Criminaliteit

Criminaliteit

Welkom bij deze les!

Welkom beste 4 mavo leerlingen,

In deze (Wikiwijs)les staat het thema criminalitiet centraal. In het boek is het hoofdstuk 9 paragraaf 1, 4 en 5.

 

Aan de linker kant is het menu. Het is de bedoeling dat je eerst de theorie leest bij de betreffende paragraaf vervolgens maak je de opdrachten en tot slot neem je nog even de begrippen door. Als je klaar bent met een paragraaf ga je door naar het volgende paragraaf en zo verder. Als laatste rond je alles af met een eindtoets. Zorg er dus eerst voor dat je alle paragraven met de bijhorende begrippen goed heb doorgenomen. Zo weet je of je genoeg hebt geoefent voor de toets of nog even naar het mapje oefenmateriaal moet gaan.

Let's go:

Wat? Je maakt deze wikiwijs alleen, in stilte en op een computer

Hoe? Door eerst goed te lezen wat er in de tekst staat, de filmpjes te bekijken en de vragen te beantwoorden.

Hulp? Kijk in het tekstboek voor nog extra uitleg. Kom je daar ook niet uit vraag één docent om hulp.

Tijd? Je hebt hier één lesuur de tijd voor, dus 80 minuten.

Uitkomst? In eigen woorden kunnen uitleggen wat de stof is van hoofdstuk 9.1, 9.4 en 9.5 en hier vragen bij kunnen maken.

Klaar? Als je helemaal klaar bent maak je de opdrachten bij het extra: oefenmateriaal. Hier ookal mee klaar? Lees hoofdstuk 9.6 in het tekstboek op bladzijde 150.

 

De leerdoelen

Aan het aan van deze les kan je in eigen woorden uitleggen:

  • Wat het verschil is tussen asociaal gedrag en strafbaar gedrag
  • Wat tijdsgebonden en plaatsgebonden criminaliteit inhoudt en kunnen herkennen in een bron
  • Wat de risicofactoren zijn en waarom je dan eerder crimineel verdrag kan gaan vertronen
  • Wat de politie mag doen als je een verdachte bent
  • Wat de officier van justitie met je strafzaak doet (seponeren, straf beschikken of vervolgen)
  • Wat de verschillende stappen zijn in een rechtszaak

Kom je er niet uit? Heb je de tekst al nog één keer goed door gelezen en in het tekstboek gekeken? Zoja, en je begrijpt het nog steeds niet stuur dan een mail naar m.mandemaker@email.com.

Heel veel succes!

 

Paragraaf 1: Wat is criminaliteit?

Welkom bij 'paragraaf 1: wat is criminaliteit?'

De begrippen die in deze paragraaf woorden uitgelegd zijn:

  • Asociaal gedrag
  • Materiële gevolgen           
  • Niet-materiële gevolgen
  • Plaatsgebonden criminaliteit
  • Strafbaar gedrag
  • Tijdsgebonden criminaliteit

 

De begrippen zijn terug te vinden in de tekst en in de begrippenlijst.

Is het asociaal of crimineel gedrag?

Criminalitiet is een vorm van verkeerd gedrag. We behandelen nu twee soorten gedragingen het asociaal gedrag en het strafbaar gedrad.

Asociaal gedrag

Asociaal gedrag is wanneer je geen rekening houdt met andere mensen. Je denkt alleen maar aan je zelf. Het zijn de ongeschreven regels waar mensen zich niet aanhouden. Als je je dus niet aan die ongeschreven regels houdt ben je niet strafbaar. Een ongeschreven regels is dat je in de bus opstaat voor oudere of zwanger mensen. Dit staat niet in de wet, dus het is niet strafbaar. Veel mensen vinden dit wel heel netjes.

Asociaal gedrag

Strafbaar gedrag is dat wanneer je niet aan de geschreven regels houdt. Dit zijn de wetten. Als je je niet aan de wetten houdt ben je strafbaar. Door een rood stoplicht rijden mag niet. Je krijgt hier een boete voor.

Criminaliteit is al het gedrag wat volgens de wet strafbaar is. Dit is dus strafbaar gedrag.

Plaats- en tijdgebonden

Crimineel gedrag is tijds- en plaatsgebonden.

Tijdsgebonden

Tijdsgebonden houdt in iets wat je vroeger niet mocht doen volgens de wet mag niet wel. Een voorbeeld hier van is dat vanaf 2001 mogen mensen van hetzelfde geslacht wettelijk met elkaar trouwen in Nederland. Voor 2001 was dit verboden en mochten mensen niet trouwen met iemand van hetzelfde geslacht. Een ander voorbeeld is dat sinds 1 juli 2019 het verboden om je telefoon vasttehouden tijdens het fietsen. Als je dit wel doet krijg je een geld boeten van €95,-. Voor 1 juli 2019 kreeg je geen boete als je telefoon vast hield dit is dus ook tijdsgebonden.

Plaatsgebonden

Plaatsgebonden houdt in dat wetten verschillen per land. Een voorbeeld hier van is dat je in de Verenigde Staten een wapen mag bezitten. In Nederland mag dit niet en kan je zelfs drie maand (onvoorwaardelijke) gevangenisstraf krijgen. Een ander voorbeels is dat het in Engeland verboden om te overleiden in het parlementshuis. Dit is best wel raar, want je bepaalt zelf niet waar komt te overleiden.

 

Materiele gevolgen en niet-materiele gevolgen

Bron 3: Pexels | schade aan auto
Bron 3: Pexels | schade aan auto

Na een misdrijf is er altijd sprake van gevolgen. Er zijn twee soorten gevolgen materiële gevolgen en niet-materiële gevolgen.  

Materiële gevolgen

Er is sprake van materiële gevolgen wanneer de schade die er is in geld kunt bereken. Denk hierbij aan een gebroken raam, omdat de inbreker zo naar binnen is gekomen. Het raam is vervangbaar. Het kan ook om je fiets, auto, telefoon of zelfs een geplunderde bankrekeningen door internetcriminelen. Als je het maar kan om rekenen in geld. 

Niet-materiële gevolgen

Er is sprak van niet-materiële gevolgen als de schade niet in geld kunt uitdrukken. Denk hierbij aan slapenlozen nachten, omdat er iemand in je huis heeft ingebroken en je voelt je daar niet meer veilig. Niet meer 's avonds alleen in het donker over straat te gaan, omdat je veel verhalen hoor van verkrachtingen. 

Risicofactoren

In de video hier onder wordt er uitleg gegeven over risicofactroren. Het is van belang dat je een pen en papier bij de hand hebt en de vijf risicofactoren op schrijft.

 

Wanneer je klaar bent met het kijken van de video maak je de onderstaande oefening.

 

Risicofactoren

Bron 4: YouTube gemaakt door M. Mandemaker | risicofactoren van criminaliteit

Je heb zojuist de theorie en vragen van 'paragraaf 1: wat is criminaliteit?' gemaakt. Ga nu door met de stof van 'paragraaf 4: opgepakt... en dan?'

Let's go!

Paragraaf 4: Opgepakt... en dan?

Welkom bij 'paragraaf 4: opgepakt... en dan?'

De begrippen die in deze paragraaf woorden uitgelegd zijn:

  • Seponeren
  • Strafbeschikking
  • Vervolgen
  • Verdachte

De begrippen zijn terug te vinden in de tekst en in de begrippenlijst.

Wat mag de politie?

Een verdachte is iemand waarvan de politie denkt dat hij of zij wat strafbaars heeft gedaan. Als je ene verdacht bent mag de politie bepaalde dingen. De politie start eerst en onderzoek. Ze gaan dan om zoek naar bewijzen en getuigen.

De politie mag:

Fouilleren: de kleding die je aanhebt wordt dan onderzocht of je niks op zak hebt.

Arresteren: je moet dan mee naar het politiebureau. Daar vindt zich een verhoor plaats waar de politie je allemaal vragen stelt. Je mag hierbij ondersteund worden door een advocaat.

Huis doorzoeken: wanneer de politie een huisdoorzoekingsbevel heeft gekregen mogen ze je huis onderzoeken naar bewijzen. Dat mag alleen met een bevel, anders zijn alle bruikbare bewijzen niet meer geldig, omdat het om een ‘illegale’ manier verkregen is.  

Officier van justitie

Het openbaar ministerie (OM) bepaalt of een strafzaak voor de rechter moet komen. We hebben al eerder gezien dat je ook een boete of taakstraf kan krijgen en dit dan niet voor de rechter komt. Het OM kan drie dingen doen met een zaak: seponeren, straf beschikken of vervolgen.

Bron 6: gemaakt door M. Mandemaker | seponeren, strafbeschikking en vervolgen

 

Weet je nu wat seponeren, strafbeschikking en vervolgen inhoud? Test het onder het kopje oefening: paragraaf 4.

Oefening: paragraaf 4

Paragaaf 5: De rechtszaak

Welkom bij 'paragraaf 5: de rechtszaak'

De begrippen die in deze paragraaf woorden uitgelegd zijn:

  • Advocaat
  • Griffier
  • Officier van justitie
  • Rechter

De begrippen zijn terug te vinden in de tekst en in de begrippenlijst.

De stappen in een rechtszaak

Het proces van een rechtszaak

Als je op de bovenstaande link klikt kom je op TEDed terecht. Hier is een filmpje met uitlegt over een rechtszaak. Stap voor stap wordt er uitgelegd hoe een rechtszaak verloopt. Bekijk het filmpje en maak de vragen die op de website staan.

Klik eerst op Think om naar de eerste vraag te gaan. Als je vraag 1 hebt gelezen bekijk je de video en maak je gelijk vraag 1 op papier.

Als je het filmpje hebt afgekeken en vraag 1 hebt beantwoord maak je ook vraag 2 en 3.

Let's go:

Extra: als extra remedierende opdracht maak je de discuss vraag.(Dit doe je pas als je met alles klaar bent)

Bron 7: gemaakt door M. Mandemaker | TEDed | De zitting

Wie zit waar en wie doet wat?

In een rechtszaak heeft iedereen een eigen plek waar hij of zij moet gaan zitten. 

Op deze afbeelding staat waar iedereen moet zitten. 

Bron 8: gemaakt door M. Mandemaker | Plattegrond van een rechtszaak
Bron 8: gemaakt door M. Mandemaker | Plattegrond van een rechtszaak

Wat doet iedereen?

Rechter: aan het begin van de zitting vraagt de rechter aan de verdachte wie hij is, wanneer hij geboren is en waar hij woont. De rechter checkt de persoonsgegevens. Tijdens de zitting zorgt de rechter voor orde, geeft aan wie aan de beurt is en/of de juiste volgorde wordt gevolgd. De rechter heeft al onderzocht wat er aan de hand is en welke wetsartikelen overtreden zijn. Na de eis van officier van justitie en de pleidooi van de advocaat maakt de rechter met al deze informatie een uitspraak ook wel het vonnis. De uitspraak houdt in welke straf de verdachte krijgt.

Officier van Justitie: de officier van justitie klaagt de verdachte aan. Nadat de rechter de kenmerken van de verdachte heeft gecontroleerd, vertelt de officier van justitie waarvoor de verdachte terecht staat. Later in de zitting mag de officier van justitie nog vragen stellen en als laatste welke straf hij eist voor de verdachte.

Griffier: een juridische medewerker die tijdens de rechtszitting noteert wat er wordt gezegd. Voordat de rechtszitting begint bereid de griffier de zaken voor. Als de verdachte bijvoorbeeld niet op tijd is, belt de griffier naar de aanmeldingsbalie of de verdachte er is. Na de zitting ondersteund de griffier de rechter bij de uitwerking van de rechtspraak.

Advocaat: is er om de verdachte te verdedigen. Tijdens de zitting is de advocaat de persoon die de pleidooi voert.

Verdachte: tijdens de rechtszitting is de verdachte de persoon waar de rechter mee spreekt en vragen aan stelt. De verdacht heeft het recht om te zwijgen. De verdachte heeft altijd het laatste woord.

Bij zittende politie: politie heeft de verdachte begeleid naar de rechtbank en ook weer teruggebracht naar de gevangenis. De politie als alleen aanwezig wanneer de verdachte in hechtenis is.

Extra: verdiepende materiaal

Er zijn twee verschillende soorten strafbare feiten een overtreding en een misdrijf.

Er is sprake van een overtreding bij lichte strafbare feiten. Het is niet zo ernstig. Meestal kom je ervan af door een geldboete of een taakstaf. Als je daar niet tevreden mee bent ga je naar de kantonrechter. Hier krijg je geen strafblad voor. Voorbeelden van overtredingen zijn je fietsverlichting niet aan hebben wanneer het donker is, openbaren dronkenschap of zwart rijden in het openbaar vervoer.

Er is sprake van een misdrijf bij een ernstiger stafbare feiten. Het is wel ernstig. Je wordt gearresteerd en er komt een opsporingsonderzoek. Je komt dan ook voor de rechter. Als je schuldig wordt bevonden kan je een boete, gevangenisstaf, taakstaf, bijkomende straffen en/of een maatregel krijgen. Hier krijg je wel een strafblad voor. Voorbeelden van een misdrijf zijn handel in drugs, bank overval of moord.

In bron 9 is er sprake van een misdrijf. Ze proberen een bank open te breken en hier staat een ernstige staf op.

 

Extra: remediërend materiaal

In paragraaf 1 hebben wij de begrippen tijds- en plaatsgebonden criminaliteit besproken.

Dat er in de wereld heel veel dingen veranderen is een feit. De reden dat dingen veranderen komt door de technologische ontwikkelingen en de verandering van nomen en waarden. Het internet heeft het mogelijk gemaakt dat we online films kunnen kijken en downloaden dit is een technologische ontwikkeling. Toch is het strafbaar om films te downloaden. Ook zijn er mensen die bankgegevens proberen te achter halen of zelfs account hacken in ruil voor geld.

Vroeger vonden mensen het heel normaal om overal te roken. Nu vinden mensen dit niet meer zo normaal en is het op heel veel plekken ook verboden om te roken. Dit is een voorbeeld van veranderingen van normen en waarden.

In het onderstaande video wordt ingegaan op de technologische ontwikkelingen. Mensen die account hacken of zelfs hele pratforms uit zetten in 'ruil' voor geld. Dit is een vorm van afpersing. Het is een vorm van criminaliteit wat plaats heeft kunnen vinden door de technologische ontwikkelingen.

Bekijk de onderstaande video en beantwoord daarna de vragen.

Bron 10: YouTube | Hoe criminelen cashen met digitale gijzelingen | NOS op 3

Begrippenlijst

Online studeren bij quizlet.com/_9c4xjr
1. Advocaat   Iemand die de verdachte verdedigd in een rechtszaak
2. Asociaal gedrag   Wanneer je geen rekening houdt met andere mensen in je gedrag
3. Griffier   Iemand die tijdens de rechtszaak aantekening maakt
4. materiele gevolgen   Wanneer je de schade uit kan drukken in geld
5. Misdrijf   Wanneer er een ernstig strafbaar feit is gepleegd
6. Niet materiele gevolgen   Schade dat niet is uit te drukken in geld
7. Officier van justitie   Rechterlijke functionaris die bepaalt of een verdachte wel of niet voor de rechter moet verschijnen. Tijdens een rechtszaak is hij de aanklager van de verdachte en probeert hij te bewijzen dat de verdachte schuldig is.
8. Overtreding   Wanneer er een lichte strafbaar feit gepleegd is
9. Plaatsgebonden criminaliteit   Iets wel of niet strafbaar is hangt af van het land waar je in leeft
10. Rechter   Persoon in de rechtbank die beslist of de verdachten schuldig is en welke staf hij krijgt
11. Seponeren   Wanneer de verdachten niet voor de rechter hoeft te komen en geen straf krijgt
12. Strafbaar gedrag   Wanneer je gedrag vertoont wat volgens de wet verboden is
13. Strafbeschikking   Wanneer de verdachte niet voor de rechter hoeft te komen. De verdachte krijgt wel een geldboete of taakstraf.
14. Tijdsgebonden criminaliteit   Iets wel of niet strafbaar is hangt af van de tijd waar je in leeft
15. Verdachte   Iemand waarvan de politie denkt een strafbaar feit heeft gepleegd
16. Vervolgen   Dan gaat de verdachte naar de rechter

Oefenen met de begrippen

Via de onderstaande link kan je oefenen met de begrippen die besproken zijn in deze paragraven. Wanneer je op spel starten klikt kan je rechtsonderin een leermethode kiezen.

Veel succes met het oefenen van de begrippen!

Let's go:

Bron 11: Quizlet | gemaakt door M. Mandemaker

Eindtoets

Hieronder is de afsluitende toets. Het is van belang dat je eerst alle paragraven en opdrachten hebt gemaakt. Als dat gedaan hebt kan je de toets gaan maken.

Je maakt de toets alleen en in stilte.

Na vraag 3 op 'volgende' klikken voor de volgende vragen.

Let's go:

Bron 12: Microsoft Forms | gemaakt door M. Mandemaker | toets criminaliteit

Klaar? Maak de extra opdrachten bij het kopje 'Extra: verdiepende materiaal' en 'Extra: remediërend materiaal'

Bronnen

D. (2021, 15 maart). Materiële en immateriële schade. Geraadpleegd van https://www.hofmansletselschade.nl/schadeposten-en-schadevergoeding/materiele-schade-en-immateriele-schade/

File:Police Line Crime Scene 2498847226.jpg. (2008). [foto]. Geraadpleegd van https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Police_Line_Crime_Scene_2498847226.jpg

Ministerie van Algemene Zaken. (2021, 15 februari). Mag ik appen, bellen en naar muziek luisteren op de fiets? Geraadpleegd van https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/fiets/vraag-en-antwoord/mag-ik-bellen-en-naar-muziek-luisteren-op-de-fiets#:%7E:text=Sinds%201%20juli%202019%20mag,elektronisch%20apparaat%20vasthouden%20en%20gebruiken

 

Ministerie van Justitie en Veiligheid. (2019, 7 oktober). Strafzaak. Geraadpleegd van https://www.om.nl/organisatie/openbaar-ministerie/het-werk-van-het-om/strafzaak

NOS. (2020, 6 februari). Hoe criminelen cashen met digitale gijzelingen [Videobestand]. Geraadpleegd van https://www.youtube.com/watch?v=7hZfIge5aEs  

Peeters, W. (2017, 11 december). Criminaliteit en Rechtsstaat - Criminaliteit in de maatschappij. Geraadpleegd van http://www.maatschappijkunde.nl/examenstof/criminaliteitenrechtsstaat-kerndoel1/

 

politie. (2020). Misdrijven en overtredingen. Geraadpleegd van https://www.politie.nl/themas/thema/misdrijven-en-overtredingen.html

S. (2020). Verboden wapenbezit. Geraadpleegd van https://www.singeladvocaten.nl/advocaat-wapenbezit-wetwapensmunitie#:%7E:text=De%20straffen%20voor%20verboden%20wapenbezit,van%20explosieven%209%20maanden%20gevangenisstraf

van den Broeke, J., Middelkoop, J., Rinkel, G., Schings, J., Tuinder, M., Theo, R., & Schuurman, T. (2020). Thema's Maatschappijleer. Wormerveer: Uitgeverij Essener BV

 

Volkskrant. (2007, 6 november). De belachelijkste Britse wet: verboden te sterven in parlement. Geraadpleegd van https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/de-belachelijkste-britse-wet-verboden-te-sterven-in-parlement~b054ffc8/