0. Info startweek
In deze opdracht maak je kennis met rituelen.
Ben je wel eens op een begrafenis geweest? Of – iets vrolijker – op een bruiloft? In allerlei landen, culturen en godsdiensten staan mensen stil bij belangrijke momenten in hun leven. Mensen komen dan samen om feest te vieren of te rouwen. Bij dit soort gebeurtenissen spelen rituelen een belangrijke rol. In deze badge maak je kennis met allerlei verschillende rituelen en denk je na over de vraag hoe rituelen structuur kunnen geven aan jouw eigen leven.
Je behaalt het leerdoel van deze opdracht wanneer je kunt uitleggen wat rituelen zijn en voorbeelden kunt geven van rituelen bij verschillende belangrijke levensgebeurtenissen.
Eindproducten
Je levert voor deze opdracht uiteindelijk de volgende twee dingen in:
- de ingevulde Keynote (je kunt het werkboekje downloaden op de volgende pagina)
- een creatieve uitwerking van jouw eigen ontworpen ritueel
Tijdsbesteding
Hieronder vind je hoeveel tijd je ongeveer nodig hebt voor elke stap. Het kan natuurlijk zijn dat jij ergens langer of korter mee bezig bent.
| Voorkennis |
10 minuten |
| Geboorte |
45 minuten |
| Volwassen worden |
1 uur |
| Trouwen |
30 minuten |
| Sterven |
1 uur |
| Een nieuw ritueel |
1-2 uur |
Totale tijdsbesteding: ongeveer 6 uur.
Veel succes!
1. Jij begint
➜ Geef antwoord op alle vragen onder 'voorbereiding' in jouw tegel in Egodact. Waarom wil jij meer weten over rituelen? Of: wat spreekt je aan in het vak godsdienst?
Voor het maken van deze quest heb je een werkboekje nodig. Dat werkboekje kun je hier downloaden. Open het boekje in de app Keynote.
Een ritueel is een vaste handeling (iets dat je doet) op een vast moment en op een vaste manier.
➜ Bekijk de twee volgende video's waarin verschillende mensen (met en zonder godsdienst) je vertellen over hun rituelen.
➜ Bedenk zo veel mogelijk dingen die volgens jou rituelen zijn. De rituelen die je noemt hoeven niets met godsdiensten te maken te hebben (maar dat mag natuurlijk wel). Zorg ervoor dat je minimaal 20 dingen bedenkt.
➜ Open je werkboekje en vul alle rituelen die jij hebt bedacht in op de eerste pagina.
2. Geboorte
Onderzoek
➜ Hieronder vind je vier voorbeelden van geboorterituelen in godsdiensten. Lees de teksten door en bekijk de filmpjes.
In de mandir
De mandir is het heilige gebouw van hindoes.
Het eerste ritueel ondergaan hindoe-baby's al voor hun geboorte. Er worden speciale gebeden opgezegd om ervoor te zorgen dat er een zoon geboren zal worden. Deze plechtigheid heet 'punsavan'. Een zoon is belangrijk, omdat volgens hindoes de voorvaderen voortleven in zoons.
Na de geboorte wordt tijdens een plechtige bijeenkomst het hoofdhaar van de baby afgeschoren. Dit is bedoeld om het kind te reinigen van alles wat met de geboorte te maken heeft. Mundan betekent letterlijk 'afscheren' en is een van de zestien sacramenten (belangrijke rituelen, die in het hindoeïsme ook wel sanskaar worden genoemd) van hindoes.
Deze rituelen zijn allemaal bedoeld om het lichaam te reinigen en voor te bereiden op het ultieme doel: bevrijding. Je moet namelijk lichamelijk en geestelijk rein zijn. Het lichaam is de drager van de ziel. En om de ziel zo goed mogelijk zijn werk te kunnen laten doen, is een schoon lichaam belangrijk.
In de synagoge
De synagoge is het heilige gebouw voor de joden.
Op de achtste dag na de geboorte worden joodse jongetjes besneden. Dat betekent dat tijdens een plechtigheid de voorhuid van de penis rondom wordt losgesneden en verwijderd. De besnijdenis wordt met een groot feest gevierd.
Voor joden is de besnijdenis een eeuwenoude traditie. In de Thora, het heilige boek van de joden, staat dat God een verbond sloot met Abraham. God beloofde hem een grote familie, veel nakomelingen en een vruchtbaar land. Als teken van die belofte moest Abraham zichzelf besnijden en daarna moest dat gebeuren bij alle mannen die bij zijn familie hoorden.
Die traditie wordt tot op de dag van vandaag voortgezet. Als je besneden bent, dan ben je ook een onderdeel van dat verbond. Je hoort er helemaal bij. De besnijdenis wordt uitgevoerd door iemand die daarvoor speciaal is opgeleid, de moheel. Door zijn kundigheid en ervaring heeft de baby zo min mogelijk pijn.
In de moskee
De moskee is het heilige gebouw voor de moslims.
Vijf keer per dag kun je vanaf de moskee de azan horen: de oproep tot gebed. Het begint met de woorden: 'Allahu akbar'. Dat betekent: God is de grootste. De woorden van de azan worden ook ingefluisterd bij een pasgeboren baby. Zo krijgt het kindje meteen mee wat het belangrijkste is in het leven: het geloof in één God die de grootste is en dat Mohammed zijn profeet is.
Veel moslimjongetjes worden na de geboorte besneden. Dat is niet verplicht - het staat niet in de Koran dat dit moet - maar veel moslims doen het wel. Voor een deel is het een hygiënische maatregel. Als je besneden bent, kan een jongen zijn penis makkelijker schoonhouden. Maar het is ook een teken dat je bij de moslimgemeenschap hoort. Er is geen vast moment voor de besnijdenis. Vaak gebeurt het bij baby's, maar in elk geval voor het dertiende levensjaar. In de Koran wordt ook verteld over Gods verbond met Abraham - daar heet hij Ibrahim. Ibrahims oudste zoon Ismaël werd op dertienjarige leeftijd besneden.
In de kerk
De kerk is het heilige gebouw voor christenen.
Voor christelijke ouders is de doop van hun kind een groot feest. Het dopen gebeurt meestal in de kerk. De dominee of pastoor giet een beetje water uit het doopvont over het hoofdje van het kind. Daarbij noemt hij of zij de naam van de baby en vraagt om de zegen van God.
De doop betekent voor christenen dat je vanaf dat moment bij God en bij de mensen van de kerk hoort. Vaak krijgen de ouders als herinnering een doopkaars mee. Die kunnen ze branden op belangrijke momenten in het leven van het kind.
Sommige christenen vinden dat een kindje niet gedoopt kan worden, omdat het nog niet zelf voor het geloof kan kiezen. Maar zij willen hun kinderen wel opdragen in de gemeente waar ze bij horen. Dat gebeurt bijvoorbeeld in de Ghanese kerk in Amsterdam. De predikant tilt het kindje omhoog boven zijn hoofd en zegt: 'Zie je al die mensen? Kijk goed, want dit is jouw familie. Ze zullen er zijn voor jou.' Ook het opdragen wil laten zien: je hoort erbij!
Een eigen ritueel
Veel ouders voelen bij de geboorte van hun kind een grote dankbaarheid. Ook degenen die niet zo'n vastomlijnd geloof hebben. Die dankbaarheid willen ze delen met familie en vrienden.
Een geboorteritueel helpt daarbij. Sommige mensen geven een tijdje na de geboorte een kraamfeest. Alle vrienden en familieleden worden uitgenodigd om het kind welkom te heten in de wereld. Iedereen kan de baby bewonderen en cadeautjes geven.
Er zijn 'ritueel-begeleiders' die samen met de ouders een eigen geboorteritueel bedenken. Alle gasten nemen bijvoorbeeld een speciaal gedicht voor de baby mee. Of een boek dat in hun eigen leven veel heeft betekend. Ze vertellen waarom ze dat boek aan de baby geven met een wens voor zijn of haar levensweg. Via 'Rent a Priest' kun je ook een echte dominee of pastoor inhuren voor een doopritueel. Dat lijkt dan wel op wat er in de kerk gebeurt, maar er zijn allerlei aanpassingen mogelijk.
Verwerking
➜ Schrijf een verslag van ongeveer 200 woorden in jouw Keynote-werkboekje. In dit verslag vergelijk je twee geboorterituelen met elkaar. Bespreek in jouw verslag:
- wat de overenkomsten en verschillen zijn;
- wat de voor- en nadelen zijn van elk ritueel voor het kindje;
- leef je in in de (gelovige) ouders: waarom zouden zij kiezen voor dit ritueel?
In de inleiding vertel je waar dit verslag over gaat en welke vragen je gaat beantwoorden. In het middenstuk geef je antwoord op de drie bovenstaande vragen. Schrijf een afzonderlijke alinea voor het beantwoorden van elke vraag. In de conclusie geef je jouw mening over de rituelen en beschrijf je wat je zelf zou doen als je vader of moeder wordt. Vergeet je verslag geen titel te geven en let ook goed op je taalverzorging.
3. Volwassen worden
Onderzoek
In Nederland ben je volwassen als je 18 jaar wordt. Je krijgt vanaf die leeftijd allerlei rechten (dingen die je mag gaan doen) en plichten (dingen die je moet gaan doen). Vanaf je 18e jaar mag je bijvoorbeeld je autorijbewijs halen, alcohol of sigaretten kopen en stemmen. Vanaf je 18e jaar moet je je eigen zorgverzekering gaan betalen. Je wordt volwassen en je mag zelf meer besluiten nemen dan voor die tijd. Je 18e verjaardag is daarom toch net een beetje meer bijzonder dan bijvoorbeeld je 17e verjaardag.
In godsdiensten worden jongeren ook volwassen. Dat is niet altijd gekoppeld aan een bepaalde leeftijd, maar aan het moment dat een jongere er klaar voor is om zelf de verantwoordelijkheid te nemen voor de rechten en plichten die bij een godsdienst horen.
In de kerk...
... doet een jongere bijvoorbeeld belijdenis. Dat betekent dat een jongere in de kerk uitspreekt dat hij of zij in God gelooft en Jezus Christus wil volgen.
In de synagoge...
... doet een jongen als hij 13 is bar-mitswa en een meisje bat-mitswa. Ze worden dan 'zoon of dochter van de wet'. Vanaf deze leeftijd zijn joodse jongeren zelf verantwoordelijk voor het houden van de joodse regels. Die regels gaan over wat ze wel en niet eten, hoe ze bidden en dat ze op zaterdag (de heilige dag in het Jodendom) naar de synagoge gaan.
In de moskee...
... gaan jongeren vanaf een bepaald moment mee naar de moskee en gaan ze leven volgens de vijf zuilen van de Islam. Een belangrijk ritueel in de Islam is bijvoorbeeld de ramadan: een maand lang niet eten en drinken tussen zonsopgang en zonsondergang. Kinderen hoeven daar nog niet aan mee te doen, maar jongeren doen dat wel als ze oud genoeg zijn.
➜ Bekijk de onderstaande video. Je kijkt naar een bezoek in een kerk, synagoge en moskee en je volgt jongeren die zich klaarmaken voor hun belijdenis, bar-mitswa en deelname aan de ramadan.
➜ Maak de opdrachten bij deze video in je Keynote-werkboekje.
Verwerking
Interview en vergelijking
1. Geef voor jezelf antwoord op de volgende vragen:
• Wanneer is volgens jou iemand 'volwassen'? Licht je antwoord toe.
• Hoe is het om 'jong' te zijn? Wat is daar wel en niet leuk aan?
• Hoe is het om ouder te worden? Wat is daar wel en niet leuk aan?
• Wat zijn jouw toekomstdromen?
2. Zoek iemand op die ouder is dan 66 jaar en stel hem of haar ongeveer dezelfde vragen:
• Wanneer is volgens u iemand 'volwassen'? Licht uw antwoord toe.
• Hoe is het om 'jong' te zijn? Wat is daar wel en niet leuk aan?
• Hoe is het om ouder te worden? Wat is daar wel en niet leuk aan?
• Wat waren uw toekomstdromen toen uw mijn leeftijd had? Zijn ze uitgekomen?
3. Ga naar je werkboekje en deel de antwoorden van jezelf en van de persoon die jij hebt geinterviewd in de tekstwolkjes.
4. Beantwoord de vragen onder het kopje 'vergelijking'.
4. Trouwen
Onderzoek
Je wordt ouder en je lijf verandert. Je gaat er anders uit zien, maar je gaat ook andere dingen voelen. Je kijkt met andere ogen naar de mensen om je heen en je wordt (hopelijk ;-)) verliefd.
Liefde en trouw zijn belangrijke onderwerpen voor gelovige mensen.
Bij veel grote godsdiensten (Islam, Jodendom, Christendom en Hindoeïsme) zijn er vaste rituelen rond de trouwdag van twee mensen.
1. Kies een van de volgende godsdiensten: Islam, Jodendom, Christendom, Hindoeïsme.
2. Zoek op welke rituelen horen bij de trouwdag van mensen die bij deze godsdienst horen.
3. Deel jouw bevindingen in de Keynote!
Verwerking
Veel Nederlanders geloven niet in een God en gaan niet naar de kerk, synagoge, tempel of moskee. Toch lijken veel Nederlandse bruiloften op elkaar.
In de Keynote vind je een pagina met allerlei foto's van gebruiken die horen bij een bruiloft. Zoek per gebruik op wat de betekenis is van dit ritueel en voeg jouw bevindingen toe aan deze pagina.
5. Sterven
Onderzoek
Leven en dood horen bij elkaar. Hoe graag we ook lang en gezond willen leven, er komt een dag dat je zult sterven. Het is goed om daar eens bij stil te zijn. Om om te leren gaan met je eigen sterfelijkheid. Maar hoe doe je dat? Hoe kun je leren leven met de dood?
Bekijk de onderstaande video en beantwoord de vragen in de Keynote.
Lees het onderstaande gedicht en beantwoord de vragen in de Keynote.
Niemand weet hoe laat het is - Youp van 't Hek
Deze dag is de eerste
van de rest van mijn leven.
Dat denken er velen
bij hun ontbijt.
Terwijl ik altijd denk:
ik heb nog maar even.
Dit wordt de laatste
van een prachtige tijd.
Dus moeten we dansen,
en moeten we vrijen
moeten we lachen
en drinken vol vuur.
Lief houd me vast
want nu ben ik nog bij je.
Tijd is toch geld
dus het leven is duur.
En ik merk elke dag dat ik me vergis
En dat er dan nog een uur over is.
Ik weet als ik later groot ben
en ook bijna dood ben
dan is al die angst
niet nodig geweest.
Maar altijd de bangste,
altijd die angsten
maakten mijn leven
tot een schitterend feest!
Lees de onderstaande tekst en beantwoord de vragen in de Keynote.
Over mijn lijk
Over mijn lijk is een tv-programma, waarin jonge mensen worden gevolgd die niet lang meer te leven hebben. Een van de deelnemers was Jip. Hij had uitgezaaide botkanker en is inmiddels overleden. Op de site van het programma staat de mail die Jip rondstuurde aan mensen om te vertellen dat hij niet lang meer zou leven:
'Dus ik ga dood. Gek genoeg voelt het als een opluchting. Wij allemaal hebben de afgelopen jaren vastgehouden aan een stukje hoop. Ik en mijn ouders zijn steeds op zoek geweest naar alle mogelijke manieren om mijn lijf zo gezond en sterk mogelijk te houden. Een zoektocht die energie kost en maakt dat het leven om genezing draait. Dus dat ik nu te horen heb gekregen dat ik doodga, lucht ontzettend op en creëert ineens de ruimte om me samen met jullie bezig te houden met het hoofdstuk van de dood. Ik begrijp dat deze mail van alles in je kan losmaken en allerlei vragen oproept. Nu kan ik proberen om op zo veel mogelijk vragen een antwoord te geven, maar in plaats daarvan schrijf ik dit: Alles komt zoals het gaat. Nergens hoeft of moet druk achter zitten, want mooie herinneringen hebben we al. Dus laten we de tijd die we samen hebben of hebben gehad, koesteren met een glimlach. Zo wil ik namelijk het liefst blijven voortbestaan in jullie herinnering.'
Verwerking
Misschien dat de bovenstaande opdrachten jou wel hebben geraakt. De dood is nu eenmaal een heftig onderwerp. En hier over nadenken, roept misschien wel allerlei herinneringen op aan geliefden die jij bent verloren.
➜ Voel jij je verdrietig? Het kan helpen om daar met iemand over te praten. Met je ouders, een lieve vriend of vriendin of iemand anders die je vertrouwt. Je kunt ook altijd op school terecht met jouw verhaal. Dat mag bij elke coach.
Rituelen kunnen mensen helpen om om te gaan met hun verdriet. Door samen te komen, verhalen over iemands leven te delen, met elkaar te huilen: dat zijn dingen die mensen doen om hun verdriet te delen. En het zo ook een beetje meer dragelijk te maken.
Werk de volgende stappen uit in je Keynote:
1. Kies een (bekend) persoon die inmiddels is overleden. Het is belangrijk dat je iemand kiest die van betekenis of inspirerend voor jou is. Leg uit waarom je deze persoon hebt gekozen.
2. Bedenk wat je zou kunnen doen om deze persoon, samen met anderen, te herdenken. Welke rituelen zouden daarbij kunnen passen? Het bezoeken van iemands graf en achterlaten van een bloem is bijvoorbeeld ook een ritueel. Beschrijf hoe de dag/het dagdeel waarop je deze persoon gaat herdenken, eruit komt te zien.
3. Leg uit waarom je voor deze dingen hebt gekozen.
6. Eindopdracht - een eigen ritueel
In deze eindopdracht ga jij zelf een ritueel ontwerpen voor een belangrijk moment in jouw eigen even of dat van iemand anders. Zoals je in de vorige stappen hebt geleerd, worden rituelen vaak uitgevoerd op momenten dat er een grote verandering plaatsvindt in en leven.
OPDRACHT
Stap 1 Kies een onderwerp voor het ritueel dat jij gaat ontwerpen. Je kunt bijvoorbeeld kiezen uit de volgende opties:
– de aankomst van een adoptiekind;
– de start van een samengesteld gezin;
– de vrijlating van een gevange uit de gevangenis;
– de start van een nieuw leven in een ander land na emigratie of vluchten;
– een eigen onderwerp (overleg dat onderwerp eerst met mevrouw Rebel, voor je verder gaat)
Stap 2 Ontwerp het ritueel. Geef daarbij antwoord op de volgende vragen:
– wie zijn erbij?
– waar vind het ritueel plaats? Hoe ziet die ruimte eruit?
– wat gebeurt er? Denk aan muziek, toespraken, wat de gasten doen, etc.
– welke plechtige handeling vindt er plaats?
– hoe noem je dit ritueel?
Stap 3 Presenteer jouw ritueel. Dat kan op verschillende manieren. Maak bijvoorbeeld:
-
een video
-
een maquette of kijkdoos
-
een poster
-
een interactieve keynote
Jouw uitwerking wordt beoordeeld aan de hand van de volgende rubric:
| |
Uitstekend |
Voldoende |
Onvoldoende |
| Inhoud |
Je hebt in je eindopdracht laten zien dat je uitgebreid kennis hebt gemaakt met verschillende rituelen en elementen daaruit hebt gebruikt om je eigen ritueel te ontwerpen.
|
Je hebt in je eindopdracht laten zien dat je voldoende kennis hebt gemaakt met verschillende rituelen en elementen daaruit hebt gebruikt om je eigen ritueel te ontwerpen.
|
Je hebt in je eindopdracht onvoldoende zien dat je kennis hebt gemaakt met verschillende rituelen. Je hebt geen elementen uit de eerdere opdrachten gebruikt om je eigen ritueel te ontwerpen.
|
| Vorm |
Je eindopdracht is netjes (qua taal en afwerking). Je hebt duidelijk aandacht besteed aan het maken van een mooi verslag of mooie poster.
|
Je eindopdracht is verzorgd (qua taal en afwerking).
|
Je opdracht is slordig en bevat veel (taal)fouten.
|
| Persoonlijk |
Je laat in je eindopdracht zien wat je hebt geleerd van het maken van de opdrachten.
|
Je laat in de eindopdracht een beetje zien wat je hebt geleerd van het maken van de opdrachten.
|
Je geeft geen inzicht in jouw eigen gedachten over wat je hebt geleerd van het maken van de opdrachten.
|
7. Terugkijker
Je bent aan het eind gekomen van jouw reis door de rituelen van het leven.
Beantwoord de laatste vragen van deze opdracht in het werkboekje.
Controleer of je alle opdrachten volledig en duidelijk hebt gemaakt. Post jouw werkboekje vervolgens als PDF in Seesaw en koppel de link aan jouw tegel in Egodact. Lever ook de creatieve uitwerking van de eindopdracht in via Egodact.
