Evolutie
Charles Darwin
De Engelse onderzoeker Charles Darwin is de grondlegger geweest van de evolutietheorie. In 1859 publiceerde hij zijn beroemde boek ‘On the origin of ‘species’ dat gaat over het ontstaan van soorten. Darwin beschrijft in dit boek een, voor die tijd, geheel nieuwe verklaring voor het ontstaan van soorten. Het begrip variatie speelt hierbij een essentiële rol. Het gegeven dat er allerlei verschillen bestaan tussen de individuen van een soort lijkt misschien erg voor de hand liggend, maar Darwin was de eerste die deze variatie in verband bracht met het veranderen van soorten.
Allerlei soorten vlinders (bron: Wikipedia)
Wanneer vindt evolutie door natuurlijke selectie plaats?
Vanuit Darwin's oplettende oog voor variatie in de natuur kwam hij tot een theorie waarin hij stelde dat soorten kunnen veranderen met de tijd en uiteindelijk ook kunnen veranderen in nieuwe soorten. Daar waren volgens Darwin drie voorwaarden voor nodig:
- In een bepaalde omgeving overleven niet alle individuen.
- Er is variatie in de natuur, en dit is te zien bij alle dieren, planten en microben. Die individuen van een soort zien er niet allemaal precies hetzelfde uit.
- Sommige individuen zijn door hun variatie net iets beter aangepast aan de omgeving dan anderen. Deze beter aangepaste individuen krijgen meer nakomelingen. Deze nakomelingen zijn net als hun ouders beter aangepast aan de omgeving.
Na tientallen jaren van rondreizen over de wereld, het aanleggen van een gigantische natuurlijke collectie (opgezette dieren, opgeprikte insecten, gedroogde planten, fossielen en meer) en het tot in de puntjes bestuderen van alle variatie in zijn collectie en in de levende natuur, kwam Darwin tot deze theorie.
Darwinvinken
Eén van de belangrijkste gebeurtenissen in het leven van Darwin was zijn reis aan boord van het schip de Beagle, dat de hele wereld rond ging tussen 1831 en 1836. De reis voerde ook langs een eilandengroep in de Grote oceaan, de Galápagos eilanden. Darwin ontdekte daar meer dan 10 nieuwe soorten vinken, die vrij veel op elkaar leken maar verschillende snavelvormen hadden. De meeste van deze vinken leefden niet op alle eilanden, sommige soorten kwamen maar op één eiland voor. Deze vinkensoorten vertoonden allemaal sterke overeenkomsten met de vinken die Darwin kende van het vasteland van Zuid-Amerika. De onderlinge overeenkomsten deden Darwin vermoeden dat de vinkensoorten die op de Galápagos eilanden voorkwamen, allen afstamden van eenzelfde voorouder, afkomstig van het vasteland.
Hoe kan het nou gebeuren dat uit één enkele soort vink zoveel verschillende soorten ontstaan?
Opdracht
Niet elke vink heeft precies dezelfde snavelgrootte en snavelvorm. Er is variatie tussen de soorten vinken. Grootte en vorm zijn erfelijke eigenschappen. Bespreek de volgende vragen met een klasgenoot. Maak hierbij gebruik van de afbeelding.
- Als een mannetjesvink en een vrouwtjesvink allebei een grote snavel hebben, wat voor snavel verwacht je dan bij hun jongen?
De vier soorten vinken uit de afbeelding komen voor op verschillende kleine eilanden. Deze vinken hebben een verschillend dieet. Darwin kon aan de vorm van de snavel zien wat elke soort vink eet. Sommige vinken eten de zaden van planten die op het eiland groeien. Andere vinken zijn insecteneters. Op sommige eilanden groeien planten met grote, harde zaden. Op andere eilanden groeien planten die kleine, zachte zaadjes maken. Op alle eilanden komen kleine insectjes voor die leven in de spleten van boomschors.
Door de verschillen in de grootte en vorm van de snavel kunnen niet alle vinken even goed de verschillende typen voedsel eten.
- Welke snavel zal de vink hebben die vooral de kleine zaadjes eet?
- Welk type snavel zal de vink hebben die het liefst harde zaden eet?
- Welke vink zal vooral kleine insecten eten die tussen het schors van een boom leven?
Planten met kleine zaadjes hebben veel water nodig om te groeien. Op een droog eiland zijn er daarom bijna alleen maar grote, harde zaden. Op eilandjes met meer neerslag groeien vooral planten met kleine zaadjes.
- Welk type vogel zal op een droog eiland minder te eten hebben?
- Welk type vogel zal dus het beste aangepast zijn om op een droog eiland te overleven?
