Innovaties in het Onderwijs

Innovaties in het Onderwijs

1. Inleiding

Voor mijn presentatie voor Innovaties in het onderwijs heb ik deze webquest gemaakt. De innovatie die ik heb onderzocht is het project Begeleiden van startende docenten op het Einstein Lyceum. Ik heb besloten om mijn presentatie in de vorm van een webquest te maken omdat ik zocht naar een originele manier om mijn onderzoek te presenteren. Nu we geconfronteerd worden met digitaal onderwijs vanwege het coronavirus zijn we allemaal weer even startende docenten geworden die moeten oefenen met nieuwe vaardigheden. Het maken van een webquest is een nieuwe vaardigheid voor mijzelf die ik al lang op mijn verlanglijstje heb staan. Het combineren van dit onderwerp en een nieuwe vaardigheid leek me daarom de ideale combinatie.  

Veel plezier met de webquest!

2. Taak

In deze webquest ga onderzoeken hoe ik onderzoek heb gedaan naar het project Begeleiding van startende docenten. Ik heb het project vanuit een organisatorisch en sociologisch perspectief onderzocht en doe een aantal aanbevelingen aan de hand van deze informatie. Ik ben benieuwd welke aanbevelingen jij zou doen als je alle informatie van deze webquest hebt gelezen.

 

Ik begin met een beschrijving te geven van de innovatie die ik heb onderzocht.

In 2014 toonde CNV met onderzoek aan dat bijna de helft van de startende docenten overwoog om het onderwijs te verlaten. In januari 2015 startte vanuit het OC&W, in samenwerking met hogescholen en universiteiten, een onderzoekstraject om beginnende docenten beter te begeleiden.

Vanuit deze ontwikkeling besloot het Einstein Lyceum mee te doen de Zuid-Hollandse variant van het project Begeleidng van Startende Leraren. Dit was een samenwerking van het ICLON, TU Delft, de Hogeschool Rotterdam en meerdere VO scholen in de regio. Door middel van PLG’s (professioneel leergemeenschappen) schreven de scholen een inductietraject die voldoet aan de eisen van het OC&W en past bij de school zelf.

Het Einstein Lyceum sloot aan bij het BSL project in het schooljaar 2016-2017. Dit was de laatste tranche van het traject. In deze tijd begon het Einstein Lyceum met groeien en kwamen er steeds meer nieuwe collega’s bij. Het gebeurde vaak dat docenten maar kort op het Einstein Lyceum bleven waardoor er constant wisselingen waren wat onrust gaat in de secties en daardoor de gehele school. Door de nieuwe docenten beter te begeleiden wil het Einstein Lyceum ervoor zorgen dat docenten beter hun plek vinden binnen de school en daardoor onderdeel van een sterk onderwijzend team worden.

Het traject werd geschreven voor een periode van 3 jaar. Dit schooljaar is het dus nodig om het traject te evalueren en herzien waar nodig. Bij deze herziening moeten een aantal punten worden meegenomen:

- Het Einstein Lyceum is in de laatste jaren explosief gegroeid in leerlingenaantal. In 2015 zaten we onder de opheffingsnorm en in 2020 hebben we meer dan 800 leerlingen. Dit betekend dat het team ook groter geworden is.

- Daarnaast zorgt de vergroting van het leerlingenaantal en teamleden ervoor dat er aanpassingen moeten worden gemaakt aan de organisatie van de leiding binnen de school.

- Personen die in hun taakbeleid coaching van docenten hebben staan is van 1 naar 4 gegaan.

- Het Einstein Lyceum is onderdeel geworden van de OSR (opleidingscholen Rotterdam). Omdat dit ook een hoop taakuren opneemt is het aantal taakuren dat beschikbaar is voor BSL niet verhoogd. (eigenlijk blijft er naast de OSR geen uren over voor BSL bij de coördinator)

 

Kennisvragen:

  1. Wat was de aanleiding van het project voor startende docenten.
  2. Wat wilde de school bereiken door mee te doen met dit traject?
  3. Welke veranderingen zijn er in de afgelopen 3 jaar geweest op de school?

Ontwikkelingsvraag:

Welke knelpunten kunnen ontstaan door de veranderingen van de school van de laatste paar jaar?

begeleiding startende leraren Zuid-Holland

3. Werkwijze

Om de innovatie te onderzoeken heb ik een aantal activiteiten verricht op het Einstein Lyceum.

  • Gesprekken met directrice.
  • Gesprekken met de coaches op het Einstein Lyceum
  • Een vragenlijst afgenomen bij docenten die onderdeel zijn geweest van het inductietraject
  • Een vragenlijst afgenomen bij mede PLG’ers.
  • De visie van de school onderzocht in het schoolplan.

Door middel van deze activiteiten heb ik een beter beeld gekregen van hoe het inductietraject voor startende docenten. Op de volgende pagina beschrijf in de innovatie vanuit 2 verschillende perspectieven.

4. Perspectieven

Organisatorisch perspectief

Het organisatorisch perspectief draait om de professionele ruimte die docenten voelen om in te zetten voor de innovatie en de wisselwerking tussen de schoolleiding en het docententeam.

Zoals in de taak te lezen was is deze innovatie van bovenaf opgelegd door het ministerie van OC&W. De toenmalige directie heeft deze taak aan de coach van nieuwe docenten doorgespeeld om het inductietraject te schrijven in de PLG. Hierbij kreeg de coach alle ruimte en taakuren om dit te kunnen doen.

De manier van handelen van de directie is direct van invloed op de manier waarop de innovatie zich kan ontwikkelen binnen de school. Er zijn verschillende type instrumenten waar een schoolleider gebruik van kan maken om een situatie te benaderen.

  1. Zelf als schoolleider een oplossing bedenken en ook uitvoeren;
  2. eerst bij anderen inventariseren en verduidelijken wat het probleem is voordat hij/zij een oplossing bedenkt;
  3. de situatie vanuit het collectief benaderen;
  4. eerst een onderliggend, vaak groter probleem aanpakken (leercultuur verandering, visie vormen) alvorens op de specifieke situatie in te gaan;
  5. ervoor kiezen om geen directe invloed uit te oefenen op de situatie.

Vanaf de start van het project zijn er 4 verschillende mensen als schoolleiding geweest. Hoe het programma is geïmplementeerd is heel erg afhankelijk geweest van de persoon en welke instrumenten deze toepaste.

Schoolleider A was erg hands-on en snel om zelf een oplossing te bedenken en deze zelf uit te voeren. Dit zorgde ervoor dat dingen snel geregeld waren maar dat de coaches en docenten hierbij de eigenaarschap verloren met wat ze aan het doen waren en dingen bleven liggen.

Schoolleider B was interim nadat schoolleider A een andere positie had gekregen. Naast de meest acute zaken nam deze geen eigen beslissingen. Maar waar dit wel nodig was koos hij ervoor om eerst bij anderen te inventariseren en verduidelijken en daarna wel een eigen oplossing te bedenken.

Schoolleider C heeft maar een jaar bij ons gewerkt. Hierbij werd er geen directe invloed uitgeoefend op de situatie. De verantwoordelijkheid werd hierbij gelegd bij de uitvoerders van het project. Dit gaf de eigenaarschap terug maar ook onzekerheid.

Schoolleider D is dit schooljaar begonnen. We hebben al meerdere gesprekken gehad over hoe we de begeleiding van startende docenten op de juiste manier kunnen voortzetten. Hierbij komt naar voren dat deze schoolleider vanuit het collectief de situatie benaderd. Een gedeelde verantwoordelijkheid komt hierbij naar voren.

De randvoorwaarden om het project te laten slagen hebben te maken met communicatie en tijd die docenten krijgen om te begeleiden. In de enquête die uitgezet is onder de docenten die meegedaan hebben met het inductietraject was er een duidelijke tweedeling te zien. Er waren docenten die heel tevreden waren met het aanbod vanuit het inductietraject maar ook docenten die eigenlijk geen idee hadden dat dit aanwezig was en juist heel ontevreden waren hiermee. Na wat analyse en gesprekken met deze docenten kwam naar voren dat docenten die aan het begin van het schooljaar op school begonnen wel duidelijkheid hadden over het inductietraject maar dat docenten die later in het jaar begonnen dit niet hadden. Vaak had dit te maken omdat ze door het vaste jaarstructuur (een workshop aan het begin van het jaar en daarna een gesprekkencyclus) hier niet de juiste informatie over kregen en de coach vaak ook  geen informatie over de nieuwe docenten vanuit de schoolleiding.

Dit is een voorbeeld van het ontbreken van communicatie tussen de schoolleiding en de coach. In het gesprek met de schoolleider kwam deze gebrekkige communicatie ook naar voren. Tijdens het gesprek hebben we de lijst doorgenomen van de nieuwe docenten en de docenten die op dit moment op school werken zonder bevoegdheid. Beide groepen worden begeleid door de coach OSR/BSL. Hierbij werd er ook gesproken over de manier van communiceren met de coach. Hiervoor, tevens dit jaar, wordt informatie vaak niet gedeeld. Dit werd heel duidelijk toen we aan een toeval voorbij lopende docent vroegen hoe het stond met zijn opleiding en hierbij naar boven kwam dat er vanuit school begeleiding toezeggingen zijn gedaan die nooit met de coach zijn besproken. De schoolleider geeft ook aan dat dit niet werkt en dit wel een van randvoorwaarden is om het werk goed te kunnen doen.

Ook werd er gekeken naar de uren die staan voor de begeleiding. De schoolleider was verward door het feit dat zowel OSR coördinator uren en BSL uren onder een noemer van de coach vallen. Deze uren waren eerst apart van elkaar maar zijn heel snel één functie geworden. Maar het OSR gedeelte is steeds groter geworden. Hier staan vaste aantal uren voor (24 per stagiair) waardoor het aantal uur nu bijna geheel wordt opgenomen door het OSR gedeelte. Daar staat tegenover dat er nu 3 docenten bij zijn gekomen met uren voor coaching van docenten (dit is buiten de werkplekbegeleiders voor de stagiaires). Deze docenten doen de meeste begeleiding van de docenten en worden aangestuurd door de coach. De coach is wel verantwoordelijk voor een startgesprek, workshops en eventuele intervisie.

Het ontbreken van genoeg uren is de reden geweest waarom sommige onderdelen van het BSL inductietraject niet van de grond zijn gekomen. Zo is er wel een intervisie geweest voor mentoren maar deze heeft ook maar een paar keer plaats kunnen vinden en is zeker niet ingeburgerd. Een verklaring naast het ontbreken van taakuren hiervoor is dat het ook vaak lastig was dit in te roosteren met verschillende docenten. Er waren geen vaste uren waarop de docenten gebruik konden maken van de begeleiding die geboden zou kunnen worden.

 

Kennisvragen:

  1. Welke verschillende handeling strategieën hebben de schoolleiders toegepast bij het BSL traject?
  2. Welke belangrijke organisatorische problemen worden er benoemd?

Ontwikkelingsvragen:

  1. Als je strategieën van de verschillende schoolleiders vergelijkt met elkaar, welke waren positief voor het BSL traject en welke negatief?
  2. Rekening houdend met de strategie van de nieuwe schoolleiding, welke ontwikkelingen zijn er dan mogelijk in het nieuwe BSL traject?

Sociaal perspectief

In dit perspectief ga ik kijken naar de verschillende actoren die een rol spelen in de innovatie. Hierbij ga ik kijken hoe deze actoren omgaan met elkaar en de innovatie. Passen deze binnen de visie en cultuur van de school?

 

De visie van de school

De school in onderdeel van een scholengroep. In het scholenplan van Nieuw-Zuid wordt een inductieplan genoemd en de noodzaak van een goede gesprekscyclus.

In schoolplan van het Einstein Lyceum zelf wordt het volgende genoemd als het gaat om nieuwe docenten en professionalisering:

“Daarnaast nemen wij alleen de beste medewerkers aan en zijn onze docenten bevoegd voor en bekwaam in het geven van hun lessen. Voor het aantrekken van nieuw personeel is er een goed en duidelijk aannamebeleid. Aan de voorkant- de vacature- is duidelijk wat er op het Einstein Lyceum van het personeel verwacht wordt. Wij vinden het belangrijk dat onze nieuwe docenten snel hun plek weten te vinden en investeren daarom in coaching van nieuwe docenten tijdens de eerste twee jaren van hun onderwijsbaan, door zowel de vakgroep als een interne coach.

Docenten worden meegenomen in de verwachtingen van de Einsteinles. Door middel van de DOT (Digitale Ontwikkel Tool) wordt vanaf 2020-2021 jaarlijks bij iedere docent een lesbezoek afgenomen en besproken als onderdeel van de gesprekkencyclus. Ook de interne audit blijft een rol spelen in de kwaliteitsbewaking van de lessen volgens het Einsteinconcept.”

 

Actoren binnen het BSL inductietraject

Schoolleiding; schoolleiding is verantwoordelijk voor het proces binnen de school en de beoordeling van de nieuwe docenten. (Hoe de wisselwerking tussen de schoolleiding en de coördinator coach is, is beschreven bij het organisatorisch perspectief).

Coördinator coach: verantwoordelijk voor het BSL traject. Verantwoordelijk voor de organisatie van workshops en intervisie en persoonlijke begeleiding van startende docenten.

Docenten coaches: Begeleiden startende docenten persoonlijk door gesprekken en lesbezoeken te doen.

Vaksectieleiders: Begeleiden de startende docenten binnen hun vak.

Startende docenten: Beginnen aan hun baan op de school. Ze krijgen uren voor werkdrukverlichting maar er wordt van ze verwacht dat  ze een eigen verantwoordelijkheid nemen in hun ontwikkelingsproces.

 

Welke gewoontes en cultureel kapitaal helpen en hinderen het BSL traject.

Helpende gewoontes:

In de school is er een welkome, vriendelijke en open atmosfeer. Dit wordt door alle nieuwe docenten onderschreven. Alle collega’s staan klaar om docenten te helpen als ze ergens mee vastlopen. Hierdoor voelen docenten zich heel snel thuis binnen de cultuur van de school.

De interne audit (dag van collegiale consultaties) heeft gezorgd voor een open professionele cultuur onder de docenten die zonder problemen andere docenten in de les ontvangen. Hier wordt open over gecommuniceerd en er zit geen druk achter. Coaches kunnen zo ook makkelijk praten over de sterktes en ontwikkelpunten van docenten omdat hier schoolbreed over gesproken wordt.

Zelfsturende vaksecties zorgen dat docenten snel meegenomen worden in de structuur van de school en er hulp is van vakgenoten.

 

Hinderende gewoontes:

De communicatie op de school is vaak nog informeel. Omdat het een kleine school is geweest zijn er geen officiële communicatiekanalen. Maar met een groeiende school zorgt dit er soms ook voor dat informatie verloren gaat. Een startende docent weet dan niet goed bij wie die moet zijn voor de juiste informatie en is niet op de hoogte van sommige begeleidingsmogelijkheden. Dit leidt tot frustratie bij de startende docenten omdat ze het gevoel krijgen dat er dingen niet of niet goed geregeld zijn.

Vakgroepen hebben heel veel vrijheid om hun eigen lijn uit te zetten. Dit kan heel goed werken maar bij sommige vakgroepen blijft de hulp achter. Er zijn zelfs sectieleiders geweest die hun sectiegenoten verboden mee te doen met de begeleidingsactiviteiten. Dit leidt tot onzekerheid bij de nieuwe docenten die niet goed weten naar wie ze moeten luisteren. Ook gebruiken niet alle vakgroepen dezelfde tools voor lesbezoeken waardoor er verwarring ontstaat.

 

Kennisvragen:

  1. Wat is de visie van de school als het gaat om nieuwe docenten?
  2. Noem de actoren die een rol spelen in het BSL traject.

Ontwikkelvragen:

  1. Past de visie van de school bij het BSL traject?
  2. Welke actoren zijn vooral helpend en welke vooral hinderend?
  3. Hoe kunnen helpende actoren versterkt worden?
  4. Hoe kunnen hinderende actoren omgebogen worden tot helpende actoren?

5. Aanbevelingen

In dit onderdeel doe ik een aantal aanbevelingen die kunnen worden meegenomen als het BSL traject word herschreven.

 

Er zou een duidelijke communicatie moeten komen tussen schoolleiding, coaches en docenten komen. Een transparant document waar de gesprekscycli en begeleiding staan beschreven kan hier veel bij helpen.

Vakgroepen kunnen worden meegenomen in de begeleiding van startende docenten en de gesprekscycli.

Taakuren kunnen worden uitgebreid voor dit traject en meer efficiënt worden ingedeeld. Meer mensen kunnen worden betrokken zodat de taken makkelijker verdeeld kunnen worden. Een voorwaarde is dan wel dat de communicatie tussen deze groepen ook wordt aangescherpt.

 

Ontwikkelingsvraag:

Zijn dit de aanbevelingen die jij ook zou doen of zijn er andere?

6. Bronnen

7. Terugblik

Het onderzoek dat ik de afgelopen maanden gedaan heb heeft veel nieuwe inzichten gebracht. Het was interessant om systematisch te kijken naar hoe de innovatie zich ontwikkeld had in de school. De vragenlijsten en gesprekken gaven nieuwe inzichten. Ik kwam binnen met mijn eigen ideeën maar deze werden door dit onderzoek well aangescherpt.

Ik vond het een succesvol onderzoek die ik in kan zetten om het BSL traject te kunnen vernieuwen en succesvoller te maken dan dat het nu is.

8. Docentpagina

Ontwerper: Laura Coussement

Onderwerp: Presentatie over project begeleiding startende docenten

Voor: ICLON

  • Het arrangement Innovaties in het Onderwijs is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Laura Coussement
    Laatst gewijzigd
    2020-11-30 14:14:05
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Dit is de presentatie van Laura Coussement bij de cursus Innovaties in het Onderwijs van het ICLON. De innovatie is Begeleiding van nieuwe docenten.
    Leerniveau
    MBO, Niveau 2: Basisberoepsopleiding; VMBO gemengde leerweg, 2; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 1; VWO 2; PO groep 3; VO; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO gemengde leerweg, 3; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 1; Primair onderwijs; VMBO theoretische leerweg, 1; PO groep 4; Volwasseneneducatie, Niveau 1; MBO, Niveau 3: Vakopleiding; Volwasseneneducatie, Niveau 4; HAVO 4; HAVO 1; PO groep 1; VMBO theoretische leerweg, 4; VWO 6; VMBO gemengde leerweg, 1; MBO, Niveau 4: Middenkaderopleiding; VMBO theoretische leerweg, 2; PO groep 8; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 2; PO groep 7; MBO, Niveau 1: Assistentenopleiding; PO groep 6; VWO 1; HAVO 3; VWO 3; PO groep 5; PO groep 2; Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie; HAVO 5; Praktijkonderwijs; Volwasseneneducatie, Niveau 3; Speciaal basisonderwijs; Volwasseneneducatie, Niveau 2; VWO 4; VMBO theoretische leerweg, 3; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 3; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 4; SO; HAVO 2; VMBO gemengde leerweg, 4; VWO 5; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3;
    Eindgebruiker
    leraar
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    0 uur 50 minuten

    Bronnen

    Bron Type
    begeleiding startende leraren Zuid-Holland
    http://www.begeleidingstartendeleraren.nl/regios/bsl-zuid-holland/     		Link

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van