Menu

Schoolbiologie Daniëlle Bouwens

Schoolbiologie Daniëlle Bouwens

Visie op biologieonderwijs in de bovenbouw

Inleiding

Ik werk op het Lyceum Oudehoven in Gorinchem waar ik lesgeef voor de vakken biologie en science. Dit is een havo/vwo school waar ook TTO-onderwijs wordt gegeven.

In dit stukje wordt mijn visie op biologieonderwijs omschreven. Hierin wordt nadruk gelegd op biologieonderwijs in Nederland, mijn werkomgeving en binnen Europa. Daarnaast wordt ook aandacht besteed aan biologie en relaties tot andere vakken en de toekomst van biologieonderwijs.

Onderwijs in Nederland

In Nederland is er een divers aanbod van verschillende vormen van onderwijs. Elk onderwijsconcept heeft zijn eigen visie. Met een onderwijsconcept wordt aangegeven op welke manier les wordt gegeven. Sommige onderwijsconcepten zijn gebaseerd op een theorie, bijvoorbeeld montessori-, dalton of gepersonaliseerd onderwijs. Bij deze onderwijsconcepten hoort een specifieke onderwijsaanpak die bij de leerlingen moet aansluiten (VO Gids, 2021). Ik werk op een school waar traditioneel onderwijs wordt gegeven.

In het onderwijs komen verschillende aspecten naar voren. Hieronder worden 3 aspecten van het onderwijs besproken, namelijk pedagogisch en vakdidactisch.

Pedagogisch

Een van de taken van het onderwijs is een bijdrage te leveren aan de opvoeding van haar leerlingen tot burgers (SLO, 2015). Een onderdeel van burgerschapsvorming is waardenontwikkeling. Voordat een leerling een eigen visie kan vormen op waarden, moet een leerling eerst weten welke morele waarden in de Nederlandse samenleving belangrijk zijn. Van een school wordt een eigen visie op de waarden van de school verwacht, die aansluit bij de waarden van de Nederlandse samenleving (SLO, 2015). Belangrijke waarden van het Lyceum Oudehoven zijn: Wees open van geest, wees hartelijk, wees rechtvaardig en wees moedig (Cvo-av, z.d).

Bij het vak biologie kunnen vele onderwerpen gekoppeld worden aan de waarden van de samenleving. Hierbij kun je denken aan de onderwerpen, seksualiteit, abortus, het milieu, crispr, overtuigingen bij evolutie en verschillende voedingspatronen. Voor mij is het belangrijk dat leerlingen zich gaan verdiepen in deze onderwerpen en hier een eigen visie over vormen. Een manier die ik heb toegepast in mijn lessen is een video laten zien over een documentaire van Crispr. Na een stukje gekeken te hebben van de documentaire unnatuarel selection heb ik de stelling: Crispr zou niet gebruikt mogen worden; aan de leerlingen gesteld. Alle leerlingen moesten opstaan en een kant kiezen. Ze konden kiezen of ze het er mee eens waren, oneens of ertussenin.

Vakdidactisch

Als ik denk aan belangrijke vakdidactische vaardigheden dan denk ik aan differentiatie en scaffolding. Differentiatie is het bewust, doelgericht toepassen van verschil in instructie, verwerking en leertijd binnen een klas of groep leerling. Dit op basis van hun prestaties, leervoorkeur, beheersingsniveau, interesse, motivatie en tempo. Met differentiatie ben je bewust van de behoeftes van de leerlingen. Hiervoor heb je van tevoren de leerlingen geobserveerd en aan de hand daarvan heb je de les voorbereid. Differentiatie is doelgericht waarvoor je leerdoelen hebt samengesteld (Berben & Teeseling, 2018). Differentiatie draagt bij aan autonomie, relatie en competentie, waardoor de motivatie van de leerlingen vergroot wordt. Ik vind differentiëren belangrijk, omdat het de betrokkenheid van de leerlingen vergroot en iedereen kan werken op zijn eigen niveau of tempo.

Scaffolding is een methode om leerlingen te helpen met een vraag. Met scaffolding daag je leerlingen uit om zelf na te denken over de vraag en hierdoor met een antwoord te komen. Als docent ondersteun je de leerlingen, aangepast aan zijn of haar niveau om aan zijn kennis te werken. Hiervoor is het belangrijk om aan te sluiten om het begrijpingsniveau van de leerling. Scaffolding bestaat uit vier stappen, diagnose van het probleem, check de diagnose, hulpstrategieën en check begrip (Leraar24, 2021). Ik vind scaffolding een belangrijke methode die elke leraar moet kunnen gebruiken, omdat je leerlingen zelf laat nadenken over een vraag. Dit is beter dan het voorkauwen van de antwoorden. Ook kun je op deze manier checken wat de vraag van de leerling nu echt was en checken of de leerling het nu ook heeft begrepen.

Biologieonderwijs binnen Europa

Het ECBA is opgericht in 1975 en zet zijn besprekingen voort op het Europese niveau in de richtingen: biologieonderwijs, onderzoek en vrije beroepen. Het ECBA kan worden beschouwd als een propositiekracht in het onderwijsveld aan het niveau van Europa en de Europese Unie (ECBA, 1997). Biologie is belangrijk om leerlingen te laten kennis maken met beroepen in de zorg, voedselindustrie en voor ecologie. Hiervoor moeten leerlingen biologie studeren en wat kennis hebben van de vakken scheikunde, natuurkunde en wiskunde (ECBA, 1997). De kern van de syllabus voor biologieonderwijs moet de nadruk leggen op de attitudes, de vaardigheden die worden uitgevoerd en de kennis van feiten. Een minimum van kennis is vereist om problemen op te lossen van biologische relevantie van het privéleven of van de samenleving. Vaardigheden die belangrijk zijn om aan te leren in het biologieonderwijs zijn: applicatie vaardigheden (oplossen van biologische problemen in het dagelijks leven), onderzoeksvaardigheden in planten en dieren (ontleding, microscopie en chemische analyse) en vaardigheden in fokken en onderhoud van planten en dieren. Kennis die aangeleerd moet worden zijn kennis over lokale flora en fauna, biologie van dieren en planten, indeling in dieren en plantenrijk, reproductie, energie, dieren en menselijke ethologie, de mens, genetica en organisatieniveaus. Deze vaardigheden en kennis is het frame van de syllabus die toegepast moet worden in alle scholen in de Europese Unie en het aanleren van biologie moet een doorgaand proces zijn door het hele onderwijsproces (ECBA, 1997).

Biologie in relatie tot andere vakken

Biologie is een vak die een relatie heeft met vele vakken. Duurzaamheid heeft betrekking op biologie, scheikunde, aardrijkskunde en economie. Biodiversiteit heeft betrekking op biologie en aardrijkskunde. Daarnaast heb je nog vele andere onderwerpen die ook betrekking hebben op andere vakken. Op het lyceum krijgen ze het vak science in het eerste jaar tot en met het derde leerjaar. Bij dit vak krijgen ze wetenschap, wat een combinatie is van biologie, natuurkunde, scheikunde en wiskunde. Ze leren hier vooral praktische vaardigheden en het maken van verslagen. Daarnaast heb ik ook lesgegeven op de Schans. Hierbij kregen ze het vak mens en natuur. Bij dit vak kregen ze biologie, scheikunde en natuurkunde in één. Dit zijn twee voorbeelden van interdisciplinair onderwijs. Interdisciplinair onderwijs is ingericht in thema’s, waarbij inzichten uit verschillende disciplines worden gebruikt om één thema te belichten (Universiteit Utrecht, z.d.). Ik vind interdisciplinair onderwijs belangrijk, omdat leerlingen relaties inzien van stof met betrekking op verschillende vakken (Universiteit Utrecht, z.d.). Hierbij leren ze aan dat een vak niet op zichzelf staat en dat je kennis uit verschillende disciplines kan laten samenkomen.

De toekomst van biologieonderwijs

Het onderwijs, ook het biologieonderwijs verandert door de jaren heen, dat te maken heeft met de veranderde maatschappij. Hierdoor veranderen de jongeren ook en zal het onderwijs dus mee moeten veranderen. In een gesprek met de directeur van het Lyceum Oudehoven kwam dit onderwerp ook naar voren. Hij vertelde dat de docenten vroeger veel minder contact hadden onder elkaar. In de docentenkamer zaten de docenten per sectie en er werd gek aangekeken als een nieuweling per ongeluk aan de verkeerde tafel ging zitten. Tegenwoordig is samenwerken in het onderwijs heel belangrijk geworden, naar mijn zienswijze een goede ontwikkeling.

Op het gebied van biologieonderwijs worden er veel ontdekkingen gedaan. Als docent is het belangrijk om op de hoogte te blijven van deze ontwikkelingen. Zodat de informatie die gegeven wordt tijdens de lessen ook vernieuwd wordt. Hiervoor kijk ik verschillende documentaires die bijvoorbeeld te vinden zijn op Netflix.

Verder in het onderwijs zijn er een paar trends in ontwikkeling. Bij ons op school kunnen leerlingen sinds 3 jaar de techniekhavo volgen. Hierbij volgen ze de vakken op havoniveau, maar leren ze ook vaardigheden aan met betrekking tot techniek. Wat je normaal alleen op het vmbo aangeboden zou krijgen. Dit is een mooie ontwikkeling, omdat leerlingen de kans krijgen om een havodiploma te halen en praktijklessen gerelateerd aan techniek gaan volgen. Ook kun je op het Lyceum Oudenhoven tweetalig onderwijs volgen. Hier krijgen de leerlingen les in het Engels. Hierdoor voelt de leerling zich zekerder in zijn taalgebruik, gaat het soepeler om met taal en wordt er veel aandacht besteed aan internationale onderwerpen. Uit onderzoek blijkt dat leerlingen in tweetalig onderwijs het goed doen en vooral op Engels beter scoren dan leerlingen die regulier onderwijs volgen (Tweetalig onderwijs, 2020).

 

Colofon

Het arrangement Schoolbiologie Daniëlle Bouwens is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

Auteur
Daniëlle Bouwens
Laatst gewijzigd
2022-11-12 10:50:35
Licentie

Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

  • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
  • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
  • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

De opdracht over misconcepten is uitgewerkt samen met Marcus van Dijk.

Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

Toelichting
In dit arrangement worden de onderwerpen visie op biologieonderwijs, het PTA, profielwerkstuk en misconcepten omschreven.
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Studiebelasting
4 uur 0 minuten

Downloaden

Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

Metadata

LTI

Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

Arrangement

IMSCC package

Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

Voor developers

Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.