Mediawijsheid: in drie stappen mediawijs
Nepnieuws onderscheiden.
In drie stappen mediawijs
Mediawijsheid komt voor in verschillende maten, vaak gaat het over online etiquette, oplichting, of nep nieuws. Nep nieuws veroorzaakt veel verwarring op het internet, daarom is het belangrijk dat je weet hoe je het kan onderscheiden van betrouwbaar nieuws.
''In drie stappen mediawijs'' biedt drie aansluitende opdrachten die leerlingen helpen de juiste tools te gebruiken tijdens het onderscheiden van nepnieuws. In stap 1 wordt er gewerkt aan de voorkennis omtrend nepnieuws. In stap 2 wordt er aan de hand van een tabel geoeffend met het onderscheiden van nepnieuws. In stap 3 moet de leerling zelf een website opzoeken en deze beoordelen.
Het voltooien van deze drie stappen biedt de leerling een arsenaal aan tools, kennis en ervaring om zelfstandig nepnieuws te onderscheiden van betrouwbaar nieuws
Stap 1: Onderzoek; wat is nepnieuws en wat doet het?
Aan de hand van een aantal situaties beschrijft Lubach de ''fabeltjes fuik''. De fabeltjes fuik is de ''cocktail'' zoals (Becker, 2017) deze beschrijft in zijn essay.
Nepnieuws, wat is het en wat doet het?
Nut van nepnieuws
Nepnieuws is een onderdeel van een groter ''ecosysteem'' van misleiding. Dat houdt in dat het in de kern altijd wil misleiden. Het doet dit op verschillende manieren, Claire Wardle van FirstDraftNews.com heeft dit inzichtelijk gemaakt in een tabel. Volgens (Research Guides:, z.d.) wordt nepniews gebruikt om bijvoorbeeld;
- Het politieke climaat te beinvloeden door false berichten over kandidaten te verspreiden
- Om geld te verdienen door Advertenties te plaatsen bij sensationele content (ongeacht of het waar is)
- Eigen propaganda te versterker (zoals Rusland een eigen verhaal verteld over de invasie op Ukraine)
- Mensen willen via satire een punt maken, of je entertainen
Waarom werkt nepnieuws?
In een essay van (Becker, 2017), stelt Universitair Hoofddocent Ethiek Marcel Becker en hoogleraar Computerbeveiliging Bart Jacobs, een cocktail van confirmation bias, informatie bubbels en algoritmes verantwoordelijk voor de effectiviteit van nepnieuws.
Ik probeer het kort samen te vatten:
Confirmation Bias
Voor het eerst geconstateerd door Peter Wason in 1960 tijdens een experiment. Tijdens het experiment moesten vrijwilligers een verband leggen tussen een stel nummers. Het grootste deel van de vrijwilligers probeerde alleen combinaties aan nummers die hun vermoedes bevestigde, in plaats van combinaties die het tegendeel zouden bewijzen.
Informatie Bubbel
Door middel van Cookies kunnen sites advertenties afstemmen op individuele gebruikers. (Becker, 2017) stelt bijvoorbeeld dat mensen die zich betrokken voelen bij de bezuinigingen binnen de zorg, ook informatie tot zich nemen over de tekort komingen binnen verpleeghuizen. Op deze manier blijven bepaalde topics rondzingen.
Algoritmes
Mensen lezen graag nieuws wat hun (voor)ordelen bevestigd, (Becker, 2017). Daarnaast gaan mensen de inhoud ook meer geloven. Hierdoor is het mogelijk om veel berichten te verspreiden die niet kloppen, in de hoop dat sommige berichten viral gaan.
Bronnen:
Becker, B. J. \. M. (2017, 14 januari). Kijk uit, nepnieuws! Trouw. https://www.trouw.nl/nieuws/kijk-uit-nepnieuws~bafdadf5/
Research Guides: (z.d.). https://guides.lib.umich.edu/fakenews
Stap 2: Oefenen met het rode vlaggen systeem
Rode vlaggen systeem
Het rode vlaggen systeem zoals deze hier staat, is niet een officieel systeem. Het is een verzameling van een aantal kenmerken die hét verschil maken tussen de meeste echte en neppe nieuwssites. Dit model is makkelijk in te vullen, omcirkel ''Ja'' of ''Nee'', en tel daarna de ''Rode vlaggen'' (Let op de kleuren!). Hoe meer rode vlaggen, hoe waakzamer je moet zijn.
Oefening:
Je gaat nu de volgende twee sites met elkaar vergelijken:
https://www.theguardian.com/international
https://www.theonion.com/
Vul bij iedere site de tabel in, en kijk daarna het nakijk filmpje. Wanneer je je eigen resultaten vergelijken hebt met die uit het filmpje, ben je klaar om door te gaan.
Stap 3: Zelf opzoek naar de feiten
Zelf op zoek
Je hebt nu geoefend met de twee nieuwssites The Onion en The Guardian, je gaat nu zelf opzoek naar de feiten.
Opdracht
Je gaat nu op zoek naar twee nieuwssites, dit mogen Nederlandse of Engelse nieuwssites zijn. Je moet aan de hand van het rode vlaggen systeem uit stap 2 bewijzen dat één site betrouwbaar is en dat de andere site dat niet is. Je doet dit door eerst beide nieuwssites uit te werken via de tabel. Wanneer je dat gedaan hebt, vergelijk je de uitkomsten door de rode vlaggen te tellen. De site met de (meeste) rode vlaggen zal het minst betrouwbaar zijn.
Wanneer je dit gedaan hebt, dan heb je stap 3 afgerond. Hopelijk ben je nu mediawijs(er) dan dat je voor de oefening was!
Inleveren
Voor het inleveren van deze opdracht, zorg je ervoor dat je de twee tabellen in het zelfde word document hebt staan. Onderaan het document voeg je je conclusie toe (150 woorden max), over de twee sites. Je hebt je naam verwerkt in de naam van je document op (bijvoorbeeld) de volgende manier:
Stap3Mike.doc
Hoe of waar je die opdracht inlevert meldt je docent, dit kan via de mail zijn, magister, etc. Doe je dit voor jezelf? Dan raad ik het aan om dit gewoon op een handige plek op te slaan.
Rode vlaggen
