Uitwisseling bloed en cellen

Uitwisseling bloed en cellen

Uitwisseling bloed en cellen

Omschrijving misconcept

Leerlingen denken dat de uitwisseling van voedingsstoffen en afvalstoffen tussen bloed en cellen, uitsluitend plaatsvindt door de beweging van vloeistof.

Leerlingen denken dat uitwisseling van voedingsstoffen en zuurstof alleen aan de slagaderlijke kant van het haarvatennet diffundeert.

 

Achtergrond misconcept

De uitwisseling van stoffen door beweging van vloeistof speelt maar een kleine rol in de uitwisseling van nutriënten en afvalstoffen tussen bloed en weefselvloeistof. Dit proces heet capillaire filtratie: Een klein deel van de opgeloste voedingsstoffen gaat mee met de vloeistofstroom door kleine openingen (poriën) in de capillairwand. Dit gebeurt door hydrostatische druk, waarbij vloeistof en kleine moleculen zoals glucose door deze openingen worden geperst. De meeste nutriënten en afvalstoffen worden echter uitgewisseld door middel van (gefaciliteerde) diffusie.

Gedurende de hele lengte van het haarvatennet diffundeert bijvoorbeeld glucose van het bloed naar de weefselvloeistof, niet alleen aan de slagaderlijke kant van het haarvatennet. Dit wordt mogelijk gemaakt door de GLUT-transporters, die gebruikmaken van het concentratieverschil. Afvalstoffen diffunderen in omgekeerde richting over de hele lengte van het haarvatennet. Het diffusieproces wordt makkelijker gemaakt door de dunne wand van de haarvaten, door de vele vertakkingen van het haarvatennet en door de langzame bloedstroom.

Afbeelding 1: Over de gehele lengte van het haarvatennet diffunderen stoffen tussen het bloed en weefselvloeistof.

 

Mogelijke oorzaken van de misconceptie:

  1. De leerlingen herkennen stromende vloeistoffen als een kracht die zorgt dat deeltjes zich verplaatsen. Op die manier worden bijvoorbeeld de rode bloedcellen getransporteerd in het bloed. Het lijkt voor hen logisch dat ook de opgeloste stoffen in het bloed zo ‘voortgeduwd' worden.
  2. De leerlingen beseffen niet dat opgeloste stoffen moleculair van grootte zijn en zich binnen een oplossing goed kunnen verplaatsen, ook door membranen heen.
  3. Veel tekstboeken gaan uitgebreid in op de beweging van weefselvloeistof, maar schenken weinig aandacht aan het diffusieproces. In de plaatjes is aan de pijlen vaak niet te zien dat het om een proces van diffusie gaat.
  4. Leerlingen in de bovenbouw leren dat grotere moleculen zoals glucose niet door de celmembraan kunnen, leerlingen kunnen dan denken dat deze stoffen nooit m.b.v. diffusie van het bloedplasma naar het weefselvloeistof kunnen en andersom.

 

Voorbeeldaanpak in de les

Met deze PowerPoint kun je gericht vragen stellen over de uitwisseling van stoffen tussen bloed en cellen, het bevat ook slides gericht op vmbo / onderbouw hv zonder het begrip diffusie.

 

 

Bronnen en verder lezen

Bozdağ, H. C. (2017). Determining the misconceptions of students on digestive system by using 3-tier conceptual measuring tool. Bartın University Journal of Faculty of Education, 6(3), 878-901.

Gul, S., Yilmaz, M., & Gul, A. (2021). Identification of the Students' Misconceptions about the Digestive System. Science Insights Education Frontiers, 21(2), 3409-3434.

Vitharana, P. R. K. A. (2021). Secondary school learners conceptions of the structure and function of the human circulatory system. International Journal of Humanities, Social Sciences and Education, 8(4), 283-292.

 

  • Het arrangement Uitwisseling bloed en cellen is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Kennisbank biologie
    Laatst gewijzigd
    2025-05-12 16:40:23
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    De leerlingen denken dat de uitwisseling van voedingsstoffen en afvalstoffen tussen bloed en cellen, uitsluitend plaatsvindt door de beweging van vloeistof. Leerlingen denken dat uitwisseling van voedingsstoffen en zuurstof alleen aan de slagaderlijke kant van het haarvatennet diffundeert.
    Leerniveau
    VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 4; HAVO 4; VWO 6; HAVO 3; VWO 3; HAVO 5; VWO 4; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 3; VWO 5;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van