Beeldende middelen zijn de middelen die je nodig hebt om een beeld/ kunstwerk te maken.
De beeldende middelen zijn in te delen in 3 groepen; materiaal, techniek en beeldaspecten.
Zie het schema hieronder van Dr. Stein:
VOORSTELLING EN VORMGEVING
Uitleg VOORSTELLING/ VORMGEVING
Uit onderzoek is gebleken dat we gemiddeld 9 seconde naar een kunstwerk kijken. Om achter de bedoeling van de kunstenaar te komen is deze tijd veel te kort. Je zal dus langer en beter moeten kijken en niet gelijk zeggen dat je het niks vindt.
Dat kijken kun je doen aan de hand van 2 begrippen:
-Voorstelling > zegt iets over WAT er is gemaakt (Je stelt jezelf de vraag: Wat stelt het voor?)
-Vormgeving > zegt iets over HOE het is gemaakt. Denk aan de beeldende aspecten, of materiaal en techniek (de beeldende middelen).
Voorstelling
Figuratief, abstraheren, abstract
Figuratieve kunst heeft overeenkomst met de werkelijkheid. Je herkent hieronder twee meisjes in roze jurkjes.
Voorstelling
Figuratief,abstraheren, abstract
Steeds meer werd de herkenbare voorstelling losgelaten en werden bedoelingen meer verbeeld met kleuren, lijnen en vormen. Het is een tussenvorm naar abstractie. Vormen worden sterk teruggebracht naar de basisvormen.
Voorstelling
Figuratief, abstraheren, abstract
Abstracte kunst; kleuren, vormstructuren en lijnen nemen de plaats in van de figuratieve voorstelling. Ook wel non-figuratieve kunst. Dus lijnen, vormen en kleuren.
Vormgeving
Bij de vormgeving moet je je meer verdiepen in het beeldend werk en dan dus in de beeldende middelen. Dus hoe is het werk gemaakt. Niet alleen kijken wat er is gemaakt maar vooral hoe, en met welke bedoeling. Welke materialen zijn gebruikt en welke beeldende aspecten.
Licht, kleuren, vormen, ruimte en compositie vormen de bouwstenen van een schilderij - de beeldaspecten. Als je deze beeldaspecten leert herkennen, kom je meer te weten over de structuur van een schilderij.
Beeldaspecten moet je zien als de ingrediënten van een kunstwerk; aspecten betekenen 'delen van', in dit geval van een kunstwerk. Beeldaspecten zijn de bouwstenen van een kunstwerk.
Aspect = (onder)deel van..... Beeldaspect = dan een (onder)deel van het beeld.
1. Licht is het belangrijkste beeldaspect in een schilderij. Zonder licht zie je niets. Je kunt kijken naar de lichtbron die de kunstenaar heeft gebruikt, bijvoorbeeld daglicht via een raam, licht van een lamp of een onzichtbare lichtbron. Je kunt ook letten op schaduwen om te bepalen waar het licht vandaan komt. En met licht stuur je de ogen van de kijker, jij bepaalt dus als maker waar de kijker het eerst naar kijkt, dus dat wat jij het belangrijkste vindt.
Kleuren spelen een grote rol in schilderijen. Je kunt daarbij letten op warme en koude kleuren, lichte en donkere kleuren en de verschillende kleurcontrasten. Kleuren moet je gebruiken om je boodschap extra duidelijk te maken.
Compositie gaat over waar en hoe je de onderdelen in je werk neerzet, je componeert zoals je dat bij muziek ook doet. Er zijn verschillende soorten composities. Zo is er de symmetrische compositie. Het schilderij bestaat dan uit twee helften die (bijna) elkaars spiegelbeeld zijn. Bij een driehoekscompositie zijn de elementen gerangschikt in de vorm van een driehoek. En bij een over-all compositie ontbreekt een bepaalde samenhang. Een andere veelgebruikte compositie is de centrale compositie, waarbij één beeldelement centraal staat en vaak ook in het midden van het schilderij wordt afgebeeld. Een geometrische compositie bestaat uit strakke, evenwichtige lijnen en/of vlakken.
Bij vorm denk je in eerste instantie aan basisvormen zoals cirkels, driehoeken, vierkanten en ovalen. Maar in feite heeft alles een bepaalde vorm. Waar je op kunt letten, is bijvoorbeeld of de vormen in het schilderij grillig zijn of juist strak. Zijn ze duidelijk of vaag, geometrisch of organisch.
Voorbeeld voor een vraag op de toets over de voorstelling en de vormgeving;
Je gaat hieronder een paar voorbeelden zien. Denk erom dat je bij de Vormgeving eerst het beeldaspect opschrijft en dan de uitleg er bij geeft.
Voorstelling:
Een man op een brug of weg, schreeuwend met zijn handen voor zijn oren. Twee figuren die bij hem weglopen.
Vormgeving:
Kleur; fel met warm-koud contrast
Ruimte; lijnperspectief van de brug, kleinere figuren achter, afsnijding, overlapping
Vorm; de leuning is geometrisch en de rest van de vormen organisch. Vormen zijn verder sterk begrensd.
Nog een x oefenen
Beschrijf van het schilderijturquise Marilyn hierboven van Andy Warhol de voorstelling en de vormgeving:
Voorstelling:
Deze vraag gaat NIET over vormgeving! Je mag het dus absoluut niet hebben over de beeldende middelen (bijvoorbeeld de gebruikte kleuren, vormen of de schilderwijze). Je moet je echt beperken tot de voorstelling die je ziet.
We zien het gezicht Marilyn Monroe.
Vormgeving:
Schrijf eerst het beeldaspect op, daarna geef je de uitleg daarbij!
Kleur; felle kleuren zijn decoratief en in egale kleurvlakken aangebracht. Geen persoonlijke toets.
Vorm; vormen zijn scherp afgebakend en geaccentueerd met contourlijnen
Compositie; centraal, eenvoudig.
Techniek; fotografische zeefdruk
Nog een x oefenen:
Beschrijf de voorstelling en de vormgeving van het schilderij van Mucha hierboven;
Voorstelling:
We zien een vrouw, ze heeft bloemen in haar haar. Op de achtergrond zijn decoraties te zien van bloem- en plantmotieven.
Vormgeving:
Vorm; geometrische vormen op de jurk, verder dunne slingerende en gebogen lijnen= vormcontrast - geometrische en organische vormen. Vormen uit de natuur.
Kleur; lichte pasteltinten
Ruimte; overlapping en afsnijding
Compositie; centraal, aandacht gaat naar het midden
Nog een x oefenen.
Voorstelling:
Dit is een abstract werk, heeft niets met de werkelijkheid te maken. Geen herkenbare voorstelling!
Vormgeving:
Vorm; opgebouwd uit geometrische bassisvormen – blokken en balken.
Kleur; primaire kleuren op een voet dat zwart/ wit geschilderd is.
Materiaal; hout
-Overzicht begrippen Voorstelling en Vormgeving
Klik voor vergroting
BEELDASPECT: PUNT/LIJN
Uitleg BEELDASPECT: PUNT/LIJN
Beeldaspecten Punt en Lijn
Een punt alleen zegt eigenlijk niets. Meerdere punten gaan we met elkaar verbinden. In onze ogen verbeelden we 2 punten automatisch tot een lijn, 3 punten tot een driehoek, enz. Wij willen samenhang zien ook al bestaat die niet altijd. Lijnen maken vormen.
Veel punten samen kunnen een vorm of vlak vormen. Franse schilders als Seurat en Signac hoorden bij het Pointillisme. Die schilders zetten kleine likjes verf vlak naast elkaar op het doek. Van een afstand vervagen de puntjes en zien we kleurige herkenbare vormen.
Lijnen hebben verschillende eigenschappen;
-lijnsoort
-lijndikte
-lijnvoering
Lijnsoort: er zijn verschillende manieren om lijnen te tekenen. Recht, gebogen, onderbroken of doorlopend, kronkelend of vloeiend, slingerend of golvend.
Lijndikte: de dikte van de lijn kan verschillen van heel dun tot heel dik en zwaar. Dikke, doorlopende lijnen maken een krachtige indruk. Dunne, onderbroken lijnen lijken gevoelig.
Lijnvoering: de druk die je gebruikt bij het tekenen, bv. voorzichtig, onzeker, zoekend of stevig.
Een lijn die om een vorm heen getekend is noem je Contour of omtreklijn. De vorm wordt hierdoor benadrukt. Zie hier boven in de tekening van Picasso, om gezicht en kragen zie je omtreklijnen.
Arcering is een structuur van lijntjes, dicht tegen elkaar, om een vlak te vullen. Er zijn verschillende soorten arcering zoals; parallelarcering, kruisarcering, recht, gebogen, licht, zwaar of in verschillende richtingen. Ze bepalen het karakter van de tekening en je kunt ze maken met allerlei tekenmaterialen. Lijnen dicht bij elkaar geven een donker vlak, zet je de lijnen verder uit elkaar dan wordt het lichter.
Lineair is een ander woord voor lijnachtig, uit lijnen opgebouwd. Kan ook bij ruimtelijk werk: opgebouwd uit lijnvormige elementen zoals ijzerdraad, pitriet, touw of garen.
De Lijnrichting is de richting waarin de lijnen zijn getekend. Lijnrichtingen zijn verschillend maar de richting van rechts naar links overheerst hieronder.
Vragen bij beeldaspect lijn:
-Wat voor type lijnen zijn gebruikt? Waarom zou de kunstenaar voor deze lijnsoort hebben gekozen?
-Is er gebruik gemaakt van omtreklijnen en/of arceren? Geef aan/ beschrijf waar je dit ziet in de afbeelding.
-Overzicht begrippen Punt/Lijn
Klik voor vergroting
BEGRIPPEN KUNST
Uitleg KUNST
KUNST
Bijna alle dingen om ons heen zijn ooit door iemand bedacht. Bijvoorbeeld de schoenen waarop je loopt of de stoel waarop je zit. Iemand heeft ooit een keuze gemaakt voor het materiaal, de maat, de kleur en de vorm. Net als een kunstenaar moet de maker van een schoen of een stoel op zoek naar de meest geschikte mateiralen, maten, kleuren en vormen. Toch heten deze mensen geen kunstenaars, maar ontwerpers.
Het grootste verschil zit hem in het gebruik van het uiteindelijke product. Een schilderij of beeldhouwwerk heeft geen ander doel dan zichzelf te zijn. Jij, de toeschouwer, hoeft eigenlijk niets te doen. Je hoeft het allen op je te laten inwerken om de betekenis te begrijpen. Zo'n kunstwerk staat op zichzelf en wordt daarom autonome kunst genoemd.
Ontwerpers zijn eigenlijk alleen maar bezig met de dingen vorm te geven. Het ontwerpen van alledaagse voorwerpen zoals een auto, een koffiekan, een sieraad of een bankbiljet noem je vormgeving.
Autonome kunst: kunst dat niet een praktisch nut heeft. Je kunt er niet echt iets mee. Een schilderij of beeldhouwwerk hoort bij autonome kunst. Je moet het werk op je laten inwerken, er over nadenken, proberen de betekenis te begrijpen, enz.
Toegepaste kunst: het ontwerpen van gebruiksvoorwerpen. Deze hebben wel een praktisch nut. Bv een stoel, je kunst er op zitten, schoenen kun je op lopen, enz.
We kunnen dit verdelen in een aantal groepen:
-Architectuur
-Industriële vormgeving
-Grafische vormgeving
-Interieurontwerpen
-Modeontwerpen
-Ambachtelijke vormgeving
Industriële vormgeving: 3D gebruiksvoorwerpen die in grote hoeveelheden met de machine wordt gemaakt.
Dus: eigenlijk alles om je heen. 3D – met drie maten (breedte, hoogte, diepte) en daardoor ruimtelijk.
Productontwikkeling: deze voorwerpen komen tot stand door een groep van deskundigen. Zij bedenken het product en de eisen van het product (materiaal, prijs, functie, etc.) – de productontwikkeling.
Ergonomie: wetenschappelijke studie van de mens in relatie met zijn omgeving. Producten moet zo functioneel mogelijk zijn. Er wordt rekening gehouden met het menselijk lichaam, bv een stoel moet de goede hoogte hebben om lekker te zitten.
Design: industriële producten die er opvallend uitzien. De vormgeving en techniek zijn erg belangrijk en daarom vaak duurder.
Designkranen
Ambachtelijke vormgeving:vormgeving van gebruiksvoorwerpen die voor het grootste deel gemaakt zijn met de hand. Hier is de betekenis belangrijker, betekenis is dat wat de maker wil vertellen met het werk.
Grafische vormgeving: vormgeving waarbij letters en beelden worden gebruikt.
Beeldtaal: Met behulp van beelden (zonder woorden) anderen iets vertellen met bijvoorbeeld eenvoudige tekeningen.
pictogrammen olympische spelen
-Overzicht begrippen: Kunst
ONTWERPER
Iemand die iets ontwerp. Daarbij maakt hij een keuze in het materiaal dat hij gebruikt, het formaat, de kleur en de vorm.
AUTONOME KUNST
kunst dat niet een praktisch nut heeft. Je kunt er niet echt iets mee. Een schilderij of beeldhouwwerk hoort bij autonome kunst. Je moet het werk op je laten inwerken, er over nadenken, proberen de betekenis te begrijpen, enz.
TOEGEPASTE KUNST
het ontwerpen van gebruiksvoorwerpen. Deze hebben wel een praktisch nut. Bv een stoel, je kunst er op zitten, schoenen kun je op lopen, enz.
INDUSTRIELE VORMGEVING
3Dgebruiksvoorwerpen die in grote hoeveelheden met de machine wordt gemaakt.
PRODUCTONTWIKKELING
deze voorwerpen komen tot stand door een groep van deskundigen. Zij bedenken het product en de eisen van het product (materiaal, prijs, functie, etc.) – de productontwikkeling.
ERGONOMIE
wetenschappelijke studie van de mens in relatie met zijn omgeving. Producten moet zo functioneel mogelijk zijn. Er wordt rekening gehouden met het menselijk lichaam, bv een stoel moet de goede hoogte hebben om lekker te zitten.
DESIGN
industriële producten die er opvallend uitzien. De vormgeving en techniek zijn erg belangrijk en daarom vaak duurder.
AMBACHTELIJKE VORMGEVING
Vormgeving van gebruiksvoorwerpen die voor het grootste deel gemaakt zijn met de hand. Hier is de betekenis belangrijker, betekenis is dat wat de maker wil vertellen met het werk.
GRAFISCHE VORMGEVING
vormgeving waarbij letters en beelden worden gebruikt.
BEELDTAAL
Met behulp van beelden (zonder woorden) anderen iets vertellen met bijvoorbeeld eenvoudige tekeningen.
Het arrangement Klas 3 periode 2 theorie is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Gerda Bulder
Laatst gewijzigd
2022-06-30 13:43:30
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0
Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of
bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
