Les Propaganda

Les Propaganda

Propaganda (3 lesuren)

Propaganda: komt van het Latijnse woord: “propagari" wat betekent "het verspreiden".  Met de ontdekking van de drukkunst in 1493 door Gutenberg werd het mogelijk om via een drukpers tekeningen en cartoons op grote schaal te verspreiden. Zo kon ook fake news verspreid worden.

Heb jezelf ooit eens iets geloofd dat later niet waar bleek te zijn?
Wel dit overkwam de New Yorkers in 1835.

Een van de eerste grootschalige misinformatie of fake news dateerd van 1835 en heet "'the great moon hoax".  

Hoax is het Engelse woord voor 'grap'.

Opdracht: The great Moon Hoax

The Great Moon Hoax (bij instellingen 'ondertiteling' automatische vertaling en 'Nederlands' aanvinken)

Het is belangrijk om te begrijpen hoe historische context en sociale factoren mensen vatbaar maken voor beïnvloeding.

 

Er worden propaganda technieken gebruikt: Bronnen en Autoriteit. In de moderne wereld kunnen onjuiste informatie en propaganda ook worden versterkt door te verwijzen naar vermeende experts of autoriteiteiten.

De historische situatie in 1835 in New York en het concept van propaganda benadrukken het blijvende belang van kritisch denken en mediawijsheid in de moderne wereld, waar snelle informatieverspreiding, confirmation bias en emotionele manipulatie via media en sociale netwerken de vatbaarheid voor misleidende informatie vergroten.

Radio

Taal wordt ingezet als middel en de boodschap kan via bijvoorbeeld via de radio verspreid worden.
Het is doorheen de geschiedenis een veel gebruikte methode.Spreken is nooit onschuldig of neutraal. Taal is een daad. Iets zeggen is ook altijd iets teweegbrengen.

Luister naar onderstaand radio fragment van de Rwandese Radia Télévision Libre des Mille Collines (RTLM).

 

 

In de context van de Rwandese genocide in 1994, illustreert het gebruik van de term 'kakkerlakken' door de Rwandese Radio Télévision Libre des Mille Collines (RTLM) hoe taal als propaganda diende door de Tutsi's te dehumaniseren en aan te zetten tot massamoord, wat versterkt werd door radio-uitzendingen die resulteerden in een aanzienlijk aantal slachtoffers en daders.

De nazi’s waren zich hier ook erg van bewust. Met betrekking tot de vernietiging van de Joden gebruiken ze een duidelijke linguïstische strategie. De commandanten van de mobiele moordeenheden wisten dat het vermoorden van onschuldige Joden (mannen, vrouwen en kinderen) een negatief effect had op de moraal en het zelfbeeld van de soldaten die de moorden uitvoerden. Zij ondernamen systematisch pogingen om de psychologische gevolgen van de moordoperaties te ondervangen. Door middel van een bepaald soort woordgebruik probeerden de militaire autoriteiten de gruwel van de daden te verdringen. Zo werden woorden als ‘töten’ (doden) en ‘ermorden’ (vermoorden) zoveel mogelijk vermeden en vervangen door woorden als ‘erledigt’ (afgemaakt), ‘liquidiert’ (geliquideerd) of ‘ausgemerzt’ (uitgeroeid). Terwijl een term als ‘vermoorden’ de betekenis oproept van ‘het onrechtmatig doden van een mens’, suggereren termen als ‘liquideren’ en ‘uitroeien’ in hun gebruik reeds een rechtvaardiging van de handeling. ‘Uitroeien’ roept bijvoorbeeld ‘ongedierte’ op en ongedierte moet nu eenmaal uitgeroeid worden. ‘Afmaken’ verwijst naar het doden van dieren en ook ‘liquideren’ betekent dat het gaat om leven dat niet waard is geleefd te worden. Het gebruik van dergelijke woorden ontnam een hele bevolkingsgroep zijn menselijkheid en waardigheid.

Spotprenten - hoe analyseer je ze?

Hoe een spotprent analyseren?

Opdracht spotprenten analyseren

Kies een van de spotprenten en maak de onderliggende opdracht

Cartoon Maanlanding
Cartoon Maanlanding

Klik op de link 'Trump's Twitter Tornado' om de cartoon te zien

Cartoon Trump's Twitter Tornado

Spotprent 3, 4 en 5

Dit is een Belgische politieker.... rara wie?
Dit is een Belgische politieker.... rara wie?
De 3 mannen
De 3 mannen
Spotprent Rotchild zak met geld
Spotprent Rotchild zak met geld

Spotprenten in de Tweede Wereldoorlog

Spotprenten en antisemitisme:

Met de opkomst van de drukkunst werd het mogelijk om tekeningen en cartoons op grote schaal te verspreiden.

"Een beeld heeft een veel groter effect dan een boek, want dat moeten mensen helemaal lezen. Van een beeld ben je meteen onder de indruk zonder dat je verder moet nadenken. Toon je een beeld waarin de Jood een rat is, dan is dat gemakkelijk te begrijpen. Dit soort beelden tonen niet de werkelijkheid'.

Niet enkel de Duitsers hebben spotprenten van de Joden gemaakt. Voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben tegenstanders van de nazi's duizenden spotprenten gemaakt. In landen die niet door de nazi's waren bezet werden deze geprint en publiceerd in kranten en tijdschriften. In de bezette landen werden ze stiekem verspreid. Als je zo'n spotprent bekijkt weet je meestal snel wat de tekenaar over de nazi's denkt. De tekenaar gebruikt enkele symbolen om het je makkelijk te maken of overdrijft een aantal dingen.

Wat is antisemitisme?

Vanaf het laatste kwart van de 19de eeuw neemt het antisemitisme in Europa een hoge vlucht. In verschillende landen zien nieuwe politieke partijen het daglicht met een anti-Joods programma. De beweging wint aan belang tijdens de jaren 30. De zware economische crisis gaat gepaard met een grote vluchtelingenstroom van Oost-Europese Joden naar het westen. Men beschouwt Joodse immigranten als ongewenste concurrenten op de arbeidsmarkt die het werk van de lokale bevolking zouden afnemen.

Het stereotype dat joden associeert met geld en financiële hebzucht (hebberigheid) begon al eeuwen geleden. In middeleeuwse gemeenschappen zag men joden als minderwaardig. Ze mochten sommige beroepen niet uitoefenen en moesten gedwongen handel en andere onpopulaire economische activiteiten uitoefenen, zoals geld lenen. Het beeld van joden als hebzuchtig en kwaadaardig werd sterker door de Kerk, die de minderwaardigheid van joden wilde bewijzen. Dat deed de Kerk door bijvoorbeeld enkele negatieve karakters uit de Bijbel te nemen en ze te gebruiken als symbool van de joden, terwijl de positieve figuren voorlopers van het christendom voorstelden.
Het stereotype ontwikkelde zich in de moderne tijd verder en was soms tegenstrijdig. Na de ontwikkeling van de handel associeerde men joden met zowel machtige bankiers als met bedelaars.

Vanaf 1919 speelt Hitlers Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij in op dit sterker wordende antisemitisme. Wanneer de nazipartij in 1933 aan de macht komt, lanceert deze racistische wetgevingen, onder meer ten nadele van Joden. Hitler pleit uiteindelijk voor een volledige verwijdering van de Joden uit Duitsland. Om dit te bereiken, zet hij massaal in op antisemitische propaganda, die zoveel mogelijk Duitsers achter dit idee moet verzamelen.  

 

 

 

Wat is een stereotype?

Denken we altijd rationeel? Ga naar de link en bekijk het filmpje: The halo effect

Halo effect

Propaganda Technieken

Propagandafilm en propaganda technieken

Zoals  we gezien hebben kan propaganda via verschillende mediums gebracht worden: krant, prenten, radio, televisie, film...

Propaganda is een systematische en doelbewuste strategie voor het verspreiden van informatie, ideeën, of meningen met als doel het beïnvloeden van de waarnemingen (perceptie), attitudes en gedragingen van een publiek.

Het wordt vaak gebruikt om een bepaalde agenda, politiek standpunt, ideologie, product of dienst te bevorderen. Propaganda maakt gebruik van verschillende communicatieve en psychologische technieken om mensen te overtuigen, vaak zonder objectieve en eerlijke informatie te verstrekken.Om een boodschap tot propaganda te maken, worden verschillende technieken en strategieën toegepast om de perceptie en mening van mensen te beïnvloeden. Hier zijn enkele technieken van propaganda:

Propaganda duid op een politieke methode die dient om een bepaalde zienswijze te verspreiden en meestal een fake verhaal verteld die niet klopt met de waarheid. De laatste trend van propaganda is een strijd van meningen. Geven van zienswijzen om mensen emotioneel en affectief te beïnvloeden.

Mogelijke Propaganda technieken zijn:

Emotie

Propaganda maakt gebruik van krachtige emoties zoals angst, liefde, vreugde en woede om een reactie bij het publiek op te wekken. Ook worden symbolen, vlaggen, slogans of beelden gebruikt om de boodschap memorabel te maken. Door een emotionele band te creëren kan propaganda overtuigender lijken.

Angst
Je doet een beroep op angstgevoelens. Hitler bijvoorbeeld was een meester in het inspelen of angst onder de bevolking:
'Het is onrustig in de straten. De universiteiten zitten vol rebellerende studenten. Communisten proberen ons land te verwoesten. Rusland bedreigt ons met haar macht en de republiek is in gevaar. Ja - gevaar van binnenuit en van buiten af. Wij hebben orde en wet nodig. Als dat ontbreekt kan onze natie niet voortbestaan' (1932)

Taal

Taal wordt gemanipuleerd en men gebruikt positieve of negatieve woorden om een boodschap te beïnvloeden. Propaganda is vaak noodzakelijk in onplezierige situaties, zoals oorlog. de propagandamaker zal dan vaak gebruik maken van ‘eufemismen’, van woorden die iets ergs minder erg laten lijken. In plaats van over het ministerie van oorlog spreekt men dan over het ministerie van defensie. Onder president Reagan werd een raket 'the Peacekeeper' genoemd en in ons land worden bezuinigingen vaak ombuigingen genoemd. Voortschrijdend inzicht is een mooi eufemisme voor falend beleid.

Simplificatie of selectieve weglating

Boodschappen worden simpel voorgesteld om gemakkelijker te begrijpen. Dit kan de waarheid vertekenen en leiden tot stereotypering. Men gaat bv. Waarheid et onwaarheid vermengen of selectief informatie presenteren en andere weg laten, zo kan propaganda de waarneming van de situatie beïnvloeden zonder noodzakelijkerwijze te liegen. Goebels was hier een meester in.

Herhaling
Herhaling versterkt de boodschap. Vaak wordt er ook vanuit gegaan dat als je iets maar vaak genoeg herhaald het vanzelf wel 'waar' wordt.

Schelden

De tegenstander wordt uitgemaakt voor alles wat slecht en lelijk is. De tegenstander wordt afgeschilderd als de verpersoonlijking van het kwaad, waarbij vaak wordt overdreven en gelogen. (diaboliseren van de tegenstander). In dit rijtje past ook het aanwijzen van een bepaalde groep als zondebok die overal de schuld van krijgt. De bedoeling is dat mensen reageren op dit beeld in plaats van op beschikbaar bewijs van het tegendeel van hetgeen jij beweert.

Schone algemeenheden
Men doet een beroep op algemeen aanvaarde waarden die op zich als positief kunnen worden aangemerkt zoals geloof, hoop, liefde, eer, gezondheid, ouderschap, vaderlandslievendheid. Men gebruikt of misbruikt deze waarden echter voor eigen doeleinden.

Transfer
Je probeer een instituut of instelling met een goede naam (bijvoorbeeld de kerk of de staat) over te halen zijn goedkeuring te hechten aan jouw boodschap of programma. Je verbindt  daarmee het gezag van het instituut of instelling aan jouw boodschap/programma, waarmee deze meer autoriteit krijgt. Bij deze vorm van propaganda wordt vaak van symbolen gebruik gemaakt, zoals het kruis of de nationale vlag. Deze symbolen roepen vaak emoties op.

Getuigen
In propaganda wordt vaak gebruik gemaakt van bekende personen of van instellingen met een grote reputatie. Daar hoeft op zich niets mis mee te zijn, tenzij je de autoriteit van iemand of de bekendheid van iemand gebruikt op een gebied waar hij of zij helemaal niet deskundig is. Zo maken bijvoorbeeld bekende zangers of acteurs reclame voor presidentskandidaten in de Verenigde Staten, terwijl er geen reden is aan te nemen dat zij weten wat het beste is voor de V.S.. In een reclame voor parket wordt een boekje aangeprezen door ene drs. Karelsen, daarmee een deskundigheid suggererend die de man in kwestie niet hoeft te bezitten

De gewone man
Je beroept je erop dat jezelf ook maar een gewone burger bent en hoopt daarmee de sympathie van mensen te winnen. Zo zijn bijvoorbeeld alle Amerikaanse presidenten van de laatste tijd miljonairs, maar ze hebben allemaal veel moeite gedaan om te laten zien dat zij ook maar gewone mensen zijn.

Groepsgevoel
Je doet een beroep op het feit dat mensen graag bij een groep behoren. Als iedereen iets doet dan wil je ook graag meedoen. Daarom huren propagandamakers vaak grote zalen, tijd op de radio of tv, organiseren zij grote demonstratieve optochten. Ook maken zij graag gebruik van symbolen, kleuren, muziek, toneel enz.. Zij spelen in op het feit dat mensen al tot een bepaalde groep behoren, mensen zijn katholiek of protestant, zij zijn boer of leraar enz.. Gebruik makend van alle andere propaganda technieken proberen zij gevoelens van haat of angst, vooroordelen of overtuigingen die binnen deze groepen al bestaan te versterken.

(Bron: www.histoforum.net)

 

Propagandafilm: Der Ewige Jude

Filmaffiche Der Ewige Jude
Filmaffiche Der Ewige Jude

"Der Ewige Jude" is nazipropaganda van de ergste soort.

Propaganda betekent verspreiden van nieuws. Om dit nieuws te verspreiden doet men meestal beroep op taal maar het kan ook met beelden en muziek. Men speelt in op emoties en maakt associaties. Het is echter pas sinds de Tweede Wereldoorlog dat het woord propaganda een heel erg negatieve bijklank gekregen heeft:

De film is nu verboden in Duitsland. De film werd uitgeebracht in 1940 en zowel Hitler als Goebbels hebben een grote invloed gehad op de inhoud en vorm van de film.

Een propagandafilm is een film die bedoeld is om de kijker te overtuigen van een bepaald standpunt of aan te zetten tot een bepaalde mening. De film kan zowel een documentaire-achtige opzet hebben als een verzonnen verhaal vertellen

Der Ewige Jude is in docuemtaire stijl en vermengd (authentieke opnames uit de Poolse getto's met speelfilm en andere fictieve archieffragmenten. De film brengt de boodschap dat nazi-Duitsland strijdt tegen het 'internationale jodendom'. Deze pseudo-historische documentaire is een antisemitisch product. Alle vooroordelen, verwijten  of stereotypereing van de Joden over de eeuwen heen werd uitvergroot gebracht. Deze en andere films moesten als het ware het niet-joodse deel van de bevolking rijp maken voor de uiteindelijke vernietiging van het jodendom.. Goebbels wou de antisemitische propanda opdrijven om de Duitshers voor te bereiden op de hardere maatregelen tegen de Joden die er aankwamen. Bioscoopfilms waren hiervoor het ideale medium. Goebbels zag ze als een belangrijk middel voor het kneden van de publieke opinie.

 

Neem de propaganda technieken door.
Bekijk de verschillende fragmenten van de 'Der Ewige Jugend'  en los de onderstaande vragen op:

 

Werk per 2 bekijk het fragment Der Ewige Jugend vanaf min 28

UItbreidingsoefening - Voor wie meer wil weten:

Analyse van de film Der Ewige Jude door Professor Peterson

Eindopdracht

Evaluatieformulier

Evaluatieformulier: Analyse van Propagandatechnieken

Naam van de leerling:  

Titel van het moderne propaganda-voorbeeld:

Opdracht Uitvoering:

  1. Identificatie van Moderne Propaganda (5 punten)

    • Heeft de student een geschikt voorbeeld van moderne propaganda gekozen?
    • Is het voorbeeld relevant voor het onderwerp?

  2. Analyse van Propagandatechnieken (10 punten)

    • Heeft de student nauwkeurig de propagandatechnieken in het moderne voorbeeld geïdentificeerd?
    • Is er diepgaand onderzoek gedaan naar hoe deze technieken in de boodschap worden gebruikt?

  3. Vergelijking met 'Der ewige Jude' (5 punten)

    • Heeft de student een vergelijking gemaakt tussen de gebruikte technieken in het moderne voorbeeld en die gebruikt in 'Der ewige Jude'?
    • Zijn de overeenkomsten en verschillen goed besproken?

  4. Reflectie op Impact (5 punten)

    • Heeft de student gereflecteerd op hoe de gebruikte technieken invloed kunnen hebben op percepties en attitudes?

  5. Presentatie en Communicatie (5 punten)

    • Heeft de student de analyse duidelijk en gestructureerd gepresenteerd?
    • Was de presentatie informatief en begrijpelijk voor medeleerlingen?

Algemene Indruk:

Diepgang van Analyse en kritisch denken (3 punten)

  • ​Heeft de student kritisch nagedacht over het onderwerp en inzichten op een creatieve manier geanalyseerd?
  • Is de analyse oppervlakkig of diepgaand? Werd er voldoende diepte bereikt.

Totale Score:           / 33

 

 

Wat heb je geleerd?

  • De link leggen tussen heden en geschiedenis. Propaganda doorheen de geshiedenis en de gebruikte technologieën kunnen omschrijven en ontleden. 

  • Kunnen omschrijven wat propaganda is en hoe we het kunnen herkennen.

  • Kunnen herkennen wanneer iemand ons wereldbeeld probeert te beïnvloeden.

  • Kunnen omschrijven wat een stereotype is en welk gevoel dit kan geven aan minderheden.

  • De link leggen tussen heden en geschiedenis. Kunnen uitleggen dat het beïnvloeden van ons wereldbeeld kan via woord en beeld en niet altijd correct is.  

  • Begrijpen hoe ons wereldbeeld gevormd wordt  

  • Begrijpen dat verhalen die verteld worden niet altijd correct zijn.  

  • Begrijpen hoe historische context en sociale factoren mensen vatbaar maken voor beïnvloeding.
  • Herkennen van propagandatechnieken en mechanismen achter het verspreiden van onjuiste informatie.
  • Reflecteren op de relevantie van deze concepten voor hedendaagse situaties.

 

In elk van de hieronder genoemde aspecten bestaat het lesdoel eruit om het nodige inzicht te bevorderen, bepaalde houdingen te ontwikkelen en de nodige vaardigheden bij te brengen in verband met:

  • het sociale karakter van de mens. Een volwaardig menselijk bestaan is slechts mogelijk als men tot een "goede" participatie aan de maatschappij komt. Dit geldt evenzeer voor de realisatie van de eigen bestemming in de meest diepe en religieuze zin.
  • de typische problemen die zich overal en altijd stellen waar de mens het leven in gemeenschap tracht te realiseren. Het betreft hier problemen van macht en vrijheid, van het vastleggen van spelregels, van gelijkheid en ongelijkheid, van rechtvaardigheid, van samenwerking en conflict, van waarden en belangen, van orde en contestatie.
  • de instellingen en structuren die de samenleving (of delen ervan) in feite regelen: het gezin, het economisch systeem, het politiek systeem, de bestuurlijke niveaus, het onderwijssysteem, de gezondheidszorg, enz.

I

Lijst moeilijke woorden

Hoe een lijst bij van alle moeilijke woorden in jouw portfolio;

  • Het arrangement Les Propaganda is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Ise Schutte
    Laatst gewijzigd
    2023-08-22 06:13:39
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Lesdoelen: - begrijpen hoe ons wereldbeeld gevormd wordt - Begrijpen dat verhalen die verteld worden niet altijd correct zijn. - Kunnen omschrijven wat manipulatie is en welke tactieken gebruikt kunnen worden. Voorbeeld: de Tweede wereldoorlog
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld

    Bronnen

    Bron Type
    The Great Moon Hoax (bij instellingen 'ondertiteling' automatische vertaling en 'Nederlands' aanvinken)
    https://youtu.be/93BHCewPiPU     		Video
    Radio fragment Milles Collines
    https://maken.wikiwijs.nl/bestanden/1212025/MillesCollines%20(1).webm     		Video
    Hoe een spotprent analyseren?
    https://www.youtube.com/watch?v=oovGPeMZmtM     		Video
    Cartoon Trump's Twitter Tornado
    https://theweek.com/cartoons/703684/political-cartoon-trump-tornado-gop     		Link
    Halo effect
    https://www.youtube.com/watch?v=UEho_4ejkNw     		Video
    Der Ewige Jude
    https://www.utopia2016.ch/bilder-einer-besseren-welt/der-ewige-jude/     		Video
    Analyse van de film Der Ewige Jude door Professor Peterson
    https://www.youtube.com/watch?v=xTy1tUi1IlA     		Video

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van