In deze wiki vindt de leraar PO en onderbouw VO een drietal voorbeelden om mee aan de slag te gaan: als leraar in de les, met leerlingen of als leraren onderling in het team om het gesprek te voeren over generatieve ai en de impact op het onderwijs.
Wat is generatieve AI?
Generatieve AI (GEN-AI) is een specifiek type kunstmatige intelligentie dat zich richt op het genereren van nieuwe inhoud, zoals tekst, afbeeldingen, audio of video. Deze systemen zijn getraind op grote datasets en gebruiken Machine-Learning-algoritmes om nieuwe inhoud te genereren (bron: Emerce)
Er wordt in de opdrachten een link gelegd met leerdoelen en een koppeling naar digitale geletterdheid;
De leerling leert over de technologie, en hoe je die zou kunnen gebruiken om iets te leren voor een vak. En de leerling reflecteert op de technologie vanuit het perspectief van digitale geletterdheid.
De opdrachten werken voor leerlingen, maar in de reflectievragen zitten vragen die meer gericht op zijn leraar/leraarteams. Het is daarmee een mooie aanleiding voor de ict beleidsadviseur, schoolleider met leraren om hierover samen kennis te ontwikkelen of als voorbereiding op verdere gesprekken over generatieve AI (zie professionaliseren in tijden van AI.)
Tot slot bieden we in de wiki tips om in de les aandacht te besteden aan het thema data, algoritme en ai aan de hand van bronnen van de publieke omroep.
Gemaakt met Craiyon.com
In deze opdracht gaan jullie een schilderij maken met generatieve AI. Dit schilderij doe je over een zelfgekozen onderwerp, in de stijl van een bepaalde kunstenaar.
Om dit schilderij te maken moet je een opdracht geven aan een generatief AI-systeem. Bijvoorbeeld: “Een schilderij van een blauw flatgebouw midden in een weiland, in de stijl van Van Gogh”.
Daarna ga je het kunstwerk veilen. Iemand wil 100 euro betalen voor het kunstwerk. Jullie moeten nadenken over deze vraag: hoeveel krijgt iedereen die betrokken is bij de totstandkoming van dit kunstwerk?
Jullie zelf?
De maker van de generatieve AI?
De kunstenaar waarop jullie schilderij is geïnspireerd?
Er zijn diverse generatieve AI-systemen waar je plaatjes mee kunt maken. Een toegankelijke is bijvoorbeeld craiyon.com. Er zijn ook verschillende systemen, waarvan veel systemen ook een login vereisen.
Koppeling met onderwijs
Deze specifieke activiteit is te koppelen aan:
Kerndoel 54
De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren.
Kerndoel 55
De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren.
Kerndoel 56
De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed.
Taal
Leerlingen zijn bij deze opdracht ook bezig met taal. In taal moet je kunnen uitdrukken wat je wilt dat een systeem voor jou gaat maken. Hoe omschrijf je jouw beoogde kunstwerk.
Digitale geletterdheid: ICT-basisvaardigheden
Ook is de activiteit te koppelen aan ict-basisvaardigheden. Leerlingen leren door uitleg over generatieve AI en het uitproberen van deze vorm van generatieve AI over de praktische toepassing.
Digitale geletterdheid: Mediawijsheid
Je kunt met leerlingen reflecteren op wat er in dit specifieke voorbeeld gebeurt en het met leerlingen over generatieve AI hebben. Dit doe je door de leerlingen het gesprek te laten voeren over de 100 euro verdeling, en met de leerlingen te reflecteren op waarom ze een bepaalde keuze maken.
Bedenk met elkaar een schilderij over een bepaald onderwerp, en bedenk een kunstenaar wiens stijl je wilt gebruiken voor het schilderij.
Maak een opdracht voor het systeem. Op basis van die opdracht gaat het systeem aan de slag met het maken van afbeelding.
Een opdracht kan bijvoorbeeld zijn: “Een schilderij van een blauw flatgebouw midden in een weiland, in de stijl van Van Gogh”.
Het maken van een afbeelding kan enige tijd in beslag nemen, denk aan ongeveer een minuut.
Voldoet het resultaat aan je verwachtingen? Bespreek dit met elkaar. Welke elementen van het resultaat bevallen je wel en welke niet? Denken jullie dat het resultaat beter kan, bedenk dan hoe je je opdracht kunt aanscherpen. Betrek daarbij de elementen uit het resultaat die je wel en niet bevielen. Vraag opnieuw resultaten op. Zijn ze beter? Waarom wel/niet? Scherp je opdracht zo vaak aan als nodig is om het gewenste resultaat te bereiken. Bespreek nu met elkaar wat je geleerd hebt over de werking van deze generatieve AI en het verbeteren van resultaten.
Een kunstliefhebber wil 100 euro betalen voor jullie kunstwerk. Aan jullie de vraag: hoeveel krijgt iedereen die betrokken is bij de totstandkoming van dit kunstwerk?
Jullie zelf?
De maker van de generatieve AI
De kunstenaar waarop jullie schilderij is geïnspireerd?
Waarom komen jullie tot deze verdeling?
Reflecteer met elkaar op de volgende vragen:
Wat vonden jullie van deze tool?
Waar zie jij mogelijkheden in het onderwijs met deze vorm van generateve AI? Is er iets dat je volgende week al zou kunnen doen?
Wat is belangrijk voor leraren en leerlingen om te weten en begrijpen over deze technologie?
Zijn er ook zaken waarvoor je deze technologie niet zou willen gebruiken?
Nepnieuws maken
Wat ga je doen?
Nepnieuws gemaakt met chat.openai
In deze opdracht gaan jullie met generatieve AI nepnieuws maken. Jullie mogen zelf kiezen waar het over gaat. Jullie formuleren samen een opdracht voor het generatieve AI-systeem om een nepnieuwsbericht te genereren.
Bij deze opdracht denken jullie na over de volgende vragen:
Wat is een goed nepnieuwsbericht?
Hoe zou je generatieve AI kunnen gebruiken om nepnieuws te maken?
Wat kan de negatieve impact van nepnieuws in combinatie met generatieve AI zijn?
Hoe kan je voorkomen dat je in nepnieuws trapt?
Er zijn verschillende generateve AI-systemen waarmee je teksten kunt maken, zoals ChatGPT van OpenAI, Bing van Microsoft en Bard van Google. Voor al deze systemen is het noodzakelijk om een account te hebben waarop je moet inloggen.
Koppeling met onderwijs
Deze specifieke activiteit is te koppelen aan:
Kerndoel 6
De leerlingen leren informatie en meningen te ordenen bij het lezen van school- en studieteksten en andere instructieve teksten, bij systematisch geordende bronnen, waaronder digitale.
Kerndoel 7
De leerlingen leren informatie en meningen te vergelijken en te beoordelen in verschillende teksten.
Kerndoel 8
De leerlingen leren informatie en meningen te ordenen bij het schrijven van een brief, een verslag, een formulier of een werkstuk. Zij besteden daarbij aandacht aan zinsbouw, correcte spelling, een leesbaar handschrift, bladspiegel, eventueel beeldende elementen en kleur.
Je kunt met leerlingen ook reflecteren op de tekst die het systeem maakt: waarom is die op een bepaalde manier gestructureerd? Waarom is dit een goede tekst? Wat zou je anders doen?
Digitale geletterdheid: ict-basisvaardigheden
De activiteit is heel direct te koppelen aan ict-basisvaardigheden. Leerlingen leren door uitleg over generatieve AI en het uitproberen van deze vorm van generatieve AI over de praktische toepassing.
Digitale geletterdheid: Mediawijsheid
Nepnieuws is het onderwerp van deze activiteit en in deze activiteit zijn er allerlei mogelijkheden om op dit onderwerp te reflecteren. En om het te hebben over de rol die technologie speelt bij dit fenomeen.
Opdracht
Ga naar de website https://chat.openai.com/. Heb je toegang tot andere tekstgeneratoren, dan kan je die uiteraard ook gebruiken. Maak indien nodig een account aan.
Bedenk met elkaar een opdracht voor het systeem om over een bepaald onderwerp een nepnieuwsbericht te schrijven. Bedenk daarbij ook samen wat de kwaliteiten zijn van een goed nepnieuwsbericht waar mensen in kunnen trappen. Op basis van de opdracht gaat het systeem een tekst maken.
Een opdracht kan bijvoorbeeld zijn: “Maak een nepnieuwsbericht in de stijl van het Jeugdjournaal over een onderzoek dat laat zien dat tandpasta slecht voor je tanden is”.
Je kunt opdrachten geven die over geheel absurde of nieuwe dingen gaat, ook kan je bestaande artikelen laten herschrijven en op subtiele wijze laten aanpassen.
Voldoet het resultaat aan je verwachtingen? Bespreek dit met elkaar. Welke elementen van het resultaat bevallen je wel en welke niet? Denken jullie dat het resultaat beter kan, bedenk dan hoe je je opdracht kunt aanscherpen. Betrek daarbij de elementen uit het resultaat die je wel en niet bevielen. Vraag opnieuw resultaten op. Zijn ze beter? Waarom wel/niet? Scherp je opdracht zo vaak aan als nodig is om het gewenste resultaat te bereiken. Bespreek nu met elkaar wat je geleerd hebt over de werking van deze generatieve AI en het verbeteren van resultaten.
Bespreek de volgende vragen:
Wat is een goed nepnieuwsbericht?
Hoe zou je generatieve AI kunnen gebruiken om nepnieuws te maken?
Wat kan de negatieve impact van nepnieuws in combinatie met generatieve AI zijn?
Hoe kan je voorkomen dat je in nepnieuws trapt?
Reflecteer met elkaar op de volgende vragen:
Wat vonden jullie van deze tool?
Waar zie jij mogelijkheden in het onderwijs met deze vorm van generatieve AI? Is er iets dat je volgende week al zou kunnen doen?
Wat is belangrijk voor leraren en leerlingen om te weten en begrijpen over deze technologie?
Zijn er ook zaken waarvoor je deze technologie niet zou willen gebruiken?
Muziek maken
Wat ga je doen?
In deze opdracht gaan jullie zelf muziek maken met behulp van Boomy. Met Boomy kun je allerlei soorten muziek genereren. Die muziek kun je daarna weer verder aanpassen en elementen aan toevoegen. Zo kan je bijvoorbeeld jouw eigen stem verwerken in de gegeneerde muziek.
Met applicaties zoals Boomy muziek maken is een manier om generatieve AI op een creatieve manier in te zeten.
Koppeling met onderwijs
De activiteit is dan te koppelen aan de kerndoelen voor kunstzinnige oriëntatie zoals:
Kerndoel 54
De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren.
Digitale geletterdheid: ICT-basisvaardigheden
Ook is de activiteit te koppelen aan ict-basisvaardigheden. Leerlingen leren door uitleg over generatieve AI en het uitproberen van deze vorm van generatieve AI over de praktische toepassing.
Digitale geletterdheid: Mediawijsheid
Je kunt met leerlingen reflecteren op wat er in dit specifieke voorbeeld gebeurt en het met leerlingen over generatieve AI hebben.
Bijvoorbeeld door te reflecteren op deze vragen:
Van wie is de muziek die je maakt? Van de leerling, van het systeem zelf, van de makers van het systeem?
Wat is eigenlijk creativiteit? Wanneer is iets creatief? Wanneer is iets niet creatief? Is er een verschil tussen muziek maken waarbij je als mens alles zelf doet, of muziek die compleet door een computerprogramma is gemaakt?
Het programma neemt je stapsgewijs door het maken van een muziekstuk heen.
Je kunt na het generen van een initieel stuk muziek nog allerlei aanpassingen maken aan het stuk.
Voldoet het resultaat aan je verwachtingen? Bespreek dit met elkaar. Welke elementen van het resultaat bevallen je wel en welke niet? Denken jullie dat het resultaat beter kan, bedenk dan hoe verberingen zou kunnen bereiken. Welke mogelijkheden heb je hiervoor binnen het tool? Lukt het om een beter resultaat te behalen?
Reflecteer met elkaar op de volgende vragen:
Wat vonden jullie van deze tool?
Waar zie jij mogelijkheden in het onderwijs met deze vorm van generateve AI? Is er iets dat je volgende week al zou kunnen doen?
Wat is belangrijk voor leraren en leerlingen om te weten en begrijpen over deze technologie?
Zijn er ook zaken waarvoor je deze technologie niet zou willen gebruiken?
Tips
Verder aan de slag
Wil je onderwijs geven over data en algoritmes, dan heeft de publieke omroep een schatkamer aan korte en lange uitzendingen voor in de klas. Vooral geschikt voor middelbare scholen, hier en daar voor in het basisonderwijs.
1. Data na je dood
De dikke data show.
Wat gebeurt er met jouw socials als je er niet meer bent? Blijven die dan altijd online? Quinty gaat onderzoeken of je daarover iets kan vastleggen en ze praat d.m.v. deepfake met haar overleden opa.
2. Data in de sport
De dikke datashow: sporthorloges en fitnesstrackers
Een meetinstrument dat de hele dag je stappen telt, je wandelroutes onthoudt of checkt hoelang je slaapt. Wat doen die beoordelingen met je? En is het wel gezond om steeds te focussen op cijfertjes, scores en grafieken? Jard Struik onderzoekt sporthorloges en fitness trackers. En hij gooit zijn sporthorloge in de droger en bindt hem vast aan een boor. Alles voor een betere score.
De kennis van nu in de klas: big data voor topsporters
Data van amateursporters kan veel inzicht opleveren voor optimaal sporten, omdat zij meer variabelen vertonen dan topsporters. Amateursporters nemen bijvoorbeeld meer rust of hebben een been dat langer is dan het andere. Deze data kan waardevol zijn voor inzicht in blessures en trainingsschema's.
Zie voor de lange versie van deze video: De Kennis van Nu over data in de topsport: https://lnkd.in/eHVpTdWb
3. Data en handel
Het programma Rambam: Handelen in data – gebeurt dat wel eerlijk?
De Rambammers onderzoeken op creatieve wijze of bepaalde zaken wel eerlijk zijn. Als er zaken aan het licht komen die niet in de haak zijn, slaan de makers van Rambam altijd met ongelijke munt terug.
Onze (Europese) data zijn veelal in handen van niet-Europese multinationals. Is daaraan te ontkomen? Op zoek naar uitwegen in een tijd van online surveillance, datatracking en microtargeting.
Dat ons gebruik van Facebook, Twitter en WhatsApp zo onschuldig niet is, weten we zo langzamerhand wel. Toch zijn we volgens onderzoeker en scepticus Evgeny Morozov nog veel te naïef. In zijn Brainwash Talk helpt hij je om je data te heroveren.
Data driven campaigning is de modernste manier om de stem van de kiezer te winnen. Met datatechnieken proberen presidentskandidaten en politieke partijen zoveel mogelijk over jou te weten te komen. Op die manier weten ze hoe ze je het beste kunnen bereiken en hoe ze hun boodschap het beste aan jou over kunnen brengen. Jouw stem als kiezer en je data zijn goud waard.
Ook gemeentes vertrouwen steeds vaker op digitale kennis bij handhaving en het oplossen van problemen. Critici waarschuwen voor téveel macht voor algoritmes.
VPRO’s In Europa: de geschiedenis op heterdaad betrapt. Ctrl-Alt-Del.
In deze documentaire komen vijf moeders aan het woord, slachtoffer van het Toeslagenschandaal. De video is te bekijken via NPO Start: https://lnkd.in/enZ-_ZHJ
Duizenden ouders zijn slachtoffer geworden in de kinderopvangtoeslagaffaire, oftewel: de toeslagenaffaire. Het kabinet-Rutte III viel vanwege alle ellende die het handelen van de Nederlandse Staat heeft veroorzaakt. NOS op 3 legt je uit hoe dit heeft kunnen gebeuren.
Alles aan ons gedrag en lichaam is te meten, op te slaan in databanken en te delen op internet. Op grote schaal levert dit een schat aan nieuwe informatie op en nieuwe mogelijkheden voor de wetenschap.
DWDD University: de toekomstOm deze video te bekijken heeft je school (gratis) toegang voor 'Beeld en Geluid op School' nodig. Nog geen toegang? Vraag aan.
Robbert Dijkgraaf, onze minister, over informatie. Big data en algoritmes helpen enorm maar lopen we ook gevaar? Deze video is ook te bekijken via NPO Start: https://lnkd.in/eWxJQ2vu
DNA-analyse wordt wereldwijd gezien als de toekomst van de gepersonaliseerde geneeskunde. Hoe beschermen wij genetische data?
Deze video is ook te bekijken via NPO Start: https://lnkd.in/ebDDPBYj
Het arrangement Aan de slag met AI in het PO en onderbouw VO is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Kennisnet LleG
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2023-06-18 23:07:35
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
De opdrachten zijn gemaakt voor een leersessie met leraren (maart 2023) en bedoeld als eerste kennismaking van ai in het onderwijs.
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Hoe kan een leraar generatieve AI gebruiken? In deze wiki vindt de leraar PO en onderbouw VO een drietal voorbeelden om mee aan de slag te gaan. Daarnaast bieden we tips om in de les aandacht aan het thema data, algoritme en ai te besteden aan de hand van bronnen van de publieke omroep.
Hoe kan een leraar generatieve AI gebruiken? In deze wiki vindt de leraar PO en onderbouw VO een drietal voorbeelden om mee aan de slag te gaan. Daarnaast bieden we tips om in de les aandacht aan het thema data, algoritme en ai te besteden aan de hand van bronnen van de publieke omroep.
In deze opdracht gaan jullie zelf muziek maken met behulp van Boomy. Met Boomy kun je allerlei soorten muziek genereren. Die muziek kun je daarna weer verder aanpassen en elementen aan toevoegen. Zo kan je bijvoorbeeld jouw eigen stem verwerken in de gegeneerde muziek.
