Zenuwstelsel anatomie & pathologie asvz Jolanda

Zenuwstelsel anatomie & pathologie asvz Jolanda

Voorwoord

Het zenuwstelsel is een menselijke compter die bestaat uit een computerkast, een computerscherm én een toetsenbord...

Het toetsenbord is de input, de computerkast verwerkt deze input en is dus de verwerker en het computerscherm geeft de output

100 miljard zenuwcellen zijn we waard per persoon! Verreweg het grootste deel daarvan bevindt zich in het centraal zenuwstelsel. Zenuwcellen zijn de informatie en signaalverwerkers van het menselijk lichaam met als specifiek kenmerk dat ze signalen kunnen ontvangen en doorgeven zonder verlies van signaalsterkte!!!

 

Het zenuwstelsel is het het meest complexe onderdeel van de orgaanstelsels en in deze wiki wordt zowel de anatomie als de pathologie in stapjes uitgelegd. Tevens zijn er verwerkingsopdrachten en quizjes bijgemaakt met afwisselende werkvormen om jullie een duidelijk beeld te geven.

TIjdens de les zal ik dieper op de materie ingaan waardoor het makkelijker zal worden om het te begrijpen

 

Succes Jolanda

Handleiding docent

Deze handleiding is gemaakt voor de docent die deze Wikiwijs gebruikt om de lesstof over 'het zenuwstelsel' te behandelen. In deze handleiding staat omschreven welke lesstof behandeld wordt in deze Wikiwijs. De student kan zelfstandig aan de slag met de lesstof die deze Wikiwijs bevat. Elke student heeft de mogelijkheid om zichzelf uit te dagen en aan te sluiten in zijn of haar zone van ontwikkeling. De theorie in deze Wikiwijs wordt blended aangeboden door middel van teksten, video's en opdrachten.

De Wikiwijs bevat de volgende lesstof:

De zenuw nader bekeken

Soorten zenuwstelsels

Onze hersenen nader bekeken

De ziekte van Parkinson

Multiple sclerose

Dwarslaesie

Epilepsie

Eindtoets zenuwstelsel

 

Tijdens deze wikiwijs komen verschillende online tools aan bod, hiervoor is er geen inlogcode nodig. Met de online tools kunnen studenten hun eigen leerproces toetsen. Na elk onderdeel volgt een klein onderdeel 'Test jezelf!', dit bevat één of meerdere vragen waarmee de student kan toetsen of de behandelde lesstof goed begrepen is. De student kan dan zelf de keuze maken om voorgaande lesstof nogmaals door te nemen of hulp te vragen aan de docent. Het is van belang om als docent op de hoogte te zijn van de gebruikte online tools om studenten waar nodig te kunnen ondersteunen bij het gebruik van deze tools. De gebruikte online tools zijn terug te vinden in onderstaand schema:

Wikiwijs

Socrative

Quizlet

Nearpod

Cram.com

Educaplay

 

 

 

 

De zenuw nader bekeken

In dit hoofdstuk gaan we bekijken hoe een zenuw is opgebouwd en hoe onze zenuwen werken.

Bij sommige hoofdstukken vind je een kleine deeltoets . Door deze te maken, weet je of je de stof beheerst. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een eindtoets.

Bron:Natuurinformatie - Het neuron, bouwsteen van de hersenen.

 

1. Hoe zijn onze zenuwen opgebouwd?

Zenuwcellen (neuronen) zijn cellen die prikkels (impulsen) ontvangen en verzenden. Wanneer een prikkel een zintuigcel bereikt, wordt er een impuls geproduceerd. Deze impuls wordt vervolgens naar een zenuwcel getransporteerd.Via deze zenuwcel wordt de impuls naar het centrale zenuwstelsel geleid. Op eenzelfde manier worden signalen vanaf het centrale zenuwstelsel naar de organen verzonden.Uitgebreidere uitleg over het centrale zenuwstelsel vind je verder in deze wikiwijs.

 

Bron: Het Nederlands Herseninstituut, 2019

 

Een zenuwcel (neuron) bestaat uit:

  • Dendrieten: meerdere korte celuitlopers, deze geleiden de impuls naar het cellichaam.
  • Cellichaam: elk neuron heeft een cellichaam waarin zich de kern bevindt. Op deze plaats worden de substanties aangemaakt die nodig zijn voor het onderhoud en de functie van een zenuwcel.
  • Celkern: in de kern is de genetische code, ofwel het DNA opgeslagen, die bepaalt hoe de cel zich ontwikkelt en werkt.
  • Axon: één lange uitloper die zich uitstrekt naar een ander neuron,spier of klier.
  • Myeline: wit vettig materiaal dat zich om het axon bevindt en onder andere dient ter isolatie. De myeline maakt snellere impulsgeleiding mogelijk.
  • Synaps:  is een speciaal gebied waar de zenuwprikkels van de ene zenuw overgaan op de andere en hier kunnen twee zenuwcellen communiceren.Dit gebeurt door het vrijkomen van chemische stoffen, de neurotransmitters

 

Test jezelf!

2. Hoe werken onze zenuwen?

Bekijk dit korte filmpje voordat we verder gaan.De zenuwen

Zenuwcellen (neuronen) worden onderverdeeld op basis van hun functie:

  • Sensorische zenuwcellen/ gevoelszenuw: hier gaan prikkels vanuit de zintuigen/huid/slijmvliezen naar de hersenen.
  • Motorische zenuwcellen/ bewegingszenuw:  geleiden de prikkels/opdrachten vanuit de hersenen naar spieren en klieren.
  • Schakelzenuwcellen/ interneuronen: brengen binnen de hersenen en het ruggenmerg impulsen over van het ene neuron naar het andere neuron.

Functies van een zenuwcel schematisch weergegeven:

De overdracht van impulsen vindt in beide richtingen plaats. Zowel aanvoerend (afferent) als afvoerend (efferent).

Bron: Afferent nerve fiber - Wikipedia, 2019
  • Aanvoerend / Afferent: dit zijn in het algemeen de sensorische zenuwen. Hier wordt informatie uit weefsels en organen naar het centrale zenuwstelsel gestuurd.
  • Afvoerend/ Efferent: vanuit het centrale zenuwstelsel worden impulsen naar spieren en klieren gestuurd. Dit vindt normaal gesproken via de motorische zenuwcellen plaats.

 

 

Eindtoets zenuwen

Klik op deze knop Eindtoets zenuwen

klik rechts boven op LOG IN , kies dan STUDENT en vul als roomname in LONNEKE 6933.

 

Veel succes met het maken van de toets!

Soorten zenuwstelsels

In dit hoofdstuk gaan we het hebben over de verschillende soorten zenuwstelsel.   

Bron:Zenuwstelsel Stamcel.org

Bekijk het volgende filmpje: Zenuwstelsel alvorens je de stof gaat doornemen.

 

Bij sommige hoofdstukken vind je kleine deeltoetsen . Door deze te maken, weet je of je de stof beheerst. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een eindtoets.

1.Centrale zenuwstelsel

Op basis van de bouw en plaats in je lichaam kan het zenuwstelsel worden onderverdeeld in:

  • Het centrale zenuwstelsel
  • Het perifere zenuwstelsel.

Het centrale zenuwstelsel bestaat uit de hersenen en het ruggenmerg. Deze worden beschermd door de schedel en de wervelkolom.

De hersenen bestaan uit:              

  • de grote hersenen ( het cerebrum)
  • de kleine hersenen (het cerebellum)
  • de tussenhersenen
  • de hersenstam ( deze verbindt de hersenen met het ruggenmerg)

In een volgend hoofdstuk gaan we de hersenen nader bekijken.                                                             

Het zenuwstelsel heeft belangrijke functies:

  • Het verwerkt zintuiglijk (sensorische) informatie: vanuit de omgeving en vanuit verschillende delen van je lichaam wordt informatie verzameld met behulp van zenuwcellen. Via deze zenuwcellen worden prikkels (impulsen) vanuit de zintuigelijke receptorten via het ruggenmerg naar de hersenen geleid.
  • Opnemen van informatie: de binnengekomen informatie vanuit de receptoren wordt in de hersenen verwerkt en opgenomen
  • Motorische coördinatie: na informatieverwerking in de hersenen worden prikkels naar spieren en klieren geleid. Daar worden ze omgezet in een toepasselijke reactie ( zoals een bepaalde actie of beweging).

 

2. Perifere zenuwstelsel

Het perifere zenuwstelsel (PZS), bevat alle zenuwen die buiten het CZS liggen. Deze zenuwen kun je onderverdelen in 2 soorten:

  1. Sensorische zenuwen: deze geven informatie door vanuit je lichaam naar de hersenen. Bijvoorbeeld pijn,warmte, kou en de postitie van je lichaam.
  2. Motorische zenuwen: deze geven informatie door vanuit je hersenen naar je spieren en klieren.
    Bron: Het zenuwstelsel,lessenseriebvj

Het perifere zenuwstelsel wordt verder opgesplitst in:

  • Het animale/somatische zenuwstelsel: dit regelt de acties in het lichaam waar je je bewust van bent, bijvoorbeeld het bewegen van je arm of het bewust waarnemen van je omgeving.
  • Het autonome/vegetatieve zenuwstelsel: dit regelt de acties in het lichaam waar je je niet bewust van bent. Het controleert en reguleert de organen en functies die voor evenwicht (homeostase) in het lichaam zorgen ( hartactiviteit, spijsvertering en uitscheiding). Het autonome zenuwstelsel werkt ook nauw samen met het hormoonsysteem in je lichaam.   

In het volgende hoofdstuk gaan we het autonome oftewel vegetatieve zenuwstelsel nader bekijken.   

Bron: Happy with Yoga,2017

               

3. Autonoom/Vegetatief zenuwstelsel

Het autonome zenuwstelsel is een deel van het perifere zenuwstelsel dat buiten onze wil om werkt. Dat deel waar je je niet bewust van bent en waar de meeste mensen ook geen invloed op uit kunnen oefenen. Het regelt veel belangrijke lichaamsfuncties, zoals de hartslag, de ademhaling, de bloeddruk en het verteren van voedsel. Er is geen orgaan in ons lichaam waar het autonome zenuwstelsel geen invloed op heeft. Dit autonome zenuwstelsel bestaat vervolgens weer uit 2 delen:

  • Het parasympatische zenuwstelsel (PZS): dit zenuwstelsel stuurt het lichaam en de organen aan als het lichaam moet herstellen. (RUST)

  • het (ortho)sympathische zenuwstelsel (SZS): dit zenuwstelsel stuurt het lichaam aan als er activiteit van het lichaam wordt verwacht. (ACTIE/ARBEID)

    Bron:(Parasympatische en Orthosympatische zenuwstelsel, z.d.)

     

Test jezelf!

Test jezelf!: Centraal of Perifeer zenuwstelsel

Start

4. Parasympathisch zenuwstelsel

Bron:Aquamarijn Training Coaching en Advies

Het parasympathische zenuwstelsel is het deel van het autonome zenuwstelsel wat het lichaam tot rust brengt, energie bespaart en de spijsvertering bevordert. De zogenaamde rest-and-digest-reactie. De acties van het parasympathische zenuwstelsel omvatten:

  • verlaging van de hartslag
  • vertraging van de ademhalingsfrequentie
  • verlaging van de bloedsuikerspiegel
  • vergroting van de bloedstroom naar de spijsverteringsorganen
  • stimulering van de spijsvertering

5. Sympathisch zenuwstelsel

Bron: Aquamarijn Training Coaching en Advies

Het sympathische zenuwstelsel zorgt voor een flight-or-fight-reactie, vooral tijdens stress. Het sympathische stelsel is daarnaast ook actief tijdens het sporten of tijdens een inspannende activiteit. Sommige van de acties van het sympathische zenuwstelsel zijn:

  • verhoging van de hartslag
  • verhoging van de ademhalingsfrequentie
  • verhoging van de bloedsuikerspiegel
  • verhoging van de bloedtoevoer naar de skeletspieren
  • remming van de spijsverteringsorganen

Het sympathische en parasympathische zenuwstelsel werken dus compleet tegenovergesteld.

6. Eindtoets

Klik op onderstaande button om de test te starten.

Sleep de 2 begrippen naar elkaar die bij elkaar horen.

Eindtoets Zenuwstelsel

 

Onze hersenen nader bekeken

Bron: Youtube ,De hersenen

1. Uit welke delen bestaan onze hersenen?

Je hersenen bestaan uit meerdere delen:

De grote hersenen. De tussenhersenen. De kleine hersenen en de hersenstam. 

De grote hersenen

  • Vormen het bovenste gedeelte van je hersenen.
  • Sturen je spieren aan (motorische informatie), ontvangen en verwerken alle informatie met behulp van je zintuigen (sensorische informatie)
  • Zorgen ervoor dat je kunt leren en beslissingen kunt nemen.
    Bestaan uit een linker en een rechter hersenhelft (hemisfeer)

De tussenhersenen

De tussenhersenen liggen tussen de grote hersenen en het begin van de hersenstam, en bevatten onder andere de thalamus, hypothalamus en hypofyse.

De kleine hersenen

De kleine hersenen worden ook wel het cerebellum genoemd. Ze liggen aan de achterzijde van je hoofd, onder je grote hersenen op de overgang naar je hersenstam.
Ze zijn erg belangrijk voor je evenwicht en je coördinatie.

De hersenstam

De hersenstam ligt voor de kleine hersenen, tussen de grote hersenen en het ruggenmerg in, en zorgt voor een verbinding tussen al deze structuren. De hersenstam regelt je ademhaling, hartslag en bloeddruk en is daardoor van levensbelang. Ook regelt hij je lichaamstemperatuur en speelt hij een rol bij je slaap-waakritme (net als de hypothalamus).
De hersenstam verbindt je grote en kleine hersenen met elkaar en met je ruggenmerg. De zenuwbanen die door je hersenstam lopen geven zo prikkels door van je hersenen naar je spieren en zintuigen én andersom.

Test jezelf!

Klik op onderstaande button om de test te starten.

Test jezelf! delen van de hersenen

2. De grijze en witte stof van onze hersenen.

Het weefsel van de hersenen kan ingedeeld worden in twee categorieën: grijze en witte stof. Beide zijn essentieel voor de werking van de hersenen, maar elk heeft zijn eigen samenstelling en functie. De grijze stof, die aan de buitenkant van de hersenen zit, bevat de cellichamen van zenuwcellen (neuronen). De witte stof, die zich in het midden van de hersenen bevindt, bestaat vooral uit de uitlopers (‘axonen’) van de zenuwcellen en speelt een belangrijke rol in het verbinden van verschillende zenuwcellen en hersengebieden. De witte stof is wit omdat axonen omgeven zijn door een vette stof, myeline, waardoor signalen sneller kunnen worden doorgegeven.

Test jezelf!

De ziekte van Parkinson

Dit hoofdstuk gaat over de ziekte van Parkinson. Een progressieve hersenaandoening die van grote invloed is op het dagelijks functioneren. Veel van de informatie in dit hoofdstuk komt van het Parkinsonfonds. Kijk op de site voor meer informatie.  Parkinsonfonds

In het hoofdstuk staan bij sommige hoofdstukken kleine deeltoetsen . Door deze te maken, weet je of je de stof beheerst. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een eindtoets.

 

De ziekte van Parkinson beïnvloedt je hele leven, elke dag!

1. Wat is de ziekte van Parkinson?

Parkinson is een progressieve hersenaandoening waarbij de aansturing van spierbewegingen wordt aangetast. Bij de ziekte van Parkinson ontstaat in de hersenen een tekort aan de neurotransmitter dopamine. Cellen die dopamine produceren, sterven langzaam af. Deze cellen bevinden zich vooral in een bepaald gedeelte van de hersenen, de substantia nigra. Door het dopaminetekort wordt de aansturing van spierbewegingen aangetast, er kunnen trillingen of trager bewegen optreden.

 

- Rivas [Illustratie]. (z.d.). Geraadpleegd op 24 september 2019, van https://www.rivas.nl/index.php?id=160

Test jezelf!

2. Oorzaken en soorten van de ziekte van Parkinson

Een duidelijke oorzaak is helaas nog niet gevonden. Dit wordt Idiopathische Parkinson (onbekende oorzaak) genoemd. Het is een ziekte die voornamelijk op latere leeftijd ontstaat na het 50ste levensjaar en in 1 op de 40 gevallen voor het veertigste levensjaar.

Mogelijke soorten Parkinson:

 

3. Symptomen van de ziekte van Parkinson

Parkinson is een gecompliceerde ziekte die zich uit in talrijke symptomen. Deze zijn vaak te onderscheiden in motorische (gericht op beweging) en niet-motorische klachten zoals depressieve gedachten. De symptomen van Parkinson verschillen per patiënt, dus niet iedereen zal alle klachten ervaren.

symptomen
(symptomen parkinson, z.d.)

De meest voorkomende symptomen van Parkinson:

  • trillen (tremoren)

  • stijfheid (rigiditeit)

  • trager en minder bewegen (bradykinesie)

  • vermoeidheid

  • schuifelend lopen

  • moeite met evenwicht houden en coördinatie

  • moeite met praten (zachter en monotoon)

  • vlakke gelaatsuitdrukking (‘masker’)

  • cognitieve problemen

  • spraak en communicatie problemen

  • sexuele problemen

  • depressie

  • overvloedige speekselvloed

 

 

 

Test jezelf!

4. Verloop van de ziekte van Parkinson.

De kernsymptomen trillen (tremor), trage bewegingen (bradykinesie), stijfheid (rigiditeit) en houdingsinstabiliteit beginnen bij ongeveer 75% van de patiënten aan één kant, bijvoorbeeld rechts. Na een tijd zal ook de andere kant klachten gaan geven, maar in de regel blijft de eerst aangedane kant de meest ernstige.

Na enkele jaren ontstaan er problemen met de balans en kunnen patiënten vallen. Dit kan soms erg invaliderend zijn.        

Klachten die veelal ontstaan in de loop van de tijd zijn:                                                                                                                                                                                                                                                                                         

  • bloeddrukdaling (gedeeltelijk ook door de levodopa medicatie)
  • problemen met plassen en ontlasting
  • hallucinaties
  • cognitieve problemen en verslikken


Meestal leidt de ziekte van Parkinson niet tot een opname in een verpleeg- of verzorginghuis. Wanneer de balansstoornissen of de cognitieve stoornissen echter een dusdanig gevaar worden in het dagelijks leven worden patiënten vaak wel opgenomen in een verpleeg- of verzorgingshuis. De levensverwachting bij patiënten met de ziekte van Parkinson is niet korter vergeleken met gezonde mensen.

5. Diagnose

De diagnose wordt gesteld aan de hand van de symptomen. Meestal wordt een MRI-scan van de hersenen gemaakt om andere aandoeningen uit te sluiten. Een dergelijke hersenscan kan Parkinson echter niet aantonen. Met een andere scantechniek (DaT-scan) kan wel een tekort aan dopamine zichtbaar worden gemaakt.

In de MRI worden evt. andere aandoening uitgesloten.

M.b.v een MRI worden evt. andere aandoeningen uitgesloten.

(MRI-scan - Alrijne Zorggroep, z.d.)

Test jezelf!

6. Behandeling

De ziekte van Parkinson is niet geneesbaar. De behandeling is vooral gericht op het optimaliseren van het functioneren, vooral bij de motorische problemen. Fysiotherapie helpt om soepeler te kunnen bewegen, logopedie helpt bij de spraakproblemen en ergotherapie biedt ondersteuning om de gewone dagelijkse bezigheden langer zelfstandig te kunnen uitvoeren.

Er zijn verschillende medicijnen beschikbaar die gericht zijn op het aanvullen van het dopaminetekort. Levodopa (vaak kortweg dopa genoemd) is een van de bekendste middelen. Deze medicijnen genezen niet, maar kunnen het functioneren verbeteren. Stijfheid en traagheid verbetert over het algemeen goed met levodopa. Spraakstoornissen, slikproblemen en balansvermindering reageren niet goed op medicatie. Hiervoor zijn medebehandeling door logopedist, fysiotherapeut en ergotherapeut van essentieel belang.

In een gevorderd stadium kunnen deze 'gewone’ medicijnen onvoldoende werkzaam zijn, of zijn de bijwerkingen te groot. In het laatste geval zijn er drie geavanceerde behandelopties (2e lijns-behandeling):


• Apomorfine (chronische toediening van medicatie via een pomp)
• Duodopa (chronische toediening van leovodopa via een pomp)
• Deep Brain Stimulation, DBS (diepe hersenstimulatie - hersenoperatie)

 

Via een PEG-J sonde (sonde in de 12-vingerige darm) wordt er gedurende de dag duodopa toegediend m.b.v. een CADD-pomp.
 

- Rivas [Illustratie]. (z.d.).

via een vleugelnaaldje wordt er gedurende
de dag apomorfine toegediend.

- Rivas [Illustratie]. (z.d.). Geraadpleegd op 24 september 2019, van https://www.rivas.nl/index.php?id=160

 

Deep brain stimulation bij een patient met de ziekte van Parkinson.

Test jezelf!

7. Filmpjes verschillende behandelmethodes

Onderstaande filmpjes laten zien hoe de verschillende geavanceerde behandelmethodes werken.

Bekijk ze als je er meer over wilt weten.

apomorfine behandeling

duodopa behandeling

deep brain stimulation

8. Bekende mensen met Parkinson

Bekijk de filmpjes eens en probeer de typische symptomen van de ziekte van Parkinson te herkennen.

Zie je het verschil tussen verschillende symptomen?

 

9. Verhalen van mensen met de ziekte van Parkinson

Onderstaande link verwijst je naar een site met persoonlijke verhalen van mensen met de ziekte van Parkinson. Lees ze eens door als je meer verdieping wilt.

Verhalen van mensen met de ziekte van Parkinson.
Op deze site zijn verhalen te lezen van mensen zoals jij en ik met de ziekte van Parkinson.

Eindtoets ziekte van Parkinson

Oefening: Test jezelf! ziekte van Parkinson

Start

Ms (Multiple Sclerose)

Dit hoofdstuk gaat over de aandoening Mulltiple Sclerose. Een ziekte van het centrale zenuwstelsel. Veel informatie in dit hoofdstuk komt van het nationale MS fonds. Voor meer informatie kijk op de site.      MS fonds

 

In het hoofdstuk staan bij sommige hoofdstukken kleine deeltoetsen . Door deze te maken, weet je of je de stof beheerst. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een eindtoets.

 

 

1. Wat is multiple sclerose?

 

multiple = meervoudig; sclero = hard

Multiple sclerose (MS) is een ziekte van het centrale zenuwstelsel. Doordat er iets mis is in het afweersysteem, wordt de laag om de zenuwen (myeline) aangevallen en beschadigd. Zenuwen komen hierdoor bloot te liggen en geven minder goed signalen van en naar de hersenen door. Soms gebeurt dit zelfs helemaal niet. Hierdoor kunnen plotseling verlammings- en uitvalsverschijnselen optreden.

 

 

 

 

Test jezelf!

2. Oorzaken van MS

De oorzaak van MS is onbekend, maar een paar stukjes van de puzzel hebben we wel. Zo speelt de stof myeline een belangrijke rol bij MS. Myeline vormt een isolatielaag rondom de zenuwen in het centraal zenuwstelsel. Deze laag zorgt ervoor dat zenuwen prikkels snel en efficiënt doorgeven.

Het immuunsysteem
Bij MS heeft het immuunsysteem een abnormaal sterke reactie op myeline. Hierdoor wordt de myeline afgebroken en kunnen de zenuwen de prikkels niet goed doorgeven.

Genen
Hoewel MS niet erfelijk is, zijn er wel genen (stukjes DNA) die betrokken zijn bij het ontstaan van de ziekte. Tot nu toe blijken dit steeds genen te zijn die te maken hebben met de werking van het immuunsysteem.

Omgevingsfactoren
Sommige genen hebben dus te maken met MS. Toch krijgen de meeste mensen met deze genen geen MS. Er is nóg iets nodig voordat iemand MS krijgt, waarschijnlijk heeft de omgeving waar iemand opgroeit hier invloed op. Ook de levensstijl kan een rol spelen. Omgevingsfactoren die vermoedelijk de kans op MS groter maken zijn onder andere het Epstein-Barr virus (veroorzaker van de ziekte van Pfeiffer), roken en vitamine-D gebrek.

Bron : Ms fonds

Test jezelf!

3. Symptomen van MS

 

                                                                                      bron : istockphoto

Er zijn verschillende symptomen die passen bij MS. Geen persoon met MS ervaart precies dezelfde klachten. Daarom staan hier de symptomen onder elkaar.

Veel voorkomende klachten zijn:      

  • Oogproblemen
  • Gevoelsproblemen in armen en benen, zoals prikkelingen, tintelingen, doof gevoel
  • Blaasproblemen
  • Seksuele problemen
  • Vermoeidheid
  • Pijn laag in de rug
  • Spierzwakte en spierstijfheid in gehele lichaam
  • Depressie, als reactie op de lichamelijke achteruitgang of de onzekere vooruitzichten

 

Sommige klachten van MS treden op in korte aanvallen van enkele seconden tot een paar dagen, bijvoorbeeld:

  • Aangezichtspijn
  • Spierkrampen
  • Duizeligheid
  • Dubbelzien
  • Spraakstoornissen
  • Tintelingen

                                                       

Test jezelf!

4. Diagnose

Omdat sommige MS-klachten bij de ene persoon wel voorkomen en bij de andere weer niet én bovendien ook bij andere aandoeningen kunnen optreden, duurt het soms lang voordat een arts aan MS denkt. Een arts kan de diagnose MS dan ook pas stellen na uitsluiting van andere aandoeningen. Er bestaat geen specifieke diagnostische test voor MS. De diagnose MS wordt daarom gebaseerd op een combinatie van klinisch onderzoek (symptomen en lichamelijk onderzoek), beeldvorming (MRI) en/of laboratorium onderzoek (Ruggenprik en/of bloedtest).

Bron: msdmanuals

 

De foto toont een MRI-scan van een patiënt met MS. De witte gebieden in de hersenen tonen de plaques van de patiënt.  Bij langer bestaande MS raken de cellen uitgeput en mislukt het herstel op steeds meer plaatsen. Er ontstaan littekens of ‘plaques', die hard aanvoelen. Vandaar de naam multiple sclerose: 'harde plekken op meerdere plaatsen'

Bron: hersenstichting

 

 

Test jezelf!

5. Verloop van MS

MS is vrijwel nooit een dodelijke ziekte. De gemiddelde levensverwachting is relatief weinig verkort bij MS-patiënten. Het verloop van de ziekte varieert echter sterk per patiënt. Zo is een aanzienlijk deel van de patiënten na 20 jaar nog niet rolstoelafhankelijk, maar zijn er ook patiënten die al na enkele jaren geheel afhankelijk van hulp zijn. Bij de meeste patiënten kenmerkt de ziekte zich door periodes van verbeteringen en verslechteringen (schubs).

De meest voorkomende variant is relapsing-remitting MS (RRMS):

  • Ongeveer 85% van de mensen bij wie MS wordt vastgesteld, heeft deze variant.
  • Periodes met klachten (in medisch jargon: relapses of schubs) afgewisseld met periodes van herstel waarin klachten verminderen of zelfs verdwijnen (de ‘remitting fase’).

Vaak gaat relapsing-remitting MS na verloop van tijd over in secundair progressieve MS.

  • Er sprake van geleidelijke achteruitgang en er treedt geen tussentijds herstel meer op.

Bij ongeveer 15% van de mensen met MS treedt er meteen vanaf het begin verslechtering op zonder tussentijds herstel. Er is dan sprake van primair progressieve MS (ppMS).

verloop van verschillende soorten MS
verloop van verschillende soorten MS  Bron: MS fonds

 

Test jezelf!

6. Behandeling

Jammer genoeg is er nog geen medicijn dat MS geneest. Wel kun je door therapie en medicatie symptomen flink verminderen.

Er zijn op dit moment veertien geregistreerde geneesmiddelen voor de behandeling van MS. Er zijn medicijnen die beschadiging aan de zenuwen vertragen. Ze verkorten de aanvalsduur van de schubs of ze vertragen MS. Er zijn ook geneesmiddelen die bepaalde symptomen bestrijden. Denk bijvoorbeeld aan vermoeidheid, pijn, blaasproblemen, spierspasmen en verstopping. Let op: geen van deze medicijnen beïnvloeden de langzame achteruitgang van je zenuwcellen.

Bron: Ms vereniging

Therapie

Om klachten te verminderen kun je ook denken aan therapie.

  • Fysiotherapie:
    Op de juiste manier te blijven bewegen. Ook met klachten als spierstijfheid, spierzwakte, pijn, slijm in longen en doorbloedingsproblemen.
  • Oefentherapie Mensendieck en Cesar
    Een goede houding aannemen. Oefeningen om te ontspannen en om goed adem te halen.
  • Ergotherapie
    Bijvoorbeeld leren om te gaan met beperkingen in dagelijkse bezigheden.
  • Logopedie
    Hulp bij taal-, slik- en stemproblemen.                
  • Revalidatie

Eindtoets Multiple Sclerose

Klik op onderstaande button om de test te starten.

Test jezelf ! MS

 

Dwarslaesie

Dit hoofdstuk gaat over dwarslaesie. Een dwarslaesie is een ingrijpende gebeurtenis in iemands leven. Helaas is deze aandoening over het algemeen niet te genezen. Veel van de informatie in dit hoofdstuk komt van de dwarslaesie organisatie Nederland.  Kijk op de site voor meer informatie. Dwarslaesie organisatie NL

 

In het hoofdstuk staan bij sommige hoofdstukken kleine deeltoetsen . Door deze te maken, weet je of je de stof beheerst. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een eindtoets.

 

 

1. Wat is een dwarslaesie?

Een dwarslaesie is een beschadiging van het ruggenmerg, waardoor uitval van de zenuwen ontstaat die onder het niveau (van het hoofd af gerekend) van het ruggenmerg ontspringen. Hierdoor ontstaat een verlamming van benen, bij hogere letsels ook van de armen of zelfs van de ademhalingsspieren. Een dwarslaesie is een zeer ernstig letsel dat over het algemeen niet meer kan genezen.

Omdat ieder deel van het ruggenmerg met een specifiek deel van het lichaam in verbinding staat, is het precieze effect van de dwarslaesie afhankelijk van de plaats waar het ruggenmerg beschadigd is.

Bron : justliveblog

 

Test jezelf!

2. Symptomen van een dwarslaesie

Hoge of lage dwarslaesie

Als iemand een hoge dwarslaesie (vanaf de bovenste borstwervel en hoger) heeft, is er een verlamming vanaf de schouders. Het kan zijn dat er hierdoor kunstmatige beademing nodig is. Is er een lage dwarslaesie (vanaf de tweede borstwervel en lager), dan kunnen armen en handen meestal wél gebruikt worden.

Compleet of incompleet

Bij een complete dwarslaesie zijn de zenuwen in het ruggenmerg geheel beschadigd en niet meer te genezen. ... Als je een incomplete dwarslaesie hebt (ook wel partiële dwarslaesie genoemd), is het ruggenmerg gedeeltelijk beschadigd. Bepaalde functies kunnen nog wel gebruikt worden bijv. lopen, controle over je handen ed.

Klachten

Door de beschadiging kunnen uw zenuwen de signalen van uw hersenen niet goed of helemaal niet meer doorgeven. Daardoor kunt u last hebben van de volgende klachten:

Bron: revalidatie magazine
  • Krachtsverlies
  • Gevoelsstoornissen
  • Pijn
  • Spasmen
  • Incontinentie
  • Problemen met seksualiteit
  • Decubitus (doorligwonden) en andere huidaspecten
  • Psychische klachten
  • Problemen met dagelijkse verzorging
  • Problemen met fertiliteit
  • Ademhalingsproblemen

 

 

 

Test jezelf!

3. Oorzaken van een dwarslaesie

De oorzaken van een dwarslaesie kunnen zowel ontstaan door oorzaken van buitenaf (traumatische oorzaken) als door oorzaken van binnenuit (niet-traumatisch).

Traumatische oorzaken

Traumatische oorzaken ontstaan door een oorzaak van buitenaf. Bijvoorbeeld:

  • te ver buigen of draaien van de wervelkolom (bijvoorbeeld door sport, verkeersongelukken, bedrijfsongevallen)
  • beschadiging van de wervelkolom van buitenaf (bijvoorbeeld door mes- en kogelwonden)
  • druk op de wervelkolom (bijvoorbeeld door een breuk in een of meerdere wervels)

Niet-traumatische oorzaken

Niet-traumatische oorzaken ontstaan door een oorzaak van binnenuit. Bijvoorbeeld:

 

Test jezelf!

4. Diagnose

 

Rontgen foto  Bron: Langeland Ziekenhuis

Test jezelf!

5. Behandeling

De behandelaars in het ziekenhuis proberen verdere schade aan het ruggenmerg te voorkomen. Er wordt medicatie voorgeschreven of iemand moet een operatie ondergaan. Bijvoorbeeld als er een zwelling tegen het ruggenmerg aandrukt.

Vaak zijn nog andere behandelingen nodig. Problemen met de ademhaling en bloedsomloop moeten behandeld worden. En doorligwonden (decubitus) moeten voorkomen worden.

Genezing is niet mogelijk. Het beschadigde ruggenmerg herstelt niet meer. Daarom bestaat de verdere behandeling uit revalidatie. Het revalidatiecentrum biedt mensen met een dwarslaesie de gelegenheid samen te werken met deskundigen op verschillende gebieden. Vele professionals leveren hun eigen specifieke bijdrage aan de behandeling:

  • fysiotherapeuten
  • ergotherapeuten
  • verpleegkundigen
  • maatschappelijk werkenden
  • psychologen
  • sporttherapeuten
  • technici
  • activiteitenbegeleiders

Test jezelf!

6. Revolutionaire behandelmethode bij dwarslaesie

M.b.v. onderzoeken worden er steeds meer revolutionaire behandelmethodes gevonden om het leven van mensen met een dwarslaesie makkelijker te maken.

Eindtoets dwarslaesie

Test jezelf!

Deze toets maak je in het programma cram. De reclame kun je wegklikken door op het kruisje te klikken. Verander de taal waarin de toets staat niet.

Klik op play game om het spel te starten.

Epilepsie

1. Wat is epilepsie?

Als je epilepsie hebt, is een deel of zijn delen van je hersenen onbedoeld en onverwachts actief. Dat gebeurt in de vorm van aanvallen. Je hersencellen geven tijdens zo’n aanval prikkels af aan je lichaam waardoor je verschijnselen krijgt die je niet kunt onderdrukken, zoals schokkende bewegingen met je armen of benen of een verandering van bewustzijn.

Als een klein of groot deel van je hersenen door een epileptische aanval zijn gewone werk niet goed kan doen, dan heeft dat effect op de werking van je lichaam en dat merk je. Je kunt last krijgen van allerlei verschijnselen, van een starende, afwezige blik of trekkingen van een arm of been die niet te onderdrukken zijn, tot een gegeneraliseerd tonisch-clonisch insult, waarbij over je hele lichaam ongecontroleerd spieren samentrekken en je je bewustzijn verliest. Het kan heel kort duren en vanzelf overgaan, maar het kan ook minutenlang aanhouden voordat de hersenen uit zichzelf weer rustig worden en hun normale werk weer op kunnen pakken.

Wat is Epilepsie?

2. Verschijnselen en klachten

De klachten of verschijnselen die je kunt hebben bij een epileptische aanval zijn voor iedereen verschillend. Soms kun je een aanval goed voelen aankomen (aura), soms merk je er nauwelijks iets van of komt het alleen voor tijdens de slaap.

Onderstaand filmpje laat een antal verschijnselen en klachten zien:

3. Soorten aanvallen

1. Partiële epileptische aanval: Is een verstoring van de elektrische prikkeloverdracht in een bepaald gedeelte van de hersenen.
 
  • Verschijnselen zijn afhankelijk van de plaats in de hersenen waar de aanval optreedt
  • Sommigen blijven bij bewustzijn, bij anderen is het bewustzijn verstoord
  • Een partiële aanval kan overgaan in een gegeneraliseerde aanval (uitbreiding naar beide hersenhelften)
 
2. Gegeneraliseerde epileptische aanval: Is een verstoring elektrische impulsoverdracht in de hele hersenen.
 
  • Verstoorde prikkeloverdracht in hele hersenen (links en rechts)
  • Altijd stoornis van bewustzijn
  • Mensen reageren niet en kunnen zich vaak de aanval niet herinneren
  • Kan overgaan in status epilepticus
  • Sommigen mensen voelen een epileptische aanval aankomen (aura’s, prodromen)

Test jezelf!

4. Diagnose

Om de diagnose bij epilepsie vast te stellen heb je een paar dingen nodig.

  • Een goede beschrijving van de aanval
  • Video-opname van de aanval
  • Een uitgebreide anamnese (gesprek en beschrijving van de aanval)
  • Uitgebreid lichamelijk onderzoek: zowel algemeen lichamelijk (hart, longen, eventuele infecties) als neurologische onderzoek
  • Elektro-encefalografie of eeg, ook wel hersenfilmpje genoemd. Met elektroden die verspreid op de hoofdhuid worden aangebracht kan de elektrische geleiding over hersengebieden worden vastgelegd. Tijdens het eeg kan gebruik worden gemaakt van uitlokkende factoren (triggers zoals lichtflitsen, hyperventilatie, slaapgebrek) met als doel een aanval uit te lokken.
Elekro-encefalografie. Bron: lib.ugent.be
Elekro-encefalografie. Bron: lib.ugent.be

5. Oorzaak

Bij een deel van de epilepsiepatiënten is er geen aanwijsbare oorzaak. Bij de anderen is epilepsie het gevolg van andere hersenaandoeningen, zoals hersenletsel door een ongeluk, een hersentumor, een ontsteking in de hersenen, een beroerte of zuurstoftekort. Daarnaast zijn er omstandigheden waarin een aanval wordt vergemakkelijkt, zoals stress of slaaptekort.

Er zijn veel verschillende vormen van epilepsie, en ook de ernst verschilt. Naar schatting één op de vijftig tot honderd kinderen heeft epileptische aanvallen of heeft ze gehad.

Hieronder wat mogelijke oorzaken van een epileptiesche aanval:

Oorzaak Voorbeeld
1. Epilepsie Focale aanval, gegeneraliseerde aanval, absence.
2. Infectie Hersenvlies- of hersenontsteking (bacterieel, viraal, schimmel, parasiet)
3. Koorts Koortsstuip bij kinderen jonger dan 6 jaar.
4. Verstoorde stofwisseling Verstoorde glucose- of zouthuishouding, ophoping afvalstoffen (bilirubine, stofwisselingsziekten), tekort aan bepaalde vitamines.
5.Zuurstofgebrek Rondom de geboorte, verstikking.
6. Afwijking in de hersenen Vochtophoping in de hersenen (hersenoedeem), hersenbloeding, herseninfarct, hersentumor, hersenletsel (bijvoorbeeld na een ernstige val op het hoofd).
7. Vergiftiging Verkeerde dosis medicijnen, misbruik alcohol of drugs, giftige stoffen
8. Ontwenning Na staken alcohol, drugs of bepaalde medicatie.

6. Behandeling

Voor sommige epileptische aanvallen heb je geen behandeling nodig, omdat de aanvallen bijna niet voorkomen of omdat ze maar heel kort duren. Daarnaast kijken de artsen altijd heel goed of de voordelen van een behandeling opwegen tegen de nadelen, zoals het dagelijks innemen van medicijnen en de mogelijke negatieve invloed op je ontwikkeling, aandachts- en concentratieproblemen en andere bijwerkingen die het dagelijks functioneren negatief beïnvloeden.

Epileptische aanvallen worden wél behandeld als ze een bedreiging vormen voor je ontwikkeling of als je schade oploopt. De behandeling van epilepsie is niet voor iedereen gelijk. Een medicijn dat bij jou heel goed helpt hoeft dat bij een ander niet te doen.

De behandeling van epilepsie bestaat uit verschillende onderdelen:

  • leefregels
  • Medicijnen (Anti-epileptica). Ze kunnen als onderhoud worden gebruikt en soms ook in een acute situatie, tijdens een aanhoudende epileptische aanval
  • Coupeermedicatie (Sederende/ kalmerende medicatie)
  • Dieet (Ketogeen) of operatie

Eindtoets epilepsie

Eindtoets Epilepsie

Sleep de 2 begrippen naar elkaar die bij elkaar horen.

Eindtoets 'Het zenuwstelsel'

Toets: Eindtoets 'het zenuwstelsel'

Start

Bronnenlijst

 

Afferent nerve fiber - Wikipedia. (2019). [Foto]. Geraadpleegd van https://en.wikipedia.org/wiki/Afferent_nerve_fiber

Bakker, S. (z.d.). Het Perifere zenuwstelsel - ppt download [Foto]. Geraadpleegd op 28 september 2019, van https://slideplayer.nl/slide/5877443/

Beademing. (z.d.). [Foto]. Geraadpleegd van https://revalidatiemagazine.nl

Biofeedback. (z.d.). Biofeedback | Aquamarijn [Foto]. Geraadpleegd op 28 september 2019, van http://www.aquamarijntca.nl/biofeedback

BiologieAcademie. (2015, 18 augustus). Zenuwstelsel - onderdelen zenuwstelsel [Video]. Geraadpleegd op 28 september 2019, van https://www.youtube.com/watch?v=ehMP34hXTyk

Herseninstituut. (2019, 7 juni). Hoe werken zenuwcellen? - Het Nederlands Herseninstituut [Illustratie]. Geraadpleegd op 8 oktober 2019, van https://herseninstituut.nl/hersenen/onderwerpen/zenuwcellen/

Het Nederlands Herseninstituut. (2019). Hoe werken zenuwcellen? - Het Nederlands Herseninstituut [Foto]. Geraadpleegd van https://herseninstituut.nl/hersenen/onderwerpen/zenuwcellen/

Het zenuwstelsel. (Z.d.). [Foto]. Geraadpleegd van https://lessenseriebvj.weebly.com/het-zenuwstelsel.html

Hoe Yoga helpt bij een overprikkeld zenuwstelsel - Happy with Yoga. (2017). [Foto]. Geraadpleegd van https://www.happywithyoga.com/yoga/overprikkeld-zenuwstelsel/

Home - Hersenstichting. (Z.d.). Geraadpleegd op 4 oktober 2019, van https://m.hersenstichting.nl

LangeLand Ziekenhuis, beter dichtbij. (Z.d.). [Foto]. Geraadpleegd van https://www.langeland.nl

Multiple Sclerose (MS) Vereniging - De stem van mensen met MS. (z.d.). Geraadpleegd op 4 oktober 2019, van https://msvereniging.nl

Nationaal MS Fonds: laat mensen met MS niet aan hun lot over. (Z.d.). Geraadpleegd op 4 oktober 2019, van https://www.nationaalmsfonds.nl

Natuurinformatie - Het neuron, bouwsteen van de hersenen. (Z.d.). [Foto]. Geraadpleegd van http://www.natuurinformatie.nl/nnm.dossiers/natuurdatabase.nl/i003267.html

Parasympatische en Orthosympatische zenuwstelsel. (Z.d.). [Foto]. Geraadpleegd van https://www.vrouwenovergang.nl/overgangsklachten/zenuwstelsel-overgang.php

Psychopharmacologyuvt [licensed for non-commercial use only] / Multiple Sclerose en Cognitief Functioneren. (Z.d.). [Foto]. Geraadpleegd van http://psychopharmacologyuvt.pbworks.com/w/page/95555399/Multiple+Sclerose+en+Cognitief+Functioneren

Umcutrecht. (Z.d.). Geraadpleegd op 4 oktober 2019, van https://www.umcutrecht.nl

Zenuwstelsel. (Z.d.). [Illustratie]. Geraadpleegd van https://www.vrouwenovergang.nl/overgangsklachten/images/zenuwstelsel.jpg

Zenuwstelsel. (Z.d.-b). [Foto]. Geraadpleegd van https://www.stamcel.org/html/zenuwstelsel.htm