Om iets te kunnen zien, heb je licht nodig. In dit thema staat licht centraal. Je leert over lichtbronnen, over de lichtsnelheid, over onzichtbaar licht, over de verschillende lichtkleuren en over spiegels en lenzen, ook over de lens in je oog.
Dit thema bestaat uit 4 onderdelen:
Licht
Lenzen en spiegels
Lichtkleuren
UV en IR
Iedere les doorloop je een deel van de wiki, je leest de kennisbank, kijkt de filmpjes en beantwoord de vragen. als je klaar bent lees en maak je de bijbehorende paragraaf uit het boek. maak je huiswerk telkens op de website van NOVA.
Wat is een lichtbron en welke verschillende soorten lichtbronnen zijn er?
Wanneer is iets een directe lichtbron of een indirecte lichtbron?
Wat is de snelheid van het licht en kan je licht ook breken?
Bestudeer de Kennisbank en hopelijk gaat er dan bij jou ook een lampje branden.
Licht
Om iets te kunnen zien heb je licht nodig.
Licht komt van een lichtbron.
Lichtbronnen kun je onderverdelen in:
natuurlijke lichtbronnen
De grootste natuurlijke lichtbron is de zon.
kunstmatige lichtbronnen
De bekendste kunstmatige lichtbron is de lamp.
Komt het licht in je oog dan kun je de lichtbron zien.
Voorwerpen die door de lichtbron verlicht worden kun je zien, omdat ze het licht weerkaatsen (reflecteren).
Licht en schaduw
Een lichtbron straalt licht uit.
Lichtbronnen die zelf licht uit stralen noem je directe lichtbronnen. Een indirecte lichtbron is een lichtbron die het licht van een andere lichtbron weerkaatst.
Licht verspreidt zich van een lichtbron in alle richtingen.
Een kenmerk van lichtstralen is dat ze altijd rechtdoor gaan.
Een bundel lichtstralen noem je ook wel een lichtbundel.
Omdat lichtstralen altijd rechtdoor gaan, kan het licht op sommige plekken niet komen. Waar het licht niet kan komen, heb je schaduw.
Licht heeft geen medium nodig om zich te verplaatsen. Licht kan zich ook door vacuüm verplaatsen.
De lichtsnelheid waarmee licht zich door vacuüm verplaatst is ongeveer 300.000 km/s. De lichtsnelheid in water is ongeveer 225.000 km/s.
Dag en nacht
Dat het 's nachts donker is, komt niet omdat de zon niet meer schijnt, maar omdat je 's nachts aan de schaduwkant van de aarde zit. Omdat de stand van de aarde 's winters anders is dan 's zomers is het in bijvoorbeeld in Nederland (rode punt in de afbeelding) 's zomers langer licht dan 's winters.
Onzichtbare straling
Naast zichtbare straling (licht) is er ook onzichtbare straling. Voorbeelden van onzichtbare straling zijn infrarood straling, ultraviolet straling, röntgenstraling en radiogolven.
Schaduw
Een lichtbron straalt licht uit.
Voorwerpen die door de lichtbron verlicht worden kun je zien, omdat ze het licht weerkaatsen.
Omdat lichtstralen altijd rechtdoor gaan, kan het licht op sommige plaatsen niet komen. Waar het licht niet kan komen, heb je schaduw.
Omdat licht zich verplaatst in rechte lijnen, teken je lichtstralen ook als rechte lijnen.
Als er twee lichtbronnen een voorwerp beschijnen, zal er geen mooi schaduwbeeld ontstaan.
Je kunt te maken krijgen met een kernschaduw en een halfschaduw of bijschaduw.
Breking van licht
Als lichtstralen van een stof naar andere stof gaan treedt er op het grensvlak van de twee stoffen bijna altijd breking op: de lichtstralen gaan in een andere richting verder.
De oorzaak van de breking is dat de lichtsnelheid in beide stoffen verschilt.
Voorbeeld
Bekijk de figuur.
Een lichtstraal gaat van lucht naar glas.
Bij de overgang naar een dichtere stof is de breking 'naar de normaal' toe.
hoek i is groter dan hoek r.
Lichtstralen die loodrecht op het glas vallen worden niet gebroken.
Bekijk de volgende video en beantwoord de bijbehorende opgaven.
De snelheid van het licht is 300.000 km/s.
Opgave 4 kijklijnen
Voor het maken van deze opgave heb je het werkblad licht nodig.
je kunt deze uitprinten of in het programma paint bewerken
Een kijklijn is de lijn waarlangs je kijkt. Kijklijnen lopen altijd rechtdoor.
De twee kijklijnen vormen samen een hoek. Die hoek noem je de kijkhoek.
Bekijk de afbeelding. Je kijkt door een gat in de muur.
Opgave 5 kijklijnen
Voor het maken van deze opgave heb je het werkblad licht nodig.
je kunt deze uitprinten of in het programma paint bewerken
Bekijk de plattegrond. Je ziet de figuur ook op het werkblad.
Afsluiting les 1
lees nu 7.1 en maak daarna de opgaven online,
de opgaven waarvoor je op een werkblad moet
tekeningen maak je natuurlijk in je boek.
volgende week gaan we verder met: 2 lenzen en spiegels
je bent klaar als:
"wat weet je al?" af is,
wikiwijs af is (heel les 1 gelezen en alle opdrachten gemaakt),
7.1 gelezen is,
7.1 gemaakt is (opdrachten online, werkblad opdrachten in je werkboek).
start les 2: Lenzen en spiegels
Spiegels
Bij het onderdeel spiegels leer je over de spiegelwet, welke regels hieraan verbonden zijn en waarom spiegels eigenlijk heel normaal zijn.
Je doorloopt je de wikiwijs over spiegels en lenzen.
Als je klaar bent met de wiki lees je 7.2 en maak je de opdrachten van 7.2.
Daarna maak je de test jezelf van 7.2.
Als afsluiting maak je een lessonup.
les 2: kennisbank
Kennisbank
Spiegelwet
Als licht op een spiegel komt, wordt het licht teruggekaatst.
Bekijk de tekening. Komt een lichtstraal op een gladde spiegel dan is de hoek waaronder de lichtstraal op de spiegel komt dezelfde als de hoek waaronder de lichtstraal wordt teruggekaatst.
Anders gezegd: de hoek van inval (∠ i) is gelijk aan de hoek van terugkaatsing (∠ t).
Dit staat bekend als de spiegelwet.
De normaal is de denkbeeldige lijn die loodrecht op de spiegel staat.
Virtueel beeld
Het beeld dat je ziet als je in de spiegel kijkt, noem je het spiegelbeeld.
Het spiegelbeeld is een virtueel beeld; het bestaat niet echt.
Voor het tekenen van een spiegelbeeld gebruik je een potlood en een geodriehoek.
Bekijk hoe je driehoek ABC spiegelt in lijn m.
Het spiegelbeeld van driehoek ABC is driehoek A'B'C'
les 2: Lenzen en spiegels
Opgave 1 lenzen
Bekijk de volgende clip op de website van schoolTV: (tot 7:30)
In deze les leer je hoe licht uit elkaar kan vallen.
Je leert de primaire lichtkleuren kennen en leert wat er gebeurt als je deze lichtkleuren mengt.
En je onderzoekt of je kleurenblind bent....
Wit licht is een mengsel van kleuren. Dat zie je goed als je wit licht door een prisma ziet gaan.
Het licht breekt dan uiteen in verschillende lichtkleuren:
rood,
oranje,
geel,
groen,
blauw,
violet.
Deze kleuren vormen het zichtbare deel van het spectrum, de zichtbare kleurenband.
Een regenboog is ook 'uiteen gevallen' witlicht. Een regenboog ontstaat als wit licht weerkaatst wordt door een regendruppel. Een regenboog zie je dan ook alleen als de zon schijnt en als het geregend heeft.
Lichtkleuren
Een gekleurd voorwerp weerkaatst alleen licht dat dezelfde kleur heeft. Een rood voorwerp weerkaatst dus alleen rood licht, de rest van het licht wordt geabsorbeerd.
Een wit voorwerp absorbeert geen enkele kleur. Alle kleuren worden weerkaatst.
Een zwart voorwerp absorbeert alle kleuren. Geen enkele kleur wordt weerkaatst.
Rood, groen en blauw worden de hoofdkleuren of primaire lichtkleuren genoemd. Het menselijk oog is alleen gevoelig voor deze drie lichtkleuren of mengsels daarvan. Met deze drie lichtkleuren kunnen alle zichtbare kleuren worden gemaakt.
De hoofdmengkleuren zijn cyaan, geel en magenta:
geel is een mengsel van 100% groen en 100% rood, cyaan is een mengsel van 100% groen en 100% blauw, magenta is een mengsel van 100% blauw en 100% rood.
Kleurenblind
Als je niet goed kleuren kan onderscheiden, ben je kleurenblind. Een veel voorkomende vorm van kleurenblindheid is de rood-groen-kleurenblindheid. Mensen die aan deze vorm van kleurenblindheid leiden, hebben onderscheid te maken tussen rood- en groentinten. Dit is niet zeldzaam: ongeveer één op de twintig mannen heeft het.
Met afbeeldingen als hieronder kun je nagaan of je kleurenblind bent.
Kun je de cijfers in onderstaande cirkels maar vaag of niet onderscheiden? Dan ben je waarschijnlijk kleurenblind.
les 3: opgaven
Opgave 1 zichtbaar licht
prisma's
Opgave 2 kleur
absorberen en weerkaatsen
Opgave 3 kleuren mengen
De volgende twee filmpjes gaan over kleuren mengen. Bekijk de filmpjes.
Opgave 4 kleurenblind
Bekijk het filmpje.
Op internet zijn veel testjes te vinden waarmee je kunt nagaan of je kleurenblind bent.
Zoek een test op en onderzoek of jij wel of niet kleurenblind bent.
Je ogen zijn gevoelig voor licht. Als het licht van een lamp in je ogen terechtkomt, merk je dat meteen. Het licht van een felle lamp doet zelfs pijn aan je ogen, waardoor je automatisch met je ogen begint te knipperen. Maar er zijn ook soorten straling waarvoor je ogen niet gevoelig zijn, zoals infrarood en ultraviolet.
bekijk de volgende video
het spectrum
Infrarood
Toepassingen
Infrarood is dus meer dan alleen het mechanisme om met de afstandsbediening de televisie te bedienen. We kennen heel veel soorten toepassingen met infrarood. Denk eens aan de volgende toerpassingen:
Communicatie (infrarood is ideaal voor korte-afstand communicatie zoals b.v. de afstandsbediening)
Opwarmen (infrarood verwarming, uitharden van coatings of vormen van kunststoffen)
Remote meten van temperaturen (b.v. met warmtecamera’s, weersvoorspellingen)
Night Vision (b.v. met nachtcamera’s)
Fotografie (b.v. infraroodfotografie)
Tracking (b.v. een warmtebom)
(ja… zelfs scheetjes worden zichtbaar met infrarood)
De meeste toepassingen van infrarood hebben dus eigenlijk te maken met “verwarming” of het kunnen uitlezen van warmte. Communicatie is slechts een klein gebied binnen het spectrum van mogelijkheden. Dit komt omdat infrarood niet over grote afstanden kan communiceren. Om te communiceren moet een signaal exact en zonder verstoring overgebracht kunnen worden. Bij infrarood zijn er teveel mogelijkheden om het signaal te verstoren (zoals zonlicht) waardoor infrarood alleen voor korte afstanden binnenhuis gebruikt kan worden om te communiceren.
In het kort werkt een afstandsbediening als volgt. Een afstandsbediening is uitgevoerd met een infrarode lichtdiode (LED) om infraroodstraling te zenden. Een druk op de knop zorgt ervoor dat een smalle gebundelde straal infrarood licht, bestaande uit golven naar het ontvangende apparaat gestuurd wordt. De LED zend dus alleen maar uit als er op een knop gedrukt wordt en niet continue. Het ontvangende apparaat is voorzien van een infrarood ontvanger (silicium fotodiode) welke het infrarood signaal omzet in elektrische stroom. Elke knop op de afstandsbediening genereerd een ander infrarood signaal welke dus weer omgezet wordt in een uniek signaal elektriciteit. Door de uniekheid van het elektrische signaal weet het ontvangende apparaat welk commando er uitgevoerd moet worden.
UV
6 toepassingen van UV-licht
In CSI gebruiken ze UV-licht om een dader te ontmaskeren en sommige reizigers gebruiken het om water te zuiveren. Zes handige toepassingen van ultraviolet licht.
In tegenstelling tot sommige dieren, kunnen mensen geen ultraviolette straling zien. Maar dit betekent niet dat we er geen gebruik van maken. Hier een lijstje met toepassingen van het voor ons onzichtbare uv-licht.
1. Geldcheck
Delen van bankbiljetten lichten op door ultraviolet licht. Hiermee checken caissières of je niet met vals geld betaald.
2. Bestrijding
Cellen van organismen sterven af door uv-licht. Een effectieve manier om bacteriën de kop in te drukken dus.
3. Schoon water
Uv-licht wordt ook wel gebruikt voor waterzuivering. Er is zelfs een klein uv-apparaatje op de markt waarmee je in het buitenland je eigen water kunt zuiveren.
4. Plaats delict
In CSI komt het vaak terug: het gebruik van ultraviolet licht om lichaamsvloeistoffen op te sporen.
5. Pepperspray
Sommige pepperspray bevat een soort uv-verf die niet zo gemakkelijk van je kleding af gaat. Dit helpt de politie bij het identificeren van daders.
6. Mooie huid
Een uv-behandeling kan bepaalde huidziektes verminderen die worden veroorzaakt door een overactief afweersysteem van de huid. Uv-licht onderdrukt deze afweer.
les 4: opdrachten
opdracht 1 onzichtbare kleuren
ga verder bij de D-toets
les 4: D-Toets
D- toets
Het thema 'Licht' sluit je af met een diagnostische toets.
De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen.
Aan het eind van je toets zie je alle vragen nog een keer.
Je kunt dan de antwoorden die jij hebt gegeven, vergelijken
met de goede antwoorden.
Het arrangement Licht 2e klas nova is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
j
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2021-04-14 19:16:44
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Het thema 'Licht en geluid' is ontwikkeld door auteurs en medewerkers van StudioVO.
Fair Use
In de Stercollecties van StudioVO wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use. Meer informatie: Fair use
Mocht u vragen/opmerkingen hebben, neem dan contact op via de helpdesk VO-content.
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Licht
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Licht
Om iets te kunnen zien heb je licht nodig.
Een lichtbron straalt licht uit.
Als lichtstralen van een stof naar andere stof gaan treedt er op het grensvlak van de twee stoffen bijna altijd breking op: de lichtstralen gaan in een andere richting verder.
Voor het maken van deze opgave heb je het 
Voor het maken van deze opgave heb je het 
Spiegels
als de video niet werkt, klik hier
Lichtkleuren
Wit licht is een mengsel van kleuren. Dat zie je goed als je wit licht door een prisma ziet gaan.
Bekijk het filmpje.
Het thema 'Licht' sluit je af met een diagnostische toets.
