Voedingsstoffen in voedingsmiddelen
Veel eten komt van planten. Waarschijnlijk kan je er wel een paar bedenken. Bijvoorbeel bloemkool, uien, bananen, appels, frambozen, komkommers, knoflook, etc.
Dit zijn allemaal voedingsmiddelen. In deze voedingsmiddelen zitten stoffen die ons lichaam nodig heeft om te groeien, te herstellen, te bewegen en ga zo maar door.
Je hebt vast wel eens een etiket gelezen van een product. Je vindt er woorden zoals koolhydraten en eiwitten. Als je verder leest ga je meer te weten komen over wat koolhydraten en eiwitten nou zijn en wat er nog meer in voedingsmiddelen zit.
Wat ga je leren vandaag?
- Je kunt vijf voedingsstoffen benoemen met de bijbehorende functie. Daarbij kun je 2 voorbeelden noemen waar de stof in zit.
- Je kunt uitleggen waarom voedsel verteerd moet worden.
- Je kunt benoemen welke voedingsstof in welk deel van het lichaam wordt afgebroken en wat er gebeurt.
Wat ga je doen vandaag?
- Lees aandachtig de pagina's door.
- Bekijk de opdrachten goed en lees wat je precies moet doen.
- Bekijk de kennisclip aandachtig met oordopjes in zodat jijzelf en anderen niet afgeleid raken.
- Werk geconcentreerd zonder je medeleerlingen af te leiden.
- Bij vragen zachtjes overleg of je vinger.
De voedingsstoffen
Voedingsmiddelen zijn alle producten die we eten en drinken. Van bananen tot melk en van vlees tot soya. Alle producten bevatten voedingsstoffen. Voedingsstoffen zijn de bouwstenen voor ons lichaam die we verkrijgen door het eten van voedsel. Er zijn veel verschillende soorten diëten. Honden eten bijvoorbeel heel veel vlees. Paarden bijvoorbeeld zullen dat niet doen. Die hebben veel liever vers gras. En wij? De mens eet planten en vlees. Maar je kent vast wel iemand die vegetarisch is die liever zijn/haar vlees laat staan.
Ieder levend organisme heeft bouwstenen nodig voor het lichaam. Deze bouwstenen zitten in voedingsmiddelen die de brandstof vormen van het bestaan. Zonder brandstof kunnen organismen niet overleven. Net zoals een auto niet kan rijden zonder benzine.
Eiwitten
Eiwitten zijn heel erg belangrijk voor ons maar ook voor andere organismen. Eiwitten vormen de bouwstenen. Ze spelen grote rollen bij allerlei processen in het lichaam.
Goed voorbeeld is dat ze helpen met het maken van cytoplasma of aanmaak van spieren.
Sporters zijn daarom gek op eiwitten. Er zijn allerlei producten ontwikkeld met veel eiwitten er in. Je hebt eiwitshakes, eiwitrepen, eiwit koekjes, eiwit poeder en nog veel meer. De eiwitten zijn de bouwstenen om de spieren weer op te bouwen na een flinke sport sessie.
De eiwitten geven ons energie en dienen ook als brandstof maar niet als reservebrandstof.
Hieronder een aantal voedingsmiddelen die veel eiwitten bevatten:
- Vis
- Vlees
- Zuivel
- Noten
- Zaden en pitten
- Graan
- Paddestoelen
Koolhydraten
Onder koolhydraten vallen glucose, suikers, zetmeel en glycogeen. Koolhydraten dienen als brandstof en kunnen wel op geslagen worden als reservebrandstof.
Als iemand veel koolhydraten eet kun je dat zien omdat het te veel aan koolhydraten wordt opgeslagen. Dit is te zien aan zwaarlijvigheid.
Er zit verschil in koolhydraatrijk voedsel. Je hebt koolhydraatrijk voedsel wat goed voor je is. Waar je volgens het voedingscentrum 40% tot 70% van je energie vandaan haalt.
En je hebt koolhydraatrijk voedsel wat een stuk minder goed voor je is. Deze voedingsmiddelen bevatten verder vrij weinig andere voedingsstoffen naast veel suikers en zetmeel. Dit soort voedsel zorgt voor zwaarlijvigheid.
Hier onder zijn twee lijstjes met koolhydraatrijk voedsel.
Koolhydraatrijk voedsel wat niet goed voor je is:
- Snoep
- Koek
- Chips
- Frisdrank (vaak zit er veel suiker in)
- Witte granen (Wit brood, witte pasta, witte rijst etc.)
Koolhydraatrijk voedsel wat wel goed voor je is:
- Aardappels
- Peulvruchten
- Volkoren granen (Bruin brood, volkoren pasta, zilvervliesrijst)
- Fruit (Bananen bevatten veel koolhydraten)
- Groente
Vetten
Op chips verpakkingen zie je vaak staan 10% minder vet of bij Optimel staat op ieder verpakking 0% vet. Maar is vet dan zo slecht dan mensen denken?
Je hebt gezonde en minder gezonde vetten. Onverzadigde vetten zijn de gezonde vetten. Deze vetten komen van planten en is herkenbaar aan dat het een vloeistof is. Onverzadigde vetten dienen als bouwstoffen voor het lichaam.
Voedingsmiddelen waar onverzadigde vetten in zitten:
- Oliën (Olijfolie, sesamolie, walnootolie)
- Avocado
- Noten, zaden en pitten
- Vis
Verzadigde vetten zijn de minder gezonde vetten. Verzadigde vetten dienen niet als bouwstof. Ze dienen voor brandstof. Als je te veel verzadigde vetten eet, dan slaat je lichaam dit op en je onderhuidse vetlaag die groeit. Het vet is dan opgeslagen als reservestof. Dus als je te veel koolhydraten en vetten eet zal in beide gevallen de stoffen worden omgezet als reserve.
Voedingsmiddelen waar verzadigde vetten in zitten:
- Junkfood (Macdonalds, Burger King, New York Pizza)
- Koekjes, taartjes, gebakjes
- Bewerkt vlees (boterhamworst, salami, ham)
- Roomijs
Mineralen
Mineralen, ook wel zouten genoemd heb je nodig om allerlei processen te regelen in je lichaam. Zink en koper zorgen er bijvoorbeeld voor dat je beschermd wordt tegen ziektes door je immuunsysteem sterk te houden. Calcium en magnesium zijn weer belangrijke bouwstoffen voor je botten en tanden.
Je hebt echter maar weinig nodig van deze mineralen. Veel minder dan de andere voedingsstoffen die je net gelezen hebt. Kijk bijvoorbeeld maar eens een keer op een waterflesje hoeveel mineralen er in zitten.
In voeding van tegenwoordig zit genoeg maar als je vegetariër of veganistisch wilt leven dan kan je al snel te kort krijgen aan ijzer die een belangrijke rol speelt voor je rode bloedcellen. Als je geen ijzer tot je neemt in de vorm van supplementen zoals bijvoorbeeld Floradix, dan is er een kans dat je bloedarmoede krijgt wat je heel erg moe kan maken.
Dus als je graag vegetariër of veganist wilt zijn of een ander soort dieet dan is het belangrijk om eerst even wat informatie te verkrijgen door naar de dokter te gaan of diëtist.
Om te weten in wat voor voedingsmiddelen bepaalde mineralen zitten en waar ze voor zijn mag je hier op klikken en op onderzoek uit gaan.
(Op de site vind je de tabel met de mineralen)
Vitaminen
Vroeger konden er allemaal gekke kwalen en ziektes ontstaan door vitaminen gebrek. Men wist toen nog niet hoe belangrijk ze zijn.
Vitaminen zijn net als mineralen belangrijk voor allerlei regelingen in het lichaam. Iedere vitamine heeft weer zijn eigen functie en ondersteunt het lichaam. Belangrijk is dat je niet te weinig maar ook niet te veel vitaminen binnen krijgt. Als je van sommige vitaminen te veel tot je neemt is niet goed voor je. Als je gevarieerd eet dan krijg je van alles de juiste hoeveelheid binnen.
Ook voor de vitaminen geldt dat je je even goed moet laten informeren als je er voor kiest om vegetarisch of veganistisch te leven.
In sommige voedingsmiddelen worden de vitamines extra bijgevoegd. Dit kan zijn ter verrijking van het voedsel maar ook als conserveringsmiddel. Vitamine C is bijvoorbeeld zo een conserveringsmiddel. Je kan het voedsel zo langer bewaren.
Belangrijke vitaminen zijn:
Klik hier om te ontdekken waar de verschillende vitamines in zitten.
Op de site vind je een tabel met de voedingsmiddelen.)
Mindmap voedingsstoffen
Wat is de opdracht?
- Ga naar coggle.it en log in
- Selecteer student
- Selecteer mindmap
- Begin in het midden met voedingsstoffen.
Je begint met verbindingen maken met de volgende begrippen:
Eiwitten, koolhydraten, vetten, mineralen, vitaminen
Bij ieder begrip maak je een nieuwe verbinding en daarin zet je de functie van de voedingsstof.
Zachtjes overleg is toegestaan tenzij iemand de kennisclip kijkt. Dan laat je diegene met rust. Bij vragen je je buurman/vrouw raadplegen die niet de kennisclip kijkt/de oefentoets maakt of steek je je vinger op.
Waarom deze opdracht?
Dit kan je helpen met het leren voor de toets. Je maakt op deze manier een duidelijk overzicht van de voedingsstoffen.
(Deze website kan je eventueel ook gebruiken voor andere vakken om hoofdstukken te ordenen)
Klik hier en lets go!
Experiment: Zetmeel in aardappelen
| Leskenmerken |
 |
| Activiteiten |
Experiement |
| Werkvorm |
Klassikaal, individueel |
| Doel |
De kinderen leren wat zetmeel doet en waar het vandaan komt. |
| Duur |
30 minuten |
| Benodigdheden |
- betadine (verkrijgbaar bij apotheek en drogist)
- een aardappel
|
| Uitvoering |
|
Herhaal met de kinderen dat zetmeel één van de belangrijkste bronnen van energie is. Het zit bijvoorbeeld in brood, aardappelen, rijst, peulvruchten en pasta, macaroni bijvoorbeeld.
Laat de kinderen aardappelzetmeel zien en geef ieder kind een theelepeltje op hun (schone!) hand. Vraag ze een snufje aardappelzetmeel op de punt van hun tong te leggen. Ze houden het zetmeel een tijdje in hun mond. In het begin proeven ze niets, maar zodra het zetmeel met het speeksel vermengd raakt, begint het zoet te smaken. Dat komt omdat speekselenzymen zetmeel afbreken en omzetten in glucose (een soort suiker).
Planten maken zetmeel om als voeding op te slaan voor de winter. In aardappelen zit veel zetmeel. Doe het volgende proefje om dit te laten zien:
Druppel een paar druppels betadine op een blaadje, het is bruin-oranje jodium. Vertel de kinderen dat jodium van kleur verandert als het in aanraking komt met zetmeel. (Dat komt door een chemische reactie.) Laat dan een paar druppels betadine op een stukje aardappel vallen. Het wordt donkerblauw.
Let op: gooi na dit proefje de aardappel met jodium weg.
|
