Werken met GIS: een windmolenpark in jouw gemeente
Werken met GIS: een windmolenpark in jouw gemeente
Intro
Als onderdeel van het klimaatbeleid overweegt jouw gemeente een windmolenpark van 40 hectare (ongeveer 6 voetbalvelden) aan te leggen. De gemeente heeft jou als GIS-specialist gevraagd om een geschikte locatie te vinden voor dit windmolenpark. De locatie die de gemeente zoekt, moet voldoen aan de volgende eisen:
De locatie ligt binnen jouw gemeente
Het windmolenpark mag niet in beschermd natuur- of stiltegebied liggen.
Een windmolen staat ten minste 200 meter van bebouwing.
Een windmolen staat ten minste 100 meter van wegen.
Niet binnen 100 meter van een bestaande windmolens (oud en nieuw)
Niet binnen 40 meter van gas- en elektriciteitsleidingen
In deze opdracht ga je op zoek naar een locatie voor een windmolenpark in jouw gemeente.
Met behulp van ruimtelijke analyses in ArcGIS Online onderzoek je in 11 stappen welke locaties voldoen aan de eisen. Vervolgens breng je advies uit over de meest geschikte locatie voor het windmolenpark.
Voorbeeld bestaande windmolens
Stap 1: kaart zoeken
Voordat je kunt beginnen met de opdracht van de gemeente, moet je eerst zorgen dat je alle benodigde informatie verzamelt. Je hoeft voor deze opdracht niet zelf alle kaartlagen bij elkaar te zoeken. Alle lagen die je nodig hebt zijn al verzameld op één kaart, waarmee je kunt werken.
Klik linksonder op de twee >> waardoor het menu uitklapt. Er worden nu verschillendekaartlagengeladen. Onderzoek wat er allemaal te zien is op de kaart door in het linkermenu te kijken bij Kaartlagen en de Legenda.
De kaart, de kaartlagen en met links het menu
Je gaat deze kaart gebruiken om een geschikte locatie te vinden voor het windmolenpark van jouw gemeente.
➤ Daarom is het nodig dat je eerst een kopie maakt van de kaart:
➤ Klik in het linkermenu op “Opslaan en openen" en dan “ Opslaan als”.
Er verschijnt een venster:
➤ Voeg je eigen naam toe aan de titel van de kaart,
zodat je je eigen kopie krijgt.
> Opslaan!
[De volgende keren dat je deze kaart opslaat hoef je alleen maar op Opslaan te klikken]:
Waar vind ik mijn kaart weer terug als ik hem per ongeluk ‘helemaal weg klik'?
Gewoon inloggen en dan op de knop in het bovenste menu Content klikken:
Stap 2: jouw gemeente
Op de kaart die je net hebt geopend, worden alle gemeenten van Nederland aangegeven met een zwarte lijn als grens. Aangezien de eerste eis was dat het windmolenpark binnen de grenzen van jouw gemeente moet komen te liggen, ga je die uit deze laag filteren: ➤ Klik op de laag Gemeentegrens
➤ In het rechter menu kies je voor Filter:(1) ➤ Dan op + Expressie toevoegen
➤ Klik op het onderste vinkje en zoek vervolgens de naam van jouw gemeente:(2)
Je ziet direct in de kaart dat alle andere gemeenten ‘grijs’ worden en die van jou overblijft.
➤ Klik op Opslaan
Wil je twee gemeenten (of meer) onderzoeken dan kies je bij Filter voor nog een Expressie door op + Expressie toevoegen te klikken en zoek je ook die gemeente op.
Kies daarna bovenaan voor:
➤ Zoom naar jouw gemeente
Jouw kaart zou er dan ongeveer zo uit moeten zien (voorbeeld Aalten):
Filter gemeente Aalten
In de komende stappen ga je steeds kleine stukken van het gebied van jouw gemeente afhalen die niet voldoen aan één van de andere eisen. Je houdt uiteindelijk alleen de stukken over van jouw gemeente die aan alle eisen voor het windmolenpark voldoen. Je zou dit proces kunnen zien als een soort zeef, waarbij er steeds kleinere stukjes gebied overblijven. Daarom staat deze werkwijze ook wel bekend als een zeefanalyse. Hiervoor maak je gebruik van verschillende analysetools binnen ArcGISOnline. Deze nemen we hierna stap voor stap door.
Stap 3: zonder natuur en stiltegebied
Op de kaart kun je zien dat delen van de jouw gemeente beschermd natuur- en/ of stiltegebied zijn. De tweede eis bij deze opdracht was dat de windmolens niet in beschermd natuur- en stiltegebied gebouwd mogen worden. Als eerste stap in de zeefanalyse kunnen we de natuurgebieden dus gaan ‘wegsnijden’ uit de gemeente. Dit doen we met de tool Lagen bovenop plaatsen.
➤ Klik op Analyse in het rechtermenu.
Er verschijnt een aantal opties:
➤ Klik op “Gegevens beheren” en kies voor “Lagen bovenop plaatsen”.
➤ Als je klaar bent, klik je op “Uitvoeren”.
Er wordt nu een nieuwe kaartlaag aangemaakt. Dit kan even duren. Je ziet de nieuwe laag al in de lijst onder Kaartlagen staan.
Als je het goed hebt gedaan ziet je kaart er nu (ongeveer) als volgt uit:
Stap 4: 200 m bebouwing
De derde eis is dat het windmolenpark ten minste 200 meter van bebouwing ligt.
Uit alle panden van Nederland moeten dus de panden van jouw gemeente worden gefilterd. ➤ Klik op de kaartlaag Panden Ned
➤ Kies dus weer Filter uit het rechtermenu
➤ Gebruik de volgende onderdelen in de Expressie: (voorbeeld is Leidschendam- Voorburg) door de vinkjes open te klikken en de juiste uit de lijst te zoeken.
Je hebt nu een kaartlaag Panden Ned met alleen de bebouwing/ panden van jouw gemeente(n) (evt. inzoomen)
Zoiets dus:
Voor deze eis is het dus niet genoeg om alleen de bebouwing weg te snijden uit de kaartlaag. We moeten immers ook het gebied wegsnijden dat 200 meter om de bebouwing heen ligt. Zo’n omliggend gebied heet eenbuffer. We moeten dus eerst een buffer aanmaken en deze vervolgens wegsnijden uit de kaartlaag.
De buffer maken we om de laag “Panden ”. Deze laag bevat alle panden van jouw gemeente.
➤Ga opnieuw naar Analyse.
➤ Klik op het pijltje bij “Nabijheid gebruiken” en kies voor “Buffers maken”.
Je hebt nu zoiets als dit:
Stap 5: zonder bebouwing
De volgende stap is om de laag “Bebouwing 200m” weg te snijden uit jouw gemeente. Daarvoor gebruiken we de kaartlaag die we bij stap 3 al hebben aangemaakt : zonder natuur (deze laag bevat alle locaties in de jouw gemeente die geen beschermd natuurgebied zijn). Zo blijven uiteindelijk de locaties over die niet in een beschermd natuurgebied liggen én die ten minste 200 meter van bebouwing af liggen.
➤ Gebruik weer de tool Lagen bovenop plaatsen die je ook al bij stap 3 hebt gebruikt. ➤ Invoer= zonder natuur_NAAM Overlay= bebouwing…….200m ➤ Noem deze laag ‘zonder natuur en bebouwing_NAAM’
Sla de kaart op!
Als je de oude lagen weer uitvinkt, ziet het resultaat er deels (ongeveer) zo uit:
Stap 6: 100 m van wegen.
Je ziet dat er al steeds minder gebieden overblijven voor het windmolenpark. Er is echter nog een vierde eis waar we aan moeten voldoen, voordat we kunnen kiezen welke plaats in jouw gemeente het meest geschikt is voor het windmolenpark. De windmolens moeten minstens 100 meter verwijderd zijn van wegen. Hiervoor maken we gebruik van de kaartlaag “Straten”. Dit zijn alleen de straten met asfalt.
Eerst zorg je ervoor dat alleen de straten van jouw gemeente in de laag zichtbaar blijven, en niet ALLE straten van Nederland! Het mooie van deze laag is dat je kunt zoeken naar jouw gemeente:
➤ Klik op Straten en kies voor ‘Filter’.
➤ Kies bij Expressie voor ‘Bronhouder en zoek jouw gemeente’
Zoiets :
Deze laag gebruik je in de volgende stap: de buffer
➤ Stel via Analyse zelf een buffer (zie ook stap 4) in van 100 meter om de kaartlaag “Straten”.
➤ Kies in de buffer tool bij “Opties”voor Overlapbeleid “Oplossen”
➤ Kies als resultaat laagnaam voor “Straten100m_NAAM”.
Klik als je klaar bent op “Analyse uitvoeren”.
De laag “Straten100m_NAAM” is misschien wat moeilijk te herkennen als je alle
standaardinstellingen van ArcGISOnline behoudt.
Door weer enkele lagen uit te vinken (of de bufferlaag een andere kleur te geven (via Stijl wijzigen), zou je kaart er ongeveer als volgt uit moeten zien:
Sla de kaart op!
Stap 7: locaties windmolenpark
Net als in bij de laag bebouwing van jouw gemeente kunnen we de laag “Straten100m” gaan wegsnijden uit de kaartlaag die we na stap 5 overhielden: zonder natuur en bebouwing_NAAM
➤ Ook hier gebruiken we weer de tool Lagen boven plaatsen met de functie Verwijderen.
➤Stel zelf de juiste gegevens in, zodat er een kaartlaag overblijft die voldoet aan alle eisen.
➤ Kies als resultaat laagnaam voor “Locaties windmolenpark_NAAM”.
Sla de kaart op
Stap 8: testen
Je hebt nu mogelijke plekken voor een windmolenpark.
De volgende 2 tussenstappen zijn nodig om te zien of het windmolenpark past :
1. Oppervlakte berekenen
➤ Kies in het rechtermenu voor Kaarthulpmiddelen en dan Meting
➤ Rechtsboven zie je een menuutje:
Kies voor Oppervlakte meten: klik in de kaart en trek een vorm door steeds 1 keer te klikken met je muis. Je ziet dan middenin de vorm cijfers. Die geven de oppervlakte aan standaard in KM2.
Dubbelklik op het laatste punt. Ga nu naar het onderdeel Eenheid en kies dan voor Hectare.
Met je muis kun je de vorm aanpassen (punten beetpakken en verslepen) net zolang tot je het vereiste aantal hectare hebt. Met de knop Nieuwe meting kun je de vorm helemaal weghalen. Nu heb je een inschatting kunnen maken hoe groot het gebied zal worden.
2. Tekenen van jouw gebied op de kaart: klik op
➤ Kies de vorm [1] bij Schets menu
Schets menu
➤ Teken nu op de kaart het gebied zoals je dat net ongeveer qua grootte hebt ingeschat. Eindig ook hier met een dubbelklik op het laatste punt.
➤ Gebruik nu de meting tool van onderdeel 1 en meet het getekende gebied na.
➤ Aanpassen doe je door met je muis eerst in het Schets menu op 2 te klikken en dan met je muis de vorm aan te passen/ verslepen/draaien totdat je vindt dat het klopt.
➤ Klaar? Klik op het kruisje om het teken menu weg te halen:
➤ Hernoem deze nieuwe laag Schetsen tot : Windmolenpark (via de drie …)
Sla de kaart op!
Stap 9: aanvullen
Toch is er nog een tweetal eisen die je moet gebruiken: de leidingen en bestaande windmolens.
➤ Voer dit uit. ➤ Verwerk dit ook in je advies.
Stap 10: print de kaart
Als je alle stappen goed hebt uitgevoerd, blijven er nu nog maar enkele (blauwe) vlakken over in jouw gemeente die voldoen aan alle eisen voor een windmolenpark. Bekijk de gebieden die geschikt zijn.
Print de kaart:
➤ Ga in het linkermenu naar Afdrukken
➤ Kies de volgende instellingen:
Kopieer deze kaart en sla op /plak in.
Stap 11 : schrijf het advies
De gemeente wil graag een zo groot mogelijk gebied gebruiken voor het windmolenpark.
Nu je alle informatie hebt verzameld, schrijf je een advies aan jouw gemeente, waarin je aangeeft welke locatie jij zou kiezen om het windmolenpark te bouwen. In je advies geef je aan:
Welke locatie binnen jouw gemeente je hebt gekozen.
De kaart!
Leg uit waarom deze locatie het best past bij de eisen en wensen van de gemeente.
Je kan ook andere overwegingen meenemen in je advies: bijvoorbeeld waar de windmolens de minste overlast veroorzaken of waar ze het ‘mooist’ in het landschap passen. Gebruik hiervoor je eigen kennis van de omgeving.
Voeg een kaart toe van je gekozen locatie, om duidelijk te maken aan de gemeente welk gebied je bedoelt.
Stretch goal
Ben je al klaar en heb je nog tijd over?
Om je advies aan de gemeente nog overtuigender te maken, kun je je kaarten uit ArcGIS ook verwerken in een presentatie. Zo kun je je ‘publiek’ stap voor stap door je kaart leiden, door stil te staan bij diverse locaties, kaartlagen etc
Het arrangement Werken met GIS: een windmolenpark in jouw gemeente is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
LES : Zeefanalyse in 11 stappen
Als onderdeel van het klimaatbeleid overweegt jouw gemeente een windmolenpark van 40 hectare (ongeveer 6 voetbalvelden) aan te leggen. De gemeente heeft jou als GIS-specialist gevraagd om een geschikte locatie te vinden voor dit windmolenpark. Je geeft een advies met behulp van een aantal GIS technieken.
Leerniveau
HAVO 4;
VWO 6;
HAVO 3;
VWO 3;
HAVO 5;
VWO 4;
VWO 5;
Leerinhoud en doelen
Aardrijkskunde;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Studiebelasting
1 uur en 0 minuten
Werken met GIS: een windmolenpark in jouw gemeente
nl
Werken met GIS
2024-05-29 11:58:35
LES : Zeefanalyse in 11 stappen
Als onderdeel van het klimaatbeleid overweegt jouw gemeente een windmolenpark van 40 hectare (ongeveer 6 voetbalvelden) aan te leggen. De gemeente heeft jou als GIS-specialist gevraagd om een geschikte locatie te vinden voor dit windmolenpark. Je geeft een advies met behulp van een aantal GIS technieken.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
