Theorie (uitleg over de holocaust)
Deze les wordt gegeven aan de hand van een presentatie:
https://docs.google.com/presentation/d/1GeeoecSAIditRWBKTVXkaGxMIM3Ql-QXSr9JTha67Yc/edit?usp=sharing
Voor deze les gebruiken we het directe instructie model van Ebbens en Ettekoven. Dat wil zeggen: voorkennis activeren, leerdoelen introduceren, uitleg, opdracht introduceren, opdracht maken, opdracht bespreken, leerdoelen controleren. De opdracht die de leerlingen maken komt uit de lesmethode Memo maar je kunt ook een andere methode gebruiken.
Introductie/ voorkennis activeren
Om de voorkennis te activeren heb ik een dia gemaakt met allerlei antisemitische propaganda. Dit is om een gesprek met de klas op gang te brengen. Om de individuele aanspreekbaarheid te bevorderen raad ik aan om ze eerst 3 minuten de tijd te geven om er over na te denken. De vragen zijn:
Antisemitisme: waarom hebben mensen al eeuwen lang haat tegen de joden?
Waarom was er antisemitisme voor en tijdens WOII en waarom is er nu antisemitisme? Is dit terecht?
Na 3 minuten stel je de vraag aan leerlingen in de klas. Kies willekeurig en niet alleen de leerlingen die hun hand opsteken. Op de dia staat niet alleen WOII propaganda maar ook antisemitische plaatjes van nu, bijvoorbeeld eentje waarbij ze de joden de schuld geven van Corona. Bespreek dit ook en leg uit waarom de joden hier de schuld van krijgen. Houd het kort want dit komt later nog terug.
Leerdoelen introduceren
Laat een van de leerlingen de leerdoelen voorlezen. Let erop dat alle woorden door de leerlingen begrepen moeten worden. Ga er nooit vanuit dat ze alles weten. Moeilijke woorden zoals de Holocaust en nationaalsocialisten moeten gecontroleerd worden. Ken je dit woord? Zo ja: leg uit. Zo nee: vraag een andere leerling het uit te leggen. Als echt niemand het weer leg het dan zelf uit.
Voorgeschiedenis: waar komen joden vandaan?
Verspreiding van de joden over Europa, Antisemitisme in de middeleeuwen (o.a. pogroms) en het ontstaan van zionisme
Hier leg je de wortel van het antisemitisme uit. Dit is niet per se nodig om de holocaust te begrijpen maar geeft wel meer diepte aan je les. Ik raad zeer aan om dit ook te gebruiken. Neem er de tijd voor, stel controle vragen tussen door, vraag ook naar hun mening. Je kunt de les ook in twee delen splitsen als de concentratie van de leerlingen minder wordt.
Antisemitisme bij de Nazi's
Hier leg je uit hoe het antisemitisme tot uiting kwam bij de Nazi's. Benadruk dat antisemitisme dus niet nieuw was maar dat Hitler en de Nazi partij het wel erger maakten en ze het gebruikten om hun eigen doeleinden te bereiken. Leg uit welke dingen er door de Nazi's aan het antisemitisme werden toegevoegd en hoe zij dit gebruikten om de macht te pakken in Duitsland.
De Holocaust zelf uitgelegd
Introductie: wat is een genocide, leg de vier fasen van de holocaust uit
Leg nog eens uit wat het woord holocaust betekent. Onthoud: de kracht van het leren zit altijd in de herhaling. Leg ook uit wat het woord genocide betekent. Vraag de leerlingen of ze nog een voorbeeld weten. De leerlingen zouden dan met de oorlog in Gaza kunnen komen. Zeg gerust wat je mening is maar kijk uit voor dit onderwerp, ligt erg gevoelig bij veel leerlingen. Je kunt hier even over discussiëren als sommigen vinden dat dit een genocide is en anderen niet maar houd het netjes en houd ook de tijd in de gaten. Je moet wel je leerdoelen behalen en dat lukt niet als je te lang met deze discussie bezig bent. Noem ook andere voorbeelden van genocides, zie de dia.
Introduceer de 4 fasen van de holocaust:
Vier fasen:
- Discriminatie, 1940-1941
- Isolatie, vanaf september 1941
- Deportatie, vanaf 1942
- Eliminatie, vanaf 1942
Fase 1: Discriminatie
Leg uit wat de Neurenberger wetten waren: nu is het antisemitisme officieel, niet meer alleen iets wat mensen doen! Leg uit wat Kristallnacht was en waarom het zo genoemd is. Noem voorbeelden van anti-joodse maatregelen, zoals de jodenster.
Fase 2: Isolatie
Leg uit waarom de Nazi's een J in een paspoort van de joden zetten en waarom ze in getto's werden gestopt. Namelijk om ze later makkelijker te herkennen en uit te roeien. Een jood kun je namelijk niet aan de buitenkant herkennen als jood. Die moet je opsporen. Leg ook uit hoe de Joodse raad een rol speelde bij het kenbaar maken van de joden voor de nazi's. Belangrijk! Geef aan dat dit geen verraders waren maar dat zij juist probeerden andere joden te beschermen. Kijk bijvoorbeeld een stukje uit de serie de Joodse Raad van NPO. In andere bezette gebieden hebben de nazi's ook joodse raden opgezet met hetzelfde doel: joodse identiteiten achterhalen.
Fase 3: Deportatie
In dit stuk leg je ook uit hoe de nazi's bij het idee van de gaskamers kwamen. Eerst had je de Einsatzgruppen in o.a. Polen maar zelfs de meest geharde nazi's hielden dat niet vol. Vervolgens kwam de Wanseeconferenz waar ze met de Endlösung der Judenfrage kwamen. Leg uit hoe de joden met veewagons per trein richting de vernietigingskampen werden gebracht. Leg het verschil uit tussen een concentratiekamp en een vernietigingskamp.
Fase 4: Eliminatie
Vertel wat er in de vernietigingskampen gebeurde. De afbeeldingen zijn schokken en zorgen ervoor dat het extra goed blijft hangen.
Opdrachten doen
Laat ze opdrachten uit de methode doen.
Opdracht bespreken
Bespreek de opdrachten, kies alleen de belangrijke uit.
Leerdoelen controleren
Doormiddel van een steekproef kun je de leerdoelen controleren.
Eventueel huiswerk opgeven
Presentatie voor de les
Ter verdieping: Blue Eyes-experiment en de Holocaust
Aangeboden door Yonec Bremmers, via de UU site
