen, dan loop je vast in het proces.
Het model van Knoster laat duidelijk zien wat er gebeurt bij het missen van 1 van de verschillende onderdelen.

Model van Knoster

 

Lees meer over het Model van Knoster:

 

De rol van de schoolleider

 

In een veranderproces speelt de schoolleider een grote rol. 
Het is belangrijk dat de schoolleider laat zien betrokken te zijn op het innovatieproces en een kort lijntje te hebben met de kartrekker/werkgroep binnen de school.

Om digitale geletterdheid een plek te geven in het onderwijs, kan dit onderwerp opgenomen worden in de gesprekscyclus. Zo kan er in de klassen geobserveerd worden, kan er tijdens een voortgangsgesprek gesproken worden over de ontwikkeling van de leerkracht op het gebied van digitale geletterdheid en de gewenste professionalisering.

 

Literatuur:

  • Het arrangement Implementatie van digitale geletterdheid is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    PCOU Willibrord- Link030
    Laatst gewijzigd
    16-12-2025 14:30:07
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Startpagina Implementatie van digitale geletterdheid. Deze pagina hoort bij de pagina Lesmateriaal Digitale geletterdheid van Link030.
    Leerniveau
    PO groep 3; PO groep 4; PO groep 1; PO groep 8; PO groep 7; PO groep 6; PO groep 5; PO groep 2; Speciaal basisonderwijs; SO;
    Leerinhoud en doelen
    Computervaardigheden/ICT;
    Eindgebruiker
    leraar
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    PCOU Willibrord- Link030. (2023).

    Lesmateriaal digitale geletterdheid

    https://maken.wikiwijs.nl/184509/Lesmateriaal_digitale_geletterdheid

    PCOU Willibrord- Link030. (2025).

    Lessen digitale geletterdheid met materialen

    https://maken.wikiwijs.nl/221447/Lessen_digitale_geletterdheid_met_materialen

    PCOU Willibrord- Link030. (z.d.).

    Startpagina test

    https://maken.wikiwijs.nl/220572/Startpagina_test

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Wikiwijs is een dienst van