BevestigingsBIAS in AI

BevestigingsBIAS in AI

BevestigingsBIAS in AI

Doel van de les

Aan het einde van de les kunnen de leerlingen:

  • Uitleggen wat bias in AI betekent.
  • Herkennen hoe bias ontstaat in AI-systemen.
  • Reflecteren op de gevolgen van bias in technologie.
  • Kritisch nadenken over hoe AI eerlijker kan worden gemaakt.

Kerndoelen

Kerndoelen Digitale Geletterdheid

 

Domein: Praktische kennis & vaardigheden

Kerndoel 4 – Data
De leerling verkent het gebruik van data en dataverwerking.

Kerndoel 5 – Artificiële intelligentie (AI)
De leerling verkent hoe AI-systemen werken.


Domein: Wisselwerking tussen digitale technologie, media, mens en samenleving

Kerndoel 8 – Digitale technologie, jezelf en de ander
De leerling maakt weloverwogen keuzes bij het gebruik van digitale technologie en digitale media.

Kerndoel 9 – Digitale technologie, de samenleving en de wereld
De leerling verkent hoe digitale technologie, digitale media en de samenleving elkaar wederzijds beïnvloeden.

Wat heb je nodig?

  • Introductie

Voor de introductie van de les zou je onderstaand filmpje kunnen gebruiken. In ieder geval om zelf even te bekijken hoe de opdracht in elkaar steekt, maar misschien ook leuk om samen te kijken nadat je het eerst samen in de klas hebt gedaan.

 

  • PowerPoint met voorbeelden en instructies.

Deze is te vinden als download onderaan de lesbeschrijving,

 

  • Lijstje met 15 beroepen

Dit is te vinden als download onderaan de lesbeschrijving, (Er staan vier lijstjes op één A4, zodat je het papier kunt doorsnijden en minder kopieën hoeft te maken.)

 

  • Werkblad verwerking leerlingen

Dit is te vinden als download onderaan de lesbeschrijving.

 

  • Schrijfmateriaal

Om de opdrachten te maken hebben de kinderen een wisbordje of pen en papier nodig.

 

 

Lesomschrijving

Gebruik de PowerPoint presentatie als rode draad om de les te volgen. (Download onderaan)

 

Introductie [3-5 min]

Zeg tegen de kinderen:

- Ik heb een regel bedacht waarmee ik steeds drie getallen kan opnoemen. De regel die ik bedacht heb moeten jullie raden. Ik geef straks een voorbeeld van drie getallen die aan mijn regel voldoen. Daarna mogen jullie aan mij steeds drie getallen noemen. Ik mag dan alleen antwoorden:  'Deze getallen passen WEL in mijn regel' of 'Deze getallen passen NIET in mijn regel'.
Als je denkt de regel te kennen, mag je de regel opnoemen. Ik mag dan alleen 'JA, dat is mijn regel' of 'NEE, dat is NIET mijn regel' zeggen. -

De regel die ze uiteindelijk moeten raden is: Noem drie getallen, noem ze op van laag naar hoog.

Het voorbeeld dat je geeft is 2- 4 - 8

Dia 2​​​

De kinderen mogen nu om beurten gaan raden. Hoogstwaarschijnlijk gaan ze dingen opnoemen als 3 - 6 -12   en  10 - 20 - 40   en  12 - 24 - 48. Daarop kun je steeds antwoorden: 'Deze passen WEL in de regel'.
Dan zullen ze wel gaan zeggen dat de regel is: 'steeds verdubbelen' of 'alles x2 doen'. Daarop antwoord je dat het NIET de regel is.
Ze zullen waarschijnlijk wat verbaasd verder blijven raden.

De kinderen worden door het voorbeeld in een denkrichting gezet waar ze maar moeilijk los van kunnen komen. Je hersenen hebben besloten dat het antwoord gevonden is, op basis van het voorbeeld en eerdere ervaringen. Het is moeilijk om de echte regel nog objectief te vinden.

Hier nogmaals het filmpje waar dit experiment (in het Engels) op straat wordt uitgevoerd.

 

Instructie [10 min]

De leerlingen krijgen negen foto's te zien van verschillende mensen. Elke foto heeft een nummer.

Op een briefje hebben ze een lijst met beroepen. Het zijn 15 beroepen. Ze gaan de nummers van de foto's achter 9 van deze beroepen zetten. Ze proberen dus te raden welk beroep elke persoon heeft.

Neem vooraf met de kinderen door welke beroepen er op de lijst staan zodat ze weten wat de woorden betekenen.

Als ze klaar zijn, nemen ze hun uitkomst mee naar een andere leerling en praten ze over elkaars keuzes. Waarom denk jij dat dit beroep past bij iemand of juist niet?

Vervolgens laat je de antwoorden zien op het bord. Praat er nog even kort over met elkaar.

 

Kern [35 min]

Bespreek het woord 'confirmation bias' aan de hand van de vertalingen op de dia.

Zorg dat ze goed weten wat een 'vooroordeel' is en wat 'bevestiging' betekent.

 

Er volgen nu drie dia's waarin in het verleden dingen fout zijn gegaan door confirmation bias.

Lees en bespreek ze samen met de klas:

  • Amazon zocht nieuwe werknemers
  • Gezichtsherkenning werkt niet goed genoeg
  • Genderbias in Google translate
De voorbeelden staan in dia 7, 8 en 9.

 

 

 

 

 

 

 

 

Hierna vullen de kinderen individueel het werkblad in.


Vervolgens bespreken ze hun antwoorden met een klasgenootje.

 

 

Slot [5 á 10 min]

Tot slot worden de antwoorden besproken in de hele klas en probeer je met de kinderen tot een gezamenlijke conclusie per vraag te komen.

Dat kan zo ongeveer klinken:

Confirmation bias is dus een vooroordeel dat wordt bevestigd door AI.

AI kan eerlijker gemaakt worden door alleen goede data te gebruiken om te trainen. Wat is goede data? Eerlijke, kwalitatief goede representatieve data. Data waar mensen over nagedacht hebben alvorens het te gebruiken om een AI-model te trainen.

Programmeur: Deze kan verkeerde opdrachten geven tijdens het trainen en het inladen van de data.
Gebruiker: Deze kan een verkeerd PROMPT invoeren, waardoor de AI eenzijdige of foute informatie geeft.
Data: De data kan niet compleet zijn of vol met vooroordelen zitten. De uitspraak die vaak rondom AI gedaan wordt gaat hier op: Troep er in - troep er uit!
Verzamelaar van de data: De manier waarop de data wordt verzameld kan al niet in orde zijn. Dan krijg je automatisch slechte data.

Vaak is de oorzaak van BIAS niet maar één keuze, maar een samenwerking tussen alle vier, waardoor vooroordelen boven komen drijven.  


De laatste dia is een woordenlijst waar je naar eigen inzicht of gewoonte iets mee kan doen. (of niet)

 

 

Downloads:

  • Het arrangement BevestigingsBIAS in AI is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    PCBO Apeldoorn
    Laatst gewijzigd
    2025-10-01 11:31:48
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Wat is dat, bevestigingsBIAS in AI?
    Leerniveau
    PO groep 8; PO groep 7; PO groep 6;
    Leerinhoud en doelen
    Computervaardigheden/ICT;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    0 uur 45 minuten

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van