les 1

Les 1

5.2 Grondwet en grondrecht

Maatschappijleer 5.2 Grondwet en grondrecht

 

Inleiding

Welkom bij deze les!

Dit is een les voor de derdejaars leerlingen van kader. Tijdens de les maatschappijleer krijgen jullie uitleg over H5.2 Grondrecht en grondwet van het boek Thema’s Maatschappijleer. Ook krijgen jullie tijdens de les een aantal opdrachten waar jullie aan moeten gaan werken.

 

Leerdoelen

Je kunt uitleggen hoe de Grondwet burgers beschermt tegen de macht van de overheid.

Je kunt een voorbeeld geven van botsende grondrechten.

Je kunt het verschil uitleggen tussen grondrechten en mensenrechten.

Je kunt uitleggen wat een boycot is.

De grondwet

In de Grondwet staan de belangrijkste rechten en plichten van burgers en overheid. De Grondwet beschermt zo burgers tegen de macht van de overheid en garandeert dat we gebruik kunnen maken van onze rechten en vrijheden. Omdat Nederland een democratie is, zijn de rechten en plichten in de Grondwet door het parlement opgesteld.

In Nederland maken we wetten via gekozen volksvertegenwoordigers: het parlement. Dat betekent dat de Grondwet, net als andere wetten, in een democratisch proces tot stand komt. Daardoor hebben burgers indirect invloed op wat erin staat, via verkiezingen.

 

De grondrecht

In de Grondwet staan grondrechten, basisrechten die elke inwoner van Nederland heeft. In Artikel 1 van de Grondwet staat bijvoorbeeld dat iedereen recht heeft op gelijke behandeling en dat discriminatie verboden is. In 1983 kregen ook sociale grondrechten een plek in de Grondwet.

Er zit een grens aan grondrechten. Vrijheid van meningsuiting is een grondrecht, maar dat betekent niet dat je alles maar mag zeggen. Grondrechten kunnen met elkaar botsen. Bijvoorbeeld de vrijheid van godsdienst kan botsen met het recht op gelijke behandeling. Grondrechten hebben geen rangorde: het ene grondrecht is niet belangrijker dan het andere.

 

Mensenrechten

Voor de Nederlandse rechtsstaat zijn ook de mensenrechten van groot belang. Dit zijn universele basisrechten die voor iedereen ter wereld gelden, ongeacht waar iemand woont, welke nationaliteit hij of zij heeft, of wat zijn of haar achtergrond is. Deze rechten beschermen de waardigheid, vrijheid en gelijkheid van elk individu.

Voorbeelden van mensenrechten zijn:

  • Het recht op onderwijs, zodat iedereen de kans krijgt zich te ontwikkelen

  • De vrijheid van meningsuiting, zodat je mag zeggen wat je denkt

  • Het recht om te trouwen met wie je wilt, ongeacht geslacht, religie of afkomst

In landen met een autoritair regime of een dictatuur worden deze rechten vaak genegeerd of onderdrukt. Machthebbers in zulke landen trekken zich weinig aan van mensenrechten en gebruiken macht en controle om kritiek te onderdrukken of bepaalde bevolkingsgroepen te benadelen.

Als democratisch land kan Nederland hier helaas niet altijd direct ingrijpen. Toch probeert Nederland internationaal druk uit te oefenen, onder andere via de Verenigde Naties of de Europese Unie. Ook wordt er soms aan koning Willem-Alexander gevraagd om mensenrechten ter sprake te brengen tijdens een staatsbezoek, in de hoop invloed uit te oefenen via diplomatieke weg. Zo probeert Nederland op een vreedzame manier bij te dragen aan een wereld waarin mensenrechten beter worden gerespecteerd.

Boycot

 

Actiegroepen en organisaties voor mensenrechten vragen soms om een boycot tegen een bepaald land als daar ernstige mensenrechtenschendingen plaatsvinden. Ze willen zo druk uitoefenen op de regering van dat land om te zorgen dat die stopt met bijvoorbeeld het onderdrukken van bevolkingsgroepen, het verbieden van vrije meningsuiting of het gebruiken van geweld tegen burgers.

Een boycot betekent dat we bewust geen producten of diensten kopen uit dat land. Denk aan kleding, fruit, technologie of grondstoffen. Het idee is dat als genoeg landen of consumenten weigeren om handel te drijven met een schendend land, dat land economische schade lijdt en misschien zijn beleid aanpast.

Een boycot kan ook worden ingesteld door overheden of internationale organisaties zoals de Europese Unie of de Verenigde Naties, vooral als:

  • de internationale vrede wordt bedreigd (bijvoorbeeld bij oorlog of invasie),

  • een land internationale regels overtreedt,

  • of als diplomatieke gesprekken niets opleveren.

Zo’n officiële boycot kan bestaan uit handelsverboden, bevriezen van banktegoeden, of het weigeren van samenwerking op politiek of militair gebied.

Hoewel een boycot vaak een vreedzaam middel is, zijn de meningen erover verdeeld. Tegenstanders zeggen dat een boycot vaak gewone burgers in het land raakt, terwijl de machthebbers zelf er weinig last van hebben.

Herhaling leerdoelen

Je kunt uitleggen hoe de Grondwet burgers beschermt tegen de macht van de overheid.

Je kunt een voorbeeld geven van botsende grondrechten.

Je kunt het verschil uitleggen tussen grondrechten en mensenrechten.

Je kunt uitleggen wat een boycot is.

Verwerkingstoepassing

https://quizizz.com/admin/quiz/6824660425bc692d698abdd0

Opdracht 1 (Beginners)

Opdracht
Tijdens deze opdrachten maken jullie eerst een mindmap die antwoord geeft op de vragen. Aan de hand van de antwoorden, vul je de vraag in Forms in. Vervolgens bespreken we klassikaal de antwoorden.

Opdracht 2 (gemiddeld)

Opdracht
Tijdens deze opdracht ga je een verhaal schrijven. Je verhaal bevat minimaal 150 woorden. Het is belangrijk dat 2 grondrechten met elkaar botsen. Je beschrijft wat er gebeurd en hoe de hoofdpersoon hiermee omgaat. Je levert je tekst in en de docent beoordeeld uit eindelijk je verhaal en je krijgt hier feedback op terug

Opdracht 3 (Expert)

Opdracht
Bij deze opdracht is het belangrijk dat de criteriums die zijn beschreven allemaal terug komen in je betoog. Lees de opdracht goed door. Je betoog schrijf je dus in Forms. Lever het in wanneer je klaar bent, zodat de docent dit voor jou kan nakijken!