0. Info startweek
Inhoud en eXplore miles
Waar gaat deze quest over?
In deze quest leer je over Chinese kunst en hoe dat invloed had op ons Delfs blauw aardewerk.
Bij de lessen Chinees lees en beantwoord je vragen over de Chinese kunst, daarna ga je bij Kunst&Cultuur aan de slag met het maken van een echte HVX porselein collectie die je zelf gaat beschilderen.
Hij hoort bij het domein ?? en Kunst&Cultuur
In deze quest leer je over Chineese kunst en Delfs blauw aardewerk. Je gaat ook zelf aan de slag met het beschilderen vam items voor 'De HVX Porselein Collectie'.
Aan de quest is eventueel een workshop porseleinschilderen of een bezoek aan het museum Royal Blue in Delft gekoppeld.
Welke producten moet je leveren?
Voor deze quest moet je de volgende producten leveren:
- Je beantwoord alle vragen in het theorie gedeelte.
- Je maakt diverse items in het praktijk gedeelte.
VERWACHTING VOORDAT JE BEGINT
Deze quest wordt ondersteund met een bloX en een chatgroep via Teams.
-
De praktijk wordt gegeven in vaste bloX in week 23/24/25 op woensdag het 3e en 4e bloX.
-
Zorg dat je jezelf inschrijft voor de bloX (soms gebeurt dit automatisch, maar niet altijd)
-
De coach die deze quest begeleidt nodigt jou uit voor de chatgroep in Teams.
eXplore miles
Deze quest levert jou .... eXplore miles op als je hem helemaal doorloopt, alle stappen zet en alle deliverables op tijd levert.
5 XM voor het bestuderen en beantwoorden van het theorie gedeelte.
5 XM voor het mee werken aan De HVX Porselein Collectie.
5 XM voor een excellente presatie bij het werken aan De HVX Porselein Collectie.
1. Jij begint
Motivatiemotor
➜ Maak een tegel aan in Egodact. Beschrijf daarin waarom je deze quest tot een goed einde zou willen brengen.
De Quest wordt begeleid door Meneer van Riel en Mevrouw Amann.
De Quest heeft vaste blox’s (op woensdag het 3e en 4e blox) in WK 23/24/25.
Leerdoelen en rubrics
Beoordeling K&C
De leerling heeft al het werk voldoende afgerond als:
-
De leerling heeft een opdracht bedacht en schetsen gemaakt.
-
De leerling heeft met aandacht zijn items beschilderd of aan zijn object gewerkt.
-
De leerling in zijn werk heeft aangetoond begrip te hebben van de lesstof over Chinees en Nederlands keramiek, het beschilderen daarvan.
-
Het eind werk heeft, ondanks een afwijkend, vorm of schildering, nog altijd een associatie met Chinees cq. Delfsblauw aardewerk.
-
De leerling maakt tenminste twee werken wat voldoet aan de opdracht.
-
Alle Blox’s aanwezig is geweest en voldoende inzet heeft getoond.
-
De leerling zijn werk tussentijds heeft (laten) beoordeeld(en) en eventuele feedback heeft verwerkt.
-
Al het werk met zorg heeft gemaakt en verzorgt heeft ingeleverd voorzien van naam.
-
Het eindwerk is door de leerling en de klas beoordeeld.
2. Onderzoek - Chinese Kunst
2a. Kunst in China
Hoe denken Chinezen over kunst?
Onderzoek
Hoe denken Chinezen over kunst?
Chinese musea hebben hun collectie vaak gerangschikt op materialen. Zo hebben alle historische musea afdelingen voor brons, penseelschilderingen en keramiek. Vaak zijn er ook zalen voor houtsnijwerk, ivoor, zijde, jade en lakwerk. Op deze plek lichten wij de volgende soorten kunstobjecten toe: kalligrafie en schilderkunst, aardewerk en porselein, hout- en ivoorsnijwerk en bronzen objecten.
Voor we beginnen met het beschrijven van die verschillende soorten objecten, is het belangrijk om stil te staan bij een bijzonder fenomeen: Chinezen wegen het tentoongespreide vakmanschap mee in hun waardering voor kunstvoorwerpen. Met andere woorden: Hoe moeilijker een object te maken is, hoe mooier veel Chinezen het vinden. En dat is anders dan hoe wij in Nederland naar kunst kijken. Over een schilder als Picasso wordt gezegd dat ‘ieder kind het kan maken’, toch hangen musea vol met zijn werk. In China is de beheersing van de techniek van het maken van groot belang. ‘Kijk naar de beheersing van de penseelstreek’ of ‘dat is bijna onmogelijk om te maken’ zijn veelgehoorde uitingen van waardering.
Opdracht
Leg uit hoe Chinezen naar kunst kijken
Kalligrafie
Kalligrafie en schilderkunst
Kalligrafie, het schilderen van Chinese karakters met een penseel en zwarte inkt (shūfǎ, 書法) is een belangrijk onderdeel van het culturele erfgoed van China. Vaak worden de afbeeldingen, geschilderd op papier of zijde, op een zijden rol geplakt, die aan de muur gehangen kan worden. Zo’n hangende rol wordt vaak met de Engelse naam scroll aangeduid. Alle geletterde ambtenaren moesten zich bekwamen in deze vorm van schilderkunst. Er zijn zelfs keizers die bekend zijn om hun kalligrafische kunsten.
Er zijn vijf basis stijlen van kalligrafie: zegel, klerk, standaard, half cursief en cursief. De zegelstijl is het oudste schrift en stamt uit de tijd van de Eerste Keizer van China, zo’n 200 jaar voor Christus. Alle andere stijlen zijn in de Han-dynastie ontwikkeld, rond 200 jaar na Christus. In de cursieve stijl, die in China ook wel ‘grasschrift’ wordt genoemd, kan je heel snel schrijven, maar is nogal moeilijk leesbaar. Kalligrafen specialiseren zich meestal in één stijl. Zij kopiëren eerst jarenlang oude meesters in die stijl. Houding en kracht van de kalligraaf, maar ook de kwaliteit van het penseel en de inkt, zijn stuk voor stuk belangrijk voor het resultaat. Ook nu is kalligrafie nog een belangrijke hobby voor veel Chinezen. In de vorige eeuw stond partijleider Mao Zedong bekend om zijn zwierige handschrift. En als je nu een bezoek brengt aan parken in Chinese steden, dan kom je vaak mensen tegen die met water hun karakters oefenen op de tegels. Zo hebben ze geen papier en inkt nodig.
Vragen:
1. Hoe heet kalligrafie in het Chinees?
2. Wat is een 'scroll'?
3. Hoe veel basisstijlen zijn er en hoe heten ze? Hoe zou je ze omschrijven?
4. In hoe veel stijlen specialiseert een kalligraaf zich meestal?
5. Wat zie je wel eens in parken in China?
Landschapsschilderingen
Landschapsschilderingen
Het Chinese woord voor landschap is 山水, shānshuǐ, berg en water. De meeste landschapsschilderingen laten beide elementen duidelijk zien. Daarnaast zie je soms mensen afgebeeld, meestal heel klein en onbelangrijk. Net als kalligrafieën worden deze landschappen vaak op een scroll geplakt en opgehangen. Soms wordt er een gedicht geplaatst naast de afbeelding. Een beroemde Chinese kalligraaf en landschapsschilder is Su Shi. Hij was trouwens ook dichter, politicus en filosoof. Hij leefde in de Song-dynastie (960-1279), een periode waarin de familie Song aan de macht was en China’s bevolking en economie sterk groeiden. Tijdens de Song gingen veel meer mensen dan voorheen naar scholen en universiteiten. Met een paar streken schilderde hij bamboe, rotsen en bomen. Die penseelstreken lijken simpel, maar hij varieert met dikke en dunne lijnen, die krullen en draaien. Hij vond dat zijn schilderijen zijn innerlijke gevoel weergaven en dat was in het China van de Song-dynastie revolutionair.
Vragen
Wat is het Chinese woord voor landschap?
Schrijf 3 dingen die je weet over de periode van de Song-dynasty
Wat voor kenmerken kan je noemen van kunst van Su Shi?
Dagelijks leven
Chinese penseelschilderijen gaan niet alleen over de natuur. Er zijn ook scrolls die het dagelijks leven afbeelden. De Qingming scroll is daarvan een mooi voorbeeld. Tot in de kleinste details is het leven van mensen in de Song-dynastie uitgebeeld. Dit is een horizontale afbeelding, die neergelegd wordt op een tafel en waarvan je steeds een ander stuk kan uitrollen. Veel van dit soort scrolls laten het leven zien van een dorp of stad aan de rivier. Daardoor zie je details van huizen en mensen op straat, maar ook van bruggen en boten. Deze afbeeldingen geven dan ook veel informatie over het dagelijks leven en de gebruiken in een bepaalde periode.
Opdracht: Bekijk de
Qingming scroll en zoom in op de details bij de rode puntjes. Beschrijf 2 scenes (stukjes van het kunstwerk) die je opvallen en leg uit waarom je ze hebt gekozen. Leg hierbij ook uit waardoor je aan dit kunstwerk kan zien dat het uit de Song-dynastie komt (TIP: kijk bij het deel landschapsschilderingen hier voor informatie over de Song-periode)
Symboliek
Symboliek
Naast hele landschappen zijn er ook genres van schilderijen die zich richten op een dier, een boom of een plant. Geliefde onderwerpen zijn dieren als goudvissen, kraanvogels en paarden, en planten als bamboe, een pruimenbloesemtak of een chrysant. Een meester op dat gebied is Gao Qipei, die leefde in de beginjaren van de Qing–dynastie (1644-1912). Gao gebruikte niet alleen een penseel, maar ook zijn vingers om te schilderen. Met zijn nagels kon hij dunne lijntjes maken, met de palm van zijn hand maakte hij grote vlakken.
Opdracht Betekenis van dieren en planten
Op Chinese schilderijen worden vaak dezelfde onderwerpen afgebeeld. Gebruik het internet voor deze opdracht. Wat is de betekenis van bamboe, een pijnboom, een kraanvogel, een goudvis, een chrysant en pruimenbloesem?
Aardewerk
Aardewerk
De allerbekendste aardewerken objecten in China zijn misschien wel de soldaten van het terracotta leger in Xi’an. De eerste keizer van China werd in Xi’an begraven en kreeg in zijn graf talloze schatten mee. Een leger van duizenden soldaten en honderden paarden moest hem beschermen. Deze sculpturen waren dus niet bedoeld om te zien door een publiek. De beelden van soldaten zijn op bijna industriële wijze gemaakt. Ze bestaan uit verschillende onderdelen – sokkel, benen, romp, armen, hoofd – waar vaste mallen voor werden gebruikt. Door steeds een andere combinatie te kiezen en door te variëren in hoofdtooi en haar, lijkt het alsof het allemaal individuele beelden zijn.
Vragen
In welke stad staat het terracotta leger?
Waar was het leger voor bedoeld?
Chinees keramiek (aardewerk en porselein) werd veel gemaakt tijdens alle dynastieën, maar veranderde door de eeuwen heen van vorm en kleur. Beroemd zijn de paarden uit de Tang-dynastie, die geglazuurd werden met drie kleuren: bruin, groen en geel (of soms bruin, groen en roomwit).
In de Ming-dynastie kennen we van het blauw-witte porselein, dat zo geliefd was in Europa dat het niet alleen geïmporteerd werd door de Oost-Indische Compagnie, maar ook gekopieerd werd door ambachtslieden in Delft.
Niet alleen het glazuur bepaalde het aanzien en de kwaliteit van keramiek. De klei die gebruikt werd speelde ook een belangrijke rol. Uit de klei van Yixing worden al eeuwen theepotten gemaakt, omdat deze ongeglazuurde klei de theegeur en –smaak goed opnemen. De thee krijgt in een Yixing pot “een complexe smaak,” zeggen de fans. In de 17e eeuw waren Yixing theepotten ook populair in Europa.
Wat bepaalde de kwaliteit van keramiek?
Wat werd er vooral tijdens de Tang-dynastie gemaakt?
Wat werd er vooral tijdens de Ming-dynastie gemaakt en ook in Nederland in Delft verkocht?
Porselein (cí, 瓷) wordt op veel hogere temperaturen gebakken dan aardewerk (táo, 陶) en is daardoor sterker. Belangrijke eigenschappen van porselein zijn: het is wit, zeer glad en als je het tegen het licht houdt kan je er en beetje doorheen kijken. Van porselein kan je hele dunne theekopjes maken, wat met gewoon aardewerk onmogelijk is. Voor het produceren van porselein is de grondstof kaolin nodig en die is vooral in Zuid-China te vinden. De meest bekende stad waar porselein wordt vervaardigd is Jingdezhen. Tijdens de Ming-dynastie stonden de belangrijkste ovens in Jingdezhen onder controle van de keizer, waardoor het porselein het stempel ‘keizerlijk’ kreeg.
Vragen
Wat zijn de karakters voor porselein en aardewerk in het Chinees?
Wat zijn eigenschappen van porselein?
Waarom kreeg porselein de stempel 'keizerlijk'?
De porseleinen vazen en schalen hebben een witte ondergrond en zijn beschilderd met blauwe kobaltverf. Omdat er van kobalt niet veel was, werd er in de vroege Ming spaarzaam mee omgegaan. Pas in de latere Ming zie je veel met blauw gedecoreerde objecten. Voor de keizer waren natuurlijk alleen de meester-schilders goed genoeg. Populaire motieven waren draken, golven, vogels, vissen en bloemen, maar er zijn ook vazen en schalen met landschappen en mensen.
Vragen
Met wat voor verf is porselein beschilderd?
Waarom was dit een speciale soort verf?
Moderne kunst - Ai WeiWei
Ook moderne Chinese kunstenaars laten zich inspireren door keramiek. Ai Weiwei is een van hen. Hij beschilderde oude vazen en gooide ze zelfs kapot.
Opdracht
Ga op internet op zoek naar foto's van keramieken vazen van Ai Weiwei en laat foto's zien van de gekleurde vazen die hij heeft gemaakt.
Opdracht
Zoek feiten op over Ai Weiwei
- Wanneer is hij geboren?
- Waar staat hij bekend om?
- Waarom kwam hij in 2011 in de problemen?
Chinees Porcelein en Delfs Aardewerk
Je kent het wel, Delfsblauw aardewerk.
Maar denk je, wat heeft dat te maken met Chinees, nou…dat leggen we jou hieronder uit.
Hoe is Delfts aardewerk ontstaan?
Delfts aardewerk ontstaat als alternatief voor het porselein uit China dat aan het begin van de 17de eeuw via de Verenigde Oost Indische Compagnie (VOC) in de Republiek bereikt. Het aardewerk uit Delft groeit uit tot een belangrijk exportproduct en wordt uiteindelijk een internationaal icoon van de Nederlandse nijverheid.
Aan het begin van de zeventiende eeuw komen de eerste ladingen Aziatisch porselein aan in Middelburg en Amsterdam. De VOC is opgericht uit verschillende handelscompagnieën en onderhoudt namens de Nederlandse staat een netwerk van handelsposten in Azië en koopt daar onder meer Chinees porselein. In Nederland slaat het in als een bom en wordt in korte tijd ongekend populair onder de elite.
Vragen
1. Wat is nijverheid?
2. Door welk bekend bedrijf uit de Nederlandse geschiedenis werd porselein verhandeld?
3.. Vanuit waar kwam porselein naar Nederland?
4. Bij welke groep in de samenleving was porselein populair?
Scherven van kommen en deksels van porselein uit V.O.C.-schip de 'Witte Leeuw', collectie Rijksmuseum.
Al snel probeert men de porseleinen producten in verschillende Nederlandse steden na te maken. Echt porselein kunnen de pottenbakkers niet maken, omdat de belangrijkste grondstof, speciale kaolin houdende klei, ontbreekt. In plaats daarvan verfijnen zij de bestaande aardewerktechnieken zodanig dat het eindproduct steeds dunner, witter, en glanzender wordt. Het uitgangspunt hiervoor is een techniek die is geïntroduceerd door Antwerpse plateelbakkers.
Sprankelende glans
Door tinoxide toe te voegen aan het glazuur, krijgt dit een witte kleur. De techniek is erg oud, en is uit het Midden-oosten via Spanje naar het noorden gebracht. Vlaamse plateelbakkers die zich na de val van Antwerpen (1585) vestigen in Hollandse steden als Haarlem, Amsterdam en Delft introduceren hem in Nederland. Zij maken grovere gebruiksvoorwerpen (borden, schotels en kommen) die aan één kant zijn voorzien van tinglazuur en kleurrijke beschilderingen.
Het lukt de Delftse pottenbakkers dun aardewerk te maken met een helderwit oppervlak en een sprankelende glans
Vraag
1. Waardoor krijgt porselein een sprankelende, witte kleur?
Het lukt de Delftse pottenbakkers om op basis van deze techniek een product te maken met een dunne scherf, een helderwit oppervlak en een sprankelende glans. De helblauwe schilderingen en de vormen zijn gekopieerd van het Chinese porselein. Het aardewerk lijkt zo goed dat men spreekt van Delfts ‘porceleyn’.
Waarom Delft?
Hoewel de Antwerpse plateelbakkers neerstrijken in meerdere Nederlandse steden, waaronder Haarlem, Gouda en Rotterdam, ontstaat in Delft het grootste centrum voor dit nieuwe fijne type aardewerk. Waarom dit juist in Delft gebeurt heeft te maken met een samenloop van economische omstandigheden.
Johannes Vermeer, Gezicht op Delft, c. 1660 - 1661, collectie Mauritshuis, Den Haag
Delft ligt gunstig aan de rivier de Schie, die de stad verbindt met het Nederlandse rivierengebied, waar de klei voor het aardewerk gedeeltelijk vandaan komt. De rivier zorgt ook voor verbinding met grote handelssteden in het westen van het land, die een belangrijk deel van de afzetmarkt vormen. Vanuit die steden kan Delfts aardewerk de internationale markt bereiken: Engeland, Frankrijk, Duitsland en de Zuidelijke Nederlanden.
Vraag
1. Waar komt de klei voor Delfs aardewerk vandaan?
2. Waar was de rivier nog meer belangrijk voor?
De bakkerijen produceren miljoenen voorwerpen per jaar en hun producten worden verkocht over de hele wereld
De plateelnijverheid in Delft is in handen van een klein aantal families, die technische kennis doorgeven aan volgende generaties, maar mede dankzij het gildsysteem ook afschermen van anderen. Er is in Delft bovendien een afdeling van de VOC. Daardoor hebben de inwoners direct toegang tot Chinees porselein uit Azië.
Delfts aardewerk wordt een voordeliger alternatief voor echt porselein. Er is een grote vraag naar het product en in 1625 zijn er al acht werkplaatsen die alleen Delfts aardewerk maakten. Op het hoogtepunt, rond 1700, zijn er 34 werkplaatsten in de stad. De bakkerijen produceren miljoenen voorwerpen per jaar en hun producten worden verkocht over de hele wereld.
Vraag.
1. Waarom is Delfs aardewerk zo populair denk je?
Concurrentie en verval
Maar de gouden tijden duren niet eeuwig. Goedkopere producten concurreren met het Delfts aardewerk en vormen een toenemende bedreiging. Engeland en Frankrijk stellen invoerverboden in om de eigen keramieknijverheid te stimuleren. Hierdoor verliest Delft een grote afzetmarkt. Daarnaast wordt aan het begin van de achttiende eeuw voor het eerst echt Europees porselein gemaakt in Duitsland. Tot slot wordt het porselein uit China steeds goedkoper.
Vraag
1. Waardoor wordt porselein steeds goedkoper en minder goed te verkopen?
3. Verwerkingsopdracht Kunst
Kunst opdracht:
“China in your hand” the HVX Handmade Modern Porcelain Collection
Help jij mee aan het ontwerpen en maken van je eigen of porselein collectie voor het HVX?
De Quest heeft vaste blox’s (op woensdag het 3e en 4e blox) in WK 23/24/25.
Maak een object dat helemaal past bij jou, alles kan. Er is steeds meer aardewerk in omloop, met moderne hippe afbeeldingen van deze tijd. Maak jij aardewerk met jouw anime, jouw voetbalheld, een verhaal in meerdere objecten of afbeeldingen op een object.
Of maak een object, met iemand anders in gedachte, een herdenkingsobject voor iets of iemand.
Deze opdracht maak je tijdens vaste bloX's bij Kunst&Cultuur.
In de eerste blox wordt de opdracht precies uitgelegd, wat gaan we doen, wat is de bedoeling, met welke matrialen gaan we werken, hoe gaat het in zijn werk, welke techniek gaan we gebruiken.
De leerling houdt een offline (en online) werkboek bij. Hierin omschrijft hij o.a:
-Zijn voorstel.
-Ontwerpschetsen
-Waar liep jij tijdens het maakproces tegenaan?
-Wat ging goed?
-Wat kon beter?
-Wat voor beoordeling geeft deze aan zijn eigen werk?
Je hebt tijdens de tussen beoordelingen feedback, tips en tops ontvangen, beschrijf deze kort of verzamel deze en plak ze in je werk boek.
-De door mijn ontvangen feedback en wat heb ik daarmee gedaan?
-De door mij ontvangen tips en tops, welke kon ik goed gebruiken om mijn eindwerk te verbeteren?
Girl with golden graphics
Tatoeëer een bord!
Maak een hip object
4. Afronding
4a. Reflective journal
Reflective journal
➜ Werk je
reflective journal bij door in je logboek in Egodact antwoord te geven op de volgende vragen:
- Vraag 1. Vertel wat je in deze quest aan nieuwe kennis hebt geleerd. vertel in minimaal 50 woorden.
- Vraag 2. Vond je het leerzaam dit te leren?
- Vraag 3. Wat vond je leuk aan deze quest?
- Vraag 4. Wat vond je minder leuk aan deze quest, en heb je een tip dit beter te maken voor jou?
- Vraag 5. Wat vond je van het deel met de lesstof die je hebt gelezen en beantwoord.
Vraag 6. Wat vond je van de opdracht over het maken van het aardewerk?
-
4b. Assessment
In de eXpoweek lever je bewijs door jouw kunstwerk te laten zien en de ingevulde rubric over het Chinese Kunst gedeelte.
Rubric:
Omcirkel in de rubric waar jij denkt dat je staat en deel deze in de Egodacttegel van de quest als 'Rubric Chinees gedeelte' en beschrijf of je voldoet aan de criteria van K&C.
De leerling heeft voor K&C het werk voldoende afgerond als:
-
De leerling heeft een opdracht bedacht en schetsen gemaakt.
-
De leerling heeft met aandacht zijn items beschilderd of aan zijn object gewerkt.
-
De leerling in zijn werk heeft aangetoond begrip te hebben van de lesstof over Chinees en Nederlands keramiek, het beschilderen daarvan.
-
Het eind werk heeft, ondanks een afwijkend, vorm of schildering, nog altijd een associatie met Chinees cq. Delfsblauw aardewerk.
-
De leerling maakt tenminste twee werken wat voldoet aan de opdracht.
-
Alle Blox’s aanwezig is geweest en voldoende inzet heeft getoond.
-
De leerling zijn werk tussentijds heeft (laten) beoordeeld(en) en eventuele feedback heeft verwerkt.
-
Al het werk met zorg heeft gemaakt en verzorgt heeft ingeleverd voorzien van naam.
-
Het eindwerk is door de leerling en de klas beoordeeld.
Bronnen
Aanvullende bronnen, links enz. horend bij het onderwerp worden hier op een volgende pagina geplaatst
“China in your hand” the HVX Handmade Modern Porcelain Collection
Help jij mee aan het ontwerpen en maken van je eigen of porselein collectie voor het HVX?
Maak een object dat helemaal past bij jou, alles kan. Er is steeds meer aardewerk in omloop, met moderne hippe afbeeldingen van deze tijd. Maak jij aardewerk met jouw anime, jouw voetbalheld, een verhaal in meerdere objecten of afbeeldingen op een object.
Of maak een object, met iemand anders in gedachte, een herdenkingsobject voor iets of iemand.
