Kies informatiebronnen
Introductie
Wat voor soorten informatie zijn er en waar kun je die informatie vinden? Niet alle informatie is geschikt voor alle doeleinden. De ene keer wil je weten wat de laatste ontwikkelingen op je vakgebied zijn, de andere keer heb je cijfers nodig om je verslag te onderbouwen.
Al deze informatie staat in verschillende bronnen. Er zijn informatiebronnen met alleen maar wetenschappelijke artikelen, maar ook bronnen met krantenartikelen of statistieken.
Voordat je gaat zoeken is het daarom goed een beeld te hebben van de verschillende soorten informatie en bijbehorende bronnen. Heb je een overzicht van het aanbod aan bronnen? Dan kun je voor jezelf een lijst maken van relevante bronnen voor jouw specifieke zoekvraag. Hiermee ga je uiteindelijk aan de slag. Om je op weg te helpen is de informatie op drie manieren ingedeeld.
- Type database
- Niveau
- Inhoud
Type database
Er zijn er verschillende soorten databases die geschikt zijn om te zoeken naar informatie in het kader van je opleiding. Hieronder een overzicht van de belangrijkste categorieën om je te helpen bij deze keuze
Catalogi
Een catalogus is eigenlijk een inventaris van het materiaal dat een bibliotheek bezit. Het voordeel een catalogus is dan ook dat je alles kunt lezen wat je vindt met de catalogus. Dat is namelijk niet altijd zo bij de vakspecifieke databases en de citatiedatabases.
De catalogus van de bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam heet CatalogusPlus. Dit bevat naast boeken ook online tijdschriftartikelen, die afgestemd zijn op het onderwijs en onderzoek van de UvA. Deze bronnen zullen dus vaak wetenschappelijk zijn, maar houd er rekening mee dat dit niet altijd opgaat. Niet alles wat interessant is voor onderwijs en onderzoek, is altijd wetenschappelijk.
Vakspecifieke databases
Deze databases worden ook wel bibliografieën genoemd omdat ze een verzameling van literatuur over een bepaald onderwerp bevatten. Zo is PsycINFO een database die zich specialiseert op gebied van gedrag en bevat Sociological Abstracts vooral artikelen uit de sociologie en aanverwante wetenschappen zoals antropologie. In CatalogusPlus kan je zien welke databases er op jouw vakgebied zijn.
De kwaliteit van de literatuur in deze databases is over het algemeen goed. De databases voor sociale wetenschappen bevatten bijna alleen maar wetenschappelijke literatuur, en ze hebben bijna allemaal de mogelijkheid om alleen naar peer-reviewed publicaties te zoeken. Vakspecifieke databases zijn ook erg nuttig als je bezig bent je te oriënteren op een nieuw onderwerp, zeker als je bezig bent met het bedenken van zoektermen, omdat deze databases vakterminologie en vakspecifieke trefwoorden bevatten.
Citatiedatabases
De laatste categorie databases die interessant is om in te zoeken, zijn citatiedatabases zoals Web of Science, Scopus en Google Scholar. Als je een artikel opzoekt in deze databases kan je zien hoe vaak en door wie het artikel geciteerd wordt. Dit heet ook wel citation tracking. Ook is het bij Web of Science en Scopus mogelijk om te filteren op aantal citaties zodat je snel kan zie wie de meest invloedrijke auteurs zijn op een bepaald onderwerp.
Tijdschriften die in Web of Science en Scopus zitten, zijn altijd peer reviewed. Ze worden namelijk alleen opgenomen in deze databases als ze invloedrijk zijn (wat wil zeggen dat de artikelen uit deze tijdschriften gemiddeld genomen veel geciteerd worden). Dit is niet het geval bij Google Scholar, dus hier zal je nog beter op moeten letten of de bronnen die je vindt ook van voldoende kwaliteit zijn.
Niveau
Wetenschappelijke informatie
Wetenschappelijke informatie wordt gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften of boeken, vaak in het Engels. Wat wetenschappelijk informatie onderscheidt van andere vormen van informatie, is dat het door en voor wetenschappers gepubliceerd wordt.
Een artikel uit een wetenschappelijk tijdschrift is opgebouwd volgens eenzelfde indeling:
- samenvatting
- onderzoeksvraag
- theoretisch kader
- methode van onderzoek
- resultaat
- conclusie
- literatuurlijst
Bij wetenschappelijke tijdschriften is er vaak sprake van peer review. Dit wil zeggen dat het artikel voorafgaand aan de publicatie beoordeeld is door twee of meer wetenschappers, die gespecialiseerd zijn in het onderwerp van het artikel. Zij beoordelen het artikel en het daarin beschreven onderzoek op kwaliteit, originaliteit, betrouwbaarheid en validiteit.
Bij boeken is het iets moeilijker om te beoordelen of je met een wetenschappelijk publicatie te maken hebt. Meestal kijken we dan naar de uitgever van het boek (bijvoorbeeld University presses) en of de auteur en de doelgroep wetenschappers zijn. Zie boeken beoordelen waar je nog meer op moet letten.
Ook bij boeken kan er ook sprake zijn van peer review. We hebben het dan over edited volumes of geredigeerde boeken. Een edited volume is een boek met hoofdstukken geschreven door verschillende wetenschappers. Een of meerdere wetenschappers verzorgen dan als editor de peer review.
Beroepsgerichte informatie
Beroepsgerichte informatie is specialistische informatie op een bepaald vakgebied. De inhoud richt zich op praktische toepassingen en is geschreven voor de beroepspraktijk. Het taalgebruik varieert van eenvoudig tot ingewikkeld, maar is altijd gericht op het vakgebied. Tijdschriften met beroepsgerichte informatie noemen we ook wel vakbladen. Voorbeelden van vakbladen zijn Didactief en Sociologie Magazine.
Publieksinformatie
Publieksinformatie is informatie over diverse onderwerpen en geschreven voor een groot publiek. Het taalgebruik is eenvoudiger en bronvermeldingen komen niet vaak voor. Denk hierbij aan een tijdschrift als de Quest of de Groene Amsterdammer. Deze tijdschriften kunnen artikelen bevatten die over wetenschappelijke onderwerpen gaan of door wetenschappers geschreven zijn, maar vanwege de doelgroep vallen ze onder publieksinformatie.
Inhoud
Actuele informatie
Actuele informatie gaat in op recente ontwikkelingen en is bedoeld om op de hoogte te blijven van wat er op dit moment op een bepaald vakgebied speelt. Deze informatie vind je in kranten, tijdschriftartikelen en op websites. Deze bronnen kunnen de laatste ontwikkelingen goed bijhouden en beschrijven. Het is belangrijk dat je let op de betrouwbaarheid.
Een goede bron voor nieuws is de database Nexis Uni. Je vindt hier internationale en nationale kranten en kunt zien of er nieuws is gepubliceerd over jouw onderwerp.
Achtergrondinformatie
Het is belangrijk te weten wat een vakgebied precies inhoudt en wat relevante begrippen en theorieën betekenen. Dit is achtergrondinformatie die te vinden is in (hand)boeken. Kennis van een onderwerp maakt het zoekproces makkelijker (zie oriëntatie).
Boeken zijn er steeds meer in digitale vorm. Deze vind je via CatalogusPlus, of je zoekt in een database met e-books.
Feitelijke informatie
Soms is het alleen maar nodig om feiten te weten, bijvoorbeeld als aanvulling op je verslag. Dit kunnen gegevens zijn over een bedrijf, statistische gegevens of concrete feiten. Je vindt deze informatie in databases, encyclopedieën en woordenboeken.
Een aantal databases bevat specifieke, feitelijke informatie. OECD iLibrary is van de Organisation for Economic Cooperation and Development (OECD), voor Europa, en bevat onder andere de statistieken voor het Programme for International Student Assessment (PISA). In Statline vind je de data van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en in Nexis Uni staat ook bedrijfsinformatie. Een encyclopedie kan ook een handige start zijn.
Onderzoeksresultaten
Onderzoeksresultaten kunnen resultaten van experimenten zijn, maar ook beschrijvingen, theoretische berekeningen, modellen en computersimulaties en rapportages van praktische toepassingen (Sieverts, 2011). Resultaten horen objectief en onafhankelijk te zijn.
Onderzoeksresultaten staan met name in wetenschappelijke tijdschriftartikelen maar ook in boeken, proefschriften en rapporten.
Samenvatting
Informatie is er in verschillende soorten en maten.
Zo kun je informatie indelen aan de hand van de doelgroep: sommige publicaties zijn bedoeld voor de wetenschap, andere richten zich juist op een groot publiek. Tijdens je studie zal met name de wetenschappelijke informatie belangrijk zijn. Voor deze wetenschappelijk informatie heeft de bibliotheek een selectie aan databases die verschillen op het vlak van beschikbaarheid, dekking en kwaliteit van de informatie. Tot slot is ook de inhoud van de informatie van belang voor je zoekproces. Zijn onderzoeksresultaten en achtergrondinformatie voldoende voor je verslag, of heb je ook nieuwsberichten en statistieken nodig?
