Hoe kunnen we verduurzamen?

Hoe kunnen we verduurzamen?

Aarde in nood

Het klimaat probleem

Vroeger spraken we over klimaatverandering. Inmiddels kunnen we gerust spreken over een klimaatcrisis. Toch gedragen we ons hier niet naar. Misschien komt dat omdat de gedachte overheerst dat dit probleem wel op te lossen is met nieuwe technologieën of innovaties – ‘op den duur’. Maar hoe belangrijk techniek ook is, het is niet de oplossing waar we nú aan moeten denken als we deze ramp willen tegenhouden. (De klimaatcrisis; wat is het probleem? - Greenpeace Nederland)

In 2010 hebben wereldleiders zich twintig doelen gesteld om deze ecologische des­tructie een halt toe te roepen. Maar geen enkel doel is gehaald. Daarnaast zijn we hard op weg om over het kantelpunten in ons klimaatsysteem heen te schieten. Kantelpunten die zich waarschijnlijk bevinden tussen de 1,5 en 2 graden opwarming. Na die punten begint de opwarming zichzelf te versnellen tot 3, 4 of misschien wel 5 graden. Met honderden miljoenen klimaatvluchtelingen, ­superstormen, falende oogsten, overstromingen, droogtes en een – voor een steeds groter deel – on­bewoonbare aarde tot gevolg. (https://www.trouw.nl/opinie/het-klimaatprobleem-is-erger-dan-een-file~b2c7d191/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F)

Wie zegt er eigenlijk dat de aarde opwarmt?

Jullie zijn de toekomst van de samenleving; De toekomstige electriciens, automonteurs, leraren, ontwerpers, politici en elke andere baan die je maar kan bedenken. Er moet niet één oplossing komen voor het klimaat probleem, maar meerdere oplossingen. Dit moet zodat ook jullie een aarde hebben om op te leven. Jullie en jullie kinderen en klein kinderen meegerekend. Een oplossing die jullie moeten bedenken.

Een duurzame oplossing

Jullie moeten een duurzame oplossing bedenken voor het klimaatprobleem zodat de aarde gezond kan worden en lang mee gaat.

Maar hoe begin je aan zo'n groot vraagstuk?

We hebben voor jullie alles op een rijtje gezet wat belangrijk is om een duurzame samenleving te worden en de aarde te redden. Dit kun je zien in de onderstaande vaardighedenboom:

Hoe ga je aan de slag?

Je begint boven aan de vaardighedenboom bij 'Start'. Hierna volg je de pijlen om te kijken in welke informatie je je kunt gaan verdiepen. Je mag pas beginnen aan een onderwerp als je alle onderwerpen ervoor hebt afgerond. Als je "wat is duurzaamheid" hebt gedaan kun je kiezen of je dan door gaat naar "Duurzamen vormen van energie", "Recyclen" of "Waarom moeten we duurzaam zijn". Soms komen twee pijlen uit op één onderwerp. Dan moet je beide voorgaande onderwerpen hebben afgerond. Je moet dus eerst "Windenergie" en "Waterkracht" hebben gedaan voordat je aan "Dynamo" mag beginnen.

Als je alles hebt doorlopen, dan ben je klaar om te beginnen aan het ontwerpen van een duurzame oplossing.

De vaardighedenboom

Start

Kijk goed door de vaardighedenboom wat de verschillende onderdelen zijn en welke je gaat bestuderen.

Wat is duurzaamheid?

Op de site van greenpeace staat een korte maar kractige beschrijving van wat duurzaamheid betekend:

"De enige manier om onze planeet te beschermen, is om de meest duurzame keuzes te maken. Op het gebied van energie, maar ook als het gaat om voeding, de kleding die we dragen en het vervoer dat we dagelijks gebruiken." (https://www.greenpeace.org/nl/duurzaamheid/?gclid=CjwKCAiAyPyQBhB6EiwAFUuakh3UGeYibQB1om74VHbb0C7EHzIMAxOWqK-WO7AmRYfx__e12QqmyhoCtLIQAvD_BwE)

En ze hebben gelijk. Met de hoeveelheid grondstoffen die we gebruiken gaat de wereld stuk. Elke nieuwe broek die je koopt omdat er een klein gaatje zit in de oudere, elke nieuwe telefoon die je koopt omdat je graag het nieuwste model wilt hebben. Elk nieuw paar schoenen die je koopt omdat er een gave nieuwe collectie is van adidas. Dit verbruikt ontzettend veel grondstoffen voor het maken van het product en het vervoeren en het verwerken van al het afval wat je weg gooit.

Om te kijken hoeveel we nou eigenlijk verbruiken en hoe duurzaam we dus eigenlijk zijn wordt er gesproken over een voetafdruk die er gezet wordt op de aarde. En dit gaat over hoeveel ruimte we innemen op aarde om aan al onze wensen te voldoen, het verbouwen van hout als brandstof omdat we liever de verwarming aanzetten in plaats van een trui aan zetten, of om al ons papier te maken wat we gebruiken op school. Ook voor het maken van eten, drinken, kleren, meubels etc.

Op de afbeelding kun je in kleuren zien wat de gemiddelde afdruk is per persoon in dat land per jaar. De wereldkaart ziet er een beetje raar uit omdat het te maken heeft met hoeveel mensen er wonen en hoeveel deze mensen dan ook verbruiken.

Nederland is een rijk land met een hoge levensstandaard. We zijn gewend aan een luxe levensstijl. De gemiddelde Nederlander heeft hierdoor een voetafdruk van 4,1 hectare. Dat is 41.000 m2 ofwel 8 voetbalvelden. Een flinke lap grond, maar wat zegt dit nu?

Als we alle beschikbare ruimte op aarde eerlijk verdelen over alle mensen, zonder dat de aarde uitgeput raakt, dan is er 1,8 hectare (3 voetbalvelden) per persoon beschikbaar. Dit noemen we het Eerlijk Aarde-aandeel. De gemiddelde voetafdruk van alle mensen op de wereld is nu 2,7 ha. Dat is dus een stuk meer dan het Eerlijk Aarde-aandeel van 1,8 ha! We verbruiken met z’n allen dus meer dan de aarde te bieden heeft. Anders gezegd: we maken de natuurlijke reserves van de aarde op.

(http://www.voetafdruk.nl/?page_id=16#:~:text=De%20voetafdruk%20(ook%20wel%20mondiale,verbouwd%20en%20vervoerd%20moet%20worden.)

 

Het woord duurzaamheid zegt dus iets over hoe goed je met grondstoffen omgaat, hoeveel je verbruikt, hoeveel je weggooid of juist recycled. Als je niet duurzaam bent heb je dus een te grote voetafdruk.

Hieronder staan een aantal dingen die niet duurzaam zijn, met daar achter wat je dan kan doen om het duurzamer te maken.

Duurzame vormen van energie

Energie is erg belangrijk in ons hedendaagse leven. En helaas zorgt dit ook voor veel uitstoot wanneer we geen groene energie (duurzame energie) gebruiken. Vroeger werd veel van onze electriciteit opgewekt in kolencentrales. Hier wordt kool en andere biomassa verbrand om energie te verkrijgen. Dit is een hele slechte manier om energie op te wekken omdat er veel CO2 en andere slechte stoffen uitgestoten worden. Maar wat is er nu eigenlijk zo slecht aan CO2 uitstoot?

het broeikaseffect

Oke, dus door meer CO2 in de lucht blijft er meer warmte hangen op aarde en warmt de aarde dus op. Dit heeft veel slechte gevolgen, hierover leer je in andere vaardigheden meer.

Om de uitstoot van CO2 te verminderen is het belangrijk dat we groene vormen van enegrie gebuiken, dus duurzame vormen.

Duurzame energie

Thuis krijg je natuurlijk energie van een bepaalde energieleverancier. En die energie leveranciers verkopen energie afkomstig van verschillende plekken. Sommige leveren energie uit kolencentrales en andere uit windmolenparken. Je wilt natuurlijk de groenst mogelijke vorm van energie. Hieronder zie je een lijst met energieleveranciers in Nederland en hoe groen deze zijn.

Recyclen

Wij hebben tegenwoordig ontzettend veel afval. Alles wat we kopen komt in verpakkingen of tasjes. Als we naar school gaan kopen we allerlij leuke schriften en papieren die we aan het eind van het jaar weg gooien. Etensresten, electronica, kleding, meubels, ga zo maar door. Afval waar we niks mee kunnen wordt op een hoop gegooid en verbrand. Dit zorgt voor veel CO2 uitstoot en is erg slecht voor het milieu. Daarom is het belangrijk om zo veel mogelijk te recyclen zodat het niet wordt verbrand en kan wordt hergebruikt.

Afval scheiden

Gelukkig hoeven we veel van onze spullen zelf niet te recyclen maar doen grote bedrijven dat. Maar het is dus wel belangrijk dat we ons afval dus goed scheiden zodat die bedrijven het gemakkelijk kunnen recyclen. Van oud papier wordt bijvoorbeeld weer nieuw papier gemaakt wanneer het goed gescheiden is. Maar veel dingen worden hergebruikt zoals metaal en plastic. Maar hoe zit dat nou met plastic?

Plastic recyclen

Zelf kun je ook dingen recyclen en een nieuw leven geven. Zoals bijvoorbeeld je oude spullen naar de kringloopwinkel brengen, kapotte kleren naaien of er een wasbaar mondkapje van maken, glazen potten herbruiken en ga zo maar door.

Waarom moeten we duurzaam zijn?

De aarde is aan het opwarmen omdat we steeds meer CO2 uitstoten. Maar wat is CO2 nu eigenlijk? CO2, ofwel koolstofdioxide bestaat uit één koolstof atoom (C) en twee zuurstof atomen (O), zie het plaatje rechts. Dit is een gas dat in de lucht zit. De lucht is een samenstelling van veel verschillende gassen zoals stikstof, zuurstof en koolstofdioxide. Koolstofdioxide komt vrij bij verbranding. Auto's verbranden benzine om te rijden en stoten CO2 uit, maar ook kolencentrales, vliegtuigen en centrales bij het verbranden van afval. Lang lang gelden kwam CO2 in de lucht omdat dieren uitademde, planten namen dit weer op in hun bladeren en maken daar voedsel van. Maar nu de wereld vol is met bijna 8 miljard mensen, bossen gekapt worden, aardolie verbrand wordt en mensen met de auto of het vliegtuig overal heen gaan, kunnen de planten het niet meer bijhouden. En dus komt er een overschot aan CO2 in de lucht die de warmte van de zon vasthoud op de aarde, waardoor de aarde opwarmt.

Waarom is het belangrijk dat we meer duurzame energie gaan gebruiken?

Het is normaal dat het klimaat op de aarde over miljoenen jaren langzaam veranderd. De aarde gaat van ijstijden, een tijd waarin het heel koud is op aarde, naar interglacialen, een tijd waar het warmer is zoals nu. Dit gaat heel langzaam en geleidelijk. Diersoorten kunnen zich aanpassen en evalueren zodat ze passen bij het nieuwe milieu. Maar door onze respectloze omgang van onze aarde gaat de opwarming nu razend snel. De ijsbeer heeft geen schijn van kans. Maar niet alleen de ijsbeer. De ijskappen smelten en de zeespiegel stijgt. Ongeveer 30% van Nederland ligt onder de zeespiegel en we willen natuurlijk niet weer een watersnoodramp zoals in 1953. Daarvoor zullen we niet alleen onze energie moeten verduurzamen maar ook vele andere dingen in ons leven, zoals onze voeding.

Duurzaam eten: Waarom en wat betekent het?

Zonne-energie

Een van de duurzamen vormen van energie is zonne-energie. Daar hebben jullie vast wel eens van gehoord. Tegenwoordig kun je zonnepanelen laten installeren op je dak om zo je eigen energie op te wekken. En groene energie nogwel! Maar hoe werkt zo'n zonnepaneel nou eigenlijk?

Hoe worden zonnepanelen gemaakt? | Doen Ze Dat Zo? | Het Klokhuis

Zonnenpanelen kunnen ontzettend veel energie opwekken. Het produceren van zonnepanelen kost wel wat energie, maar de hoeveelheid energie dat ze vervolgens weer ophalen is enorm.

Zonne-energie heeft wel nog een aantal verbeterpunten. Ten eerste kunnen ze alleen overdag energie opwekken. Dus wanneer je zonnepanelen koopt zul je 's nachts energie moeten halen uit het energienet van Nederland. Deze energie is helaas niet 100% groen.

Daarnaast kunnen zonnepanelen heel veel energie maken, alleen is het lastig om die energie op te slaan. In theorie kun je meer dan genoeg energie opwekken overdag om ook 's avonds en 's nachts energie te gebruiken, alleen zou je daar een speciale accu voor nodig hebben. Dit is iets waar misschien jullie later een goede oplossing voor kunnen ontwikkelen!

Daarnaast zijn er grote bedrijven die veel zonnepanelen laten plaatsen. Ze wekken veel energie op, energie die naar het energie net van Nederland gaat. Alleen kan dat maar beperkt. Het net kan snel overbelast raken aangezien het redelijk oud is. En het kost heel veel geld, tijd en energie om het net te vervangen en te verbeteren. Ook hier zouden grote accu's een oplossing voor kunnen zijn.

Wanneer je bezig bent met groene energie en groene oplossingen zul je zien dat er altijd verbeterpunten zullen zijn. Alles kan altijd beter en groener.

Zonnepanelen worden op een speciale manier geïnstaleerd. Er zijn namelijk veel dingen waar rekening mee gehouden moet worden.

Ten eerste komt de zon op in het oosten en gaat onder in het westen. Aangezien wij als nederlanders in het noordelijk halfrond wonen zal de zon grotendeels aan de zuidelijke kant van de hemel staan. Hierdoor is het handig om de zonnepanelen lichtelijk op een hoek te plaatsen, zoals je op de afbeelding ziet, zodat ze zo veel mogelijk zonnestralen op kunnen vangen.

Daarnaast zijn er allerlei weersomstandigheden waarbij we in Nederland te maken hebben. Het kan bijvoorbeeld heel hard waaien en we willen niet dat de zonnepanelen van het dak afwaaien. De zonnenpanelen worden vast gemaakt op een groot ijzeren frame dat los op het dak staat. Op de hoeken en zijkanten van het frame worden vervolgens stenen gezet om het te verzwaren. Hierdoor kan het niet wegwaaien.

Als laatste komt er ergens een kastje te hangen waar alle draden van de zonnepanelen samen komen die bijhoud hoeveel stroom er wordt opgewekt. Zo kun je precies zien hoeveel groene stroom je hebt gemaakt. Handig he?

Windenergie

Je hebt ze vast wel eens zien staan, langs de weg, op zee. Ze zijn overal te vinden in nederland: Windmolens. Windmolens hebben wieken die rond draaien door de wind. Die windenergie zetten ze vervolgens om in electrische energie, stroom die jij kunt gebruiken om je telefoon op te laden.

WAT DOEN WINDMOLENS? // Willem Wever // #33

Waterkracht

Net als windkracht kan waterkracht omgezet worden in elektrische energie. Hierbij moet een waterkrachtcentrale worden gebouwd in een rivier of bij een dam waar een groot hoogte verschil is zodat het water van hoog naar laag kan stromen.

Hoe werkt een waterkrachtcentrale?

Het water laat een turbine ronddraaien. Die turbine werkt hetzelfde als de dynamo die je op je fiets kunt vinden. In plaats van het wiel dat de dynamo laat draaien is het nu het water dat de dynamo laat draaien.

Een groot verschil met wind en zonne-energie is dat een waterkrachtcentrale energie kan opslaan door water terug naar boven te pompen. Zoals te zien is in dit filmpje:

Waterkracht bij Coo ENGIE in België

Waarom gaan dingen vaak niet duurzaam?

Onze samenleving is helaas ingesteld om zoveel mogelijk geld te verdienen en zo minmogelijk te geven om dingen buiten onszelf. Dit gaat helaas heel slecht samen met het redden van de aarde en het klimaat. Daarnaast is het soms ook heel lastig om zelf zo groen mogelijk te zijn omdat grote bedrijven vaak niet helemaal de waarheid vertellen. Wanneer jij denkt dat je groene stroom gebruikt, is dit vaak niet de hele waarheid.

Groene stroom - Zondag met Lubach (S08)

Dit filmpje van Arjen Lubach komt uit 2018. En nu wordt er gelukkig meer groene stroom geproduceerd dan toen. Zoals je ziet in de afbeelding neemt de hoeveelheid wind en zonne-energie toe, maar ook de hoeveelheid biomassa die verbrand wordt neemt toe. Die dus op papier als groen gezien wordt.

Ook klagen mensen vaak over windmolenparken. Mensen vinden het lelijk en willen er niet naar kijken. Maar het is een goede groene vorm van energie zonder dat er CO2 uitgestoten wordt. En toch vinden we als Nederlanders een reden om te klagen.

En ook wil de overheid niet veel geld en energie steken in het verduurzamen van Nederland. Dit komt omdat het geen bakken met geld opleverd. Het redden van de aarde is niet mega belangrijk(zeggen ze). Een aantal partijen strijden heel hard in de tweede kamer om meer groen te worden, maar hebben helaas niet de meerderheid.

De grote klimaatleugen | Avondshow Dossierkennis | De Avondshow met Arjen Lubach (S1)

Maar ook veel dingen worden niet genoemd of niet gedaan omdat het simpelweg niet "populair is". Een erg belangrijk punt is het eten van vlees. De vleesindustrie stoot ontzettend veel broeikasgassen uit en is ontzennend vervuilend, daarover later meer. Maar grootschalig wordt daar niks aan gedaan, terwijl het als mens een van de makkelijkste en goedkoopste manieren is om duurzamer te leven, gewoon wat minder vlees te eten. Maar wat doet de overheid?

En nou is het afgelopen met vleespropaganda | De Avondshow met Arjen Lubach (S1)

Dynamo

Zoals je hebt geleerd werkt het opwekken van stroom met windenergie en waterkracht door middel van een dynamo. Een dynamo gaat draaien en dan gebeurd iets met een magneet en dan krijg je stroom. Laten we er iets dieper op in gaan.

HOE WERKT EEN DYNAMO? // Willem Wever Expert //#1

Een dynamo kan gebruikt worden op honderden verschillende manieren om stroom op te wekken. Zo gebruikt men het bij een windmolen, een waterkrachtcentrale, op je fiets voor je fietslamp maar ook bij een watermolen. En wie weet bij een speciale uitvinding die jij gaat bedenken!

Duurzaam leven

Op de site van milieucentraal staat een hele lijst met verschillende dingen die je kan doen om duurzamer te leven. Neem een kijkje en lees het goed door: https://www.milieucentraal.nl/klimaat-en-aarde/klimaatverandering/klimaatklappers/

Milieucentraal geeft zes klimaatklappers om je leven op te groenen:

Wat als we niet duurzaam leven?

Er zijn online ontzettend veel filmpjes te vinden over wat er allemaal gaat gebeuren als we doorgaan met leven zoals we nu leven. Een van deze filmpjes is hieronder te zien:

10 Undeniable Consequences Of Climate Change

Voor Nederland is het stijgen van de zeespiegel een van de grootste problemen van de opwarming van de aarde. Momenteel wordt ongeveer 30% van nederland beschermd door de dijken. Wanneer de zee spiegel blijft stijgen zal de kans op het breken van de dijken verhogen, en zal meer van Nederland onder de zeespiegel komen te liggen. Het land stijgt namelijk niet. Wanneer het land overspoeld zullen steden zoals Amsterdam en Rotterdam volledig overstroomd raken.

Dit zal de nieuwe landkaart worden van Nederland. Iedereen die de overstroming overleeft zal moeten verhuizen naar het oosten van Nederland. Niet dat daar huizen vrij zijn voor mensen om te wonen. De huizencrisis in Nederland is een onderwerp voor een volgende keer, maar dit zal in de toekomst niet beter worden wanneer (honderd)duizenden nederlanders moeten verhuizen.

Nog meer manieren

Voor het bedenken van nieuwe manieren om energie op te wekken of andere slimme uitvingen is creativiteit een belangrijke vaardigheid. Zolang je "outside of the box" kunt denken zijn de mogelijkheden ontelbaar. Hier zie je hoe iemand voetstappen om heeft getoververd in energie! (natuurlijk is het geen magie, maar wetenschap)

Energy tiles

Energie is een belangrijk onderwerp als we kijken naar groene oplossingen. Maar als je zelf iets gaat bedenken om de aarde een betere plek wilt maken hoef je daar niet te stoppen. Kijk het onderstaande filmpje om je te laten inspireren met verschillende ideeën.

22 Inventions That Are Saving The Earth

Hoe duurzaam ben ik zelf?

Hoe duurzaam is jou levenstijl eigenlijk? Doe de test en bekijk het resultaat. Niet meteen wegklikken want de uitkomst heb je nodig in de opdracht van deze paragraaf.

Test hoe duurzaam je bent!

Ontwerp een duurzame oplossing

Als het goed is heb je nu veel geleerd over duurzaamheid. Je bent klaar om de eindopdracht te maken! Ga naar het volgende hoofdstuk om er aan te beginnen.

Ontwerp een duurzame oplossing

Hieronder vind je het bestand met de opdracht beschrijving. Lees deze goed door!