De Vikingen

De Vikingen

Homepage

Woeste bruten die zich een weg vochten in Europa. Wildemannen die op een boot aankwamen en Europa veroverden met behulp van zwaarden en schilden. Dat is het beeld dat veel mensen hebben als we het hebben over de Vikingen. Maar niets is minder waar. Tijdens deze les gaan we het hebben over de Vikingcultuur en gaan we erachter komen of de beelden die de media geeft wel kloppen. Bestonden de Vikingen alleen maar uit wilden of waren ze gewoon net als ieder ander volk, op zoek naar rijkdom en geluk?

 

De Noormannen voor Dorestad’. Schoolplaat van J.H. Isings uit 1927

 

 

Tijdens deze les ga je het volgende leren:

  1. Na de les kunnen jullie vertellen hoe de samenleving van de Viking is opgebouwd.
  2. Na de les kunnen jullie uitleggen welke gebieden de Vikingen hebben veroverd.
  3. Na de les kunnen jullie kort beschrijven hoe de Vikingen de godsdienst organiseerden.

 

Maar eerst gaan we eens kijken wat jullie allemaal al weten van de Vikingen. Dit doen we als volgt: hieronder staat een tool waarin je kan schrijven. Schrijf hieronder alles wat je weet over de Vikingen.

Gemaakt met Padlet

 

 

 

 

Lesstof

Introductie

De Vikingen waren mensen uit Scandinavië, maar waar ligt Scandinavië eigenlijk? Scandinavië is een verzamelwoord die wij gebruiken als we het hebben over Denemarken, Noorwegen, Zweden, IJsland en Finland.

Echter is de term 'Viking' vrij recent. Wij hebben de naam 'Viking' gegeven aan de groep mensen die tussen de 8ste en 11de eeuw na Christus op de boot stapte uit Scandinavië en ging plunderen in Europa. Echter was dat niet alles wat de Vikingen deden. Ze deden namelijk ook aan handel en piraterij. Veel Vikingen gingen ook in gedeeltes van Europa wonen als ze een gebied hadden overgenomen. Dus misschien waren jouw voorouders wel Vikingen.

 

Kaart van Scandinavië- DemonDays64

Hoe brengt de Media de Vikingen in beeld?

Iedereen kan zich wel een beeld vormen over een Viking. Woeste mannen die op strooptocht gaan, sterke vrouwen die het land beschermen en het volk dat zich vasthoud aan de mythologie. Omdat veel mensen daar interesse in tonen zijn ze meerdere keren verschenen op het grote én kleine scherm. Klopt dit beeld wel eigenlijk? Of blijkt het meer fictie te zijn en laat de media dingen mooier overkomen dan dat ze daadwerkelijk zijn geweest?

 

Marvel logo- The Walt Disney Company

  • Marvel- De Noorse Mythologie, oftewel het geloof van de Vikingen, zijn aanwezig in de stripboeken, series en films van Marvel. Zo kent iedereen wel het personages Thor en Loki. Alle films van Thor hebben inspiratie opgedaan uit de mythologie.

  • Vikings logo- By The History Channel

    Vikings- Vikings is een Netflix-serie die erg populair is. Dit komt mede door de historische accuraatheid van de serie. Maar toch is niet alles even waar. Veel personages zijn gebaseerd op personen die écht bestaan hebben. Maar ze hebben ook dingen verzonnen. Dit komt om de personages nét wat interessanter te maken en het verhaal vloeiender te laten verlopen. Een ander voorbeeld is dat een groot deel van het verhaal zich afspeelt in een dorp genaamd Kattegat. Maar dat dorpje heeft nooit bestaan, Kattegat is de naam van een zee tussen Denemarken en Zweden.

 

Gjermundbu helm- NTNU Vitenskapsmuseet

Veel voorkomende misverstanden- Ook zijn er een aantal dingen wat mensen denken over de Vikingen die eigenlijk helemaal niet waar zijn.
- Zo hebben de Vikingen nooit helmen gehad met twee hoornen aan de zijkant. Dit is ten eerste hartstikke onhandig, want als je op een schip zit kan je zomaar iemands oog ermee uitsteken.
- Ze dronken ook niet uit de schedels van de mensen die ze vermoord hebben. Dit fabeltje is ontstaan omdat er vroeger een tekst is vertaald, maar ze hebben het niet goed gedaan!
- Het idee van wilde en vieze mannen die hartstikke bruut en meedogenloos waren. Dit is eigenlijk helemaal niet waar. Het klopt dat ze dorpen plunderden en mensen meenamen om te verkopen. Maar als ze niet vochten waren ze gewoon vredelievend en zeer georganiseerd in hun doen en laten.

De Samenleving

De Vikingsamenleving is opgebouwd uit drie lagen.  Je had namelijk de Thralls, Karls en Jarls.

  • Thralls, was de naam die de Vikingen gaven aan de slaven. Net zoals de Grieken en de Romeinen maakten de Vikingen ook gebruik van slaven. De groep, dat bestond uit 25% van de samenleving werd gebruikt voor het bouwen van wegen, gebouwen en kanalen. Ook werden de Thralls gebruikt voor huishoudelijke klusjes in huizen van Karls en Jarls. Er werd echt neergekeken op de Thralls. Daarom mochten ze alle stomme klusjes doen. Er waren twee manieren waarop er nieuwe slaven kwamen. Dit was als een Thrall kinderen kreeg, die werden dan automatisch ook slaaf. Of als de Vikingen gebieden hadden overgenomen en de overwonnen bevolking mee terug nam naar huis. Het kwam ook voor dat de slaven verkocht werden, dit gebeurde vaak met Arabieren.

  • Karls waren vrije mensen. Hun werkten op het platteland en verzorgden de bevolking met eten. Ook bouwden ze huizen en wagens. Voor de zwaardere klusjes gebruikten ze de Thralls.

  • Jarls waren de regerende groep in de Vikingsamenleving. Hun hadden grote langhuizen en hadden vele Thralls onder zich. Terwijl de Thralls de huishoudelijke klusjes deed, hield de Jarl zich bezig met de administratie, politiek, expeditie en sport. Als een Jarl dood ging was het gebruikelijk dat zijn Thralls dood werden gemaakt en naast zijn graf werden begraven.

Everyday life in the Viking Age- Martin Mörck

 

 

Wicky de Viking- HetHuisAnubis4Ever1

Maar hoe zit het dan met de vrouwen? Vrouwen werden gerespecteerd in de samenleving maar ze waren wel onderdanig aan de man. Maar hoe komt het dan dat ze deze status hebben gekregen? Dat komt door het volgende.

  1. Hoe meer mannelijke kinderen ze kregen, hoe meer respect ze kregen. Mannelijke kinderen baren was een teken van vruchtbaarheid.

  2. Ze kregen een belangrijke positie in het gezin want de mannen waren vaak weg.

  3. Binnen de Jarls en Karls hadden ze volledige vrijheid.

Door die redenen hadden de vrouwen veel respect gekregen.

De Expansie

 

Viking expeditions- Bogdangiusca

De Vikingen waren erg enthousiast in het overnemen en plunderen van de gebieden in en rondom Europa. Ze zijn zelfs in stukjes van Amerika, Afrika en Azië geweest. Op de foto hiernaast kun je door de blauwe lijn zien waar de Vikingen heen zijn geweest. Het begon allemaal toen de Noorse Vikingen het eiland IJsland overnam in de de 9de eeuw na Christus. Vanuit daar gingen ze door naar Noord-Amerika, Oekraïne, Constantinopel en Afrika.

 

De Vikingen waren berucht om het feit dat ze plunderden waar ze kwamen. Dat houdt in dat ze op een plek komen en daar alle buit stelen en het dorp of stad vernield achterlaten. Dat deden ze ook vaak, maar vaak gingen ze ook handel drijven. Dan verkochten ze mensen of goederen en kregen daar zilver of andere spullen voor terug. De eerste Vikingen gingen nadat ze op pad zijn geweest gewoon weer terug naar huis. Maar later zie je ook dat veel Vikingen kolonies stichten in overgenomen gebieden. Dat zie je vooral in Engeland. Daar zijn veel Vikingkolonies gevonden.

 

Maar dan is toch de vraag waarom de Vikingen naar Europa trokken om te plunderen.Veel historici denken dat het komt door twee redenen.

  1. De schaarste die is ontstaan door een tekort aan vrouwen. Rijke en machtige Jarls hadden meerdere vrouwen. Daardoor is er een tekort gekomen aan geschikte vrouwen voor andere Vikingmannen. Dit leidde ertoe dat er veel Vikingen waren die op zoek gingen naar rijkdom en vrouwen in andere landen.

  2. Typisch Noors fjordenlandschap- Nasa

    Het gebrek aan grondstoffen en gebied wordt ook als een oorzaak gezien. In Noorwegen zijn er veel Fjorden waardoor er maar weinig plek is dat geschikt is voor leefgebied. Daarnaast zijn er in Zweden veel meren en naaldbossen waardoor er ook weinig gebied overblijft. Omdat de mensen die hier woonden moesten leven van landbouw en veeteelt waren de meeste mensen hier heel arm. Daardoor gingen ze op zoek naar andere gebieden om buit te verzamelen en te wonen. Denemarken had dan weer met een ander probleem te kampen. In Denemarken groeide de bevolking te snel waardoor de landbouw het niet kon bijhouden. Daardoor was er te weinig voedsel om van te leven. Hierdoor gingen de mensen die hier woonden op zoek naar andere plekken om daar een kolonie te starten.

 

 

 

 

 

Het rechtsysteem

Nadat de Vikingen terug kwamen van de rooftochten moesten ze zich wel gaan gedragen. Daarom hebben de Vikingen nagedacht over een systeem waarin ze orde konden scheppen in de samenleving. Ze creëerden daarom een 'Thing'. Een Thing is een regering en rechterzaal in één. Er waren Things op drie niveaus. Op lokaal (dorp), regionaal (provincie) en supra-regionaal (landelijk) niveau. Maar de Things waren niet voor iedereen beschikbaar, alleen volwassen Karls en Jarls mogen meedoen. Vrouwen waren ook aanwezig bij de Things maar mochten niet meestemmen in beslissingen.

German Thing- Wolpertinger



De Vikingen hadden meerdere straffen die ze uitdeelden aan mensen die schuldig waren. Eerst werden de regels niet opgeschreven. Het was de taak aan de ouders om het door te geven. De straffen zijn:

  • Geldboetes- De meeste kleine overtredingen werden bestraft met een geldboete

  • Ophanging- Als je aan diefstal deed werd je opgehangen. Je bent dan zó arm dat je niets anders te geven hebt dan je lichaam

  • Duel- Oftewel een 1v1 werd gehouden in moeilijke zaken. Als ze er bij de vergadering niet uitkomen wie er schuldig is moeten ze het onderling uitvechten. De goden moeten je dan helpen.

  • Verbanning- Is de zwaarste straf. Je wordt dan uit de samenleving gegooid. Dat was echt verschrikkelijk voor de Viking omdat je dan nergens anders heen kon en voor jezelf moet zorgen.

 

Het geloof

De Vikingen geloofden in de Noorse Mythologie die ontstaan is in Ijsland. Daar ontstonden de verhalen over Thor, Odin, Freya, Loki en andere goden. Eerst werden de verhalen alleen maar verteld, later werden ze opgeschreven. De Noorse Mythologie is heel erg uitgebreid en er zijn veel verschillende verhalen. Maar hieronder vind je een overzicht van de wereld en de goden.

 

Yggdrasil- Friedrich Wilhelm Heine

In de Noorse mythologie zijn er negen verschillende werelden die verbonden zijn met elkaar door middel van de Yggdrasil. De Yggdrasil is een gigantische boom die in het midden staat. Daaromheen zijn er negen werelden verbonden.

De werelden hebben allemaal verschillende kenmerken waaraan je ze kan herkennen. Zo heb je een vuurwereld genaamd Muspelheim.

Muspelheim wordt bewaakt door Surtr. Een gigantische reus met een vuurzwaard. Het is voorspeld dat Surtr de wereld zal vernietigen met vlammen, die gebeurtenis heet Ragnarök.

Een andere wereld heet Midgard. Midgard is onze wereld zoals wij hem kennen. Ook heb je Asgard, de wereld van de goden.

 

 

 

 

Óðinn throws his spear at the Vanir - Lorinz Frolich

Odin oftewel Wuodan in het Oud Nederlands is de vader van Thor en heeft geholpen om de wereld te schapen. Hij wordt ook wel de heerser van de razernij genoemd, omdat hij mensen kracht geeft in de oorlog. Odin staat bekend om zijn wijsheid, kennis, geneeskracht en magie. Odin is ook de heerser over Valhalla. Als Ragnarök aanbreekt wordt Odin opgegeten door Fenrir, de zoon van Loki. Een leuk feitje over Odin is dat woensdag naar hem vernoemd is.

 

Thor's Fight with the Giants- Martin Eskil Winge

De Thor die jullie kennen van Marvel komt niet helemaal overeen met de versie uit de Noorse mythologie. Zo kan de Thor uit de mythes niet vliegen met behulp van Mjölnir, ook heeft hij rood haar en vliegt hij rond in een kar die getrokken wordt door twee geiten. Mjölnir is ook zó zwaar, dat Thor hem alleen kan optillen met behulp van speciale handschoenen. Ook heeft Thor twee zoons en dochters. Hieronder kunnen jullie een foto zien die jullie kunnen verschuiven. Zo kan je de Marvel versie van Thor zien en het origineel.

 

 

 

 

 

 

Loki with a fishing net- Reginsmal

Loki is een bedrieger die in staat is om zijn lichaam te veranderen naar wat hij maar wil. Hij is de vader van de hel en heeft hij meerdere bizarre wezens gebaard. Zo is hij bevallen van een gigantische slang genaamd Jörmundgand (misschien ken je die wel van het spel God of War), maar ook van een wolf genaamd Fenrir én een paard met acht benen (waar Odin vaak op rijd). Het is voorspelt Jörmundgand en Fenrir met elkaar in gevecht raken en dat op die manier Ragnarök begint, oftewel het einde van de wereld.

 
 

 

 

Begrippenlijst

Ik snap dat er veel woorden gebruikt worden in deze tekst die je misschien niet heel duidelijke meer voor de geest staat. Daarom heb ik een aantal moeilijke woorden uit de vorige tekst gehaald om ze hieronder nog even kort uit te lichten.

 

Accuraatheid: Zeer precies of zorgvuldig.

Expansie: Uitbreiding van het eigen land door gebieden over te nemen.

Fabeltje: Een verzonnen verhaaltje met dieren of personen.

Fictie: Verzonnen literatuur.

Fjorden: Een steile inkeping in de kust met bergen aan de zijkant.

Historici: Een persoon die zich in de geschiedenis verdiept heeft.

Jarls: Waren de rijke en regerende groep in de samenleving.

Karls: Waren vrije inwoners. Ze waren vaak boeren en hadden ook een zwaar leven.

Kolonies: Een gebied dat onder dwang van een ander land bestuurd wordt.

Langhuizen: Een lange woning waar de Vikingen in woonden.

Mythologie: Een verzameling van verhalen en ideeën uit een bepaalde cultuur. In die verhalen worden belangrijke vragen gesteld over onze oorsprong en doel in het leven.

Ragnarök: Het einde van de wereld zoals voorspeld wordt in de Noorse Mythologie. De wereld zou vernietigd worden samen met de goden. Daarna zou de wereld weer opnieuw beginnen.

Scandinavië: De naam voor een gebied in het noorden van Europa. De landen die in Scandinavië liggen zijn: Denemarken, Finland, IJsland, Noorwegen en Zweden.

Strooptocht: Rooftocht. Een tocht organiseren om een gebied leeg te roven.

Supraregionaal: Op landelijk niveau.

Thing: Een volksvergadering die dient als rechtbank.

Thralls: Waren de laagste stand van de samenleving. Ze waren daarnaast ook slaven en moesten hard werken.

Verbanning: Uit de samenleving gezet worden zonder dat hij terug mag komen. Als hij terug zou komen zou hij vermoord worden.

Viking: de groep mensen die tussen de 8ste en 11de eeuw na Christus op de boot stapte uit Scandinavië en ging plunderen in Europa

Vruchtbaarheid: In staat zijn om kinderen te verwekken.

Yggdrasil: Is een gigantische boom waar alle werelden aan verbonden zijn.

Check

Nou, dat was het dan. Jullie hebben de tekst gelezen en de woordenlijst doorgenomen als jullie woordjes niet kennen. Nu is hier een plek om even te kijken of alle stof is aangekomen.

Hieronder vind je een Quizlet, dat is een manier om woordjes te oefenen. Onderin het programma vind je het kopje 'leermethode'. Probeer ze allemaal één keer te doen. Ga daarna door naar de volgende pagina want er wacht nog veel meer op je!

 

Oefening

Nu komt er een extra opdracht om je net wat meer te verdiepen in het onderwerp.

Resultaat: Je hebt de Thinglink ingevuld en een samenvatting gegeven van wat je allemaal ziet en wat het inhoud.

Hoe: Individueel.

Tijd: 15 minuten.

Hulp: Thinglink en het instructiefilmpje.

Klaar: Maak je Thinglink wat mooier met foto's. Als je tevreden bent met het resultaat ga je door naar de volgende pagina.

Wat: Kies hieronder één van de drie afbeeldingen uit die gaan over de Vikingen.

Als je er een hebt uitgekozen kijk je onder de afbeelding naar de vragen die erbij horen.

Beantwoord de vragen in de Thinglink.

 

 

https://www.thinglink.com/?btnSource=logout

Afbeelding 1-

 

Afbeelding 2

 

Afbeelding 3

 

Vragen die horen bij de afbeeldingen.

Afbeelding 1- Afbeelding over de Vikingsamenleving.

  1. Welke bevolkingsgroepen zie je allemaal op de afbeelding?

  2. Welk middel van bestaan zie je op de foto?

  3. Welk vervoersmiddel zie je?

Afbeelding 2- Afbeelding van een wereldkaart.

  1. Noem 5 plekken waar de Vikingen naartoe zijn gegaan.

  2. Geef bij elke naam ook op in welk jaartal ze ernaar toe zijn gegaan.

  3. Wat valt je op aan de plekken waar ze naartoe zijn gegaan?

Afbeelding 3- Afbeelding van Ragnarök.

  1. Welke drie, of meer, personages zie je uit de Noorse Mythologie terug?

  2. Met behulp van welk beeldelement probeert de tekenaar chaos te creëren

 

Toets

Zo, jullie hebben het voor elkaar gekregen om de check te maken en de Thinglink te voltooien, bravo! Mijn complimenten hiervoor want dat betekent dat je helemaal klaar gestoomd bent voor deze laatste test. De test der testen die gaat zien wie het allemaal begrepen heeft. Ik wens jullie heel veel succes, je vind de toets hieronder!

 

Bronnenlijst

Waar heb ik mijn informatie vandaan?

 

Waar heb ik mijn afbeeldingen vandaan?

  • De Noormannen voor Dorestad’. Schoolplaat van J.H. Isings uit 1927- Vikingen in Nederland - ONH
  • Door User:DemonDays64 - Dit bestand is afgeleid van: Blank map of Europe (without disputed regions).svgLegend from File:Map of Scandinavia.png, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=109745719
  • By The Walt Disney Company - Rian Hughes - Transferred from en.wikipedia to Commons., Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=6876234
  • By History channel - Directly from episodes, Fair use, https://en.wikipedia.org/w/index.php?curid=49130261
  • By NTNU Vitenskapsmuseet - This file has been extracted from another file, CC BY 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=61735327
  • Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=378398
  • Door Hethuisanubis4ever1 - Eigen werk, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=55509569
  • CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=292711
  • Door NASA - Screenshot from NASA World Wind software, Publiek domein, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=142807
  • By The original uploader was Wolpertinger at German Wikipedia. - Müller-Baden, Emanuel (Hrsg.): Bibliothek des allgemeinen und praktischen Wissens, Bd. 2. - Berlin, Leipzig, Wien, Stuttgart: Deutsches Verlaghaus Bong & Co, 1904. - 1. Aufl., Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5468365
  • By Friedrich Wilhelm Heine - Wägner, Wilhelm (1886). Asgard and the gods. London: Swan Sonnenschein, Le Bas & Lowrey. Page 27., Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5240798
  • By Lorenz Frølich - Published in Gjellerup, Karl (1895). Den ældre Eddas Gudesange, p. 7. Photographed from a 2001 reprint by User:Haukurth., Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=4830400
  • By Mårten Eskil Winge - 3gGd_ynWqGjGfQ at Google Cultural Institute maximum zoom level, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=22007120
  • Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=679795
  • File: Worldmap-Blank, File:Worldmap-blank.svg - Wikimedia Commons, By:Gunnmap

 

Thinglink Didactiek N2: ICT

  • Het arrangement De Vikingen is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Tim Hagen
    Laatst gewijzigd
    2022-03-22 15:23:37
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    4 uur 0 minuten

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van