Geldzaken

Geldzaken

Wat ga je leren

Bekijk eerst de video hieronder.

Je krijgt uitleg over budgetteren

Leerdoelen

  • verschillende soorten uitgaven benoemen: dagelijkse lasten, vaste lasten, incidentele lasten
  • verschillende soorten inkomsten benoemen : uit arbeid, uit vermogen, uit overdracht, uit je eigen bedrijf
  • je gaat een begroting maken: inkomsten en uitgaven op elkaar afstemmen
  • je gaat kennismaken met het maken van een kasboek. Ook digitale vormen ervan
  • je weet wat verplicht is als je 18 wordt: Zorgverzekering
  • je kent het risico van een te hoog eigen risico bij de Zorgverzekering
  • je weet dat een WA-verzekering voor je auto verplicht is
  • je weet welke verzekeringen verstandig zijn om af te sluiten: WA, inboedelverzekering
  • je weet als je gaat werken dat je recht hebt op het minimumloon
  • je weet dat je eventueel inkomstenbelasting kunt terugkrijgen
  • je kent de nadelen van geld lenen
  • je begrijpt de gevolgen als je niet op tijd je rekening betaalt
  • je weet door wie je beïnvloed wordt als je diensten of producten koopt

Je inkomsten

Je inkomsten kun je halen uit veel zaken:

 

- je zakgeld van je ouders

- werken bij de supermarkt

- inkomsten uit je hobby`s

- een hobby kan later misschien uitgroeien tot je eigen bedrijf

- geld uit sparen of beleggen

- een uitkering als je werkloos of ziek bent (arbeidsongeschikt)

 

Op de website van het Nibud, kun je een eigen begroting maken:

 

https://scholieren.nibud.nl/artikel/begrotingsformulier/

 

 

Supermarkt
Supermarkt

Een eigen bedrijf starten

https://www.youtube.com/watch?v=QJPhpaHPaD4

Je uitgaven

Je geeft geld uit aan bijvoorbeeld:

 

- frisdrank als je op stap bent

- je abonnement betaalt voor de voetbal

- je kleding koopt

- geld uitgeeft aan je hobby

- als je eten koopt

- voor de woning waar je woont (huur of hypotheeklasten)

- als je je verzekert tegen tegenvallers (ongelukken met de brommer, ziektekosten, brand, enz.)

- als je je huis warm wilt houden

- belasting betaalt

 

Het budget

Het Budget

We stemmen inkomsten en uitgaven op elkaar af

Het totale geld dat je kunt uitgeven noemen we het budget.

Een jaar, maand of week noemen we een periode.

Je moet eerst weten hoeveel je per week, maand of jaar kunt uitgeven.

Je telt alle inkomsten bij elkaar op. Je gaat ze nu bijvoorbeeld per maand berekenen.

Hetzelfde doen we daarna voor de inkomsten. 

 

Soorten uitgaven

Je hebt drie soorten uitgaven:

 

  • dagelijkse uitgaven:
  • sommige uitgaven komen elke maand terug
  • sommige uitgaven heb je af en toe: de incidentele uitgaven

 

De uitgaven die elke maand terugkomen noemen we vaste lasten

Voor grote uitgaven die je maar af en toe doet, moet je geld reserveren. 

Vaste lasten

Deze uitgaven komen elke maand terug:

  1. de huur of hypotheek en belasting aan de gemeente
  2. gas/water/licht

     

  3. ziektekostenverzekering
  4. aansprakelijkheidsverzekering (WA) Als je per ongeluk een ander schade toebrengt

     

  5. abonnementen.
  6. telefoon, internet


Je kunt hier vaak niet makkelijk op bezuinigen. Aan sommige abonnementen zit je vaak een jaar vast.  

Daarnaast heb je nog uitgaven die elke maand terugkomen

Bijvoorbeeld

- abonnement voor je sportvereniging

- lesgeld of schoolgeld (collegegeld)

- geld voor je hobby

Het kan voor iedereen weer anders zijn. Dat is afhankelijk van jouw omstandigheden. 

 

Sommige uitgaven heb je maar af en toe.

Je moet denken aan een telefoon of brommer die je koopt.

De telefoon of brommer gaat langere tijd mee.

Je moet elke maand geld apart zetten om deze uitgave opnieuw te kunnen doen.

Indeling van je uitgaven

VASTE LASTEN, deze komen iedere maand terug

  • huur of hypotheek: je noodzakelijke behoefte om te wonen
  • lokale lasten voor je gemeente: waaronder reiningingsrechten en onroerendgoed belasting
  • energie en water: je wilt je huis warm houden

 

  • zorgverzekering: dit is wettelijk verplicht en als je ziek wordt hoef je niet alle kosten te betalen
  • abonnementen zoals internet, telefoon, televisie, je sportabonnement
  • kosten voor vervoer: je auto of je brommer of openbaar vervoer

 

  • verzekeringen: voor je huis, je auto, je brommer, je telefoon of je laptop

 

  • afbetalingen op je leningen of studieschuld

Uitgaven Niet Maandelijks

Er zijn uitgaven die je niet iedere maand doet, zoals:

  • kleding
  • telefoon
  • brommer of fiets
  • inventaris: spullen voor je huis
  • vakantie

 Je moet geld apart zetten, sparen om dit te kunnen betalen.

Dit heet RESERVEREN 

 

Een kasboek bijhouden

Om grip te krijgen op je uitgaven kan je een kasboek bijhouden.

Je schrijft eerst al je INKOMSTEN op

Daarna al je UITGAVEN.

Heb je meer inkomsten dan heb je een overschot: je kunt sparen of reserveren voor toekomstige uitgaven

 

Heb je meer uitgaven dan inkomsten dan zul je moeten besparen.  

 

 

Tegenwoordig betalen we meestal niet meer contant, maar hebben een betaalrekening.

Daar staan bijna alle gegevens in. Die gegevens kun je makkelijk uploaden naar een app die je kasboek automatisch bijhoudt. 

 

Je kunt dit doen met een app die op internet beschikbaar is.

Bijvoorbeeld: https://huishoudboekje.mijngeldzaken.nl/

 

 

 

Kasboek via de bank

Ook via je betaalapp van je bank kan je tegenwoordig inzicht krijgen in je betallingen.

De ING bank biedt dit aan 

https://www.ing.nl/particulier/digitaal-bankieren/app/inzicht

Saldo Checken

Het is belangrijk dat je op je betaalrekning het saldo checkt.

Je kunt dat doen via je betaalapp op je telefoon of bij de pinautomaat van je bank.

Op de website van je bank kun je zien hoe je dat moet doen.

Als je 18 jaar wordt

Als je 18 wordt verandert er een heleboel in je leven:

  • Je moet zorgen voor een DIGID
  • Je moet zorgen voor de Zorgverzekering
  • Je kunt Zorgtoeslag aanvragen
  • Als je gaat studeren kun je een studiefinanciering krijgen via DUO

Een DIGID aanvragen

Via deze link kun je een DIGID aanvragen.

https://www.digid.nl/

Met DIGID krijg je toegang tot allerlei websites om o.a. je zorgverzekering, toeslagen en zaken bij DUO te regelen.

Als je de DIGID hebt kun je al deze zaken online regelen.

https://www.digid.nl/stappenplan/video-inloggen-met-de-digid-app/#1205
De DIGID app voor je telefoon

Je Zorgverzekering regelen

Als je 18 wordt moet je zorgen dat je Zorgverzekering is geregeld.

Het kan zijn dat je ouders dat voor je regelen. Anders moet je het zelf doen.

Om je te helpen met het betalen van de Zorgverzekering is er Zorgtoeslag.

Deze kun je aanvragen via  

https://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/nl/zorgtoeslag/zorgtoeslag

 

Het eigen risico bij de Zorgverzekering

Als je zorg gebruikt heb je een eigen risico van € 385, --

Als je een hoger eigen risico neemt van bijvoorbeeld € 800,-- dan krijg je korting op je premie.

Dit is niet altijd verstandig om dat te doen. Als je dat geld (€ 800,--) niet hebt gereserveerd kun je problemen krijgen.

 

W.A. verzekering

Als je een ander schade toebrengt kan je aansprakelijk gesteld worden.

De Wettelijke Aansprakelijkheidsverzekering dekt dan de schade.

Deze verzekering kost ongeveer 3 euro in de maand. Hij kan dus erg handig zijn.

Zeker als het om een groot bedrag van schade gaat. Je kunt deze dan niet meer zelf betalen.

 

 

Autoverzekering WA

Als je gaat autorijden is het afsluiten van een wettelijke aansprakelijkheidsverzekering verplicht.

Als je een ongeluk krijgt en jij heb de schade veroorzaakt dan wordt de tegenpartij betaald voor de schade.

Maar je auto kost over het algemeen veel geld. Het is dan ook belangrijk om de schade die je zelf lijdt te verzekeren. Een all-risk verzekering oftewel een Casco verzekering is daar voor nodig.

Hetzelfde geldt natuurlijk ook voor je brommer of elektrische fiets. 

 

Je huis en inboedel verzekeren

Als je waardevolle spullen in huis hebt is het belangrijk om die te verzekeren tegen brand en inbraak.

Deze verzekering heet een inboedelverzekering.

Als je een eigen huis hebt moet je ook het huis zelf verzekeren. Dit heet opstalverzekering.

Er zijn handige websites om de verzekeringen te vergelijken, zoals

https://www.independer.nl/

Je eigen baan hebben

Een reden om te gaan werken kan zijn omdat je meer geld wil hebben.

 

Let op de volgende zaken:

Er geldt een minimumloon. Het is belangrijk dat je minimaal dit loon verdient.

Bij een 40 urige werkweek is dit  voor 21 jaar en ouder € 11,16 per uur.

Voor een 15-jarige is dit € 3,35 (jaar 2023)

Je kunt de bedragen terugvinden op de website van de overheid:

https://tinyurl.com/2ftczdql

De loonstrook lezen

Als je werkt krijg je van je werkgever een loonstrook.

Daar staat op hoeveel het brutoloon is en wat er wordt ingehouden aan loonbelasting en sociale lasten. 

Als er teveel belasting is betaald kun je geld terugvragen bij de belastingdienst. 

Er is een speciale regeling voor studenten en scholieren. Daar kun je gebruik van maken:

https://tinyurl.com/yy2oxu5x

Als je werkt kun je vragen aan je werkgever om de loonheffingskorting toe te passen. Je betaalt dan vooraf al minder belasting.

 

Geld lenen

Geld lenen kost geld

Je wilt iets hebben waar je (nog) geen geld voor hebt. Of je hebt dringend iets nodig. Er gaat iets kapot, zoals je telefoon of je wasmachine.

Je kunt dan geld lenen. Een lening aangaan. 

Over het geld dat je leent moet je rente betalen. En je moet het geld zelf ook terugbetalen.

Je moet genoeg inkomsten hebben om de aflossing en rente terug te betalen. 

De prijs voor de lening is het rentetarief en de afsluitingskosten. 

Rood staan

Wat is rood staan op je betaalrekening?

Het is gewoon geld lenen waar je een hoge rente voor betaalt.

Bij de bank kun je aangeven dat je niet rood wil staan.

Je moet dan wel zorgen voor voldoende saldo op je rekening, anders worden je vaste lasten niet betaald. 

Achteraf betalen

Als je koopt kun je kiezen voor achteraf betalen. (Buy Now and Pay Later, BNPL)

Bijvoorbeeld met Riverty (Afterpay) of PayPal.

De verkoper doet voor of het gratis is. Maar als je te laat betaalt dan krijg je te maken met aanzienlijke kosten. Je krijgt een aanmaning (incasso) en je moet rente en kosten gaan betalen.

Riverty waarschuwt daar niet zo duidelijk voor. Het is voor hen vaak een verdienmodel.

 

Als je niet direct hoeft te betalen, kun je in de verleiding worden gebracht om direct te kopen.

Let op of je na 14 dagen echt de rekening kunt betalen, anders koop je beter niet. 

 

Geld lenen voor je studie

Als je gaat studeren kun je studiefinanciering krijgen. 

Een deel van het geld voor je studie kun je ook lenen tegen een aantrekkelijke rente. 

Je kunt dat berekenen op de website van www.duo.nl

https://duo.nl/apps/rekenhulp-studiefinanciering/index.html#/profiel

Voor een lening betaal je rente

De rente die je betaalt is een deel van het geleende bedrag. 

Hoe hoger deze rente hoe duurder de lening. 

Bijvoorbeeld: je betaalt 10% rente over een lening van € 250,-- per jaar.

De rente bedraagt dan € 25,--

 

Lenen voor een telefoon

Je kunt een telefoon ook op afbetaling kopen.

Je betaalt dan bijvoorbeeld 24 maanden lang € 30,-- per maand.

In totaal betaal je 24 x € 30,-- = € 720,-- 

Als de telefoon bij direct betalen € 600,-- kost, dan zijn de kosten € 720 - € 600 = € 120

 

 

Als je niet op tijd betaalt

Incassokosten

Je hebt een rekening niet betaald. Je krijgt een herinnering en je betaalt opnieuw niet.

Het bedrijf waar je de schuld hebt kan je dan incassokosten rekenen.

Deze bedragen minimaal € 40.

Als je het niet eens bent met de rekening is het belangrijk dat je direct aan de bel trekt.

Heeft het bedrijf gelijk dan is het belangrijk dat je met het bedrijf een regeling treft om de schuld in termijnen af te lossen. 

Wie bepaalt wat je koopt?

Allerlei partijen proberen jouw koopgedrag te veranderen.

Dat gebeurt op verschillende manieren.

  • Je wilt iets kopen en vraagt advies aan je familie of vrienden
  • Je bekijkt advertenties als je iets nodig hebt
  • Je zoekt naar informatie op internet over bepaalde producten

 

Sociale beïnvloeding

Als je advies vraagt aan een familielid of vriend dan spreken we over sociale beïnvloeding.

Een ouder kan objectieve informatie geven over hoe zijn ervaring is met bepaalde producten of diensten. Hij heeft er belang bij dat jij op een goede manier je geld uitgeeft.

Ook vrienden kunnen zo`n rol spelen.

Het kan ook de andere kant uitgaan. Je wilt meedoen met de groep en je voelt je verplicht om mee te doen. Of je wilt niet achter blijven. Dit wordt wel sociale druk of groepsdruk genoemd.

Dit gebeurt ook steeds meer online via sociale media. 

 

Commerciële beïnvloeding: Reclame

In 2020 werd 4,4 miljard euro uitgegeven aan reclame in Nederland.

Daar is meer dan de helft besteed aan reclame online.


Door reclame proberen bedrijven jouw koopgedrag te beïnvloeden.

Dit gebeurt vooral door herhaling. De naam van het bedrijf of product moet bekend blijven.

Door reclame proberen bedrijven jou over te halen om hun product of dienst te kopen.


Soms proberen bedrijven alleen hun goede naam te bevorderen.

Het gaat dan om hun imago. Je moet een goede indruk krijgen van het bedrijf. 

Het gaat om hun naamsbekendheid en een goede merkbeleving. 

 

Hoe proberen bedrijven jou te beïnvloeden?

Bedrijven proberen jou te beïnvloeden door allerlei boodschappen te sturen.

Dat gaat via internet, televisie, radio, billboards in bushokjes.

Ook via de krant en folders. 


Er wordt een mooi verhaal verteld. Samen met een mooie afbeelding of een leuk filmpje.

Eventueel wordt er ook nog een bekende Nederlander opgevoerd die het verhaal bevestigt.


Zo heb je gokreclame waar Ellie Lust reclame maakt voor Holland Casino. Zie foto.

Influencers

Op sociale media zoals YouTube en Instagram heb je vloggers die veel volgers hebben.

Bedrijven benaderen deze vloggers om reclame te maken. Daardoor hebben ze op een makkelijke manier toegang om met jou te communiceren.

Vervolgens worden allerlei producten aangeprezen.

Deze vloggers worden influencers genoemd. Ze hebben de mogelijkheid om hun volgers te beïnvloeden ( to influence).

Tegenwoordig zijn er wel regels en moeten influencers in hun boodschappen laten zien dat ze betaald worden voor hun boodschap (content). Bijvoorbeeld door #ad aan zijn boodschap toe te voegen.

https://www.reclamecode.nl/nrc/reclamecode-social-media-rsm/

https://www.youtube.com/watch?v=ShOb1Xed25o

Regels voor reclame

Reclame is aan allerlei regels gebonden.

Reclame kan bijvoorbeeld misleidend zijn. 

Op de website van de Stichting Recalme Code

https://www.reclamecode.nl/ kun je een klacht indienen als je van mening bent dat je een reclame-uiting in strijd is met de regels.

 

https://www.youtube.com/watch?v=nVW_QZD5Zb0

PowerPoint: Spaar je geld door niet te gokken

Speel de PowerPoint af door op de link te klikken.

Vervolgens druk je de ctrl-toets + F5 in. Je kunt nu verder met de spatiebalk de PowerPoint stap voor stap bekijken. 

Summatieve Toets

https://forms.office.com/Pages/ResponsePage.aspx?id=zrpvyrp8U02GgaBihPf_Rl-EVlcdVWNBghXxXxMwPk5UMk0xRTQ4SkdRRzg0VVcyTURJNTdLVjIwRC4u

https://tinyurl.com/2elaub5r