In de 5e eeuw n.Chr. stortte het West-Romeinse Rijk in elkaar. Er brak in Europa een periode aan van volksverhuizingen, armoede en hongersnoden.
Karel de Grote (regeerperiode: 768-814) verenigde een groot deel van het vroegere West-Europese Romeinse rijk. Hij wordt daarom wel de ‘Vader van Europa’ genoemd. Alle Europese vorsten 'stammen van hem af'.
Europese samenwerking
Na afloop van de Tweede Wereldoorlog heeft een aantal landen in West-Europa samenwerking gezocht. Door samenwerking probeerde men te voorkomen dat zo’n wereldoorlog zich nog eens zou voordoen. Sommige landen streefden daarbij naar ‘de Verenigde Staten van Europa’ met een Europese regering. In de praktijk verloop de samenwerking tussen de landen vaak moeizaam.
Probleemstelling
Van Karel de Grote naar EU
Om de Europese samenwerking een historische basis te geven zegt men wel dat het Frankische Rijk van Karel de Grote de voorloper was van de Europese Unie. Een modern idee wordt op die manier kracht bijgezet met een verwijzing naar het verleden. Natuurlijk kun je je afvragen of dat terecht is. Is het een logische stap van Karel de Grote naar de EU?
Artikel
Je schrijft een artikel voor een populair geschiedenis tijdschrift. In het artikel geef je antwoord op de vraag: 'Is het rijk van Karel de Grote te zien als de voorloper van de huidige Europese eenwording?'.
Hoofdvraag en deelvragen
Hoofdvraag:
Is het rijk van Karel de Grote te zien als de voorloper van de Europese Unie?
Deelvragen:
Wordt Karel de Grote terecht gezien als de ‘vader van Europa’?
Wat waren de doelstellingen van Karel de Grote op politiek en economisch gebied?
Wat waren de kenmerken van het middeleeuwse Europa vóór Karel de Grote?
Wat houdt het feodale stelsel in?
Welke relatie had Karel de Grote met de Kerk, de geestelijkheid en zijn leenmannen?
Hoe breidde Karel de Grote zijn macht uit?
Wat zijn de doelstellingen bij de moderne Europese samenwerking?
Zijn er overeenkomsten tussen het moderne Europa en het Frankische Rijk van Karel de Grote?
Is het zinvol om periodes in de geschiedenis met elkaar te vergelijken?
Eindtermen
Domein A: Historisch besef
Je kunt de betekenis van historische gebeurtenissen, verschijnselen en ontwikkelingen voor het heden aangeven.
Je kunt verschillende soorten historische verandering onderscheiden.
Je kunt door het onderscheiden van continuïteiten van langere en kortere duur onderkennen hoe elementen afkomstig uit verschillende tijdvakken zich gelijktijdig in één tijdvak kunnen manifesteren (de gelijktijdigheid van het ongelijktijdige).
Je kunt uitleggen hoe kennis van het betreffende tijdvak de oriëntatie op de hedendaagse werkelijkheid beïnvloedt.
Domein B: Oriëntatiekennis
Je kunt bij een kenmerkend aspect van een tijdvak een passend voorbeeld geven van een gebeurtenis, ontwikkeling, verschijnsel of handeling dan wel gedachtegang van een persoon en dit voorbeeld gebruiken om het betreffende aspect te verduidelijken.
Je kunt uitleggen dat de betekenis die aan dit tijdvak wordt toegekend mede afhangt van de tijd, plaats en omstandigheden waarin mensen zich met het verleden bezighouden.
In deze opdracht spelen de volgende kenmerkende aspecten uit tijdvak 3 een rol:
de vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid.
het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur.
Onderstaande kernbegrippen: worden toegelicht in de begrippenlijst.
agrarisch-urbaan
autarkie en zelfvoorzienend
feodalisme
hofstelsel en horigheid
sociaal-culturele verandering.
Activiteiten
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Oriëntatie
Wat weet je nog over Karel de Grote, het hofstelsel en het feodale stelsel? Je haalt je voorkennis op en maakt de instaptoets.
Stap 1
Je leest de informatie over de verspreiding van het christendom, de zelfvoorzienende agrarische cultuur en de feodale verhoudingen. Ook kijk je video's over dit onderwerp. Aan de hand van de Kennisbanken en de video's beantwoord je een aantal vragen.
Stap 2
Aan de hand van een Canonclip over Karel de Grote schrijf je belangrijke elementen uit zijn leven/regeerperiode op. Je legt uit waarom hij ook wel 'Vader van Europa' werd genoemd.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippenlijst
Hier vind je de begrippen die passen bij de opdracht.
Eindproduct
Je schrijft een artikel over de hoofdvraag: 'Is het rijk van Karel de Grote te zien als de voorloper van de huidige Europese eenwording?'
Video's en bronnen
Hier vind je bronnen die passen bij deze opdracht.
Examenvragen
Hier vind je bij de opdracht passende examenvragen.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd De studiebelasting voor deze opdracht is 4 à 5 SLU.
Oriëntatie
Wat weet je nog over Karel de Grote, het hofstelsel en het feodale stelsel?
Je kunt je geheugen opfrissen met behulp van de volgende onderdelen uit de Kennisbank onderbouw.
Denk je dat jij nog voldoende kennis hebt? Maak dan eerst de toets.
Scoor je een voldoende? Dan hoef je de Kennisbanken niet te lezen.
Scoor je onvoldoende? Dan moet je de Kennisbanken alsnog bestuderen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Bekijk de Canonclip over Karel de Grote.
In de clip vind je verschillende informatie over Karel de Grote.
Doe de opdracht.
Afsluiting
Begrippenlijst
Agrarisch - urbaan
Samenleving waarin de meeste mensen van de landbouw leven, maar waar ook kleine steden met voornamelijk handel en nijverheid zijn. De Romeinse samenleving was agrarisch - urbaan.
Autarkie
Zelfvoorzienend, weinig afhankelijk. Landgoederen waren in de Middeleeuwen zelfvoorzienend.
Feodalisme
Bestuurssysteem in de Middeleeuwen dat berustte op de hiërarchische machtsverhouding tussen de leenheer en zijn leenmannen. De leenheer gaf gebieden in leen aan zijn leenmannen en kreeg in ruil daarvoor trouw, militaire bijstand en belastinginkomsten. Wordt ook leenstelsel genoemd.
Hofstelsel
Het hofstelsel is de manier waarop landgoederen en domeinen gedurende de vroege Middeleeuwen werden geëxploiteerd. Boerengemeenschappen werkten en leefden op de grond van hun leenheer (of leenman). De boeren zorgden voor voedsel en andere producten. Zij werden door de grootgrondbezitter, de leenman, beschermd tegen geweld van buitenaf.
Horigheid
Het verbonden zijn van boeren (horigen) aan het land van een leenheer.
Sociaal-culturele verandering
Veranderingen in de manier waarop de relaties tussen groepen mensen in de samenleving geregeld waren.
Eindproduct: Artikel
Bestudeer de volgende bronnen.
Scan de informatie over Karel de Grote op:
Maak aantekeningen en houd daarbij de hoofdvraag in gedachten:
'Is het rijk van Karel de Grote te zien als de voorloper van de huidige Europese eenwording?'
Probeer antwoord te vinden op de verschillende deelvragen:
Wordt Karel de Grote terecht gezien als de ‘vader van Europa’?
Wat waren de doelstellingen van Karel de Grote op politiek en economisch gebied?
Wat waren de kenmerken van het middeleeuwse Europa vóór Karel de Grote?
Wat houdt het feodale stelsel in?
Welke relatie had Karel de Grote met de Kerk, de geestelijkheid en zijn leenmannen?
Hoe breidde Karel de Grote zijn macht uit?
Wat zijn de doelstellingen bij de moderne Europese samenwerking?
Zijn er overeenkomsten tussen het moderne Europa en het Frankische Rijk van Karel de Grote?
Is het zinvol om periodes in de geschiedenis met elkaar te vergelijken?
Hoe krijgt een periode uit het verleden betekenis voor het heden?
Eindproduct
Je geeft antwoord op de vraag: "Is het rijk van Karel de Grote te zien als de voorloper van de Europese Unie?"
Dat doe je door het schrijven van een artikel. Begin met het maken van een schrijfplan.
Geef in het schrijfplan antwoord op de deelvragen.
Beoordeling
Je krijgt een positieve beoordeling als jouw artikel:
antwoord geeft op de hoofdvraag.
de probleemstelling behandelt.
het antwoord wordt onderbouwd met antwoorden op de deelvragen.
je eigen mening weergeeft.
overzichtelijk is opgebouwd en leesbaar is, d.w.z. afgestemd op het lezerspubliek.
Op deze pagina vind je een of meerdere examenvragen.
De vragen sluiten zo goed mogelijk aan bij de opdracht die je net hebt afgerond.
Maak bij het beantwoorden ook gebruik van wat je al eerder geleerd hebt.
Als je de vraag niet kunt beantwoorden, probeer het dan later opnieuw.
Nadat je de vragen beantwoord hebt, kun je de vraag zelf nakijken en je score aangeven.
Lees de probleemstelling van deze opdracht nog eens door.
Past de probleemstelling goed bij de opdracht?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Zorg dat je de kenmerkende aspecten kunt noemen.
Kun je de genoemde begrippen omschrijven?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond een studiebelasting van 4 à 5 SLU. Had je voldoende tijd om de opdracht te maken?
Inhoud
in de huidige tijd zijn er voor- en tegenstanders van een gemeenschappelijke Europese Unie. Ook in de tijd van Karel de Grote zullen er voor- en tegenstanders zijn geweest. Toch zal het protest in die tijd anders zijn geweest. Kun je verklaren waaraan dit zou kunnen liggen?
Eindopdracht
Was het eenvoudig om in een artikel antwoord te geven op de hoofdvraag van deze opdracht?
Examenvragen
Heb je de examenvragen gemaakt? Vond je het prettig nog wat extra te oefenen?
Het arrangement 03.2 Karel de Grote - vader van Europa v456 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
De opdracht 'Karel de Grote' is ontwikkeld door auteurs en medewerkers van StudioVO in opdracht van Stichting VO-content.
Fair Use
In de Stercollecties van VO-content wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use.
Meer informatie: Fair use
Vragen
Mocht u vragen/opmerkingen hebben, neem dan contact op via de helpdesk van VO-content.
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo, leerjaar 4 en 5. Dit is tijdvak 3 met het onderwerp: Karel de Grote - vader van Europa.
Het einde van het Romeinse rijk in West-Europa had ingrijpende gevolgen. De agrarisch-urbane cultuur van de Romeinen maakte plaats voor de zelfvoorzienende agrarische cultuur van de Middeleeuwen (autarkie). Handel kwam vrijwel tot stilstand en steden verloren hun rol. De economie was gebaseerd op landbouw en transacties vonden voornamelijk in natura plaats. Boeren waren vaak horigen, gebonden aan de grond met weinig rechten en veel verplichtingen. Het hofstelsel was de manier waarop landgoederen werden geëxploiteerd, waarbij boeren beschermd werden door hun heer. Het tweeslagstelsel en drieslagstelsel werden gebruikt om uitputting van de landbouwgrond te voorkomen.
Karel Martel was een invloedrijke hofmeier aan het Merovingische hof. Hij regeerde zelfs enkele jaren zonder een Merovingische koning. Karel Martel bevorderde de verspreiding van het christendom en moedigde het missiewerk aan. Hij speelde een belangrijke rol in de strijd tegen de Arabieren. Karel de Grote, koning van de Franken, werd in 800 tot keizer gekroond. Hij voerde succesvolle oorlogen en ondersteunde het zendingswerk. Het feodalisme, waarbij grond in leen werd gegeven, werd populairder tijdens de heerschappij van Karel de Grote. Het systeem was echter niet uitgevonden door de Franken, want ook de Romeinen praktiseerden het in bruikleen geven van grond. De relatie tussen leenheer en leenman was gebaseerd op onderlinge afhankelijkheid. De leenheren, zoals vorsten of koningen, waren afhankelijk van trouwe krijgsheren om hun land te besturen en te verdedigen. In ruil daarvoor kregen de krijgsheren een stuk land, een leen, en zwoeren ze trouw aan hun vorst. Het leenstelsel had een hiërarchische structuur en was gebaseerd op onderlinge afhankelijkheid. Het verbrokkelde na de dood van Karel de Grote, toen het rijk werd verdeeld onder zijn opvolgers. Omdat Karel de Grote een groot deel van het vroegere West-Europese Romeinse rijk had verenigd, wordt hij daarom wel de ‘Vader van Europa’ genoemd. Alle Europese vorsten 'stammen van hem af'.
Leerniveau
HAVO 4;
VWO 6;
HAVO 5;
VWO 4;
VWO 5;
Leerinhoud en doelen
De tijd van monniken en ridders (500 - 1000);
Geschiedenis;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Studiebelasting
4 uur en 30 minuten
Trefwoorden
arrangeerbaar, autarkie, feodalisme, geschiedenis, hofstelsel, karel de grote - vader van europa, leenstelsel, stercollectie, v456, west-europese romeinse rijk
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo, leerjaar 4 en 5. Dit is tijdvak 3 met het onderwerp: Karel de Grote - vader van Europa.
Het einde van het Romeinse rijk in West-Europa had ingrijpende gevolgen. De agrarisch-urbane cultuur van de Romeinen maakte plaats voor de zelfvoorzienende agrarische cultuur van de Middeleeuwen (autarkie). Handel kwam vrijwel tot stilstand en steden verloren hun rol. De economie was gebaseerd op landbouw en transacties vonden voornamelijk in natura plaats. Boeren waren vaak horigen, gebonden aan de grond met weinig rechten en veel verplichtingen. Het hofstelsel was de manier waarop landgoederen werden geëxploiteerd, waarbij boeren beschermd werden door hun heer. Het tweeslagstelsel en drieslagstelsel werden gebruikt om uitputting van de landbouwgrond te voorkomen.
Karel Martel was een invloedrijke hofmeier aan het Merovingische hof. Hij regeerde zelfs enkele jaren zonder een Merovingische koning. Karel Martel bevorderde de verspreiding van het christendom en moedigde het missiewerk aan. Hij speelde een belangrijke rol in de strijd tegen de Arabieren. Karel de Grote, koning van de Franken, werd in 800 tot keizer gekroond. Hij voerde succesvolle oorlogen en ondersteunde het zendingswerk. Het feodalisme, waarbij grond in leen werd gegeven, werd populairder tijdens de heerschappij van Karel de Grote. Het systeem was echter niet uitgevonden door de Franken, want ook de Romeinen praktiseerden het in bruikleen geven van grond. De relatie tussen leenheer en leenman was gebaseerd op onderlinge afhankelijkheid. De leenheren, zoals vorsten of koningen, waren afhankelijk van trouwe krijgsheren om hun land te besturen en te verdedigen. In ruil daarvoor kregen de krijgsheren een stuk land, een leen, en zwoeren ze trouw aan hun vorst. Het leenstelsel had een hiërarchische structuur en was gebaseerd op onderlinge afhankelijkheid. Het verbrokkelde na de dood van Karel de Grote, toen het rijk werd verdeeld onder zijn opvolgers. Omdat Karel de Grote een groot deel van het vroegere West-Europese Romeinse rijk had verenigd, wordt hij daarom wel de ‘Vader van Europa’ genoemd. Alle Europese vorsten 'stammen van hem af'.
arrangeerbaar, autarkie, feodalisme, geschiedenis, hofstelsel, karel de grote - vader van europa, leenstelsel, stercollectie, v456, west-europese romeinse rijk
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Karel de Grote
Karel de Grote
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Domein A: Historisch besef
Wat weet je nog over Karel de Grote, het hofstelsel en het feodale stelsel?
Bestudeer de onderdelen uit de Kennisbank geschiedenis tweede fase.
Bekijk de 
Bestudeer de volgende bronnen.
Op internet zijn er veel geschiedenisvideo's te vinden.
Intro + probleemstelling
