Hoe werkt de politiek in Nederland?

Hoe werkt de politiek in Nederland?

Startpagina

Welkom op de wikiwijs

Welkom

Wat leuk dat je er bent!!! Op deze wikiwijs draait het om de politiek.  De kranten en de journaals staan vaak vol met politiek nieuws. Er wordt veel over gesproken, gediscussieerd en er zijn veel verschillende meningen over. Maar het is vaak ook een lastig onderwerp met vele moeilijke woorden en ingewikkelde constructies. Je kunt bijvoorbeeld de vraag stellen welke macht de 'gewone burgers' hebben op het dagelijks bestuur van het land, of je vraagt je misschien wel af wat de tweede kamer doet. Wie bepaalt bijvoorbeeld dat jij geen alcohol mag drinken voor je 18 wordt, of wie bepaalt hoeveel jaar jij naar school moet?

Veel van deze vragen zijn ook wel logisch. Het besturen van ons land is een ingewikkeld systeem. Met deze wikiwijs hoop ik je een beetje verder te helpen met de vragen die je over de politiek hebt. Deze wikiwijs zal ongeveer 2 lesuren in beslag nemen.

Doelen

  1. Jij weet straks hoe de Nederlandse overheid is georganiseerd.
  2. Jij kunt uitleggen hoe het proces van verkiezingen tot regeringsvorming te werk gaat.
  3. Jij weet hoe een regering gevormd wordt
  4. Jij weet door wie de wetten worden bedacht en uitgevoerd.
  5. Jij kent de rol van de eerste en de tweede kamer.

In deze Wikiwijs komen dik gedrukte woorden voor. Het is slim om deze woorden over te nemen in een schrift. Deze woorden zijn belangrijk. Pak dus een schrift en pen erbij en schrijf de begrippen en hun betekenis op. Je onthoudt een begrip namelijk beter als je hem leest en opschrijft

Veel plezier en succes.

Lesinhoud

Eerst even opwarmen voor het onderwerp

Speel deze kahoot voor je met de les begint.

 

Ga naar www.kahoot.it, en vul de volgende gamepin in; 01027098

 

Democratie

Democratie.

We beginnen eerst even bij de basis van onze politiek. De politiek in Nederland wordt door de burgers gekozen. Zij zijn ten diepste degene die het land besturen. Als ons land een schip zou zijn zouden de burgers de stuurmannen zijn. Een democratie betekent letterlijk: volksregering. Het woord is eigenlijk een combinatie tussen twee woorden: demos (=volk) en cratie (= bestuur of regering). Het betekent dus dat in ons land de macht bij het volk ligt.

Er zijn natuurlijk ook andere regeringsvormen. Maak de volgende opgave om te zien of jij andere regeringsvormen kunt combineren met de uitleg. Jij ziet al 3 regeringsvormen staan, maar deze moeten nog gekoppeld worden aan een uitleg.  Het combineren doe je door de juiste uitleg naar de juiste regeringvorm te slepen.

Wat valt er te kiezen?

 

Wat fijn dat er wat te kiezen is, je zult dat vast wel eens gedacht hebben toen je voor je vakkenpakket moest kiezen en je een aantal saaie vakken mocht laten vallen. Ook voor de Nederlandse burgers valt er wat te kiezen. Nederland is namelijk een meerpartijen democratie, wat inhoudt dat je in Nederland meerdere partijen hebt waarop je kunt stemmen tijdens verkiezingen.  Soms kun je zelfs teveel keuze hebben, zoals bij de verkiezingen van 2021 waarvoor zich ongeveer 37 partijen hebben aangemeld.

Deze partijen kun je grofweg verdelen in de volgende groepen.

  1. De sociaal democraten
  2. De Liberalen
  3. De Christendemocratie
  4. De One-Issue partijen

 

1. De sociaal democraten.

Deze partijen zijn gericht op een overheid die zorgt vor zijn burgers. Zij moeten door de overheid beschermd worden tegen de macht van werkgevers en de overheid. Ook heeft de overheid de taak om het gat tussen rijk en arm te dichten. Voorbeelden zijn de PVDA, SP en Groenlinks. Deze partijen zijn vaak progressief ( vooruitstrevend, vernieuwend)

2. De liberalen

De liberalen zijn voor vrijheden. Weinig overheid bemoeienis met de burger. De overheid moet de burger en zijn zaak zoveel mogelijk met rust laten. Zij bepleiten een nachtwakerstaat, wat betekent dat de overheid alleen maar ingrijpt wanneer het nodig is. De liberalen zijn bang dat de burgers anders te afhankelijk gemaakt worden van de overheid. Voorbeelden zijn de VVD, D66 en Ja21

3. De Christendemocratie

Deze partijen vinden hun basis in het Christelijk geloof. Ze baseren zich in meer of mindere mate op Christelijk normen en waarden. Deze normen en waarden liggen ten grondslag aan de manier waarop zij politiek bedrijven. Voorbeelden zijn het CDA, Christenunie en de SGP. Deze partijen worden vaak gezien als conservatief ( behoudend, minder in voor veranderingen)

4. One-issue partij

Een one-issue partij richt zich vooral op éé'n problematisch onderwerp. Wat opvalt is dat deze partijen vaak tijdelijk zijn of dat ze naar verloop van tijd overgaan naar één van de bovenstaande politieke stromingen. Voorbeelden zijn de partij voor de dieren en  50plus.

Belangrijke kantekening: er zijn ook partijen die soms tussen twee stromingen inliggen en daardoor lastig te plaatsen zijn in de hierboven genoemde stromingen.

Het Nederlandse politieke landschap
Het Nederlandse politieke landschap. Bron: Wikipedia commons, made by Olivier Bommel

 

Verkiezingen

Verkiezingen

Een kenmerk van een democratie is dat er om een bepaalde tijd verkiezingen worden gehouden. Dit betekent de burgers mogen stemmen over wie er het land mogen besturen. In Nederland kunnen de burgers kiezen voor mensen die hun vertegenwoordigen in de politiek. Deze mensen noemen we volksvertegenwoordigers of politici.

De verkiezingen beginnen altijd met een tijd die campagnetijd genoemd worden. Deze campagnetijd wordt gebruikt om mensen te overtuigen om te gaan stemmen. Alle partijen gaan de st

 

Na de tweede kamerverkiezingen:

Van verkiezingen krijg je uitslag. Het land heeft gekozen en er zijn partijen die veel stemmen hebben gekregen, en er zijn partijen die minder stemmen hebben gekregen. Het aantal stemmen dat je krijgt staat voor een aantal zetels. In Nederland zijn er 150 zetels in de tweede kamer verkiezingen te vergeven. De zetels worden verdeeld over de partijen. De volksvertegenwoordigers komen op volgorde van de kieslijst in de tweede kamer. Soms krijg iemand onder aan de lijst meer stemmen dan iemand die hoger hem staat. Het kan dus zijn dat iemand laag op de lijst dan toch in de kamer kan komen. Dit heet met voorkeurstemmen gekozen.

Nadat de uitslag bekend wordt moet er een nieuwe regering gevormd worden. Er wordt door de koning iemand aangesteld die helpt bij de gesprekken tussen de partijen. Zo iemand noemen we een formateur . Het is in Nederland eigenlijk nooit zo dat één partij genoeg zetels heeft om een meerderheid te krijgen. Deze meerderheid is nodig om plannen door de tweede kamer te krijgen en dus uit te voeren. Dus gaat hij opzoek naar een partij of zelfs partijen om mee samen te werken. Dit noemen we formeren. Partijen proberen het met elkaar eens te worden en een coalitie te vormen.

Lukt dit dan wordt er een regeerakkoord gemaakt en ondertekend en is er een nieuwe regering die plannen gaat maken voor de volgende vier jaar. Het regeerakkoord is eigenlijk een contract met daarin alle plannen en afspraken. 

Wanneer dit akkoord is getekend worden er mensen aangesteld over de verschillende onderwerpen waarvoor de regering verantwoordelijk is. Deze mensen noemen we een minister. Zo is er een minister van volksgezondheid, een minister van verkeer en een minister van financieën. Soms wordt een minister geholpen door een onder-minister. Dit noemen we in Nederland een staatssecretaris.

Kabinet Rutte 3
Deze foto komt van rijksoverheid.nl en is gemaakt door Valerie Kuypers

 

De regering

Deel van het kabinet in het zogenoemde vak K
Foto komt van het ANP.

De regering en het kabinet.

Na de formatie en het ondertekenen van het regereerakkoord moet er gewerkt worden. Iedere minister gaat werken aan plannen om het land te besturen. Deze plannen en wetten worden vaak gemaakt in samenwerking met de ambtenaren. De minister keurt de plannen en nieuwe wetten van de ambtenaren, overlegd dit met zijn collega ministers tijdens de wekelijkse ministerraad. 

 Alle ministers en staatssecretarissen bij elkaar noemen wij het kabinet. Deze zorgen ervoor dat de afspraken die gemaakt zijn in het regeerakkoord uitgevoerd worden.  De voorzitter van het kabinet is de minister van algemene zaken. Deze minister wordt ook wel minister-president genoemd.

De regering lijkt erg op het kabinet, maar is niet helemaal hetzelfde. Deze bestaat uit de koning, minister-president en alle ministers. Zij maken afspraken over hoe beleid eruit moet komen te zien en maken een rijksbegroting ( een soort huishoudrekening van de Nederlandse overheid).  Nu weten de ministers hoeveel geld ze hebben voor hun plannen en welke plannen wel en welke plannen nieuwe door kunnen gaan.

In de tweede kamer heeft het kabinet een speciale plaats. Dit noemen wij vak K.

De zaal van de tweede kamer.
Zaal van de tweede kamer, met rechtsbovenin het zogenoemde vak K. Foto:  Husky op: 25 Oktober 2018

 

 

De Tweede en de Eerste kamer

De rol van de tweede kamer

 

De rol van de tweede kamer in Nederland is erg groot. We noemen de tweede kamer ook wel het parlement. Er zitten 150 volksvertegenwoordigers van verschillende partijen. Deze 150 volksvertegenwoordigers zitten op een blauwe stoel, welke wij zetels noemen. Het kabinet ( de partijen die regeren) bezitten bij elkaar meer dan 75 van deze zetels. Zouden ze minder zetels hebben dan zouden ze in de minderheid zijn en kunnen ze wetten en belangrijke afspraken niet door laten gaan. De partijen die samen het regeerakkoord hebben getekend en dus voor 4 jaar gaan regeren noemen we de coalitie. De leden van de tweede kamer die bij deze partijen horen zullen vaak de ideeën van de ministers verdedigen, maar hebben ook als taak om ondanks dat hun eigen partij in de regering zit, kritisch te zijn op wat een minister wil invoeren.  De partijen die niet mee hebben gepraat tijdens de coaltie besprekingen en uiteindelijk geen regeerakkoord hebben getekend noemen we de oppositie.

Tweede kamer

In de tweede kamer moeten ministers hun nieuwe wetten toelichten. Er is dan tijd om met elkaar te discusiëeren over of de wet goed is, en of hij geen vervelende bijwerkingen heeft. Dit noemen we debateren. Dit debat staat onderleiding van de voorzitter. Als het debat heeft plaatsgevonden vinden er stemmingen plaats. Er wordt gestemd voor of tegen de wet. Wanneer de wet wordt aangenomen is het nog niet klaar. De wet moet daarna nog goed gekeurd worden door de eerste kamer.

De eerste kamer

De eerste kamer wordt ook wel de senaat genoemd. Hier zitten in totaal 100 politici, die ook wel senatoren worden genoemd. Ook zij moeten stemmen over een wetsvoorstel die door een minister gedaan wordt. Zij moeten echter eerst wachten totdat de tweede kamer ermee heeft ingestemd. Daarna gaat de wet naar de eerste kamer. De belangrijkste taak is dan ook het controleren of de tweede kamer de wet wel goed heeft doorgelicht heeft en of er geen grote nadelen voor bepaalde groepen, inkomens of etniciteiten zit in de wet, die tegen de grondwet zijn. Daarna zal ook de eerste kamer over een wet stemmen.

 

Eerste kamer
De eerste kamer. Foto van eerstekamer.nl. Gemaakt door: Hans Kouwenhoven

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Er zijn geen directe verkiezingen voor de senatoren. De senatoren worden gekozen door de leden van de provinciale staten. Deze leden worden weer gekozen tijdens de provinciale verkiezingen door de burgers. Het gebeurd bijna altijd dat iemand van bijvoorbeeld de VVD in de provinciale staten, kiest voor iemand in de eerste kamer die van dezelfde partij is.

Goede provinciale verkiezingen zijn dus heel belangrijk voor de partijen die bij elkaar de regering vormt. Om hun ideeën en wetten uit te kunnen voeren moeten ze dus een meerderheid hebben in de tweede, maar ook in de eerste kamer hebben anders moeten ze toegeven op hun ideeën om andere partijen die niet in de regering zitten, te overtuigen voor de wet te stemmen.

Het invoeren van een wet

Bekijk het filmpje hieronder en maak daarna de vragen. 

Van wetsvoorstel tot uitvoer.

Het einde van een regering.

Het einde van een regering

Aan alles komt een eind, zo ook aan een regering. Sowieso is het na 4 jaar weer tijd om nieuwe verkiezingen uit te schrijven. Dat betekent dat een regering ontbonden wordt, en er nieuwe verkiezingen gehouden worden. Daarna vinden weer nieuwe coalitie besprekingen plaats.

Het kan echter ook zo zijn dat een regering in de tussentijds opstapt. Dan is er bijvoorbeeld onenigheid tussen de partijen die samenwerken in het kabinet. Deze partijen zijn het bijvoorbeeld niet eens over de uitvoering van de afspraken, en kunnen besluiten niet meer samen te willen regeren. Dan wordt de samenwerking beëindigd. We noemen dit het vallen van een kabinet. De premier biedt dan het ontslag van de regering aan bij de koning

Het kan ook zo zijn dat er door de overheid grote fouten zijn gemaakt, waardoor de geloofwaardigheid van het hele kabinet in het gedrang is. Dan kan besloten worden door de partijen die samenwerken om het ontslag van het kabinet aantevragen bij de koning.

Het gevolg is dat er nieuwe verkiezingen moeten komen. Tot die tijd is het huidige kabinet demisionair. Dit betekent dat  het kabinet geen grote beslissingen meer zal nemen, maar alles in samenwerking met de tweede kamer moet doen. Dit betekent dat de tweede kamer en de tweede kamerleden ook veel meer macht krijgen.

Bekijk hieronder het filmpje over het vallen van kabinet Rutte-III

 

Opdracht

Klik op de knop en geef antwoordt op de vraag die gesteld wordt. 

Opdracht

 

Extra opdrachten voor BB/BK

Bekijk het onderstaande filmpje over de formatie van een kabinet:

Bekijk ook dit filmpje. Hierin wordt de rol van de eerste kamer uitgelegd. 

 

 

Extra stof voor GT/TH

Raad van State

De raad van state is eigenlijk een advies-orgaan voor de regering. Zij adviseren de ministers en staatsecretaris wanneer zij wetten of regels willen in voeren. Ook heeft de raad van State een belangrijke rol in de rechtspraak. Mocht een rechtzaak zijn tussen overheid en burgers

 

Provinciale staten

 

Gemeenten

 

Help: hoe zat het ook al weer? (Quizlet)

Doe deze Quizelt als jij je nog niet helemaal zeker voelt voor de toets, of als jij nog wat extra training nodig hebt.

Heb jij de quizlet gespeeld en ben weet jij de meeste begrippen te benoemen? Ga dan door naar de toets. Begrijp jij een onderwerp nog niet of heb jij nog vragen ergens over? Dan kun je:

  1. Teruggaan naar dat onderdeel wat jij nog niet begrijpt en de tekst en eventuele andere materialen nog een keer door lezen. 
  2.  Je kunt een mail sturen naar djterlouw@wartburg.nl voor extra uitleg of voor andere vragen. 

 

 

Toetsing

Geef deze wikiwijs ( en zijn maker) een cijfer.

Foto van pxhere.com
Foto van pxhere.com

 

Verantwoording

Voor welk vak?

Deze les is bedoelt voor het vak maatschappijleer. Politiek is iets waar jij je misschien niet elke dag mee bezig houdt. Toch bepaalt het heel veel in jouw leven. Waarom mag jij bijvoorbeeld geen alcohol kopen? of wie bepaalt de tijd dat jij naar school moet. Allerlei keuzes die gemaakt worden in de politiek, maar die invloed hebben op jouw leven. Vaak kijken we naar de landelijke politiek ( en vooral de tweede kamer). Maar veel van de beslissingen in jouw omgeving worden niet genoemen in de tweede kamer. Bijvoorbeeld dat er in jouw wijk meer bomen worden aangepland of dat er voor jongeren een ontmoetingsplek wordt gecreëerd bij jou in de buurt, is geen beslissing van de tweede kamer. Deze beslissingen worden genomen in de gemeenteraad. Dit is eigenlijk een soort mini tweede kamer, maar dan voor een gemeente. In deze les gaan we meer leren over waarom de gemeente heel veel voor ons betekend en hoe ze te werk gaan.

 

Voor welke Doelgroep ?

Deze online les is bedoelt voor de bovenbouw van de VMBO GT/BK. Het gaat hier om jaar 3 en 4. Het onderwerp is een aanvulling op hoofdstuk 4. In dit hoofdstuk gaat het over de politiek, maar vind ik dat het vooral gericht is op de landelijke politiek. Voor veel jongeren ( en vooral in het VMBO) staat politiek ver van hun bed. Daarom is er veel aandacht geschonken aan de landelijke politiek, omdat je hier het meeste van hoort in de media. Maar juist het stukje plaatselijke politiek, waar vaak hele praktische zaken ten uit voer gebracht moeten worden, of waar beslissingen worden genomen die direct invloed hebben op de omgeving van mensen, wordt sterk onderbelicht. Daarom de keuze om deze les daar aan te wijden. Ik heb geprobeerd om dit te doen op een leuke en uitdagende manier zodat leerlingen niet alleen theorie te horen krijgen. Natuurlijk is er wat theoretische kennis nodig, maar juist ook het worstelen met de theorie levert de kennis op.  Dit worstelen heb ik vorm gegeven door veel digitale werkvormen in te zetten en de leerlingen continue te vragen terug te blikken naar hun persoonlijke vooruitgang in kennis. Dit is voor iedereen individueel, en daarom is iedere leerling daarmee ook persoonlijk verantwoordelijk en aanspreekbaar op zijn werk. 

 

 

 

Bronnen

  • Het arrangement Hoe werkt de politiek in Nederland? is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    D.J. Terlouw
    Laatst gewijzigd
    2021-04-19 10:29:33
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Maatschappijleer: methode leefwijzer versie GT, VMBO jaar 3 en 4. Hoofdstuk 4: Politiek. Hoe werkt de politiek in ons land en wat doet de politiek voor jou?
    Leerniveau
    VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO gemengde leerweg, 3; VMBO theoretische leerweg, 4; VMBO theoretische leerweg, 3; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 3; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO gemengde leerweg, 4; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3;
    Leerinhoud en doelen
    Maatschappijleer; Macht, gezag en bestuur;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    1 uur 30 minuten
    Trefwoorden
    eerste kamer, minister, politiek, regering, tweede kamer, volksvertegenwoordiging

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van