Stereotypering en duurzaam gedrag

Stereotypering en duurzaam gedrag

Welkom!

Wat leuk dat je een kijkje neemt in onze lesbrief over genderstereotypering bij duurzaam gedrag. Sinds begin 2024 zijn we bij de Universiteit Utrecht hard bezig met het ontwikkelen van Klimaatwijzer. Klimaatwijzer is een platform waar je als docent kant-en-klaar lesmateriaal en achtergrondinformatie kunt vinden over de vraagstukken die in de maatschappij spelen omtrent klimaatverandering.

Het lesmateriaal dat we maken sluit aan op de examenprogramma’s van de vakken maatschappijleer en maatschappijwetenschappen. Zo maken we het voor jou als docent mogelijk om klimaatverandering als maatschappelijk vraagstuk én tegelijkertijd de verplichte lesstof van het vak te behandelen.

Over deze lesbrief

Dagcrème voor vrouwen, bier voor mannen. Reclames zitten vol met gender stereotypen. Hoe komen deze stereotypen tot stand? En, hoe zit het eigenlijk met genderstereotypen wanneer het gaat om duurzaam gedrag? Een les over selectieve waarneming, reclames en het groene feminiene stereotype.

Deze les sluit aan bij domein A: Vaardigheden en domein E: Pluriforme samenleving van het examenprogramma maatschappijleer voor havo en vwo.

Goed om te weten: we maakten ook een vmbo-variant van deze les. Deze kun je vinden op onze pagina met lesmateriaal.

Heb je feedback of lijkt het je leuk om mee te denken over het ontwikkelen van klimaatonderwijs binnen de maatschappijvakken? We horen heel graag van je.

Veel plezier met lesgeven!

Team Klimaatwijzer

Instructieblad voor de docent

Introductie

Dagcrème voor vrouwen, bier voor mannen. Reclames zitten vol met genderstereotypen. Hoe komen deze stereotypen tot stand? En, hoe zit het eigenlijk met genderstereotypen wanneer het gaat om duurzaam gedrag? Een les over selectieve waarneming, reclames en het groene feminiene stereotype.

Vooraf

Leerdoelen

  1. Leerlingen maken kennis met beeldvorming en stereotypering op het gebied van duurzaam gedrag.
  2. Leerlingen kunnen de relatie tussen genderstereotypen en klimaatverandering beschrijven.
  3. Leerlingen kunnen uitleggen hoe (gender)stereotypen ontstaan en voortbestaan.
  4. Leerlingen kunnen uitleggen wat selectieve waarneming is en kunnen zowel de noodzaak als de nadelen ervan benoemen.
  5. Leerlingen kunnen genderstereotypen koppelen aan elementen van cultuur binnen de pluriforme samenleving.
  6. Leerlingen maken kennis met het concept ‘groen feminien stereotype’.

 

Eindtermen

Deze les sluit aan bij domein A: Vaardigheden en domein E: Pluriforme samenleving van het examenprogramma maatschappijleer voor havo en vwo.

 

Duur

50 minuten

 

Benodigdheden

 

Extra informatie

Wil je meer informatie over genderstereotypering en duurzaam gedrag? Bekijk dan:

Opzet van de les

Start van de les (5 minuten)

  • Deel lege blaadjes uit aan de leerlingen.
  • Leg uit: jullie krijgen zo 3 minuten de tijd om op het blaadje 3 tekeningen te ma ken (1 minuut per tekening). Het is geen wedstrijd wie het mooist kan tekenen, maar teken alles dat in je opkomt.
  • Teken een:
    • Dokter
    • Bouwvakker
    • Klimaatactivist
  • Laat de leerlingen de blaadjes omhooghouden. Ga na wat er is getekend is. Kijk of vraag wat leerlingen hebben getekend: een man of een vrouw?

Genderrollen en selectieve waarneming (10 minuten)

  • Leg aan de hand van onderstaande tekstkader uit wat genderrollen en stereotypen inhouden:
  • Leg vervolgens aan de hand van de concepten referentiekader en selectieve waarneming uit hoe genderrollen worden overgedragen en blijven voortbestaan:

 

 

Opdracht: Genderstereotypen en duurzaamheid in reclames (15 minuten)

  • Tijdens deze opdracht worden twee verschillende reclames getoond. Hierbij let de helft van de klas op genderrollen en de andere helft op de rol van duurzaamheid in de reclame.
  • Verdeel de klas op in 2 groepen. De eerste groep concentreert zich op de elementen uit de reclame die genderstereotypen laten zien. De tweede groep let op voorbeelden van duurzaam of niet-duurzaam gedrag.
  • Geef de leerlingen de volgende kijkvragen:
    • Groep 1:
      1. Welke genderstereotypen komen in de reclame naar voren? (Denk aan gebeurtenissen, gedrag, beeldelementen).
      2. Hoe draagt de reclame bij aan het voortbestaan van genderstereotypen?
    • Groep 2:
      1. Welk gedrag in de video is wel duurzaam en wat is niet duurzaam?
      2. Hoe draagt de reclame bij aan een duurzame of juist niet-duurzame toekomst?
  • Bekijk de reclame ‘Duurzamer, doe er je voordeel mee’ van Kruidvat.
  • Vraag naar de observaties van de leerlingen en bespreek klassikaal de antwoorden op de kijkvragen:
  • Vraag groep duurzaamheid of al deze stereotypen hen waren opgevallen en vice versa. Waarschijnlijk zijn veel genderstereotypen aan hen voorbijgegaan omdat zij op duurzaamheid letten. Dit is een praktisch voorbeeld van selectieve waarneming.
  • Wissel de groepen nu van rol. Groep 1 let nu op duurzaamheid en groep 2 op genderstereotypering, daarbij gelden dezelfde vragen.
  • Bekijk de reclame ‘Real American BBQ Commercial’ van Remia.
  • Bespreek klassikaal de observaties van de leerlingen en de antwoorden op de kijkvragen:

 

Het groene feminiene stereotype (10 minuten)

  • Vraag de leerlingen wat ze is opgevallen aan de twee reclames.
  • Leg uit dat in de eerste reclame duurzaam gedrag voornamelijk neergezet wordt als iets vrouwelijks, het wordt gekoppeld aan zorgtaken, boodschappen doen en zorgdragen voor de natuur. In de tweede reclame wordt niet-duurzaam gedrag voornamelijk neergezet als iets mannelijks. Het wordt gekoppeld aan oorlog en geweld, stoer zijn en vlees eten. Groente eten wordt gepresenteerd als iets wat een man minder mannelijk maakt.
  • Dit fenomeen, dat milieuvriendelijk gedrag als vrouwelijk wordt getypeerd, wordt ook wel ‘groene feminiene stereotype’ genoemd:
  • Leg uit dat het stereotype vaak terugkomt in marketing en reclames.
  • Bijvoorbeeld in de video ‘Wij gaan samen vooruit. Stap je ook in?’ van NS. Hoe herkennen de leerlingen het groene feminiene stereotype in deze reclame?
  • Het bestaan van dit stereotype heeft verschillende gevolgen. Bijvoorbeeld voor het gedrag van de leerlingen in de klas:
  • Vraag de leerlingen nu nog een keer naar wat ze hebben getekend aan het begin van de les bij ‘de klimaatactivist’. Waarschijnlijk is dat de meeste leerlingen een vrouw hebben getekend.

 

 

Reflectie en afsluiting (5 minuten)

  • Sluit de les af met de volgende reflectievragen:
  1. Is het bestaan van het groene feminiene stereotype een probleem?
    Voorbeelden van antwoorden: Ja, want het draagt bij aan genderstereotypering en dat kan vervolgens weer bijdragen aan gender ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Of: Ja, want door het groene feminiene stereotype houdt het idee in stand dat duurzaamheid iets vrouwelijks, terwijl ook mannen een belangrijke rol hebben in verduurzaming. Of: Nee, want het groene feminiene stereotype is gebaseerd op het bestaande genderstereotype, die er toch al is.
  2. Hoe zouden reclames kunnen bijdragen aan het ontkrachten van het groene feminiene stereotype?
    Eigen antwoord leerling

  • Het arrangement Stereotypering en duurzaam gedrag is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Klimaatwijzer UU
    Laatst gewijzigd
    2025-06-29 01:14:02
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Dagcrème voor vrouwen, bier voor mannen. Reclames zitten vol met genderstereotypen. Hoe komen deze stereotypen tot stand? En, hoe zit het eigenlijk met genderstereotypen wanneer het gaat om duurzaam gedrag? Een les over selectieve waarneming, reclames en het groene feminiene stereotype.
    Leerniveau
    HAVO 4; VWO 6; HAVO 5; VWO 4; VWO 5;
    Leerinhoud en doelen
    Maatschappijleer; Cultuur, levensbeschouwing en identiteit;
    Eindgebruiker
    leraar
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    0 uur 50 minuten
    Trefwoorden
    duurzaamheid, gedrag, gender, green feminine stereotype, reclames, stereotypen

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van