Zintuigen

Zintuigen

Vooraf

Zintuigen

In deze Wikiwijs neem ik jullie mee in het nieuwe thema:

Zintuigen!

Klik op het stappenplan in het linkermenu zodat je precies weet wat je moet doen.

De vijf zintuigen | infobron.nl

Stappenplan

Om de vraag: 'Maar mevrouw van Bukel, wat moet ik doen?' alvast te beantwoorden heb ik hier een duidelijk stappenplan voor jullie gemaakt.

  Aan de linkerkant hiernaast staat een menu van verschillende kopjes.
Heel simpel: Je werkt van boven naar beneden.

Stap 1. Klik op 'vooraf'.
Stap 2. Lees eerst dit stappenplan en daarna de leerdoelen. Klik vervolgens op 'voorkennis' en geef antwoord op de vragen via de link.

Pas als je deze twee stappen hebt doorlopen ga je naar stap 3.

Stap 3. Aan de slag. Hier lees je de informatie over de verschillende zintuigen.
Stap 4. Afronding. Hier vind je een oefentoets.

Succes!

Leerdoelen

Aan het einde van deze Wikiwijs kan de leerling:
- De 5 zintuigen van de mens benoemen.
- Uitleggen wat prikkels zijn.
- Per zintuig minimaal drie juiste onderdelen benoemen.
- Minimaal 4 van de 8 vragen van de oefentoets juist beantwoorden.

 

Leerdoelen – Dagelijkse onzin en schoonheid

Voorkennis

We zijn begonnen met het nieuwe thema zintuigen.
Ter introductie van dit nieuwe onderwerp wil ik dat jullie deze drie vragen beantwoorden:

Aan de slag

Prikkels

Alle organismen op aarde zijn in staat prikkels uit het milieu op te vangen en op deze prikkels te reageren. Om het makkelijker te maken gaan we het nu hebben over de mens. Jij en ik dus.

Een aantal prikkels op een rijtje waar wij gevoelig voor zijn:
- lichtprikkels
- geluidsprikkels
- geurprikkels
- smaakprikkels
- warmte/koude prikkels,
- tastprikkels

De mens is in staat deze prikkels waar te nemen met speciale cellen: de zintuigcellen.
Deze zintuigcellen bevinden zich in, je raad het al, de zintuigen.
Opgevangen prikkels worden in de zintuigcellen omgezet in een soort elektrische stroompjes. Impulsen heten dat. Via onze zenuwen worden deze impulsen naar de hersenen vervoerd. In de hersenen wordt je je bewust van de opgevangen prikkel uit je omgeving. Hierdoor kan je reageren op de prikkel. Zo’n reactie op een prikkel wordt vaak veroorzaakt door spieren.
Begrijp jij na het lezen van de tekst onderstaand plaatje?

 

Zien

 

We gaan het eerst hebben over over zien. Hiervoor gebruiken we onze ogen.
Als je blind bent, ziet het leven er anders uit dan als je wel kunt zien. Voor iemand die kan zien, is licht een prikkel die kan worden waargenomen en waarop gereageerd kan worden.

Bekijk het volgende filmpje. De man in de video kan zijn ogen maar heel beperkt gebruiken.
Hoe vindt hij toch zijn weg?

 

Maar, welke onderdelen vinden we allemaal in het oog en wat zijn hun functies?

- Het hoornvlies bevindt zich vooraan en is doorzichtig. (Anders zou je niets meer kunnen zien.) Deze speelt een rol bij de bescherming van het oog en het doorlaten van licht.

- De buitenste wand van de oogbol bestaat grotendeels uit het harde oogvlies. Deze harde wand is taai, dik en wit. Hierdoor beschermd ze de onderliggende delen van de oogbol en biedt ze stevigheid.

- De middelste laag van de oogbol is het vaatvlies.  Dit vlies bevat vele bloedvaten die zorgen voor een aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen en een afvoer van afvalstoffen.

- Daarnaast vormt het vaatvlies ook de iris. Dit deel bepaald de kleur van je ogen en regelt de grootte van de pupil.

- In de iris bevindt er zich een opening, de pupil. Via deze opening komen de lichtstralen in je oog. De pupil regelt dus de lichtinval.  

- De binnenste laag van de oogbol is het netvlies. Hierin liggen de cellen die gevoelig zijn voor licht. Hierop wordt een beeld gevormd.

- De gele vlek op het netvlies is een heel lichtgevoelige plaats en speelt een rol bij de beeldvorming.

- In de blind vlek kan NOOIT een beeld gevormd worden.
(Dit kan je vergelijken met de dode hoek bij vrachtwagens. Je krijgt geen beeld op die plaats.)

- De oogzenuw zal de impulsen doorgeven aan de hersenen zodat we een beeld kunnen zien.

- De ooglens is zeer belangrijk voor het zien van een beeld. Deze kan namelijk accommoderen. Dit betekent als het ware in- en uitzoomen waardoor we dichtbij en veraf scherp kunnen zien.

- Het grootste deel van de oogbol is gevuld met een zachte, kleurloze en doorzichtige massa, namelijk het glasachtig lichaam. Deze zorgt voor de ronde vorm van de oogbol.

- ​De oogspieren zorgen ervoor dat je oog kan bewegen.

Bekijk het plaatje hieronder om te zien waar de onderdelen zich bevinden:

Horen

 

Het volgende zintuig is het oor. Met het oor kunnen we geluidsprikkels uit de omgeving waarnemen waardoor we kunnen horen. Bekijk het filmpje over de onderdelen van het oor. Scroll vervolgens naar beneden en beantwoordt daar de vragen.

Voelen

Hiernaast zie je een dwarsdoorsnede van de huid. We gaan kijken naar de verschillende onderdelen met bijbehorende functies.

De huid bestaat uit 3 lagen.
- Opperhuid, onderverdeeld in de hoornlaag (dode cellen) en kiemlaag (levende cellen).
- Lederhuid, regelt de voeding van de opperhuid en zorgt voor stevigheid en elasticiteit. Deze huidlaag is ook belangrijk voor de verdediging van het lichaam. Virussen en bacteriën worden in deze laag herkend en onschadelijk gemaakt.
- Onderhuidsbindweefsel, is een extra beschermingslaag voor de organen die eronder liggen. Deze huidlaag bestaat vooral uit vet en bloedvaten. De vetlaag zorgt voor extra isolatie en kan dienen als een bron van energie.

Verdere onderdelen:
Een haar met daaromheen een haarzakje. Aan het haarzakje zit een talgklier. Talg is een vettige stof die de huid beschermt tegen uitdroging. Aan de haar zit een haarspiertje. Dit is handig om warmte vast te houden. Denk maar aan kippenvel waarbij alle haartjes recht overeind gaan staan.

De zweetklieren zijn verantwoordelijk voor het afscheiden van zweet, dat de huid bevochtigt en afkoelt. Gemiddeld hebben mensen twee tot vijf miljoen zweetklieren in hun huid, verspreid over het hele lichaam.

De bloedvaten zorgen voor het aanvoeren van zuurstof en voedingsstoffen en het afvoeren van afvalstoffen. Ook helpen de bloedvaten bij de warmte regulatie.

Op dit plaatje is het niet zichtbaar maar in de huid zitten ook een aantal zintuigcellen die tast, pijn, warmte/kou en druk kunnen waarnemen. Kijk maar eens naar het plaatje hieronder.

 

Bedenk een antwoord op onderstaande vraag:

Ruiken

Bekijk eerst het filmpje!

Je hebt in het filmpje gezien dat als er lucht door de neusholte stroomt deze altijd langs het reukorgaan komt. Zo kunnen we ruiken. Bovenin de neusholte zit ons reukorgaan, het neusslijmvlies. Dit slijmvlies heeft allemaal zintuigcellen waarmee geuren opgemerkt kunnen worden, wat direct een reactie veroorzaakt in de hersenen. De neusharen in de neus zorgen voor een filtering van de lucht.

Proeven

Wist je dat het smaakzintuig en het reukzintuig (waar je hiervoor over hebt gelezen) samen werken om ervoor te zorgen dat jij eten en drinken kan proeven en ruiken?

Deze zintuigen zorgen er ook voor dat wij precies weten wat we wel en niet kunnen eten en zorgen er dus voor dat je niks eet wat over de datum is.

Onze tong is het smaakzintuig. Hierop liggen de zogenoemde smaakpapillen. Je kunt het zien als een hele hoop kleine smaakcellen die ervoor zorgen dat jij verschillende smaken kunt proeven. Wanneer er voedsel terecht komt op een smaakcel, wordt er een prikkel gestuurd naar je hersenen. Je hersenen zetten deze prikkel om in een smaak en zo proef je of je iets lekker of niet lekker vindt.

In veel schoolboeken wordt verteld dat de tong meerdere smaakgebieden bevat. Voorop de tong zou je bijvoorbeeld zoet beter proeven en achterop de tong zou je bitter beter proeven.
Dit blijkt helemaal niet waar te zijn. Binnen de smaakpapillen zitten dus smaakcellen. Elke smaakcel neemt één hoofdsmaak waar, dus: zoet, zout, zuur, bitter of umami. Door de verspreiding hiervan kun je dus de smaken over je hele tong proeven, behalve op het midden van je tong omdat daar geen smaakcellen zitten.

Kennisclip

Oefentoets

Je bent nu aangekomen bij de oefentoets. Als je alle onderdelen van 'aan de slag' netjes bent langs gegaan moet je minimaal 4 van de 8 vragen goed hebben. Succes!

  • Het arrangement Zintuigen is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Yentl van Bukel
    Laatst gewijzigd
    2021-10-22 22:44:41
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

     https://biologielessen.nl/index.php/a-21/1295-zintuigen

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    - Aan het einde van deze Wikiwijs kan je kan de zintuigen van de mens benoemen. - Aan het einde van deze Wikiwijs kan je uitleggen wat prikkels zijn. - Aan het einde van deze Wikiwijs kan je per zintuig minimaal drie onderdelen benoemen.
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    4 uur 0 minuten

    Bronnen

    Bron Type
    https://www.youtube.com/watch?v=uV_D-QmWChU&t=67s
    https://www.youtube.com/watch?v=uV_D-QmWChU&t=67s     		Video
    https://www.youtube.com/watch?v=zIGtBrQYtyc
    https://www.youtube.com/watch?v=zIGtBrQYtyc     		Video
    https://player.ntr.nl/index.php?id=WO_NTR_425662
    https://player.ntr.nl/index.php?id=WO_NTR_425662     		Video
    https://www.youtube.com/watch?v=gmhnYXEJKmk
    https://www.youtube.com/watch?v=gmhnYXEJKmk     		Video

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van