Voorbeelden

Voorbeelden

Opbrengsten

Wat is een opbrengst?

Resultaten van onderzoek, ontwerpproces, producten en lessen ontstaan dankzij jullie pilots. De inzichten, ervaringen en ideeën die jullie opdoen zijn van grote waarde. Ze helpen andere onderwijsprofessionals om open leermateriaal te vinden, te ontwikkelen, tedelen, aan te passen en op te schalen

Jouw opbrengst kan het verschil maken voor andere scholen en leraren!

 

Van idee tot hulpmiddel. Een opbrengst is alles wat uit jullie voortkomt en bijdraagt aan beter onderwijs. Dit kan gaan om:

  • Een goed idee of vraagstuk
  • Concreet leermateriaal of hulpmiddel
  • Praktische inzichten en ervaringen

Als jouw opbrengst onderwijsprofessionals helpt om open leermateriaal beter te gebruiken en verder te brengen, dan is het voor ons waardevol.

 

Wat zoeken we?

We zijn op zoek naar verschillende soorten opbrengsten. Hierbij wat voorbeelden:

  • Promotieaanpak of hulpvraag over delen van materiaal
  • Instrumenten zoals vragenlijsten of formats
  • Ontwikkeld open leermateriaal
  • Inspirerende deelnemers of experts
  • Kwaliteitsmodellen of kaders
  • Evidence informed werken of borging
  • Ervaringen met eigen platform grote contentbron
  • Relevante vragen die andere scholen ook raken

 

 

 

 

 

Weet je niet zeker of iets relevant is? Deel het gerust met jouw begeleider of in de kenniskring. In de praktijk blijkt veel van waarde!

 

Hoe deel je een opbrengst?

Zodra je iets waardevols signaleert binnen je pilot, zijn er meerdere manieren om dit te delen. Zo deel je jouw opbrengst met IOL:

1. Mail je pilotbegeleider of bespreek het tijdens het voortgangsgesprek

2. Plaats het in je kenniskring via onderwijsnetwerk-digitalisering.nl

 

Het team van Impuls Open Leermateriaal verwerkt je opbrengst vervolgens in een praktisch hulpmiddel, publiceren deze of werken deze samen met jullie verder uit.

Praktijkvoorbeelden

Hier vind je een overzicht van de pilots. Klik op de foto voor meer informatie.

 

Meisje werkt aan haar rekenvaardigheden op de middelbare school.

Vakoverstijgend rekenen
Bonifatius College (VO)

Basisschoolkinderen werken samen met open leermateriaal.

Lessenserie Burgerschap
Pool West (PO)

Basisschoolkind werkt op laptop met open leermateriaal.

App, Noot, Muis
Wijwijzer (PO)

Kinderen aan het werk in een groep

Community's Open Leermateriaal
Gespecialiseerd Onderwijs (GO)

Stoomcursus Geschiedenis logo

Stoomcursus Geschiedenis
Cygnus Gymnasium (VO)

Jongen op middelbare school volgt een topsportprogramma.

Verrijkt Curriculum voor Talentvolle Sporters
EVOT (VO)

Pilots van Impuls Open Leermateriaal

Pilots ronde 1 en 2 en 3

De pilots van ronde 1 en 2 zijn gestart in september 2022. Ronde 3 startte in 2023.

 

Pilot 6: Wereldburgerschap

Doel: Het bestaande materiaal dat vindbaar was via unesco.wikiwijs.nl en dat over wereldburgerschap gaat analyseren en waar nodig updaten. En de collectie uitbreiden met nieuw, relevant lesmateriaal over wereldburgerschap en andere UNESCO-thema’s.

Tags: Burgerschap, VO, PO

Kenniskring: Burgerschap

Link naar het materiaal

 

Pilot 11: Community's Open Leermateriaal

Doel: Het opzetten van een community waarin collega’s en organisaties die gebruikmaken van open leermateriaal met elkaar in contact komen en ervaringen kunnen uitwisselen. Daarnaast willen we het aanbod van kwalitatief goed open lesmateriaal vergroten, waarbij we gebruikmaken van het Landelijk Doelgroepenmodel GO.

Tags: GO, Gespecialiseerd Onderwijs

Naast het neerzetten van een community met de bijbehorende lessen voor het GO, heeft deze pilot ook een podcastserie ontwikkeld: Anders Bedraad

 

Pilot 14: Veldwerk in de stad 2.0

Doel: Het doel van Veldwerk in de Stad is om praktijkgerichte veldwerkopdrachten te ontwikkelen die direct in de omgeving van de school uitgevoerd kunnen worden. Via een website met circa twintig uitgewerkte veldwerkopdrachten krijgen docenten en leerlingen toegang tot concreet en toepasbaar leermateriaal en ontvangen zij ondersteuning bij de uitvoering ervan.

Tags: Biologie, VO

Kenniskring: Wetenschap en Techniek

Link naar de startpagina

 

Pilot 15: Professionalisering Digitale Geletterdheid & VO Geschiedenis (intussen aangevuld met AI)

Doel: Beleid rondom het gebruik van AI en wordt dit gecommuniceerd naar de scholen. In schooljaar 2025-2026 kunnen docenten van alle scholen aan de slag met het gebruik van AI in hun lessen (binnen de kaders van de GSF). Hierbij kunnen zij ook gebruikmaken van het lesmateriaal dat al beschikbaar is in Wikiwijs.

Tags: VO, AI, Geschiedenis

Kenniskring: Digitale geletterdheid Voortgezet onderwijs

Je vindt het beleidsplan in deze kenniskring

 

Pilot 17: Digiteach

Doel: Het doel van Digiteach is om met behulp van AI rekeninstructiefilmpjes te ontwikkelen aan de hand van de leerlijnen voor het vak rekenen in het basisonderwijs.

Tags: PO, DG, AI

Kenniskring: Digitale geletterdheid primair onderwijs

Link naar het materiaal

 

Pilot 21: Interactieve Historische Tijdlijn

Doel: Het doel werd om de geschiedenistijdvakken visueel te maken. Dan kunnen kinderen zien wat er nog meer gebeurde in dezelfde tijd als het onderwerp waarover ze aan het leren zijn. De tijdlijn bevat naast iconische beelden ook een alternatieve kijk op onze geschiedenis en biedt ruimte voor onbeperkte diversiteit aan extra beelden die de gebruikers kunnen toevoegen.

Tags: Burgerschap, Geschiedenis, vakoverstijgend, PO

Kenniskring: Zaakvakken

Link naar het materiaal

 

Pilot 22: Digitale Geletterdheid- Computional Thinking- Appartment programmeren

Doel: Het doel is om een lessenserie over programmeren te ontwikkelen voor leerlingen in het basisonderwijs, aangevuld met trainingen voor leerkrachten om deze lessen effectief te kunnen geven.

Tags: Programmeren, DG, PO

Kenniskring: Digitale geletterdheid primair onderwijs

Link naar het materiaal

 

Pilot 24: Lesmateriaal Digitale Geletterdheid

Doel: Door te werken aan lessen over digitale geletterdheid, creëert deze pilot meer bewustzijn over dit onderwerp en wordt er gewerkt aan gelijke kansen voor leerlingen.

Tags: Gelijke kansen, PO, VO, VSO, DG​

Kenniskring: Digitale geletterdheid primair onderwijs

Link naar het lesmateriaal

 

Pilot 25: Pre-U Skills Academy

Doel: De PLG-werkwijze verder eigen maken binnen het projectteam en zorgen dat deelnemende docenten deze aanpak ook meenemen naar hun eigen scholen. Daarnaast wilden we onze ervaringen met deze werkwijze delen met KennisNet. De PLG-aanpak is gekozen vanwege het duurzame, evidence-informed karakter, waarbij onderwijsinnovaties hand in hand gaan met docentprofessionalisering en het genereren van meetbare resultaten. Deelprojecten: Executieve vaardigheden, AI chatbot en Profielwerkstuk.

Tags: PLG, AI, VO, Executieve vaardigheden

Kenniskring: Digitale geletterdheid Voortgezet onderwijs

Nog geen materiaal beschikbaar

Pilots ronde 4

De pilots van ronde 4 zijn gestart in september 2024. Hieronder vind je meer informatie over de pilots:

Pilot 26: Het stimuleren van de praktische mondelinge en schriftelijke taalontwikkeling

Doel: Het ontwikkelen, uitproberen en implementeren van een vernieuwend taalstimuleringsprogramma voor ernstig meervoudig beperkte en zeer moeilijk lerende leerlingen vanaf 12 jaar, gericht op het vergroten van hun praktische lees- en taalvaardigheden en het bevorderen van hun maatschappelijke participatie. Binnen het vso ontwikkelen we een taalstimuleringsprogramma dat aansluit bij de leefwereld, interesses en maatschappelijke context van onze leerlingen. Het programma richt zich op betekenisvolle, thematische taalontwikkeling en combineert plezier in leren met praktische toepassingen. Het programma wordt ontwikkeld en getest op Heliomare College Alkmaar en de opgedane kennis en materialen worden gedeeld binnen de Sectorraad GO.

Tags: GO, VSO, Taal

Kenniskring: GO-pen

 

Pilot 27: Open leermateriaal voor project based learning

Doel: Het project draagt bij aan de totstandkoming van een gedegen vakoverstijgend, leermateriaal voor projectgestuurd havo- en vwo-onderwijs voor leerjaren 1 t/m 4. Het curriculum kan als basis dienen voor andere scholen die met PBL aan de gang willen gaan; andere scholen kunnen met onze of eigen samenwerkingspartners vorm geven aan de projecten, die ze al dan niet zelf naar eigen behoefte kunnen aanpassen. John Dewey College is een nieuwe school voor havo- en vwo-onderwijs, gestart in augustus 2023. Ons onderwijs is niet in vakken georganiseerd, maar in projecten (project based learning, PBL). Leerlingen werken in een vakoverstijgende, contextrijke, levensechte omgeving aan opdrachten die wij met samenwerkingspartners ontwikkelen. Dit zijn bedrijven, ondernemers, kunstenaars, politici, onderwijsinstellingen zoals de Haagse Hogeschool, TU Delft en Universiteit Leiden, etc. Wij kunnen (en willen) daarom geen gebruik maken van commerciële lesmethodes, aangezien deze minder goed, slecht of helemaal niet aansluiten bij ons onderwijs.

Tags: Onderzoekend, ontwerpend leren, VO

Kenniskring: Projectmatig

 

Pilot 28: Haal meer uit onderzoek en ontwerpend leren

Doel: • Vindbaarheid, herbruikbaarheid en delen van het huidige materiaal verbeteren door uit te zoeken hoe de huidige materialen Your Turn via wiki en soortgelijke open source platforms zoals lesson up ontsloten kunnen worden. • Nieuwe leermaterialen ontwikkelen voor activiteiten in het ontwerpproces waar nu nog geen of onvoldoende leermateriaal voor te vinden is, onder andere vanuit onderzoek door studenten en promovendi in de lerarenopleiding. • Inzichten delen met scholen en leraren-opleiders in Nederland (PO en VO) via blogs, conferenties en workshops om ze aan te moedigen om ook open source te gaan voor onderzoekend en ontwerpend leren. • Ontdekken hoe leraren zelf ontwerpprojecten kunnen maken, in kunnen spelen op actualiteit en context, en leren wat er wel/niet goed werkt bij aanpassen, hergebruiken, combineren en delen. • Ontdekken hoe complete projecten en losse werkvormen kunnen worden opgenomen in het lesprogramma, waarbij een visie en leerlijn voor ontwerpend leren gebaseerd op open source materiaal gestimuleerd wordt. De pilot is opgezet in drie levels van betrokkenheid: • Eerste level: Het verbeteren van vindbaarheid en herbruikbaarheid van bestaand materiaal via het WikiWijs platform, met participatie van scholen in laagdrempelige evaluatiesessies. • Tweede level: Het ontsluiten en aanvullen van bestaande projecten en materiaal binnen bestaande curricula, met name bij VO-leerkrachten. • Derde en laatste level: Het creëren van expertise bij leerkrachten, waarbij scholen langdurig meewerken aan de ontwikkeling van nieuwe ontwerpprojecten, uitwisseling van kennis en het delen van resultaten via WikiWijs

Tags: PO, VO, onderzoekend leren

Kenniskring: Projectmatig

 

Pilot 29: Cross-over projectonderwijs: van STEM naar STEAM

Doel: Het project Cross-over projectonderwijs: van STEM naar STEAM voorziet in een achttal technasiumscholen waar duo’s van vakdocenten vanuit Onderzoek & Ontwerpen en Kunst & Cultuur samen cross-over STEAM-onderwijsprojecten ontwikkelen en uitvoeren. De docentenduo’s vormen samen, en met betrokkenheid van verschillende partners, een professionele leergemeenschap waar uitproberen, leren en verbeteren centraal staan. Er wordt zodoende een beproefde aanpak ontwikkeld voor STEAM-onderwijsprojecten in het voortgezet onderwijs. De wereld verandert snel en er is een enorme behoefte aan duurzame en innovatieve technische oplossingen. De daaruit voortkomende complexe maatschappelijke vraagstukken vragen om een interdisciplinaire aanpak. Het Technasium bereidt leerlingen voor op deze complexiteit door ze (bètatechnische) kennis, competenties en vaardigheden mee te geven. Met dit project willen we perspectieven uit kunst en cultuur expliciet toevoegen aan het bètatechnische perspectief (van STEM naar STEAM) en zo interdisciplinariteit een plek geven in het technasiumonderwijs. De ontwikkelde en beproefde STEAM-onderwijsprojecten en de aanpak zijn beschikbaar voor alle vo-scholen, zodat ook andere scholen vakoverstijgend projectonderwijs kunnen bieden.

Tags: VO, Techniekonderwijs, projectbased learning, Technasium, Kunstonderwijs

Kenniskring: Projectmatig

 

Pilot 30: Instructiekaarten voor bewegingsonderwijs

Doel: Wij willen lesmethoden verrijken met instructiekaarten en afbeeldingen voor gebruik in de lessen bewegingsonderwijs. Het komt beschik-baar voor alle basisscholen in Nederland. De 100 al ontwikkelde instructiekaarten van kijkzo.nl worden open source. Zo worden ze eenvoudig aanpasbaar voor alle bewegingsonderwijsleraren. De leerlijn, het niveau en de tekst kunnen eenvoudig in Word of Libre Office worden aangepast. • Nog nieuw te bedenken tekst- en beeldmateriaal dat aansluit bij de AMOS Bewegingsonderwijs Methode van de vakgroep bewegingsonderwijs van AMOS. Via een brainstorm en/of enquete geven de leraren aan welke plaatjes of kaarten ze het liefste willen. Dan gaan we samen kijken hoe dat gemaakt kan worden.

Tags: PO, Bewegingsonderwijs, Gym

Kenniskring: Sport/bewegingsonderwijs

 

Pilot 31: Ontwikkeling praktijkprogramma HAVO voor onderbouw

Doel: Het ontwikkelen van een leerlijn en het bijbehorende materiaal waarmee HAVO-leerlingen de opgedane kennis toepassen in relevante opdrachten. Deze ontwikkeling past bij de landelijke herorientatie op het havo-onderwijs en zorgt voor een gedegen, langdurige ontwikkeling. De pilot richt zich op het ontwikkelen van een samenhangende leerlijn en didactische aanpak voor een praktijkgericht programma binnen de gehele HAVO-opleiding. Het project gaat verder dan het maken van lesmateriaal en onderzoekt hoe inhoud, didactiek en samenhang tussen vakken beter kunnen aansluiten bij de behoeften en ontwikkelingsfasen van leerlingen in zowel onder- als bovenbouw.

Tags: VO, Praktijk-havo

Kenniskring: Projectmatig

 

Pilot 32: Actualisatie Kennisbank Leerlingdenkbeelden Biologie

Doel: De kennisbank over misconcepten in de biologie wordt geactualiseerd. Docenten biologie ontwikkelen, maken, gebruiken en testen dit onder leiding van de universiteit.

Tags: VO, Biologie

Kenniskring: VO

 

Pilot 33: Omgeving opzetten om leerkrachten uit te dagen

Doel: – Lessen ontwikkelen en arrangeren voor verschillende vakken op het PO, met de nadruk op digitale geletterdheid en wetenschap & techniek

Tags: PO, DG, Wetenschap, Techniek​

Link naar het lesmateriaal

 

Pilot 34: Maken en verrijken van bestaand en nieuw open leermateriaal

Doel: Verrijkte content voor meerdere vakken en meerdere leerjaren via Wikiwijs ontsloten - Digitaal Lesmateriaal in de vorm van Media fragmenten, passend bij onderwerp en vakken - Verminderen handelingsverlegenheid bij de docenten als het gaat om het toepassen van digitale mediafragmenten in hun les en leermateriaal. Hopelijk lukt het ons ook om bij een aantal docenten de schroom weg te nemen om aan de hand van media fragmenten precaire onderwerpen in een klas ter sprake te brengen. Wij menen dat het juist gebruik van media een discussie met en tussen leerlingen kan helpen. - Een nieuwe manier van content maken via artificial intelligence en het begeleiden van leraar en leerling - Toepassen van hybride en responsible AI, inclusief train-de-trainer - Nieuwe lesvormen, gemaakt met nieuwe vormen van technologie - Nieuwe (interactieve) feedbackvormen, ondersteund door AI (leerlingcentraal en docentcruciaal)

Tags: AI, VO, Executieve vaardigheden

Kenniskring: Digitale geletterdheid Voortgezet onderwijs

Link naar het lesmateriaal

 

Pilot 35: Open leermiddelen in de leernetwerken (VO) van de Hogeschool Utrecht

Doel: Ontwikkeling van open leermaterialen en de duurzame implementatie daarvan in het funderend onderwijs. De leermaterialen worden door studenten zelf ontwikkeld onder begeleiding van instituutsopleiders, vakdidactici en onderzoekers op het terrein van digitale geletterdheid en didactiek. Door te werken in de driehoek van onderwijs (lerarenopleiding), werkveld (partnerschool) en onderzoek (onderzoekers van de lerarenopleiding) wordt gestimuleerd dat studenten verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van de materialen, dat deze evidence-informed zijn en dat deze materialen aansluiten op de leerbehoefte van leerlingen.

Tags: Lerarenopleiding, Didactiek, Digitale Geletterdheid​

Kenniskring: VO

 

Pilot 36: W&T Lesmaterialen voor het PO

Doel: Het herzien/actualiseren/ontwikkelen van kant en klare 'snack-bites' voor PO onderwijs op het vakgebied van W&T. Het ontwikkelteam bestaat uit inhoudelijke experts (onderzoekers en student-assistenten van Wageningen University & Research, gespecialiseerd in voeding, gezondheid, landbouw, leefomgeving en duurzaamheid) en een didactisch team van derdejaars pabo-studenten onder begeleiding van een pabodocent didactiek.

Tags: PO, Wetenschap, Techniek

Kenniskring: Wetenschap en Techniek

 

Pilot 37: Leermateriaal voor formatief handelen binnen lichamelijke opvoeding

Doel: Het stimuleren van een duurzame implementatie van formatief handelen binnen het vak Lichamelijke Opvoeding (LO) in het voortgezet onderwijs door samen met vakdocenten leermaterialen te ontwikkelen, te testen en breed beschikbaar te stellen via een open digitaal platform. In dit project ontwikkelen we samen met leraren lichamelijke opvoeding een verzameling formatieve evaluatieactiviteiten en werkvormen, gebaseerd op de vijf kernstrategieën van Wiliam & Leahy (2018). Deze materialen worden getest op bruikbaarheid en toepasbaarheid en vervolgens toegankelijk gemaakt via een digitaal platform. Het platform ondersteunt niet alleen de implementatie van formatief handelen in de dagelijkse lespraktijk, maar kan ook dienen als studiemateriaal binnen ALO-opleidingen.

Tags: Lichamelijke opvoeding, Formatief handelen​

Kenniskring: Sport en Beweging

 

Pilot 39: Integrale lesmethode aardrijkskunde bovenbouw havo en vwo (syllabusgestuurd)

Doel: Het herzien/actualiseren/ontwikkelen van kant en klare 'snack-bites' voor PO onderwijs op het vakgebied van W&T. Het ontwikkelteam bestaat uit inhoudelijke experts (onderzoekers en student-assistenten van Wageningen University & Research, gespecialiseerd in voeding, gezondheid, landbouw, leefomgeving en duurzaamheid) en een didactisch team van derdejaars pabo-studenten onder begeleiding van een pabodocent didactiek.

Tags: PO, Wetenschap, Techniek

Kenniskring: Wetenschap en Techniek

 

Pilot 40: Ook jij kan leren programmeren

Doel: Dit project heeft als doel om de kansen op de arbeidsmarkt en/of vervolgopleiding in de ICT te vergroten voor leerlingen uit cluster 1 en ze kennis te laten maken met programmeren en digitale toegankelijkheid. Daarvoor maken we een lessenseries voor het programmeren in 4 veelgebruikte programmeertalen (Hedy, Python, HTML/CSS en Sonic Pi). Omdat veel digitale systemen en websites ontoegankelijk zijn voor mensen met een visuele beperking, voegen we daarnaast ook een lessenserie toe over hoe je op een toegankelijke manier online content maakt, toegankelijkheid kan testen en toepassen. Alle lessen worden inclusief ontwikkeld en toegankelijk gepubliceerd. Daardoor zijn ze voor zowel leerlingen met als leerlingen zonder visuele beperking goed te volgen. Dit doen we volgens de WCAG 2.2. richtlijnen. De focus van de lessen zijn leerlingen van 12-18 in het regulier en speciaal onderwijs met en zonder visuele beperking. Daarnaast zijn de lessen natuurlijk ook goed te volgen door andere mensen met interesse in ICT en of toegankelijkheid. Bijvoorbeeld als je op late leeftijd blind bent geworden.

Tags: VO, PO, Techniek, Programmeren, Digitale Geletterdheid​

Kenniskring: Digitale Geletterdheid VO

 

Pilot 41: Stimuleren van open leermateriaal binnen SOML

Doel: Complete eigen methode natuurkunde voor bovenbouw havo en vwo. De methode wordt al jaren op de eigen school gebruikt. Doel is om de website te optimaliseren en een chatbot te integreren. Binnen de school zijn andere vakgroepen ook bezig eigen materiaal te maken en zoveel mogelijk afstand te doen van methodes.

Tags: VO, Natuurkunde, AI

Kenniskring: VO

 

Pilot 42: Ontwikkelen van extra leermaterialen binnen het VSO

Doel: Bij dit project willen we ons specifiek richten op het ontwikkelen van rijk en aanvullend leermateriaal vanaf leerroute 3 (vanuit de Sectorraad GO ligt er al een mooi project voor leerroute 2). Tijdens de eerste fase van dit project zullen we ons specifiek richten op het aanvullen van leermateriaal behorende bij de doelen van taal, spelling en rekenen bij onder andere de methode Werken Aan. Dit is een methode die speciaal is ontwikkeld voor het VSO. We merken bij ons op school (en meerdere scholen binnen onze stichting die werken met deze methode) dat onderdelen van deze methode goed aansluiten bij onze doelgroep, maar dat de methode tegelijkertijd niet sluitend is. Om tot een goed leerrendement te komen hebben onze leerlingen meer ruimte nodig voor extra inoefenen en inoefening op verschillende (praktische) manieren. Door hier zelf (zelfcorrigerend) onderwijsmateriaal bij te gaan ontwikkelen willen we bijdragen aan meer leerrendement.

Tags: GO, Basisvaardigheden​

Kenniskring: GO

 

Pilot 43: Arts❤Sciences-leernetwerk

Doel: Het Arts ❤ Sciences-Innovatienetwerk ontwikkelt en deelt vakoverstijgend open lesmateriaal voor het Voortgezet Onderwijs, waarin kunst, wetenschap en technologie zijn geïntegreerd. Het project begeleidt docenten d.m.v. trainingen, voert onderzoek uit en daarnaast worden een kwaliteitszorgsysteem en een uitwisselingsplatform gerealiseerd

Tags: Burgerschap, VO

Kenniskring: Burgerschap

 

Pilot 45: Burgerschap – de wereldklas

Doel: Gebruiken, verrijken en (door)ontwikkelen van open leermateriaal gericht op leerlingen in VO (mavo/havo), gericht op 21-eeuwse vaardigheden (bv. communicatie en nieuwe media), het vak Engels en Burgerschap.

Tags: Burgerschap​

Kenniskring: Burgerschap

 

Pilot 46: Methode Engels voor de leerkracht in het basisonderwijs

Doel: Doel van dit project is harmonisering van onderwijsinhoud van Engelse spreek- en taalvaardigheid op de pabo met daarbij een kwaliteitsverbetering. Tweede doel is doorlopende leerlijn tussen MBO opleiding onderwijsassistent en pabo.

Tags: PO, Engels

Kenniskring: Lerarenopleiding

 

Pilot 47: Taal in perspectief

Doel: Versterking van het taalonderwijs in Nederland door docenten inhoudelijk sterk en wetenschappelijk lesmateriaal te bieden dat leerlingen bewustmaakt van het maatschappelijk belang van talen​.

Tags: Lerarenopleiding, Talen, Engels, Nederlands, Frans, Duits​

Kenniskring: Lerarenopleiding

 

Pilot 48: Ontwikkeling curriculum burgerschapsonderwijs ISK Harderwijk

Doel: Herschrijving van het vak Burgerschap speciaal voor ISK – specifieke doelgroep & opleidingsduur.

Tags: Burgerschap

Kenniskring: Burgerschap

 

Pilot 49: Open Leermateriaal in het Agoriaanse Examentraject

Doel: Het doel van dit project is het succesvol inzetten van Open Leermateriaal om leerlingen op zelfredzame wijze en contextrijk voor te bereiden voor het eindexamen binnen de visie van het agora onderwijs. De wens om anders om te gaan met het examen is groot in onderwijsland; minder cijfers, meer maatwerk, meer ruimte voor de ontwikkeling van het kind als persoon. Het is een vraag waar ook Bonaventura Agora Leiden hard aan werkt. Onze school bestaat sinds 2020 en dit schooljaar 2023- 2024 doen leerlingen van ons eerste cohort eindexamen. De leraren hebben nog niet veel ervaring kunnen opdoen met het vormgeven van het onderwijs in de bovenbouw volgens de visie van het Agoriaanse onderwijs. Met deze aanvraag willen we ons eigen onderwijs een impuls geven om een ontwikkelslag te slaan met betrekking tot de doorlopende leerlijn in de bovenbouw. We willen onderzoeken hoe open leermateriaal kan bijdragen aan meer flexibele routes naar het examen toe.

Tags: Agora, examen, contextrijk​

Kenniskring: Projectmatig

 

Pilot 50: Bouwstenen Mens en Maatschappij

Doel: Bouwstenen ontwikkelen en implementeren die flexibel inzetbaar zijn om het onderwijs in de mens- en maatschappij vakken betekenisvoller te maken voor leerlingen.

Tags: Burgerschap

Kenniskring: Burgerschap

 

Pilot 53: Open leermateriaal tweetalig onderwijs

Doel: Het doel van het project is om een digitaal open leermaterialenbibliotheek te hebben die duurzaam wordt gebruikt binnen het tweetalig onderwijs (TTO). De bibliotheek omvat hoogwaardig leermateriaal dat niet alleen toegankelijk is voor TTO-scholen, maar ook voor andere scholen en netwerken, zoals scholen die zaakvakken of projecten in het Engels aanbieden, Elos- scholen (Europese taale en cultuurscholen) en buitenlandse CLIL-scholen (Content and Language Integrated Learning). Het project beoogt een uitgebreide open leermateriaalbibliotheek te ontwikkelen en te implementeren die toegankelijk is voor een breed scala van scholen en onderwijsinstellingen en die bijdraagt aan de verbetering van de kwaliteit en duurzaamheid van het TTO (tweetalig onderwijs)- en CLIL (Content and Language Integrated Learning)-onderwijs. Het stelt onderwijsprofessionals in staat om actief bij te dragen aan de ontwikkeling en implementatie van dit materiaal en het bevordert samenwerking en kennisdeling op nationaal en internationaal niveau.

Tags: Talen, TTO, CLIL, VO, Science, Wereldburgerschap​

Kenniskring: Talen

 

Pilot 56: Leerlijn Digi-Doeners Digitale Geletterdheid

Doel: Doel is bevordering digitale geletterdheid kinderen met Digi-doeners leerlijn. Stichting BOOR, FutureNL en WisMon willen de Digi-Doeners leerlijn uitbouwen naar een interactief platform rond Digitale Geletterdheid, waarbij het open lesmateriaal van de Digi-Doeners, bestaande uit docenteninstructies en lesmateriaal in de vorm van powerpoints het hart vormt. Ze willen dat het lesmateriaal in de toekomst open en duurzaam wordt ontsloten, zodat het goed vindbaar en bruikbaar is voor docenten, met als ultieme doel om alle kinderen digitaal geletterd van school te laten gaan.

Tags: DG, PO

Kenniskring: Digitale Geletterdheid PO

 

Pilot 53: Doorlopende leerlijn met ondersteuning van AI

Doel: Dit project heeft als doel om open leermateriaal te ontwikkelen met ondersteuning van een AI-tool die leermateriaal genereert voor audiovisuele opleidingen. Deze opleiding kent een doorlopende leerlijn van voortgezet onderwijs naar middelbaar beroepsonderwijs. Gezien de snelle ontwikkelingen in dit vakgebied, is het voor uitgevers van traditionele leermiddelen bijna niet mogelijk om bij te blijven. Daarom is deze tool belangrijk voor actueel onderwijs in dit vakgebied.

Tags: AI, VO, DG, Kunst​

Kenniskring: Digitale Geletterdheid VO

 

Pilots ronde 5

De pilots van ronde 5 zijn gestart op 10 september 2025.

Hieronder vind je meer informatie over de pilots:

 

Pilot 58: Lezen verrijkt!

Doel: Het doel van het project is om een vernieuwde visie te ontwikkelen op het leesonderwijs, met een focus op het vergroten van leesvaardigheid en -motivatie, ondersteund door flexibel, open leermateriaal dat aansluit bij de nieuwe kerndoelen. Om leesonderwijs op een goede en doordachte manier handen en voeten te kunnen geven, is het belangrijk om een duidelijke visie te vormen op het leesonderwijs en de manier van werken. Thematisch leesonderwijs vraagt daarnaast flexibiliteit in leermaterialen, die doorgaans niet direct geboden wordt. Het gebruik van open leermateriaal binnen dit gebied lijkt op het eerste gezicht een kansrijke optie. Binnen dit project willen we vooral werken aan een hernieuwde visie op het gebied van leren en onderwijs komen tot leermiddelenbeleid en daarbij een goed gewogen onderbouwde keuze kunnen maken. Daarnaast willen we de komende jaren aan de slag gaan met de nieuwe kerndoelen. Vanuit deze kerndoelen willen we kijken op welke manier en in welke mate open leermateriaal gebruikt kan worden binnen ons onderwijs en willen we werken aan het aanpassen en ontwikkelen van open leermateriaal, passend bij de visie.

Tags: PO,Taal, vakoverstijgend, thematisch

Kenniskring: Talen

 

Pilot 60: Leesstrategieën en het (havo) eindexamen

Doel: Deze pilot richt zich op het ontwikkelen en versterken van taalgericht vakonderwijs. Het uiteindelijke doel hierbij is het verbeteren van leesvaardigheid en tekstbegrip bij havo-leerlingen - met name in de bèta- en zaakvakken - in de bovenbouw. Om taalgericht onderwijs te versterken en ontwikkelen wordt ingestoken op het professionaliseren van docenten m.b.t. taalgericht lesgeven en het ontwikkelen van praktisch toepasbare leermaterialen en werkvormen die binnen het taalgericht vakonderwijs gebruikt kunnen worden. Ook worden vaksecties ondersteund bij het taliger maken van de schoolexamens.

Tags: VO,Taal, examens, thematisch

Kenniskring: Talen

 

Pilot 62: GaVerder – doorgaande leerlijn voor hoogbegaafde leerlingen VO

Doel: Er is een passend onderwijsaanbod voor hoogbegaafde leerlingen in de vorm van minstens tien modules per leergebied, die zowel ontwikkeling van kennis als vaardigheden van de leerling stimuleert. Het aanbod is passend als de hoogbegaafde leerlingen. - Er is een passend onderwijsaanbod voor hoogbegaafde leerlingen in de vorm van minstens tien modules per leergebied, die zowel ontwikkeling van kennis als vaardigheden van de leerling stimuleert. Het aanbod is passend als de hoogbegaafde leerlingen. De pilot richt zich op het ontwikkelen van een samenhangende leerlijn en didactische aanpak voor een praktijkgericht programma binnen de gehele HAVO-opleiding. Het project gaat verder dan het maken van lesmateriaal en onderzoekt hoe inhoud, didactiek en samenhang tussen vakken beter kunnen aansluiten bij de behoeften en ontwikkelingsfasen van leerlingen in zowel onder- als bovenbouw.

Tags: VO, Hoogbegaafdheid

Kenniskring: Projectmatig

 

Pilot 63: Ontwikkeling Lesmateriaal voor geïntegreerd aanbod van Wereldoriëntatie en basisvaardigheden

Doel: vorm van minstens tien modules per leergebied, die zowel ontwikkeling.

 

Pilot 64: Ontwikkeling van de leesgids vmbo

Doel: Stimuleren van leesonderwijs in het vmbo. Een levende leesgids wordt ontwikkeld voor leerlingen uit vmbo leerjaar 1 t/m 4. Lezen wordt hierdoor gestimuleerd.

Tags: VO, Taal, Lezen, VMBO

Kenniskring: Talen

 

Pilot 65: Digitale geletterdheid in onderzoek

Doel: Het doel van dit project is het ontwikkelen van een digitale omgeving die zowel leerlingen als docenten in het voortgezet onderwijs ondersteunt bij het verwerven en toepassen van digitale onderzoeksvaardigheden. Deze vaardigheden, die een belangrijk onderdeel zijn van digitale geletterdheid, zijn essentieel voor het uitvoeren en rapporteren van onderzoek. Recent onderzoek toont aan dat universiteiten ontevreden zijn over het niveau van eerstejaarsstudenten op dit gebied. Studenten hebben moeite met belangrijke vaardigheden, zoals het zoeken en selecteren van betrouwbare bronnen, het verwerken van data en het schrijven van een goed gestructureerd onderzoeksverslag (Blankendaal-Tran, 2023). Dit onderzoek onderstreept de kloof tussen het voortgezet onderwijs (VO) en het hoger onderwijs (HO) wat betreft digitale onderzoeksvaardigheden.

Tags: VO, DG, EIW

Kenniskring: Digitale Geletterdheid VO

 

Pilot 66: Het realiseren van een integrale, schoolbrede én inclusieve gedragsaanpak.

Doel: Het realiseren van een integrale, schoolbrede en inclusieve gedragsaanpak door leermaterialen te arrangeren en waar nodig te ontwikkelen. Deze pilot draait binnen Stichting Delta, met 15 basisscholen, een school voor speciaal basisonderwijs en een school voor praktijkonderwijs.

Tags: PO, gedrag

Kenniskring: PO

 

Pilot 69: Traumasensitief Onderwijs voor iedereen!

Doel: Het ontwikkelen, testen en verbeteren van aanvullende versies van de lesmodule Wat je meemaakt als open leermateriaal, zodat traumasensitief onderwijs toegankelijk wordt voor een bredere en meer diverse groep leerlingen. Met het project Traumasensitief onderwijs voor iedereen! breiden we de bestaande lesmodule Wat je meemaakt uit en passen we deze aan voor leerlingen met verschillende ontwikkelingsfasen, informatieverwerkingsniveaus en leefwerelden. Voor elke versie ontwikkelen we passende materialen voor zowel leerkrachten (zoals handleidingen, presentaties en praatplaten) als voor leerlingen (zoals werkboeken of ondersteunende materialen zoals een knuffel).

Tags: PO, DG, Wetenschap, Techniek​

 

Pilot 70: Contextrijk LOB onderwijs met VR

Doel: Loopbaanorientatie techniek in jaar 2 en 4 van het vmbo. Er worden 50 VR's gemaakt om de buitenwereld binnen de school te halen. Leerlingen kunnen met een VR-bril een kijkje nemen in de wereld van techniek om zich te orienteren op hun profiel en vervolgonderwijs. Docenten worden getraind met VR aan de slag te gaan en gesprekken te voeren over technisch vervolgonderwijs.

Tags: VR, VO, LOB

Kenniskring: VO

 

Pilot 74: Taal bij Bèta

Doel: Het project zorgt voor helderheid over de manier waarop bij de bètavakken aan taalvaardigheid kan worden gewerkt, en faciliteert docenten om dat ook te gaan doen. Uiteindelijk doel hierbij is dat dit project zou moeten leiden tot betere bètalessen in het voortgezet onderwijs met taal als belangrijk onderdeel en een betere taalvaardigheid van leerlingen in het opstellen en lezen van complexe informatieve teksten. Om taal binnen de bètavakken een impuls te geven ontwikkelt het NVON lesmateriaal voor natuurkunde, scheikunde en biologie op – gericht op leerlingen van vmbo tot vwo. Het gaat vooral om talige lesactiviteiten die docenten kunnen inpassen in hun lessen, geïntegreerd met de behandeling van de eigen vakinhoud. Daarnaast wordt er binnen dit project professionaliseringsmateriaal ontwikkeld voor bètadocenten om de eigen (taal)vaardigheden te verbeteren. Een andere opbrengst is een compacte kennisbasis rond taal en taaldidactiek waar docenten uit kunnen putten.

Tags: VO, Taal, Vakoverstijgend​

Kenniskring: Talen

 

Pilot 75: TopFit Curriculum, Thorbecke

Doel: Het ontwikkelen, implementeren en verduurzamen van een verrijkt curriculum voor talentvolle sporters op de Thorbecke Talentscholen en partnerscholen. Dit curriculum ondersteunt leerlingen in hun duale ontwikkeling (onderwijs en topsport) door middel van open, leerlinggestuurd leermateriaal, en versterkt de maatschappelijke waarde van topsport binnen het onderwijs. Thorbecke Voortgezet Onderwijs ontwikkelt samen met partners zoals NOC*NSF en het Expertisecentrum Voortgezet Onderwijs & Topsport een vernieuwend curriculum gericht op sporttalentontwikkeling. Het programma zal bestaan uit modules zoals Strength & Conditioning, Voeding en Schone Sport, die worden afgestemd op verschillende ontwikkelniveaus (brons, zilver, goud) en als open leermateriaal beschikbaar zijn via Wikiwijs. Door kennisdeling, professionalisering van docenten en samenwerking op nationaal en Europees niveau worden zowel topsporters als sportieve leerlingen ondersteund in hun groei. Het project draagt bij aan een gezonde en veerkrachtige jeugd, versterkt de verbinding tussen onderwijs en topsport, en zorgt voor duurzame verankering van het curriculum in het Nederlandse onderwijslandschap.

Tags: VO, Topsport, Talentschool

Kenniskring: VO

 

Pilot 76: Open staan voor open leermateriaal

Doel: Het doel van ons project is om het reeds ontwikkelde materiaal toe te passen in onze onderwijspraktijk, cyclisch te evalueren, onderzoeken in hoeverre het materiaal de beoogde werking heeft gehad, waar nodig verder te ontwikkelen, te ontsluiten, en een netwerk op te zetten voor het verspreiden van open leermateriaal. In het project wordt een volwaardige plek gegeven aan open leermateriaal in visie doordat we het open leermateriaal gaan inzetten als een middel om de doorlopende leerlijn te waarborgen, in plaats van een reguliere methode. We gaan het bestaande materiaal waar nodig aanpassen, en ontwikkelen nieuw materiaal. Daarnaast gaan we het leermateriaal open stellen, toepassen, en evalueren. Door met collega’s op andere scholen in contact te blijven staan, evenals vakdidactici en onderwijsexperts, bouwen we aan een groter netwerk.

Tags: VO, Taal, Engels​

Kenniskring: Projectmatig

 

Tips vanuit het veld

Een goede start is alles.

Plan een kick-off
Stichting Boor
a. Start je pilot met een fysieke bijeenkomst. Bespreek:

  • Wat is onze opdracht?

  • Wie doet wat en wat verwachten we van elkaar?

  • Wie pakt de regie?

  • Waar liggen verantwoordelijkheden?

b. Maak afspraken over overleg
c. Spreek meteen een vast overlegmoment af om de voortgang te bespreken.

d. Werk slim samen
e. Zorg voor een gezamenlijke Teamsomgeving waarin je documenten deelt en makkelijk met elkaar communiceert.

Slim organiseren = meer resultaat

Houd je team klein
Koninklijke Visio
Werk met een klein kernteam dat snel kan schakelen. Betrek andere docenten als schil rondom het team, maar hou de makersgroep compact.

Lever in jaar 1 al op
Wacht niet tot het tweede jaar met materiaal opleveren, dan loop je het risico op tijdsdruk. Testen, aanpassen en verbeteren kost tijd! Gebruik het

Begin met een globaal plan

Hogeschool Leiden
Een uitgewerkt schema is niet nodig, maar een helder idee van wat je wilt bereiken wel. Organiseer samen een kick-off om dit plan verder vorm te geven.

Reserveer echte werktijd
Vaste 'werkdagen' inplannen werkt beter dan losse uurtjes verspreid over de week.

Tijd en timing maken het verschil

Stichting Technasium
Plan het belangrijkste in het eerste halfjaar.
Dan is er vaak meer rust, ruimte en beschikbaarheid van docenten.

Verwacht flexibiliteit in het tweede halfjaar.
Examens, PTA’s en personeelstekorten kunnen je planning overhoop gooien. Houd daar rekening mee.

Denk vanuit de docent

NVON
Werkcultuur doet ertoe.
Docenten moeten energie krijgen van het werkproces en het ontwikkelde materiaal.

Sluit aan bij hun vragen.
Ontwikkel materiaal dat echt past bij de behoeften uit de praktijk. De docentvraag bepaalt de richting.

Zorg voor overzicht in het proces.
Structuur geeft rust. Werk met een duidelijk overzicht van waar materiaal zich in het ontwikkelproces bevindt.

Begin klein, groei gericht

App Noot Muis
Start overzichtelijk.
Begin klein en breid uit waar nodig. Grote plannen maken is mooi, maar lastig bijsturen. Klein starten = flexibel blijven.

Vraag commitment vanaf het begin.
Maak vanaf het begin helder wat je van deelnemers verwacht qua inzet en betrokkenheid.  Stel duidelijke verwachtingen: "Als je meedoet, dan verwachten we dat je..." Zo creëer je eigenaarschap en draagvlak.

Tot slot

Elke pilot werkt anders. Maar één ding is zeker: een goede basis, duidelijke afspraken en een betrokken team maken het verschil. Laat je inspireren door deze praktijkervaringen en gebruik ze om je eigen pilot nog sterker neer te zetten.

Documentatie

Deze voorbeeld pilots hebben materialen gemaakt om anderen te informeren en inspireren:

  • Promotievideo App Noot Muis:

 

Factsheet over de pilot met als doel promoten van de pilot/ draagvlak creëren bij toekomstige gebruikers van de pilot resultaten over formatief handelen. 

  • Poster over de pilot met als doel promoten van de pilot/ draagvlak creëren bij toekomstige gebruikers van de pilot-resultaten op evenementen/bijeenkomsten.
  • Infographic ter promotie van de pilot over topsport lessen (EVOT).
  • Om nieuwe collega's/medewerkers te informeren en inspireren, hebben ze op één A4 duidelijk beschreven wat App Noot Muis is, waar het voor staat en hoe je het kunt gebruiken. Deze informatie hebben zij overzichtelijk in een poster verwerkt.

  • Het arrangement Voorbeelden is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Starterkit Pilots Impuls Open Leermateriaal
    Laatst gewijzigd
    15-11-2025 10:34:31
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    test
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    E-learnings team informatiediensten. (z.d.).

    Universiteitsbibliotheek

    https://maken.wikiwijs.nl/218780/Universiteitsbibliotheek

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Wikiwijs is een dienst van