Belangrijke begrippen tijdens jouw examen
Op deze pagina bieden we een overzicht van de begrippen die je moet kennen voor jouw examen. Weet je waar deze begrippen over gaan, herken je ze én kun je ze toepassen in een specifieke context? Dan ben je al een heel eind op de goede weg. De precieze leerdoelen voor dit vak staan in de syllabus.
Domein B. Golven
|
Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:
- een numeriek model ontwerpen en gebruiken
- in contexten eigenschappen van trillingen en golven gebruiken bij het analyseren en verklaren van onder andere informatieoverdracht
- eigenschappen van ioniserende straling en de effecten van deze straling op mens en milieu beschrijven
|
De begrippen die je bij dit concept in ieder geval moet kennen luiden als volgt:
|
Onderwerpen en begrippen
|
Dit weet ik
|
|
eigenschappen trillingen en golven, trillingsverschijnselen, harmonische trilling, sinusfunctie, periode, gereduceerde fase, faseverschil, geluid, echo, amplitude, oscillogram, geluidssterkte, toonhoogte, frequentie
|
|
|
eigenfrequentie, resonantie
|
|
|
vakbegrippen: gereduceerde fase, faseverschil, lopende golf, voortplantingssnelheid, geluidsnelheid, lichtsnelheid, transversaal, longitudinaal
|
|
|
knoop, buik, grondtoon, boventoon
|
|
|
ioniserende straling, elektromagnetische straling, absorptie, emissie, elektromagnetische golf, foton
|
|
|
kernreactie, stralingsbron, radioactief verval, isotoop, kern, proton, neutron, elektron, atomaire massaeenheid, ioniserend en doordringend vermogen, dracht, röntgenstraling, alphastraling, betastraling, gammastraling, kosmische straling, achtergrondstraling, bestraling, besmetting, lichaamsdosis, stralingsbeschermingsnormen, dosimeter
|
|
|
halveringstijd, halveringsdikte, doorlaatkromme, vervalkromme
|
|
|
röntgenopname, CT-scan, MRI-scan, PET-scan, echografie, nucleaire diagnostiek, annihiliatie, elektron-positronpaar, transmissie, terugkaatsing, tracer, ultrasone geluidsgolf
|
|
Domein C Beweging en wisselwerking
|
Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:
- de relatie tussen kracht en bewegingsveranderingen kwalitatief en kwantitatief analyseren en verklaren met behulp van de wetten van Newton
- de begrippen energiebehoud, rendement, arbeid en warmte gebruiken om energieomzettingen te beschrijven en te analyseren
- in de context van het heelal bewegingen analyseren en verklaren aan de hand van de gravitatiewisselwerking
|
De begrippen die je bij dit concept in ieder geval moet kennen luiden als volgt:
|
Onderwerpen en begrippen
|
Dit weet ik
|
|
zonnestelsel, zon, maan, planeten, energieopslag
|
|
|
eenparige rechtlijnige beweging, eenparig versnelde / vertraagde beweging, vrije val, valbeweging met wrijving, (x,t)-diagram, (v,t)-diagram, versnelling, valversnelling
|
|
|
zwaartekracht, schuifwrijvingskracht, rolweerstandskracht,
luchtweerstandskracht, normaalkracht, spankracht, spierkracht, veerkracht
|
|
|
traagheid, Newton
|
|
|
actiekracht, reactiekracht, gewicht
|
|
|
arbeid, kracht-verplaatsingsdiagram
|
|
|
arbeid, wet van behoud van energie, kinetische energie, vrije val, valbeweging met wrijving, verticale worp, trilling, stuiterbeweging, zwaarte-energie, veerenergie, chemische energie, warmte, potentiële energie, (positieve en negatieve) arbeid, wrijvingsarbeid,
periodieke beweging, energiegebruik, energiebesparing
|
|
|
middelpuntzoekende kracht, omlooptijd, baanstraal, baansnelheid
|
|
| gravitatiekracht, gravitatie-energie, gravitatieveld |
|
| ontsnappingssnelheid, hemellichaam, massa, straal |
|
| valversnelling, planeetoppervlak |
|
| gravitatiewisselwerking, ellipsbaan, geostationaire baan |
|
Domein D Lading en veld
|
Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:
- elektrische schakelingen analyseren met behulp van de wetten van Kirchhoff. Daarbij kan de kandidaat energieomzettingen analyseren.
- elektromagnetische verschijnselen beschrijven, analyseren en verklaren met behulp van elektrische en magnetische velden.
|
De begrippen die je bij dit concept in ieder geval moet kennen luiden als volgt:
|
Onderwerpen en begrippen
|
Dit weet ik
|
|
vrij elektron, ion, elementaire lading, spanningsbron, batterij, accu, stroomsterkte, soortelijke weerstand
|
|
| Wetten van Kirchhoff |
|
|
stroommeter, spanningsmeter, gemengde schakelingen, diode, LDR, NTC, PTC, ohmse weerstand, lamp, motor, verwarmingselement, zekering, aardlekschakelaar, stroomdeling, spanningsdeling, kortsluiting
|
|
|
elektrische energie, joule, kilowattuur, diode, LDR, NTC, PTC,
ohmse weerstand, lamp, motor, verwarmingselement, zekering, aardlekschakelaar, stroomdeling, spanningsdeling, kortsluiting
|
|
|
richting elektrisch veld, afstotende en aantrekkende elektrische kracht, homogeen en radiaal
elektrisch veld, veldlijn
|
|
|
potentiële energie, elektronvolt, röntgenbuis, lineaire versneller
|
|
|
richting magnetisch veld, permanente mageneet, rechte stroomdraad, spoel
|
|
|
Lorentzkracht, elektromotor, luidspreker
|
|
|
flux, inductiespanning, windingen, fluxverandering, bewegende mageneet, draaiend draadraam, homogeen magneetveld, dynamo, microfoon
|
|
Domein E Straling en materie
|
Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:
- in astrofysische en andere contexten de wisselwerking tussen straling en materie beschrijven en verklaren aan de hand van de begrippen atoomspectrum, absorptie, emissie en stralingsenergie.
|
De begrippen die je bij dit concept in ieder geval moet kennen luiden als volgt:
|
Onderwerpen en begrippen
|
Dit weet ik |
| atoommodel van Bohr |
|
|
straling, materie, atoomspectrum, absorptie, emissie, stralingsenergie
|
|
|
energieniveauschema, golflengte, frequentie, spectraallijn, absorptiespectrum, emissiespectrum, foton, grondtoestand, aangeslagen toestand, ionisatie-energie
|
|
|
hertzsprung-russelldiagram, temperatuur, stralingsvermogen, grootte, radiale snelheid, spectrum, fraunhoferlijn, roodverschuiving, blauwverschuiving
|
|
|
wet van Wien, planck-kromme, continu spectrum, gloeilamp, ster
|
|
|
Stefan-Boltzmann, zonne-constante
|
|
|
gammastraling, röntgenstraling, ultraviolet, zichtbaar licht, licht, infrarood, radiogolven, microgolven, optische telescoop, radiotelescoop, ruimtetelescoop
|
|
Domein F Quantumwereld en relativiteit
|
Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:
- de golf-deeltjedualiteit en de onbepaaldheidsrelatie van Heisenberg toepassen, en de quantisatie van energieniveaus in enkele voorbeelden verklaren aan de hand van een eenvoudig quantumfysisch model
|
De begrippen die je bij dit concept in ieder geval moet kennen luiden als volgt:
|
Onderwerpen en begrippen
|
Dit weet ik
|
|
buiging van lichtgolven, intensiteitspatroon, constructieve interferentie, destructieve interferentie
|
|
|
debroglie-golflengte, dubbelspleet-experiment, waarschijnlijkheid, waarschijnlijkheidsverdeling, elektronenmicroscoop
|
|
|
foton, uittree-energie, energiequantum
|
|
|
onbepaaldheidsrelatie van Heisenberg, quantummodel waterstofatoom, één-dimensionale energieput, bohrstraal, nulpuntsenergie
|
|
|
Scanning Tunneling Microscope, STM, alfa-verval
|
|
Domein H Natuurwetten en modellen
|
Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:
- in voorbeelden die vallen binnen subdomeinen van het centraal examen fundamentele natuurkundige principes en wetmatigheden herkennen, benoemen en toepassen.
|
De begrippen die je bij dit concept in ieder geval moet kennen luiden als volgt:
|
Onderwerpen en begrippen
|
Dit weet ik
|
|
universaliteit, schaalonafhankelijkheid, denken in ordes van grootte, analogie, behoudswetten, wetten van Newton, kwadratenwet, natuurwet, natuurconstante, verband, vergelijking
|
|
|
denkmodel, schaalmodel, numeriek model, computermodel, iteratief proces
|
|
|
computermodel, verval en groei (1e orde), oscillaties en bewegingen (2e orde), rekencapaciteit, stapgrootte, beginvoorwaarde
|
|
