Veel mensen denken dat een gedicht een rijmend stukje tekst is. Maar dat is niet helemaal waar. Wat is het dan precies wel? Het komt simpel gezegd hier op neer: een dichter probeert met een gedicht een boodschap over te brengen, verpakt in zo min mogelijk woorden. Gedichten heten niet voor niks 'gedichten': ze zijn 'gedicht' en moeten 'geopend' worden door de lezer.
Gedichten herken je meteen aan de vorm. Op de bladzijde is veel wit. De regels zijn niet vol gemaakt, zoals bij verhalen. De zinnen worden vaak middenin afgebroken en gaan daarna verder op een nieuwe regel. Gedichten zijn bijna altijd korter dan verhalen.
Een elfje is een gedicht dat uit elf woorden in vijf regels bestaat. Die elf woorden zijn als volgt verdeeld over de dichtregels:
Regel 1: één woord: een kleur of een eigenschap (zacht, hard, enz.)
Regel 2: twee woorden: over wat of wie gaat je elfje?
Regel 3: drie woorden: gebruik een werkwoord
Regel 4: vier woorden: geef meer informatie bij regel 3
Regel 5: één slotwoord.
Een limerick is een kort gedicht met een min of meer komische inhoud. Een limerick bestaat altijd uit 5 regels met een vast rijmschema, namelijk AA BB A.
In de eerste regel van een limerick noem je een mens of dier en een plaatsnaam.
De laatste regel is de pointe of de uitsmijter van het gedicht.
Voorbeeld Een profvoetballer uit Wenen,
die verzekerde allebei zijn benen
Voor ontzettend veel poen,
Per been drie miloen
Nu mag hij alleen nog maar trainen
Filmpje (...geduld, het duurt even voor het filmpje laadt)
Je gaat nu zelf een limerick schrijven. Een limerick schrijven doe je zo:
– Rijmschema: A-A-B-B-A
– De eerste zin begint vaak met: ‘Er was eens een (dier/persoon) uit (plaatsnaam)
– De laatste zin bevat een clou of grap
– De A-zinnen zijn langer dan de B-zinnen
Vind je het moeilijk om te beginnen? Gebruik dan de eerste regel-generator. Deze verzint alvast de eerste zin voor je: https://mijland.site/limerick
Succes!
4. Songteksten
Songteksten zijn ook gedichten. Soms rijmen de regels, soms niet.
Kijk maar eens naarr het volgende nummer van André Hazes, opnieuw uitgebracht door Do.
Do - Hij gelooft in mij
Hij lag te slapen
Ik vroeg hem gisteravond, wacht op mij
Misschien ben ik vanavond vroeger vrij
Hij knikt wel ja, maar hij kent mij
Nu sta ik voor je
Ik ben weer blijven hangen in de kroeg
Zo`n nacht, hij weet ik krijg nooit genoeg
Hoe was het, dat is alles wat hij vroeg (wat hij vroeg)
Want hij gelooft in mij
Hij ziet toekomst in ons allebei
Hij vraagt nooit maak je voor mij eens vrij
Want hij weet, dit gaat voorbij
Ik zing m'n eigen lied
Totdat iemand mij ontdekt en ziet
Tot een ieder van mijn songs geniet
Hij vertrouwt op mij
Hij gelooft in mij
Ik zal wachten
Tot de tijd dat een ieder mij herkent
En dat je trots kan zijn op je eigen meid
Op straat zullen ze zeggen, die Do, die is bekend
Zolang we dromen
Van geluk dat ergens op ons wacht
Dan vergeet je snel weer deze nacht
Hij vertrouwt op mij, dat is mijn kracht
Want hij gelooft in mij
Hij ziet toekomst in ons allebei
Hij vraagt nooit maak je voor mij eens vrij
Want hij weet, dit gaat voorbij
Ik zing m'n eigen lied
Totdat iemand mij ontdekt en ziet
Tot een ieder van mijn songs geniet
Hij vertrouwt op mij
Hij gelooft in mij
Hij gelooft in mij
Hij gelooft, hij gelooft in mij
Opdracht A
1. Welke zinnen rijmen?
2. Welke regels vormen het refrein? Hoe weet je dat?
3. Waar gaat het gedicht over?
4. Welk gevoel krijg je bij deze songtekst?
Zoals leesteksten verdeeld zijn in alinea's, zo zijn songteksten verdeeld in coupletten en refreinen. Een couplet is een stuk songtekst waarin de zinnen zo met elkaar verbonden zijn dat ze een doorlopend verhaal vertellen. Een refrein is het gedeelte van een tekst dat na elk couplet wordt herhaald. Door de herhaling blijft de inhoud van het refrein goed in je hoofd hangen. Van veel liedjes kun ja na een tijdje het rerein makkelijk meezingen.
5. Rijmschema's
Als je rijmende woorden aan het eind van een regel dezelfde letter geeft, ontstaat een rijmschema.
Ga nog eens terug naar de vorige bladzijde. Daar vind je de songtekst van Do haar liedje.
Regel 1 eindigt op het woord slapen, we geven deze regel een A
Regel 2 eindigt op mij, dit rijmt niet op slapen, dus we geven deze regel een B
Regel 3 eindigt op vrij, dit rijmt op mij, dus deze regel krijgt ook de letter B.
Regel 4 eindigt op mij, dit rijmt ook op mij en vrij en krigjt dus ook de letter B
Het rijmschema van het eerst couplet is: ABBB
Nu jij. Geef de volgende regels van de tekst ook een letter. Rijmt het op een eerdere regel dan krijgt het dezelfde letter, rijmt het niet op een eerdere regel, dan neem je de volgende letter van het alfabet.
Wat wordt nu het rijmschema van Do haar lied?
Limerick
Ook de limerick heeft een vast rijmschema. Wat is het rijmschema van de limerick?
Rijmschema's
Bekende rijmschema's zijn:
Gepaard rijm: AA BB CC
Gekruist rijm: ABAB
Omarmend rijm: ABBA
Gebroken rijm: ABCB
Verspringend rijm: ABCABC
Slagrijm: AAA
6. Poëzieposter
Als je een gedicht hebt geschreven, dan moet je dat laten zien aan anderen. Het is een stukje kunst dat niet thuishoort in een schrift. Een poëzieposter is een goede manier om je gedicht te laten zien.
Stap 1: Inspiratie Ga naar www.plint.nl Hier staan mooie voorbeelden van gedichten met mooie, passende afbeeldingen.
Stap 2: Beginnen Zoek je gedicht eens op dat je in de eerste poëzieles hebt geschreven.
Stap 3: Creativiteit Van de docent krijg je een wit vel op A3 formaat. Maak met kleurpotloden, stiften en stempels een mooie poëzieposter van jouw gedicht.
Het arrangement Poezie is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
G Braak
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2023-05-23 12:23:21
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Les 1 poëzie
