De Koude oorlog
Inleiding
Beste Leerlingen,
Vandaag gaan we het hebben over de Koude Oorlog. Jullie hebben hiervoor de Tweede Wereldoorlog behandeld. Na deze verschrikkelijke oorlog was men in Europa oorlog meer dan zat. De tijd na de Tweede Wereldoorlog staat ook in het teken van wederopbouw, samenwerking en welvaart. Maar dit was niet het enige. In deze tijden kwamen er twee machtsblokken tegenover elkaar te staan die allebei hun invloed op de wereld wilde vergroten. Een kernoorlog lag daarom vaak op de loer. Jullie gaan in deze wikiwijs de hoofdlijnen van de Koude Oorlog behandelen doormiddel van verschillende opdrachten.
Ga naar leerdoelen om te zien welke leerdoelen jullie moet behalen deze les.
SUCCES !!
Leerdoelen
Tijdens deze les gaan jullie de volgende leerdoelen behalen:
- Je kunt het verloop van de Koude oorlog op de hoofdpunten beschrijven, waaronder het ontstaan van de NAVO en het Warschaupact, Het IJzeren Gordijn en de Cubacrisis
- Je kunt aan het einde van de les verschillende personen herkennen en hun rol benoemen zoals Jozef Stalin, Nikita Chroesjtsjov, Fidel Castro en John F. Kennedy uit de tijd van de Koude Oorlog
- Je kunt verschillende begrippen zoals kapitalisme, communisme en marshallplan uit de tijd van de Koude oorlog uitleggen en benoemen.
- Je kun verschillende symbolen herkennen en uitleggen uit de tijd van de Koude Oorlog
Deze leerdoelen moeten jullie aan het einde van de les hebben behaald. Aan het einde van de Wikiwijs moeten jullie een toets maken. Hiermee kan ik (De docent) en jijzelf zien of je de leerdoelen hebt behaald.
Succes
Ga naar: Wat weet je er al van ?
Wat weet je er al van ?
Beste leerlingen,
Het kan haast niet anders dat je wel is van de Koude Oorlog gehoord hebt. Natuurlijk kan het ook zo zijn dat je er nog niks van weet. Dit is ook geen ramp, daarom is natuurlijk deze wikiwijs gemaakt. Hieronder zien jullie een Padlet. Vul in deze Padlet drie woorden in waaraan je denkt als je Koude Oorlog hoort.
Heb je de padlet ingevuld? Ga dan naar kapitalisme en communisme
Het Kapitalisme en Communisme
Kapitalisme
Het kapitalisme
Tijdens de Koude Oorlog stonden er twee ideologieën lijn recht tegenover elkaar. Een van deze ideologieën was het kapitalisme met als grootmacht de Verenigde Staten. Maar wat is nou eigenlijk het kapitalisme en welke landen houden deze ideologie ook aan?
Kapitalisme gaat al ver terug. Zo zie je dit al terug komen rond de 14e eeuw in de tijd van steden en staten wanneer de handel opnieuw opkomt en bedrijven gaan investeren in handel. Dit werd toen handelskapitalisme genoemd. Handelskapitalisme is en vorm van handel met als doel het maken van winst.
Wij richten ons vooral op het kapitalisme wat ontstaat in de 19e eeuw. In de tijd van de Industriële revolutie zag je in veel landen dat er spraken was van vrije marktwerking (vooral in het Westen) alle bedrijven en mensen streefde naar winst. Fabriek eigenaren konden zelf alles bepalen, zo konden ze de lonen bepalen van de arbeiders en mochten ze zelf bepalen wat ze verkochten, en waar ze de spullen die ze maakte verkochten. Deze eigenaren waren van particuliere ondernemers en niet van de staat. De Verenigde Staten is het boegbeeld van het kapitalisme. Dit was ook niet raar. Amerika groeide in de twintigste eeuw uit als grootste economische macht. In 50 jaar verzevenvoudigde het Amerikaanse BBP net als de staalproductie. Amerika was het land waar alles mogelijk was, en daar had de vrijemarkteconomie voor gezorgd.
Maar wat zijn nou de kenmerken van het kapitalisme?
- Vrijheid is een belangrijk thema
- Individu staat centraal
- Er is vrijeheid op economisch gebied
- Er een is een parlentaire democratie
Veel landen hebben deze ideologie overgenomen. Denk hierbij aan het westen van Europa. Toch zie je nog veel verschillen tussen deze landen qua uitvoering van de ideologie. Dit zie je op gebied van scheiding tussen kerk en staat en godsdienstvrijheid. Al om al zijn de grondbeginselen hetzelfde. Amerika is dan meestal ook het symbool van het kapitalisme.
Is het nog niet helemaal duidelijk. Kijk dan het filmpje (communisme en kapitalisme) aan het einde van dit onderdeel
Ga naar Communisme
Afbeelding van het kapitalisme (Northwestern Litho. Co, Milwaukee, 1895)
Communisme
Het communisme
De andere ideologie wordt communisme genoemd waarbij de Sovjet-Unie wordt gezien als grootmacht. Ook bij het communisme richten wij ons op de 18e en 19e eeuw. Met als grondlegger Karl Marx. Hij schreef het communistisch manifest waarin hij zijn ideeën uiteenzette in 30 pagina’s.
(Karl Marx(Mayal, 1875))
https://www.marxists.org/nederlands/marx-engels/1848/manifest/index.htm (zie hier)
Toen Rusland zich in 1914 ook nog is in de Eerste Wereldoorlog stortte ging het helemaal bergafwaarts met de economie. Hier kwam ook nog is bij kijken dat de situatie aan het front belabberd was en er geen uitzicht was op een overwinning. In 1917 brak er een mede hierdoor een revolutie uit waarbij de Bolsjewieken de macht grepen. Door deze gebeurtenis ontstond er een communistisch regime die tot begin jaren negentig stand zou houden. De gedachten waar het bij het Communisme om gaat is dat alles een gemeenschappelijk eigendom is. De staat moet zich juist veel bemoeien met de economie. Het idee was dat als je het kapitalisme (vrijemarkteconomie) zijn gang zal laten gaan de arbeiders altijd misbruikt zouden worden door hogere klassen (Klassenstelsel). Een voorbeeld van communisme op de economie is dan ook de planeconomie. Hierbij bepaald de staat wat er wordt aangeboden qua goederen en diensten. Lenin die aan het hoofd stond van de revolutie in Rusland had zo zijn eigen vorm gegeven aan het communisme. Volgens hem was het nog niet slim om de arbeiders zelf te laten regeren omdat het land in puin lag. Er moest iemand Sovjet-Unie uit deze armoede redden en er was dan ook geen plek voor meerdere partijen. Toen Lenin stierf nam Stalin het gedachten goed over. Het Communisme richt zich vooral op gelijkheid. De regering moet zich juist bezighouden met de economie anders komt het nooit ten goede van de arbeiders. Er mogen geen klasse zijn en iedereen moet gelijk zijn (Gaddis, 2020). Van vrijemarkteconomie is daarom ook geen sprake.
Kenmerken van het communisme:
- Ze willen een Klasseloze samenleving
- Het collectief staat centraal
- Er is een geleide planeconomie
- Een land wordt volledig bestuurd door de Communistische Partij (Één partij)
- Ze streven naar een wereldrevolutie
Hieronder is het algemene symbool te zien van het communisme. Wat je ziet is een hamer en een sikkel. Communisme komt op voor de arbeiders vandaar dat er matariaal van deze groep wordt laten zien in het symbool.
(Symbool van het communisme)
Kijk het filmpje van het communisme hieronder en ga daarna naar het kopje NAVO en het Warschaupact
Filmpje met uitleg
(Meneer Goedknegt, 2019) Uitleg Communisme en Kapitalisme
Quizlet
Maak de Quizlet om te kijken of je kapitalisme en communisme uit elkaar kan halen.
De NAVO en het Warschaupact
De NAVO
De NAVO (Noord-Atlantische Verdragorganisatie)
De NAVO (Noord-Atlantische Verdragsorganisatie) werd in 1949 ondertekend en was een verdrag waarbij men ging samenwerken op militair gebied. Dit was vooral bedoeld om een aanval van een Sovjet-Unie in Europa tegen te gaan. De Sovjet-Unie had namelijk verschillende Oost Europese landen aan het communistisch regime geholpen. Deze landen werden zelfs gezien als satellietstaten. Omdat het Westen bang was dat de invloed van de Sovjet-Unie te groot werd en ze bang waren voor een aanval richtte ze de NAVO op. Deze organisatie werkt op verschillende gebieden samen:
- Politiek: De NAVO verdedigd de democratische waarden van alle lidstaten en werkt samen rond defensie- en veiligheidskwesties. Zo om problemen op te lossen en vertrouwen op te bouwen om conflicten te voorkomen.
Militair: De NAVO zet zich in voor vreedzame oplossingen. Als dit niet lukt, heeft ze de bevoegheid om militaire operaties uit te voeren (gericht op verdediging). Zodra er een bondgenoot word aangevallen van NAVO is dit een aanval op elk land en moet deze tegemoed komen.
(Symbool van de NAVO(NAVO, 1953))
Vandaag de dag zijn er 30 lidstaten lid van de NAVO waaronder Nederland.
Wil je meer weten over de NAVO? Zie de link hieronder:
https://www.nato.int/nato-welcome/index_nl.html
Klaar met het de NAVO?
Ga naar het Warschaupact
Warschaupact
Het Warschaupact
Het Warschaupact was een militair bondgenootschap van communistische landen in Oost-Europa. Dit was een tegenhanger van de NAVO. De landen zelf spraken van het verdrag van Warschau (werd daar getekend)
De Sovjet-Unie was tegen de NAVO. Ze voelde zich bedreigt door het Westen en waren bang voor een aanval. Nadat West-Duitsland op 9 mei 1955 lid was geworden van de NAVO besloot de Sovjetpartijleider Nikita Chroesjtsjov dat de Oost-Europese landen ook moesten gaan samenwerken op militair gebied. De landen spraken af dat ze elkaar zouden steunen bij een eventuele militaire aanval. Hier gold dus het zelfde als bij de NAVO. Als een van de leden werd aangevallen werd dit gezien als een aanval op alle leden. Het pact in tegenstelling tot de NAVO hield maar tot 1991 stand. Dit kwam omdat de Sovjet-Unie uit elkaar viel en zo zijn grip verloor in Europa.
(Nikita Chroesjstsjov(Heinze, 1963))
De landen die het verdrag van Warschau op 14 mei 1955 ondertekenden waren de Sovjet-Unie, Albanië, Bulgarije, Roemenië, Oost-Duitsland, Hongarije, Polen, Tsjechoslowakije
In 1999 traden een aantal landen die voorheen lid waren van het communistische bondgenootschap, toe tot de NAVO: Tsjechië, Hongarije en Polen. In 2004 volgden Bulgarije, Estland, Letland, Litouwen, Roemenië, Slowakije en Slovenië.
(Symbool van het warschaupact(Het warschaupact, 1955))
Ben je klaar met het Warschaupact? Ga dan naar De Berlijnse Muur
IJzeren Gordijn
De conferentie van Jalta
De conferentie van Jalta/Potsdam
Na de Tweede Wereldoorlog werd er in Jalta/Potsdam conferenties gehouden. Hier kwamen de drie geallieerde leiders bij elkaar om afspraken met elkaar te maken na de oorlog.
(The National Archives, 1945)
Winston Churchill, Franklin D. Roosevelt en Jozef Stalin tijdens de conferentie van Jalta
Een van de afspraken die tijdens deze conferentie werden gemaakt was het opdelen van Duitsland in vier bezettingszones. Frankrijk, het Verenigd koninkrijk, Verenigde Staten en de Sovjet-Unie kregen allemaal een deel van Duitsland toegewezen. Ook Berlijn werd in vier delen opgesplitst. De reden hiervan was om Duitsland in de gaten te kunnen houden en zo te voorkomen dat Duitsland weer een oorlog zou beginnen.
(Verdeling van Duitsland, 2010)
(De verdeling van Duitsland)
Ga naar het Ijzeren Gordijn
Het Ijzeren Gordijn
De conferentie van Jalta
Na Tweede Wereldoorlog werd duidelijk dat het Westen een periode van welvaart en wederopbouw ervaarde. Dit kwam mede door het Marshallplan. Dit was een Amerikaans economisch plan om de door oorlog getroffen landen te helpen bij de wederopbouw. Een van de reden hiervan was om een buffer te vormen tegen de invloedsfeer van de Sovjet-Unie in Europa. Nadat duidelijk werd dat het westelijke deel van Duitsland een periode van welvaart ervaarde en het Oosten een stuk minder, zochten meer dan 2 miljoen Oost-Duitse burgers hun toevlucht naar het westen. Dit was niet alleen in Duitsland zo, maar in alle Oost-Europese landen zochten mensen hun geluk in het Westen.
Een reactie hierop van de Sovjet-Unie was een kilometerslange muur door het midden van Berlijn waarbij Oost met West werd gescheiden. Deze muur noemde men de Berlijnse Muur. Later werd zelfs door heel Europa zo’n grens aangelegd, die men het IJzeren Gordijn noemde. Dit werd het symbool van de Koude Oorlog en liet mooi de tegenstellingen zien tussen Oost en West.
(National Archives, 1961)
(12 op 13 augustus werd begonnen met de bouw van de Berlijnse Muur)
Rond heel de grens van West-Europa werd een blokkade gebouwd om de leegloop van mensen tegen te houden. Door een toepspraak van Winston Churchill kwam men op de naam (Ijzere Gordijn). Hij zei:
"From Stettin in the Baltic to Trieste in the Adriatic an 'iron curtain' has descended across the Continent"
Veel mensen probeerde aan de andere kant te komen. Maar dit was niet zonder gevaar. Als de grenswachters je zagen werd er op je geschoten. Veel mensen werden ontdekt en opgepakt. In totaal zijn er 136 mensen doodgeschoten die de oversteek probeerde te maken. Sommige mensen en families werden plots gescheiden en zagen elkaart soms 30 jaar niet.
(Het Ijzere Gordijn)
(National Archives, 1961))
Ga naar de val van de Berlijnse Muur
Val van de Berlijnse Muur
De val van de Berlijnse Muur (NOS Jeugdjournaal, 2019)
Bekijk het filmpje hierboven.
Klaar maak de opdracht hieronder:
Werkt hij niet? Klik op de link,
https://forms.office.com/Pages/ResponsePage.aspx?id=zrpvyrp8U02GgaBihPf_RjSCAgcFINxBgJwOJSDpB-JUOFgzR1JTTEFZMDVWTDNNU1JZWTVWODhKUC4u
Ben je klaar? ga dan naar de Cubacrisis
De Cubacrisis
De revolutie van Cuba
De revolutie in Cuba
Ook de Cubacrisis laat zien dat een kernoorlog altijd op de loer lag. Hierbij kwam de confrontatie tussen de grootmachten wel tot een hoogte punt. In Cuba had zich een revolutie voltrokken. De VS maakte zich zorgen over deze revolutie omdat communistische invloeden een rol speelde. in 1959 viel het toemallige regime van Cuba en kwam Fidel Castro aan de macht in Cuba. Hij legaliseerde de communistische partij en hij voerde een aantal grootschalige landbouwwetten in. Hierdoor verloren veel Amerikanen stukken grond op Cuba.
(Fidel Castro, 1959)
(Fidel Castro)
John F. Kennedy (Amerikaanse president) vond het maar niks dat er in de achtertuin van Amerika een communistisch regime het voor het zeggen had die ook nog is hulp kreeg van de Sovjet-Unie. Daarom plande hij een coup (De Invasie in de Varkensbaai). Hierbij landen er op 17 april 1961 1500 Cubaanse Antirevolutionairen op Cuba (Met hulp van Amerika). Deze coup mislukte en zorgde voor hevige reputatieschade voor Amerika en zijn president.
(Stoughton, 1963)
(John F. Kennedy)
De Sovjet-Unie kreeg alleen maar meer invloed in Cuba. Dit vonden de Amerikanen maar niks en ze hielden Cuba dan ook goed in de gaten. Niks op het eiland kon ongezien blijven.
(Cuba)
Ga naar de Cubacrisis
De Cubacrisis
De Cubacrisis
Sinds de mislukte invasie in de Varkensbaai vlogen er regelmatig Amerikaanse U2-verkenningsvliegtuigen boven Cuba om spionagefoto’s te maken. In oktober 1962 legde één zo’n vliegtuig het definitieve bewijs vast dat in Cuba werd gebouwd aan verschillende raketinstallaties. Voor de Amerikaanse geheime diensten was het als snel duidelijk dat de Sovjet-Unie hier achter zat.
(USAF, 1962)
(Spionage Foto)
Als reactie hierop stelde de Amerikaanse president John F. Kennedy een blokkade (1962) in rond Cuba. Geen schip mocht in of uit Cuba. Iedereen die ook maar dicht in de buurt kwam werd beschoten. Ondanks de blokkade stuurde de Sovjet-Unie toch schepen met kernkoppen aan bord naar Cuba. De wereld hield zijn adem in. Dit kon nog wel is tot een Derde Wereldoorlog uitmonden.
(USAF, 1962)
(Zeeblokkade van Amerika)
Ga naar de aftocht
De aftocht
De Cubacrisis (Welkom in de Geschiedenis, 2018)
Het einde
De eerste paar dagen van de blokkade waren de spanningen verder toegenomen. Amerika was plannen aan het maken voor een invasie op Cuba en de schepen met kernkoppen waren nog steeds op weg richting de blokkade. Natuurlijk waren er achter de schermen verschillende onderhandelingen tussen de grootmachten bezig. Deze hadden alleen nog tot niks geleid.
Op 26 oktober kreeg Kennedy een telegram van Chroesjtsjov. Hij wilde een oplossing en gaf aan dat als de twee grootmachten zo door zouden gaan er een oorlog uit zou kunnen breken.
Chroesjtsjov verzocht Kennedy de Amerikaanse kernraketten uit Turkije en Italië te verwijderen. In ruil daarvoor zouden de Sovjetraketten op Cuba ontmanteld worden. Dit gebeurde ook. 28 oktober besloot de Sovjet-Unie om de installaties te ontmantelen. Hierbij beloofde Amerika zich niet meer met Cuba te bemoeien en werden de raketten uit Turkije en Italië teruggetrokken. De crisis was afgewend en de wereld kon weer ademhalen.
Ben je klaar? Ga dan naar de begrippen (begrippen oefenen)
Kan je dat al? Ga dan naar de eindtoets
Begrippen
Begrippen Koude Oorlog
Kapitalisme: Kapitalisme is een economie waarin de grond en de bedrijven eigendom zijn van ondernemers die met hun bedrijf een zo groot mogelijke winst willen maken.
Handelskapitalisme: Economisch systeem in de 14e waarbij handelsbedrijven gingen investeren in hun bedrijven om zoveel mogelijk winst te maken
Vrijemarktwerking: Een economie waarbij vraag en aanbod wordt bepaald door de markt. Waarbij de overheid nauwelijks tot geen invloed op heeft
Communisme: Communisme is een politieke en economische leer die privé-eigendom en een op winst gebaseerde economie wil vervangen door gemeenschappelijk eigendom van de productiemiddelen.
Bolsjewieken: Bolsjewieken waren een factie van de marxistische Russische Sociaaldemocratische Arbeiderspartij in Rusland
Communistisch regime: Een communistisch regime is een communistisch staatsbestuur die geregeerd wordt door een communistische partij die als ideologie het communisme heeft
Klassen: Een samenleving waarin de maatschappelijke positie van een persoon bepaald wordt door afkomst, inkomen en functie.
Planeconomie: Een planeconomie, of een centraal geleide economie, is een soort economie waarin de staat als enige goederen en diensten mag aanbieden.
Satellietstaten: Een satellietstaat wordt gebruikt om een land te omschrijven dat voor een deel onafhankelijk is, maar in feite gedomineerd wordt door een ander land
NAVO: De Noord-Atlantische Verdrags Organisatie (NAVO) werd in 1949 opgericht met als doel de veiligheid en vrijheid van de aangesloten landen te garanderen.
Warschaupact: Het Warschaupact was een militair bondgenootschap van communistische landen, dat tussen 1955 en 1991 heeft bestaan
Geallieerde: het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, de Sovjet-Unie. Landen die tegen de asmogendheden vochten
Marshallplan: De Marshallhulp was een soort Amerikaanse ontwikkelingshulp voor landen die in de Tweede Wereldoorlog ernstig hadden geleden. Dat was weer genoemd naar de bedenker ervan, de Amerikaanse generaal George Marshall
IJzeren Gordijn: Het IJzeren Gordijn was in de eerste plaats een grens door Europa, een scheidingslijn tussen Oost en West.
Berlijnse Muur: De muur die door Berlijn liep om Oost met West te scheiden.
Invasie van de Varkensbaai: Mislukte couppoging om Fidel Castro omver te werpen in Cuba.
Wil je oefenen met de begrippen, doe dat hieronder
Ben je klaar? Ga dan naar de eind toets
Toets
Maak de toets !
Ben je klaar kijk dan je eigen toets na!
Heb je meer dan 9 punten (behaald)
Heb je minder dan 9 punten (niet behaald)
Heb je de toets niet behaald, ga dan terug naar de wikiwijs en loop alles nog een keer na. Maak de toets opnieuw om te kijken of je de stof nu wel hebt behaald.
Heb je de toets behaald, ga dan naar spotprenten.
Toets: Toets Koude Oorlog
Spotprenten
Transleren en interpreteren van bronnen
Het analyseren van een spotprent
Nadat jullie alles hebben geleerd over de Koude Oorlog gaan jullie aan de slag met de spotprenten. Kijk het filmpje voor de volgende les zodat je gelijk mee kan doen.
Hier onder is de spotprentwijzer te zien. (bestudeer deze voor de volgende les)
Als je alvast wilt oefenen? zoek twee bronnen op over de Koude Oorlog en pas de spotprentenwijzer toe. Lever deze in bij de docent de volgende les.
(Regtop & Veldhuis-Meester, 2005)
Bronnen
Fidel Castro. (1959). [Foto]. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Fidel_Castro_-_MATS_Terminal_Washington_1959.jpg
Heinze, J. (1963). Nikita Chroesjtsjov [Foto]. Berlin, Nikita Chruschstschow. https://citaten.net/zoeken/citaten_van-nikita_chroesjtsjov.html
Mayal, J. (1875, 24 juli). Karl Marx [Foto]. Karl Marx. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d4/Karl_Marx_001.jpg
Meneer Goedknegt. (2019, 7 april). 1 | COMMUNISME & KAPITALISME | #KoudeOorlog | EXAMEN GESCHIEDENIS [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=JSm8_FYu_A8&t=159s
The National Archives. (1945). De conferentie van Jalta [Foto]. De conferentie van Jalta. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Yalta_Conference_1945_Churchill,_Stalin,_Roosevelt.jpg
National Archives. (1961). Bouw van de Berlijnse Muur [Foto]. https://berlijn-blog.nl/de-bouw-van-de-berlijnse-muur/. https://berlijn-blog.nl/de-bouw-van-de-berlijnse-muur/
NAVO. (1953). NAVO [Foto]. NAVO. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Flag_of_NATO.svg
Northwestern Litho. Co, Milwaukee. (1895). De gouden standaard [Poster]. Library of Congress. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:McKinley_Prosperity.jpg
NOS Jeugdjournaal. (2019, 9 november). Duitsland herdenkt de val van de Berlijnse Muur [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=vXispANEuMM
Regtop, C., & Veldhuis-Meester, I. (2005). Loods je leerlingen door politieke cartoons. Kleio: voor docenten geschiedenis en staatsinrichting, 46, 17–21. https://drive.google.com/file/d/0BxDuKuUJTqAxNnRvaXFNS19lcVk/view
Stoughton, C. (1963). John F. Kennedy [Foto]. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:John_F._Kennedy,_White_House_color_photo_portrait.jpg
USAF. (1962). Cuba - an aerial view of the San Cristobal medium range ballistic missile launch site number two [Foto]. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Cubacrisis_01_Nov_1962.jpg
Verdeling van Duitsland. (2010). [Illustratie]. Wikipedia. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Deutschland_Besatzungszonen_1945.svg
Welkom in de Geschiedenis. (2018, 12 december). De Cubacrisis | Welkom in de jaren 60 [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=mig7-3kAE8s
Het warschaupact. (1955). Het warschaupact [Poster]. Het Warschaupact. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Warsaw_Pact_Logo.svg
